Παναγιώτης Ήφαιστος: Πρώτο εισαγωγικό σχόλιο για την πρωτοβουλία μετάφρασης και κυκλοφορίας του Στρατηγικού βάθους

Του Παναγιώτη Ήφαιστου

Καθηγητή Στρατηγικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς

Πηγή: ιστοσελίδα καθηγητού Π. Ήφαιστου /αναδ. Αντίβαρο

 

Η πρωτοβουλία για την μετάφραση και την έκδοση του βιβλίου του Αχμέτ Νταβούτογλου Στρατηγικό βάθος ήταν δική μου.

        Ενόψει σχεδίων μου να επανέλθω και επαναδιατυπώσω τα κείμενα στρατηγικής που έγραψα πριν δύο δεκαετίες (και έκτοτε δεν έκρινα αναγκαίο να ανανεώσω καθότι η κατάσταση παρέμενε ακριβώς η ίδια), άρχισα, πριν μερικά χρόνια, να καταπιάνομαι ξανά με την Τουρκία. Έχοντας μελετήσει πιο προσεκτικά τις θέσεις που διατυπώνονται στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία το πρώτο πράγμα που εντυπωσίασε ήταν ο βαθμός ανορθολογισμού, απύθμενης αμάθειας πολλών κειμένων (μάλιστα μερικά χρηματοδοτούμενα από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις!!!) και κυρίως το αναρίθμητο πλήθος προπαγανδιστικών κειμένων που εξυπηρετούν τον αντιφατικό κατήφορο της κατευναστικής πολιτικής που εντάθηκε μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Η αθλιότητα είναι απύθμενη γιατί τα περισσότερα από αυτά είναι επιστημονικά μεταμφιεσμένα.

Τα παπαγαλάκια της εφήμερης προπαγάνδας σε παρακμασμένα κράτη, συνήθως δεν είναι μόνο αυτοί που κατ’ επάγγελμα το κάνουν, δηλαδή οι επικοινωνιολόγοι των πολιτικών κομμάτων όταν τα τελευταία διολισθαίνουν στο τέλμα. Είναι επίσης και πολλοί επιστημονικά μεταμφιεσμένοι. Όπως έχω συχνά γράψει, η επιστημονική μεταμφίεση της προπαγάνδας είναι η χειρότερη αθλιότητα που μπορεί να πράξει ένας φορέας επιστημονικού τίτλου.

Ο κατήφορος στην ανάλυση των διεθνών υποθέσεων της Ελλάδας δεν είναι άσχετος με τον πνευματικό μας κατήφορο, τον επιστημονικό μας κατήφορο και τον κοινωνικό μας κατήφορο. Βασικά, το έλλειμμα στοιχειωδώς έστω σωστής ανάλυσης του διεθνούς περίγυρου ακυρώνει προγραμματικά κάθε αξίωση ανάπτυξης μιας εθνικής στρατηγικής. Σωστή πληροφόρηση, ορθολογισμός και αξιοπιστία, όμως, είναι τα θέσφατα κάθε διπλωματίας. Όπως τo έθεσε Sun Zu πριv απo xιλιάδες xρόvια, στo λαμπρότερo ίσως κείμεvo στρατηγικής, "εάv γvωρίζεις τov εxθρό και τov εαυτό σoυ, δεv έxεις αvάγκη vα φoβάσαι τo απoτέλεσμα (ακόμη και) εκατό μαxώv. Εάv γvωρίζεις τov εαυτό σoυ αλλά όxι τov εxθρό, για κάθε vίκη πoυ κερδίζεις θα έxεις και μια ήττα. Εάv δέv γvωρίζεις τov εαυτό σoυ, oύτε τov εxθρό, θα vικηθείς σε κάθε μάxη".  Τα μεγαλύτερα ψεύδη, οι μεγαλύτερες στρεβλώσεις και ο ωκεανός ανορθολογισμού είναι τα περί Ερτογάν, «πορείας προς την Ευρώπη», «εξημερωμένου θηρίου» που θα γίνει αρνί με εκδημοκρατισμό και εξευρωπαϊσμό κτλ.

Υπό αυτές τις συνθήκες, έκρινα σκόπιμο ότι ο πιο αρμόζων τρόπος για να ακυρωθούν οι τσαρλατανιές των επιστημονικών παπαγάλων ήταν να προτείνω την μετάφραση και δημοσίευση των αυθεντικών θέσεων της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας που εκτίθενται άπλετα στο βιβλίο του Αχμέτ Νταβούτογλου Στρατηγικό βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας.

Διαβάζοντάς το πριν ακόμη κυκλοφορήσει ένοιωσα δικαιωμένος για αυτή την απόφαση υψηλού ρίσκου. Κανείς δεν δικαιούται πλέον να ρυπαίνει τον ελληνικό επιστημονικό διάλογο με ανοησίες. Πλέον, έχουμε την ανάπτυξη σε βάθος και πλάτος της κοσμοθεωρίας και της στρατηγικής που η Τουρκία ακολουθεί την τελευταία δεκαετία. Δεν είναι μόνο ότι ο Νταβούτογλου είναι από το 2009 Υπουργός εξωτερικών. Γνωρίζαμε εδώ και πολλά χρόνια ότι ήταν ο πολιτικοστοχαστικός μέντορας του Ερτογάν.  Η ανάγνωση του Στρατηγικού βάθους απαιτεί μεγάλη προσοχή. Έστω και αν κανείς διαφωνεί με πολλές επιστημονικές θέσεις και ασφαλώς με προσωπικά ως έλληνας πολίτης με πολλές αξιολογικές του θέσεις, ο Νταβούτογλου δεν είναι ένας τυχαίος αναλυτής. Ξέρει πολύ καλά τι λέει, το αναπτύσσει με πολύ τέχνη και είναι ένας άριστος εκλογικευτής των τουρκικών εθνικών συμφερόντων.

Οπωσδήποτε, το πιο γνωστό έργο του Νταβούτογλου επιδέχεται πολλές αναγνώσεις. Μεταξύ άλλων: Επιστημονική ως ένα διεθνολογικό κείμενο. Πολιτικοστοχαστική κατάθεση των θέσεων αιχμής των τουρκικών πολιτικών ελίτ του ισλαμισμού που αναπτύσσει με αρτιότητα και σαφήνεια την νέο-Οθωμανική θεωρία. Γεωπολιτική ως κατάθεση της τουρκικής αντίληψης περί συσχετισμών ισχύος στην περιφέρεια της Τουρκίας και στην διεθνή πολιτική. Ανάλυση περιφερειακών ζητημάτων ως εξέταση τόσο περιγραφική όσο και πολιτική των περιφερειών που περιβάλλουν την Τουρκία. Κοσμοϊστορική θέαση που προσφέρει μια συνολική και σφαιρική θέση των κυρίαρχων σήμερα τουρκικών πολιτικών ελίτ για τις δυναμικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στο διεθνές σύστημα ευρύτερα.

Δεν θα επεκταθώ παρά μόνο λέγοντας ότι για ένα τουλάχιστον λόγο το βιβλίο Στρατηγικό βάθος χρήζει να διαβαστεί από πολλούς έλληνες: Πρέπει να ξέρουμε τι λέμε για την Τουρκία, έστω και αν πολλοί πολίτες της Ελλάδας αποφάσισαν να αυτοκτονήσουν (η αυτοκτονική τάση είναι ίσως η ισχυρότερη κοινωνικοπολιτική στάση της συγκαιρινής Ελλάδας και αυτό δεν κρύβεται με τίποτα τα δέκα τελευταία χρόνια).

Ειδικά για τους ειδήμονες ή δήθεν ειδήμονες, θα έλεγα ότι αποτελεί στην καλύτερη περίπτωση (άγνοια ή αμάθεια και επιστημονική ανικανότητα) λάθος και στην χειρότερη περίπτωση (συνειδητή παράκαμψη) επιστημονική ατιμία αν στις αναλύσεις περί συγκαιρινής Τουρκίας και της τουρκικής στρατηγικής δεν είναι ακριβείς με τα πραγματολογικά δεδομένα. Πιο συγκεκριμένα, ενόσω το τρίδυμο Νταβούτογλου, Ερτογάν, Γκιουλ ηγείται της Τουρκίας, το Στρατηγικό βάθος: α) τους δίνει σε βάθος το κοσμοθεωρητικό πλαίσιο στην βάση το οποίου η τουρκική κυβέρνηση θεμελιώνει την στρατηγική της, β) τους δίνει λεπτομέρειες για το πώς συναρτώνται οι στρατηγικοί σκοποί με τους τακτικούς χειρισμούς και γ) περιγράφει τον ακριβή σκοπό στην Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο.

Πέραν αυτών, από τότε που ανέλαβε το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών ο Νταβούτογλου το Στρατηγικό Βάθος, κατά κάποιο πολύ ουσιαστικό τρόπο, αποτελεί εγχειρίδιο της σημερινής τουρκικής διπλωματίας. Τώρα, μια τελευταία λέξη για τους «επιστήμονες». Ο ρόλος τους είναι η σωστή περιγραφή και η σωστή ερμηνεία. Για την περιγραφή αν την κάνουν λάθος εκτίθενται. Για την ερμηνεία εκτίθενται και κρίνονται αλλά και ελέγχονται ανάλογα με την εξέλιξη των πραγμάτων. Τους συμφέρει να προσέχουν και τίποτα δεν είναι πολυτιμότερο από την επιστημονική εντιμότητα.

Στην παρούσα σελίδα θα αναρτώ δικά μου κείμενα και κείμενα άλλων που θεωρώ σημαντικό να συνεκτιμηθούν.

  15.5.2010