Το Νταβουτόγλειο αίνιγμα περί στρατηγικού βάθους

Του Παναγιώτη Ήφαιστου

καθηγητού Πανεπιστημίου Πειραιώς

πηγή: ιστοσελίδα καθηγητού/

ethnos.gr

Η κυκλοφορία του βιβλίου του Αχμέτ Νταβούτογλου, Στρατηγικό βάθος (Εκδόσεις Ποιότητα 2010) είναι ένα μοναδικό πολιτικοστοχαστικό γεγονός. Αν λάβουμε υπόψη και τα συντρέχοντα οικονομικά προβλήματα προσφέρεται για μια αφύπνιση και ριζοσπαστική ανασύνταξη των πνευματικών, πολιτικών και διπλωματικών επιλογών των ελλήνων.

            Η ελληνική πολιτική σκέψη των δύο τελευταίων δεκαετιών έχει υποστεί πολλές στρεβλώσεις. Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις κυριάρχησαν απίστευτα λανθασμένες αντιλήψεις για την πολιτική Ερτογάν του οποίου διπλωματικός μέντορας εξ αρχής ήταν ο σημερινός Υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου. Τα πάντα ισοπεδώθηκαν και όλα υποβιβάστηκαν σε απλουστευτικές και ευθύγραμμες υποθέσεις για το μέλλον των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας. Το μέσον ήταν παρωχημένες φιλελεύθερες προπαγανδιστικές θέσεις που υποβλήθηκαν μέσα από χιλιάδες κείμενα στην ελληνική κοινωνία: «δημοκρατίες που δήθεν δεν πολεμούν», «εξευρωπαϊσμούς που δήθεν θα εξημέρωναν τους τούρκους», «φιλίες και οικονομική αλληλεξάρτηση που δήθεν θα φέρουν την ειρήνη» και «λαοί που δήθεν τίποτα δεν τους χωρίζει». Κλασικές συνταγές όλα αυτά που μεθοδευμένα οδηγούν τον αδύναμο-αμυνόμενο είτε σε πόλεμο είτε σε εθελούσια συρρίκνωση.

            Όλες αυτές οι εκτός πραγματικότητες φαντασιόπληκτες υποθέσεις κυριάρχησαν στην Ελλάδα την στιγμή που στην Τουρκία την τελευταία δεκαετία λαμβάνει χώρα μια ριζοσπαστική πνευματική και πολιτική ανασύνταξη σχεδιασμένη να εκτοξεύσει το τουρκικό εθνοκράτος στο υψηλότερο σκαλί των ιεραρχιών ισχύος.

Όποιος διαβάσει το Στρατηγικό βάθος θα καταλάβει δύο κύριες πτυχές της συγκαιρινής τουρκικής στρατηγικής. Πρώτον, ότι η κοσμοθεωρία και ο στρατηγικός σχεδιασμός των τούρκων ηγετών όχι μόνο δεν είναι αβάσιμος αλλά επιπλέον έχει πιάσει τον σφυγμό των διεθνών εξελίξεων. Το γεγονός δηλαδή ότι ο παλιός μοντερνιστικός κόσμος παρακμάζει και ότι ο κόσμος των εθνών γεννιέται. Δεύτερον, ότι η εκπλήρωση των σκοπών της νέο-Οθωμανικής στρατηγικής και κοσμοθεωρίας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Για λόγους που αφορούν την εσωτερική πολιτική ζωή, το κουρδικό και αστάθμητους διεθνοπολιτικούς παράγοντες είναι μια ριψοκίνδυνη σχοινοβασία. Δύσβατος λοιπόν ο δρόμος των νέο-Οθωμανών αλλά ο τροχός των ιστορικών εξελίξεων έχει πολλά γυρίσματα πολλά απρόσμενα και απρόβλεπτα.

            Σε κάθε περίπτωση, η στρατηγική Νταβούτογλου είναι ένα μεγάλο τουρκικό στοίχημα. Επιχειρεί να αντλήσει δυνάμεις ενώνοντας πολλά ταυτόχρονα νήματα. Η θεμελιώδης προσέγγιση αφορά την πνευματική ανασύνταξη που θα προσαρμόσει την τουρκική πολιτεία στον κυρίαρχο ισλαμικό χαρακτήρα του κοινωνικού της υπόβαθρου.
Το πλεονέκτημα του '74

Το ανθρωπολογικό ζήτημα, στην συνέχεια, επιχειρεί να το αναγάγει σε κοσμοσυστημικό έρεισμα με το να ενώσει τα νήματα όλων των συγγενειών σε όλο το ιστορικό και γεωγραφικό βάθος Ανατολικά και δυτικά της Τουρκίας.

Ανατολικά επιχειρεί, βασικά, να σταθεροποιήσει ένα πλέγμα συμμαχιών με το πλέγμα κοινωνιών και κρατών που μέχρι πρότινος βρίσκονταν κάτω από τον δυτικό αποικιοκρατικό ζυγό και που σήμερα αναζητούν κοσμοθεωρητικούς και πολιτικούς προσανατολισμούς.

Στα Βαλκάνια και στην Μεσόγειο απερίφραστα περιγράφει τον τρόπο που τα «κατάλοιπα των Οθωμανών» στις διάφορες χώρες θα αποτελέσουν την αφορμή για ριζικές ανακατατάξεις που τίποτα δεν αποκλείουν. Ενώ φιλοσοφικά «κλαίει και οδύρεται» για τα λάθη του παρελθόντος που περιόρισαν την Τουρκία στο Αιγαίο προσδιορίζει συγκεκριμένες μεθοδεύσεις επικυριαρχίας και εκτοπισμού της Ελλάδας. Σε αυτές συμπεριλαμβάνει και τον οικονομικό τομέα.

Στην Κύπρο, βασικά, λέει ότι με όχημα το πλεονέκτημα του 1974 πρέπει να την ελέγξει πλήρως. Είναι ρητός και σαφής: Όπως το θέτει ο Τούρκος Υπέξ, η Κύπρος «είναι μια σταθερή βάση και αεροπλανοφόρο που είναι σε θέση να ελέγχει τις περιοχές του Περσικού κόλπου και της Κασπίας και τις υδάτινες αρτηρίες του Άντεν και του Ορμούζ, οι οποίες αποτελούν τις σημαντικότερες υδάτινες περιοχές που συνδέ­ουν Ευρασία και Αφρική».  

Γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά, προσθέτει, «ακόμη κι αν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος Τούρκος εκεί, η Τουρκία όφειλε να διατηρεί ένα Κυπριακό ζήτημα. Καμία χώρα δεν μπορεί να μείνει αδιάφορη σε ένα τέτοιο νησί που βρίσκεται στην καρδιά του ζωτικού της χώρου. Η Κύπρος έχει μία ιδιαίτερη σημασία ως στοιχείο-κλειδί μίας γενικής στρατηγικής θάλασσας, που σχετίζεται με τη θαλάσσια περιοχή που περικλείεται από τον άξονα Κασπία-Εύξεινος Πόντος-Στενά-Αιγαίο πέλαγος-ανατολική Μεσόγειος-Σουέζ-Περσικός κόλπος».

Τώρα τι λέει να κάνουν οι Τούρκοι κατά όποιου επιχειρεί να ανατρέψει την στρατηγική ανάδειξης της Τουρκίας σε υπερδύναμη; Έλεος, δεν υπάρχει: «Η Τουρκία, πρέπει να είναι προετοιμασμένη, ώστε να απαντήσει με την απαιτούμενη σκληρότητα σε κάθε γεγονός που απειλεί τους στρατηγικούς της υπολογισμούς». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η δημοσίευση του Στρατηγικού βάθους είναι μια ευκαιρία αναστοχασμού, αυτοκριτικής και δικής μας πνευματικής και πολιτικής ανασύνταξης. Μια ευκαιρία να κατέβουμε από τα σύννεφα και να προσγειωθούμε πριν είναι πολύ αργά. Βασικά, σε συνδυασμό με τα χρονίζοντα πλέον οικονομικά προβλήματα, παραγνώριση της ανοδικής ηγεμονικής πορείας της Τουρκίας δυνατό να σημαίνει το τέλος του νεοελληνικού κράτους.

***

Σημ.: Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο  "Έθνος" με τίτλο Οι τουρκικές προκλήσεις διά χειρός Αχμέτ Νταβούτογλου. Στον παραπάνω σύνδεσμο υπάρχουν και αποσπάσματα του βιβλίου.