Άγιος Λουκάς ο Ιατρός (11 Ιουνίου), από το χειρουργείο στην εξορία και στις καρδιές μας…

Του Θεόδωρου Ι. Ρηγινιώτη

Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι, που αν μελετήσεις τη ζωή τους είναι πιθανόν ν’ αλλάξει η δική σου. Τέτοιοι άνθρωποι μπορούν να βρεθούν σε όλους τους τομείς της ζωής – άνθρωποι, που δεν προσφέρουν μόνο με το έργο τους στον τομέα όπου έδρασαν, είτε πρόκειται για την επιστήμη, είτε για την τέχνη ή την πολιτική ή τους κοινωνικούς αγώνες ή τον αθλητισμό κτλ, αλλά και με την ίδια τη ζωή τους, η οποία διδάσκει τις επόμενες γενιές θάρρος, δικαιοσύνη, καλοσύνη και γενικά ήθος…

Τέτοιοι άνθρωποι είναι και οι άγιοι, τους οποίους γιορτάζουμε κάθε τόσο στις εκκλησίες μας. Ορισμένοι μάλιστα από αυτούς πράγματι έχουν συγκινήσει χιλιάδες ανθρώπους και τους έχουν βοηθήσει (με το παράδειγμα της ζωής τους, πέρα από όσα έγραψαν ή δίδαξαν) να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, όχι μόνο με το Θεό, αλλά και με τους συνανθρώπους τους και φυσικά και με τον ίδιο τον εαυτό τους. Τέτοιοι άγιοι είναι π.χ. ο Μέγας Βασίλειος και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο άγιος Νεκτάριος, ο σύγχρονος άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς, η αγία Φιλοθέη η Αθηναία, η αγία Ειρήνη η Χρυσοβαλάντου και πολλοί άγιοι, όπως φυσικά και οι σύγχρονοι άγιοι Πορφύριος, Παΐσιος, Ιάκωβος της Εύβοιας, Σοφία της Κλεισούρας, Μαρία Σκόμπτσοβα, Γερόντισσα Γαβριηλία, Σωφρόνιος του Έσσεξ και Ευμένιος Σαριδάκης (του Λεπροκομείου Αθηνών)…

Αναμφίβολα τέτοιος άγιος είναι και ο άγιος Λουκάς ο Ιατρός, κορυφαίος επιστήμονας της εποχής του, εξόριστος και φυλακισμένος για πολλά χρόνια, ιερέας και επίσκοπος και τελικά άγιος, που έχει κερδίσει έδαφος στις καρδιές των ανθρώπων, τα τελευταία χρόνια, σε όλο τον κόσμο.

***

Ο άγιος Λουκάς ήταν Ουκρανός (με τα δεδομένα της εποχής του, θεωρείται Ρώσος). Γεννήθηκε το 1877 και «εκοιμήθη», όπως λέμε, δηλ. ολοκλήρωσε την επίγεια ζωή του, το 1961. Το αρχικό του όνομα ήταν Βαλεντίν Βόινο-Γιασενέτσκι. Αν και από μικρός αγαπούσε τη φιλολογία, επέλεξε τελικά να γίνει γιατρός, επειδή στα εφηβικά του χρόνια διαπίστωσε τη μεγάλη ανάγκη που είχαν οι πάμπτωχοι αγρότες των απέραντων εκτάσεων της Ρωσίας από γιατρούς – αυτό το κριτήριο επιλογής επαγγέλματος ίσως έχει κάτι να πει και σ’ εμάς και στα παιδιά μας, μέρες των πανελληνίων εξετάσεων που είναι τώρα...

Δεν έγινε μόνο γιατρός (χειρούργος), αλλά και πρωτοπόρος σε τομείς όπως η τοπική αναισθησία και η μετάγγιση αίματος (που ήταν κάτι καινούργιο την εποχή εκείνη και στον τόπο εκείνο) και εξελίχθηκε σε καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Τασκένδης, ενώ το επιστημονικό του έργο κάποια στιγμή βραβεύτηκε με ανώτατη κρατική διάκριση. Επίσης νυμφεύθηκε και απέκτησε τέσσερα παιδιά. Δυστυχώς όμως η σύζυγός του Άννα πέθανε νέα από φυματίωση.

Μετά την κοίμηση της συζύγου του, ο καλός και πιστός γιατρός Βαλεντίν χειροτονήθηκε ιερέας και αργότερα έλαβε το λεγόμενο «μοναχικό σχήμα» (έγινε δηλαδή μοναχός), παίρνοντας το όνομα Λουκάς, επειδή και ο ευαγγελιστής Λουκάς ήταν γιατρός. Αργότερα χειροτονήθηκε και επίσκοπος και υπηρέτησε σε διάφορες πόλεις, στα διαστήματα ανάμεσα στις ταλαιπωρίες και τις διώξεις του.

Δυστυχώς, η σταθερότητά του στις θρησκευτικές πεποιθήσεις του και πράξεις όπως η επιμονή του να φοράει ράσο και να έχει μια εικόνα της Παναγίας στο χειρουργείο, τον έθεσαν στο στόχαστρο του αθεϊστικού καθεστώτος που επικράτησε στη Ρωσία μετά το 1917. Έτσι, καθαιρέθηκε από τη θέση του ως πανεπιστημιακού και ως γιατρού και κλείστηκε στη φυλακή, ενώ αργότερα στάλθηκε εξορία για αρκετά χρόνια σε διάφορα απομακρυσμένα και δυσπρόσιτα μέρη της Ρωσίας. Εκεί νομίζω πως φάνηκε περισσότερο από κάθε άλλη περίσταση της ζωής του ότι επρόκειτο για έναν αληθινό άνθρωπο του Θεού: όπου και αν πήγαινε ανακοίνωνε στους ανθρώπους ότι είναι γιατρός και ότι είναι πρόθυμος να βοηθήσει (δωρεάν εννοείται) όποιον έχει ανάγκη. Έτσι, ο άγιος Λουκάς έγινε ένας «ανάργυρος ιατρός» (δηλ. γιατρός χωρίς αργύρια, χωρίς χρήματα) και θεωρείται ένας από τους αγίους Αναργύρους, οι οποίοι ήταν ακριβώς αυτό, γιατροί που θεράπευαν τους ασθενείς δωρεάν.

Άσκησε την ιατρική κάτω από φρικτά αντίξοες συνθήκες, σε χωριά που βρίσκονταν στην απόλυτη φτώχεια και εγκατάλειψη. Υπήρξε περίπτωση, όπου χειρούργησε κάποιον ασθενή σε μια καλύβα και έραψε την τομή με τρίχες από τα μαλλιά μιας γυναίκας, γιατί δεν υπήρχε τίποτε άλλο για να χρησιμοποιήσει. Γενικά, η ζωή του ήταν μια μεγάλη περιπέτεια αγάπης, πίστης, φτώχειας και διωγμών.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, η Ρωσική Εκκλησία – με την οποία το καθεστώς είχε συμφιλιωθεί σε μεγάλο βαθμό μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγω της βοήθειας που πρόσφερε στην άμυνα του ρωσικού λαού εναντίον των Ναζί – τον χειροτόνησε αρχιεπίσκοπο στη Συμφερούπολη της Κριμαίας, στην πολύπαθη σήμερα Ουκρανία, που τα τελευταία χρόνια (στην εποχή μας, εννοώ) σπαράσσεται από εμφύλιο πόλεμο. Εκεί και πάλι (ηλικιωμένος πια και τελικά τυφλός) αξιοποίησε όλες τους τις δυνάμεις για να βοηθήσει κάθε άνθρωπο που είχε ανάγκη. Στην κοίμησή του, οι πολιτικές αρχές προσπάθησαν να εμποδίσουν τη συγκέντρωση πλήθους για τον τελευταίο αποχαιρετισμό του, αλλά δεν το κατόρθωσαν. Έτσι, η κηδεία του έγινε περίπου όπως είχε γίνει η κηδεία του Μεγάλου Βασιλείου (ενός άλλου γιατρού και επισκόπου, που είχε ζήσει δεκαεπτά αιώνες νωρίτερα στην άλλη πλευρά του Εύξεινου Πόντου), αφού δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έσπευσαν να τον αποχαιρετίσουν συγκινημένοι και να τον συνοδεύσουν στην τελευταία επίγεια κατοικία του.

Αυτός λοιπόν είναι ο άγιος που γιορτάζουμε σήμερα. Θα ήθελα να προσθέσω ότι μετά την κοίμησή του και μέχρι σήμερα υπάρχουν πάρα πολλές μαρτυρίες για θαύματα και εμφανίσεις του (μαρτυρίες συχνά συγκλονιστικές), τόσο στην Ουκρανία και τη Ρωσία, όσο και στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες του κόσμου.

Στην Ουκρανία πρόσφατα γυρίστηκε μια εξαιρετική κινηματογραφική ταινία με θέμα τη ζωή του και με τίτλο «Θεραπεύοντας το φόβο», που αξίζει κάθε άνθρωπος που ένιωσε κάπως να τον αγγίζουν τα παραπάνω να την παρακολουθήσει εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=_Bk_5fs4jNE. Μάλιστα ο υποτιτλισμός και η επεξεργασία της ταινίας για το Διαδίκτυο έγιναν από εθελοντές της ενορίας Αγίου Παντελεήμονος Χαλέπας Χανίων.

Επίσης προτείνουμε, ως συμπλήρωμα, μια επίσκεψη στις αναρτήσεις:

«Πώς θα ήταν ο Άγιος Λουκάς ως γιατρός του Ε.Σ.Υ;» (Εισήγηση του ιατρού Νικολάου Τζαφέστα σε ημερίδα στην Κέρκυρα την 11η Ιουνίου 2012 προς τιμήν του Αγίου Λουκά του Ιατρού): https://proskynitis.blogspot.com/2012/06/blog-post_1250.html

«Αγάπησα το μαρτύριο, που τόσο παράξενα καθαρίζει την ψυχή» (αναλυτικό αφιέρωμα στη ζωή του και στο επιστημονικό του έργο, με πολλές φωτογραφίες, αλλά και δικά του σκίτσα για τη διδασκαλία ιατρικών ζητημάτων): https://www.impantokratoros.gr/agios_loukas_symferoupoleos.el.aspx.

«Ο άγιος Λουκάς ο Ιατρός και οι Πανελλήνιες Εξετάσεις»: http://o-nekros.blogspot.com/2017/06/blog-post_12.html.

Άλλοι άγιοι που γιορτάζουν στις 11 Ιουνίου, όπως η Σύναξη της Εικόνας της Παναγίας «Άξιον Εστί», οι άγιοι απόστολοι Βαρθολομαίος και Βαρνάβας, οι άγιοι 222 ορθόδοξοι μάρτυρες του Πεκίνου (οι Κινέζοι άγιοί μας, που μαρτύρησαν το 1900) κ.ά.: https://www.saint.gr/06/11/index.aspx.

Έτη πολλά και βοήθειά μας ο άγιος, σε όλο τον κόσμο, τόσο εδώ όσο και στον ουρανό.

Κωστής Κοντογιάννης, Ψυχοσταλίδες, Ρέθυμνο 2021 (βιβλιοπαρουσίαση)

 

Ποιοι ’ναι που δε τζι ρέγουνται τσι θησαυρούς τση Κρήτης;

Τσι πεθυμά κι ο σταυραετός, τσι θέλει κι ο σπουργίτης!

’Πό τούτουσάς τσι θησαυρούς, π’ ο χρόνος δε τζι φθείρει,

’ξεδιάλεξεν ο Κωσταντής μάλαμα και ζαφείρι,

και μάρμαρο στραφταλιστό, κατάσπρο σαν το χιόνι,

κι ένα μ-παλάτι ξομπλιαστό στον ουρανό σηκώνει.

Παλάτι για την αθρωπιά, για τση πρεπιάς τα κάλλη,

και κάθανού’ μας κάλεση πέμπει να μάσε βάλει!...

Στο Μασταμπά, στο Ρέθεμνος, έκειά ’ν’ η κατοικιά ντου,

π’ αθούνε σαν τα πούλουδα κείνος κι η φαμελιά ντου.

Μα στσι Πρασσές αντρειεύτηκε γ-και φτερουγά στα νέφη

κι ένας Ροδακινιώτικος αέρας τόνε θρέφει!

Έτσά βιγλίζει από ψηλά, και την καρδιά μερώνει,

τον τόπο και τσ’ αθρώπου’ μας και τσ’ αποκαμαρώνει.

Κι ό,τι θα ιδούν τ’ αμάθια ντου κι ο νους του ξεδιαλέξει,

τραγούδι πενταπλούμιστο κάνει το, λέξη λέξη.

Και το τραγούδι κείνονά παίζει φτερό και βγαίνει

στην τρούλα τση Παράδεισος, που ’χει φωλιά σασμένη.

Αντέστε, φίλοι, το λοιπός, κάνομε το σταυρό μας

κι ας μπούμε στο παλάτι ντου, που το ’καμε δικό μας!

Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης

***

Αποσπάσματα από το βιβλίο:

Μαντινάδες (από διάφορες ενότητες):

Εις τ’ αργαστήρι του μυαλού, με φιλντισένια χτένια,

περαματίζω του σεβντά λόγια μαλαματένια.

Στση νιότης τα πατήματα άθρωπος δε γυρίζει,

μα κείνανά του δείχνουνε το δρόμο που βαδίζει.

Θε μου και κάμε να γενεί η φύση ένα περβόλι,

μόνο χαρές ν’ αθίζουνε και να τσι γεύγουντ’ όλοι.

Μόνο τσ’ ελπίδας το νερό, σαν το ποτίσει πάλι,

το ξανακάνει δροσερό του πόνου το καψάλι.

Ποια μαντινάδα να σου πω, του κήπου μου βιολάκι,

απού ’χεις μέλι στον αθό και στον καρπό φαρμάκι.

Μόσκο μυρίζ’ η γι-αγκαλιά και το φιλί κανέλλα,

το μαξελάρι γιασεμί και βγάνει με στην τρέλα!

Φράσσω τον κήπο τση καρδιάς, μ’ αφήνω ποραλάκι,

για να χωρεί ο έρωντας να βόσκεται λιγάκι.

Ελπίδα

Θέλει λιακάδα στη ζωή τουλάχιστο μια μέρα,

για να μπορέσεις τσι χιονιές που ’χει να βγάλεις πέρα.

Δε νταγιαντίζει το κορμί ανεμικές και μπόρες,

και το ψηλότερο δεντρί λυγίζει ώρες ώρες.

Κι όντε θα σπάσουν τα κλαδιά και λαβωθεί ο κορμός του,

του κόσμου οι κακοτυχιές τυχαίνουνε ομπρός του.

Μα δεν τη χάνει το δεντρό την ύστερή ντου ελπίδα,

δεν τα λυγίζει τα κλαδιά κι ας έχει καταιγίδα.

Αροδαμίζει και αθεί κι η γι-άνοιξη σιμώνει

για να του γιάνει τσι πληγές που τ’ άφησαν οι χρόνοι.

ΠΕΡΙ ΔΙΔΑΚΤΙΣΜΟΥ

 

Ανθολόγιον 264: π. Νικόλαος Λουδοβίκος

[...] Η πίστη στο παρόν υπήρξε πάντοτε ο αυτοθέλητος Καιάδας των μικρών πνευμάτων και ο πυρήνας της, κατά Νίτσε, κοσμοθεωρητικής αδιαφορίας τους. [...]

π. Νικόλαος Λουδοβίκος, Η ανοικτή ιστορία και οι εχθροί της: Η άνοδος του Βελούδινου Ολοκληρωτισμού, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2020, σελ. 11.

Κυκλοφόρησαν οι τόμοι Ε' και ΣΤ' του μνημειώδους έργου «Το Ελληνικό κοσμοσύστημα» του Γ. Κοντογιώργη

Γεώργιος Δ. Κοντογιώργης, Το ελληνικό κοσμοσύστημα, τόμος Ε': Η Βυζαντινή οικουμενική κοσμόπολη, ο ευρωπαϊκός Μεσαίωνας και ο νεότερος κόσμος - Από τον ελληνικό στον ευρωπαϊκό δρόμο προς τη «νεοτερικότητα», εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2021, ISBN: 978-960-08-0883-4.

Στον παρόντα Ε´ τόμο, πυρήνα αποτελεί η διαπίστωση ότι στη βυζαντινή οικουμένη ολοκληρώνεται η ανθρωποκεντρική μεθάρμοση του ελληνικού κοσμοσυστήματος και αναδύονται οι θεμέλιες προϋποθέσεις για τη μεταβολή κλίμακας, εντέλει για τη μετάβαση από τη μικρή στη μεγάλη κλίμακα που ορίζει το κράτος έθνος.

Υπό το πρίσμα αυτό, κληθήκαμε να αναζητήσουμε το περιεχόμενο, το πλαίσιο, τα όρια των εξελίξεων αυτών καθώς και τους όρους, δηλαδή τα αίτια, που επέτρεψαν στις δυνάμεις του παλαιού καθεστώτος να ορθώσουν αναχώματα στο εσωτερικό της βυζαντινής κοσμόπολης, έτσι ώστε να οδηγήσουν εντέλει στην ανάσχεση του ελληνικού δρόμου προς τη μεγάλη κλίμακα και στην επιδιαιτησία των δυνάμεων της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Η αναζήτηση μιας απάντησης στο συγκεκριμένο ερώτημα μας φέρνει αντιμέτωπους αφενός με τις νέες πραγματικότητες που διαμορφώνονται στη δεσποτική περιφέρεια της ανθρωποκεντρικής οικουμένης ως αποτέλεσμα της μετακένωσης των παραμέτρων της μεγάλης κλίμακας σε αυτήν και αφετέρου με τη διαφορά φύσεως που υποκρύπτει η πρόσληψή της από την Εσπερία σε σύγκριση με την αντίστοιχη από τους Σλάβους και τους Άραβες.

Εκτιμάμε ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση είναι από μόνη της ικανή να εξηγήσει γιατί η μετακένωση των παραμέτρων της μεγάλης ανθρωποκεντρικής κλίμακας στην Εσπερία επέτρεψε στην ιδιωτική δεσποτεία να επανέλθει στην Ιστορία με δίαυλο την κρατική/απολυταρχική δεσποτεία. Μας φέρνει παράλληλα αντιμέτωπους με το διακύβευμα της μεθάρμοσης ηγεσίας καθοδόν προς τη μεγάλη κλίμακα, συνακόλουθα και στην αναζήτηση των αιτιών που σε βάθος χρόνου οδήγησαν στην ήττα του ελληνικού δρόμου.

Η διαλεκτική σχέση μεταξύ της ανθρωποκεντρικής/βυζαντινής μήτρας και της ευρωπαϊκής περιφέρειας επαναφέρει για μια ακόμη φορά το ζήτημα της λειτουργίας της δεσποτικής περιφέρειας ως εμβρυουλκού στις μεγάλες μεταβατικές φάσεις του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος. Όντως, στην περίπτωση της Εσπερίας θα επαναληφθεί το προηγούμενο της Μακεδονίας και της Ρώμης, οι οποίες προσήλθαν να διαιτητεύσουν στις υποθέσεις της ανθρωποκεντρικής μήτρας, δίδοντας λύση στο εσωτερικό πρόβλημα που υπαγορεύει η ομόλογη κοσμοσυστημική βιολογία.

Εντούτοις, σε αντίθεση με τις προγενέστερες παρεμβάσεις της περιφέρειας, οι επιπτώσεις που είχε η ανάληψη της πρωτοβουλίας των κινήσεων από την εσπεριανή περιφέρεια θα αποδειχθούν κοσμοϊστορικές, καθόσον έμελλε να απολήξουν στην ανατροπή της ίδιας της ανθρωποκεντρικής βιολογίας. Η εν λόγω πρωτοβουλία θα οδηγήσει εντέλει στη μεγάλη κλίμακα, πλην όμως με την εξ ανάγκης ακύρωση του κεκτημένου της ανθρωποκεντρικής οικουμένης που διήγε ο ελληνικός κόσμος –και υποσχόταν ο ομόλογος δρόμος– και τη συνεπακόλουθη ανθρωποκεντρική επανεκκίνηση της νεοτερικότητας από τη μηδενική αφετηρία που βίωνε η ευρωπαϊκή περιφέρεια.

Οπωσδήποτε, παραμένει γεγονός ότι η «Ευρώπη» γεννήθηκε στο Βυζάντιο, προϋπέθετε δε την απόσειση του Μεσαίωνα.

https://isideris.gr/?product=to-elliniko-kosmosystima-tomos-e

***

Γεώργιος Δ. Κοντογιώργης, Το ελληνικό κοσμοσύστημα, τόμος ΣΤ':  Η Βυζαντινή οικουμενική κοσμόπολη, ο ευρωπαϊκός Μεσαίωνας και η «νεοτερικότητα» - Η νεοτερική «επιστήμη» στη δοκιμασία της Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας, εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2021, ISBN: 978-960-08-0884-1.

Στις σελίδες που προηγήθηκαν καταδείξαμε πώς η κοσμοσυστημική γνωσιολογία, και κυριολεκτικά το ανθρωποκεντρικό κοσμοσύστημα που ξεδιπλώσαμε με θεμέλια αφετηρία τον ελληνικό κόσμο, προσφέρεται να λειτουργήσει ως επιστημονικός αποκωδικοποιητής του κοινωνικού φαινομένου, ως ταξιθέτης της έλλογης βιολογίας του και, σε τελική ανάλυση, ως διαγνώστης των λύσεων που προσιδιάζουν στα πράγματα.

Η γνωσιολογική αυτή επιλογή μάς φέρνει αντιμέτωπους με την «επιστήμη» της νεοτερικότητας, την οποία υποβάλαμε στη δοκιμασία της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας δίκην σταθεράς σε όλη την έκταση του ανά χείρας έργου με σημείο αναφοράς την αποδεικτική ικανότητα των πηγών.

Εντούτοις, η περίπτωση του Βυζαντίου εγείρει πλήθος άλλων ζητημάτων που επέβαλαν έναν πιο διεξοδικό διάλογο της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας με τη νεοτερική «επιστήμη», από τον οποίο ακριβώς αναδεικνύεται εναργέστερα το γνωσιολογικό αβαθές της φερόμενης ως κοινωνικής επιστήμης που διακινεί η νεοτερικότητα και το ιδεολογικό φορτίο που, σε τελική ανάλυση, την αποτρέπει να συναντηθεί με τις πραγματικότητες της ίδιας της εποχής της.

Από τον εν λόγω διάλογο αναμένεται να προκύψει η συνειδητοποίηση της ανάγκης για ένα νέο γνωστικό εγχείρημα που θα δίνει απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα της επιστήμης και θα επικεντρώνεται στη θέση που κατέχει η εποχή μας στην ταξινομία της ανθρωποκεντρικής βιολογίας, κατ’ επέκταση, και στην προβληματική της μετάβασης προς την εποχή που θα ακολουθήσει.

Η ανάγκη μιας νέας επιστήμης αποβαίνει επιτακτική λόγω της διαπιστούμενης ήδη και με ραγδαίους ρυθμούς υπέρβασης του κόσμου που οικοδόμησε η φάση της μετάβασης από τη δεσποτεία στον ανθρωποκεντρισμό. Υπέρβαση η οποία μάλιστα γίνεται ιδιαίτερα εμφανής στο πεδίο των αξιών και των θεσμών που στις ημέρες μας παραμένουν ερμητικά εγκλεισμένοι στο σπήλαιο του 18ου αιώνα, το οποίο οικοδόμησαν οι πνευματικοί θύλακες του Διαφωτισμού.

Ώστε η συγκρότηση ενός γνωσιολογικού επιχειρήματος που θα απαντά στις απαιτήσεις της επιστήμης αποβαίνει στις ημέρες μας περισσότερο από αναγκαία προκειμένου ο χειμαζόμενος κόσμος της νεοτερικότητας να αποσείσει τις βεβαιότητές του με τον ίδιο τρόπο που έπραξε στη φάση της μετάβασης από τη δεσποτεία στον ανθρωποκεντρισμό με όχημα τον Διαφωτισμό.

Διακύβευμα της νέας επιστήμης είναι η άρση των δύο μεγάλων ρήξεων που πραγματοποίησε η νεοτερικότητα με την κλασική και την βυζαντινή «αρχαιότητα» προκειμένου να νομιμοποιήσει κρίσιμες επιλογές καθοδόν προς τη μετάβαση από τη δεσποτεία στον πρώιμο ανθρωποκεντρισμό.

Ο τελικός στόχος της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας είναι να εγκατασταθεί ο νεότερος κόσμος σε ένα νέο διανοητικό περιβάλλον, ομοθετικό με την εποχή του και με τη δυναμική της εξέλιξης προς το μέλλον.

https://isideris.gr/?product=to-elliniko-kosmosystima-tomos-st