Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2018

Ανθολόγιον 219: Ο A. Bloom για τα Λατινικά

[...] Υπήρχαν μερικά μαθήματα τα οποία μου άρεσαν και με τα οποία ασχολιόμουν,  αν και η χρήση του πληθυντικού εδώ είναι κάπως υπερβολή, γιατί μόνο τα Λατινικά αγαπούσα. Πάντα με ενδιέφεραν και με τραβούσαν οι γλώσσες και μου άρεσαν πολύ τα Λατινικά, διότι έχουν πολλά κοινά με την αρχιτεκτονική, η οποία με έλκυε πάντα: είναι μια γλώσσα δομημένη σύμφωνα με σταθερούς κανόνες, όπως ακριβώς είναι ένα κτίριο - στη γραμματική της, στη σύνταξη της, στη σειρά των λέξεων της και στη μεταξύ των λέξεων σχέση. Και αυτό είναι που με εντυπωσίαζε στα Λατινικά[...]


Επισκόπου Σουρόζ Αντωνίου (Bloom), Μικρό Συναξάρι, μετάφραση: Σοφία Κακαλή, εκδόσεις Εν πλώ, Αθήνα 2010, ΙSBN: 978-960-6719-69-1, σελ. 65-66 (απόσπασμα)



Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2018

Αθ. Μουστάκης: Ο Λαός της Ουκρανίας και το Αυτοκέφαλο, με αναφορά στη Δωδεκάνησο

Ἡ συζήτηση γιά τήν ἀπόδοση τῆς Αὐτοκεφαλίας στήν Οὐκρανική Ἐκκλησία θυμίζει ἔντονα μία ἄλλη περίπτωση, ἀπό τήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Δωδεκανήσου, ἡ ὁποία, ὡς γνωστόν, μόνη αὐτή ἀπό ὅλη τήν ἑλληνική ἐπικράτεια, ἔχει τό προνόμιο νά ἀποτελεῖ κανονικό ἔδαφος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί δέν ἀπέστη ποτέ ἀπό αὐτό.

Ἄς θυμηθοῦμε ὅμως λίγα στοιχεῖα ἱστορίας: ἡ Δωδεκάνησος ἀποτελοῦσε μέρος τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας μέχρι τό 1314 πού τήν κατέλαβαν οἱ Ἰωαννῖτες Ἱππότες. Αὐτοί καθώς ἦταν Ρωμαιοκαθολικοί στό θρήσκευμα δέν προέβησαν σέ εὐθεῖς διωγμούς ἀλλά ἀγωνίστηκαν μέ ποικίλα μέσα (πειθώ, πιέσεις, ἐμπόδια στήν ἐκμάθηση τῆς ἑλληνικῆς γλῶσσας, κωλυσιεργία στίς χειροτονίες ἀρχιερέων, ἀπαγόρευση χειροτονίας ἀρχιερέων, ὑποταγή κλήρου στόν Λατῖνο Ἀρχιεπίσκοπο τῆς Ρόδου κ.ἄ.) γιά νά δημιουργήσουν τίς κατάλληλες συνθῆκες ὥστε νά ἐγκαταλείψουν οἱ Ὀρθόδοξοι κάτοικοι τῶν νήσων τήν πίστη τους καί νά ἐνταχθοῦν στήν Δυτική Ἐκκλησία.

Στίς ἀρχές τοῦ 1523 τά νησιά ἔπεσαν στά χέρια τῶν Ὀθωμανῶν, οἱ ὁποῖοι παρέμειναν σέ αὐτά μέχρι τό 1912. Ὑπῆρξε ὁμαλοποίηση στά ἐκκλησιαστικά ζητήματα, ἀλλά καί εὐθεῖς διωγμοί πού ἀνέδειξαν πολλούς νεομάρτυρες: ἀρχιερεῖς, κληρικούς ἄλλων βαθμίδων, καθώς καί λαϊκούς. Οἱ Ἰταλοί κυρίευσαν τά νησιά τό 1912. Παρέμειναν σέ αὐτά μέχρι τήν πτώση τοῦ καθεστῶτος τοῦ Μουσολίνι, τό 1943 (ἡ ἐνσωμάτωση στή μητέρα Ἑλλάδα ἦλθε τό 1948) καί σέ γενικές γραμμές ἀκολούθησαν παρόμοιες μεθόδους μέ τούς Ἱππότες.

Σέ ὅλη αὐτή τή μακρά περίοδο τῆς δουλείας ὁ μοναδικός σταθερός, ἀταλάντευτος καί ἀμετακίνητος προστάτης τῶν νησιωτῶν, πέρα ἀπό τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἦταν τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τό ὁποῖο μέ κάθε τρόπο τούς προστάτευε καί ἔβρισκε τά κατάλληλα ἀντίμετρα μέ τά ὁποία ἀκύρωνε κάθε ἀντορθόδοξη καί ἀνθελληνική κίνηση τῶν κατακτητῶν.

Τήν περίοδο τῶν Ἱπποτῶν, παραδείγματος χάριν, ἀντιμετώπιζε τήν παρεμπόδιση χειροτονιῶν ἐπισκόπων στήν Κῶ μέ τό νά ἀναθέτει σέ ἐπισκόπους γειτονικῶν περιοχῶν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τήν «κατ᾿ ἐπίδοσιν» (θά λέγαμε κατ᾿ ἀνάθεση) διαποίμανση τῆς Κῶ. Ἐπίσης, ἀρχιερεῖς ἄλλων ἐπαρχιῶν, μέ εἰδική ἄδεια, πήγαιναν στήν Κῶ γιά νά τελέσουν χειροτονίες ἤ οἱ ὑποψήφιοι ἱερεῖς χειροτονοῦνταν σέ ἄλλες ἐπαρχίες καί ἐπέστρεφαν χειροτονημένοι (αὐτό συνέβαινε καί κατά τήν Ἰταλοκρατία).

Μέ τή σοβαρότητα καί τή σωφροσύνη τῆς τακτικῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τά Δωδεκάνησα, μετά ἀπό 650 ἔτη («καί ὄχι 400 ὅπως στήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα», ὡς προσφυῶς τονίζει σέ κάθε εὐκαιρία ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κώου καί Νισύρου κ. Ναθαναήλ) σκλαβιᾶς ἔφτασαν στήν ἀπελευθέρωση δίχως νά ἀπωλέσουν οὔτε τήν πίστη τους οὔτε τήν ἑλληνική γλῶσσα καί παράδοση.

Μία ἀπό τίς, ἀναμφίβολα, εὐφυεῖς μεθόδους πού ἐπεχείρησαν νά χρησιμοποιήσουν οἱ Ἰταλοί ἦταν ἡ ἀνακήρυξη τοῦ Αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Δωδεκανήσου, ὥστε ἡ Δωδεκάνησος νά ἀποκοπεῖ ἀπό τήν πνευματική τροφοδοσία καί διαχρονική προστασία τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί, σιγά σιγά, μέ τήν πάροδο τῶν ἐτῶν νά ἁλωθεῖ πλήρως.

Μέ ἀφορμή τήν ἐκδημία τοῦ Μητροπολίτου Κώου Ἀγαθαγγέλου Ἀρχύτα, τό 1924, ὁ Ἰταλός Διοικητής τῆς Δωδεκανήσου Mario Lago ἔθεσε τό θέμα τοῦ Αὐτοκεφάλου στόν πρῶτο τῇ τάξει Μητροπολίτη τῆς Δωδεκανήσου Μητροπολίτη Ρόδου Ἀπόστολο Τρύφωνος, ὁ ὁποῖος συμφώνησε νά μεταφέρει τό θέμα στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ὡς τήν μοναδική ἁρμόδια ἐκκλησιαστική ἀρχή γιά νά παράσχει τό Αὐτοκέφαλο. Ἀπό τή στιγμή αὐτή ξεκίνησε μία μακρά παρελκυστική πολιτική ἐκ μέρους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (μάλιστα τόν Νοέμβριο τοῦ 1924 ἐκοιμήθη ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ζ΄ καί τή θέση του πῆρε ὁ Κωνσταντῖνος Στ΄, ὁ ὁποῖος ἐξεδιώχθη ἀπό τούς Τούρκους) γιά νά κερδίσει χρόνο ὥστε τελικά νά ἀκυρωθοῦν ἐκ τῶν πραγμάτων τά σχέδια τῶν Ἰταλῶν. Οἱ Ἰταλοί ἐνοχλήθηκαν πολύ ἀπό αὐτή τή στάση πού ἐνισχυόταν ἀπό τήν ἀντίδραση τοῦ δωδεκανησιακοῦ λαοῦ καί στίς 31 Ὀκτωβρίου 1929 ἐπέδωσαν τελεσίγραφο γιά τήν ὑπογραφή τοῦ Τόμου τῆς Αὐτοκεφαλίας στόν ἑπόμενο Οἰκουμενικό Πατριάρχη Φώτιο Β΄, ὁ ὁποῖος ἀρνήθηκε καί σοφά παρέπεμψε τό θέμα σέ δημοψήφισμα τοῦ λαοῦ τῆς Δωδεκανήσου, ὁ ὁποῖος ἔπρεπε νά ἀποφασίσει γιά τό θέμα. Οἱ Ἰταλοί ἐξεμάνησαν, καθώς γνώριζαν ὅτι κάτι τέτοιο δέν ἐπρόκειτο νά ἔχει θετική κατάληξη γι᾿ αὐτούς, καί, ὡς ἔσχατο μέσο πίεσης, σκλήρυναν τή στάση τους ἀπέναντι στούς νησιῶτες, ἀλλά καί στήν τοπική Ἐκκλησία, διακόπτοντας τίς ἐπαφές μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί καταργώντας ὅλα τά κοινοτικά προνόμια αὐτοδιοίκησης τῶν Ὀρθοδόξων.

Τό αὐτονόητο συμπέρασμα τῶν παραπάνω εἶναι ὅτι μέ τήν σοφή καί συνετή πρακτική τῶν Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν πού χειρίστηκαν τίς προσπάθειες τῶν Ἰταλῶν, ἀφ᾿ ἑνός, καί μέ τό ἀρραγές μέτωπο καί τήν σθεναρή ἀντίσταση τῶν Δωδεκανησίων, ἀφ᾿ ἑτέρου, τά σχέδια τῶν κατακτητῶν ἀκυρώθηκαν.


Καί ἐρχόμαστε στό σήμερα! Γιατί αὐτή ἡ εἰσαγωγή;

Τό ἀκριβῶς ἀντίθετο συμβαίνει σήμερα στήν Οὐκρανία: ὁ λαός ἐπιθυμεῖ τήν Αὐτοκεφαλία του, ζητᾶ διά τῶν ἐκκλησιαστικῶν (ἤδη ἀπό τό 1991) καί πολιτικῶν ἡγετῶν του (σέ πολλές περιπτώσεις) νά τοῦ ἀποδοθεῖ καί, ἐνῶ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, κανονικό ἔδαφος τοῦ ὁποίου ἀνέκαθεν ἀποτελοῦσε καί, φυσικά, συνεχίζει νά ἀποτελεῖ ἡ Οὐκρανία, κρίνει ὅτι τό αἴτημα αὐτό πρέπει νά ἰκανοποιηθεῖ, ἡ Ρωσική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀρνεῖται πεισματικά νά ἱκανοποιήσει αὐτό τό δίκαιο καί λογικό, γιά ὅποιον γνωρίζει στοιχειωδῶς, ἔστω, τήν οὐκρανική ἱστορία, λαϊκό αἴτημα. Μάλιστα, ἡ ἐμμονή τῆς Μόσχας νά ἀρνεῖται τήν Αὐτοκεφαλία σέ συνδυασμό μέ τήν πολιτική τοῦ ρωσικοῦ κράτους πρός τήν Οὐκρανία προκαλεῖ ἐντονότατη δυσαρέσκεια στόν οὐκρανικό λαό στίς τάξεις τοῦ ὁποίου ἔχει ἀναπτυχθεῖ σοβαρό ἐνδοεκκλησιαστικό, ἐπί σειρά ἐτῶν, ἀθεράπευτο σχίσμα.

Τό σχίσμα αὐτό, μέ τήν ἀπόδοση τοῦ Αὐτοκεφάλου καί τήν ἀπελευθέρωση τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας ἀπό τόν ἀποπνικτικό ρωσικό ἐναγκαλισμό, βαίνει πρός θεραπεία, καθώς ἀντιμετωπίζονται οἱ κύριες αἰτίες του.

Ἡ στάση τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας φαίνεται νά παραθεωρεῖ πλήρως τόν οὐκρανικό λαό. Συμβαίνει ἐν προκειμένῳ ἀκριβῶς τό ἀντίθετο ἀπό αὐτό πού προσπάθησαν νά κάνουν οἱ Ἰταλοί στή Δωδεκάνησο. Τή λύση σέ ἐκείνη τήν περίπτωση ἔδωσε ἡ σοφή προσφυγή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στή βούληση τῶν κατοίκων τῆς Δωδεκανήσου. Στήν περίπτωση τῆς Οὐκρανίας, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί πάλι στρέφεται στή βούληση τῶν Οὐκρανῶν, οἱ ὁποῖοι σαφῶς τίθενται ὑπέρ τῆς Αὐτοκεφαλίας. Ἄς μή λησμονοῦμε ἐξάλλου ὅτι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, παρά τίς σοβαρότατες ἐκπεφρασμένες ἀντιρρήσεις του, προχώρησε κατά τό παρελθόν στήν ἀπόδοση Αὐτοκεφάλου σέ πολλές ἄλλες «ἐθνικές» Ἐκκλησίες, μεταξύ τῶν ὁποίων στήν ρωσική καί στήν ἑλληνική, θεραπεύοντας μέ τή σύνεση καί τήν ἀγάπη του τά πολλά προβλήματα πού εἶχαν προκληθεῖ ἀπό τίς ἐκβιαστικές, ἄκαιρες καί ἄστοχες κινήσεις αὐτῶν τῶν Ἐκκλησιῶν. Καί μάλιστα, τό ἔπραξε μέ αὐτοθυσία στερούμενο τήν ἴδια του τή σάρκα θρέφοντάς τες πατρικά μέ τό ἴδιο του τό αἷμα, ὅπως ὁ πελεκᾶνος.

Εἶναι, τουλάχιστον, ἀμετροεπές γιά τήν ρωσική Ἐκκλησία νά προσπαθεῖ πεισματικά νά κρατήσει δεμένη στό ἅρμα της τήν Οὐκρανία ὅταν, ἀφ᾿ ἑνός δέν ἔχει αὐτό τό δικαίωμα καί, ἀφ᾿ ἑτέρου, ὁ οὐκρανικός λαός δέν τό θέλει. Διάβαζα σέ κάποια ἀπό τίς ἀναρτήσεις σχετικά μέ τό ζήτημα αὐτό ὅτι οἱ Ἱεράρχες τῆς κανονικῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας δέν μνημονεύουν τόν Ρῶσο Πατριάρχη φοβούμενοι τήν ἀντίδραση τῶν πιστῶν τους. Ποῦ θά πάει αὐτή ἡ κατάσταση; Εἶναι δυνατόν νά στηριχθεῖ ἱεραρχία καί νά προχωρήσει πνευματικά δίχως τήν ἀγάπη καί τόν σεβασμό τοῦ λαοῦ;

Λένε κάποιοι: ἄς περιμένει τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά λύσουν οἱ Οὐκρανοί μόνοι τους τά προβλήματα τους καί ἔπειτα ἄς παραχωρήσει τήν Αὐτοκεφαλία. Νομίζω ὅτι ἡ ἁπλή λογική λέει ὅτι ἐφόσον τά προβλήματα τῶν Οὐκρανῶν ἔχουν αἰτία καί ἀφορμή τίς ἔξωθεν παρεμβάσεις τό πρόβλημα δέν μπορεῖ νά ἐπιλυθεῖ παρά μόνο ἐάν λείψει ἡ αἰτία τοῦ προβλήματος: οἱ ρωσικές περεμβάσεις. Εἶναι σαφές ὅτι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο κινεῖται πρός αὐτή ἀκριβῶς τήν κατεύθυνση. Ἀποδίδοντας τήν Αὐτοκεφαλία ἐπιτρέπει στήν Οὐκρανική Ἐκκλησία νά ἀντιμετωπίσει ἐλεύθερη ἀπό ἔξωθεν παρεμβάσεις τά τοῦ οἴκου της. Φαντάζομαι —μέ τόν δικό μου τρόπο σκέψης— ὅτι μέ τήν ἀπόδοση τοῦ Αὐτοκεφάλου οἱ σχισματικοί, ἐφόσον θά λείψει ἡ αἰτία τοῦ σχίσματος (καί δέν τούς ἐμποδίσουν ἄλλοι λόγοι π.χ. προσωπικοί) θά ἐπιδιώξουν τήν ἐπιστροφή τους στήν κανονική Οὐκρανική Ἐκκλησία.

Δέν πρέπει νά παραθεωροῦμε, αὐτό πού κάποιοι τεχνηέντως ἀφήνουν νά ἐννοεῖται, ὅτι δηλαδή τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο θά δώσει τήν Αὐτοκεφαλία στήν σχισματική μερίδα. Αὐτές οἱ διαδόσεις βλάπτουν σοβαρότατα τήν ὅλη συζήτηση καί ἰδιαιτέρως τήν ρωσική πλευρά διότι ἔτσι ὑποβιβάζεται, ἐκ μέρους της, μέ ἐσκεμμένες ἀνακρίβειες τό ἐπίπεδο τῆς συζητήσεως μέ τρόπο πού δέν συνάδει σέ ἐκκλησιαστικούς ἄνδρες. Μέ ἔκπληξη διάβασα, ἐπί παραδείγματι, δηλώσεις τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κυθήρων κ. Σεραφείμ πού ἔχουν ἀναρτηθεῖ στήν ἱστοσελίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυθήρων (http://www.imkythiron.gr/index.php/eidiseis/teleftaia-nea/5048-diloseis-mitr-kythiron-dia-tin-aftokefalian-tis-oukranikis-ekklisias), στίς ὁποῖες ἐκφράζει τήν «βαθυτάτη λύπη» του γιά τήν, ὑποτιθέμενη, «ἐμμονή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά ἐκχωρήσει τήν Αὐτοκεφαλία εἰς τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας» κάτι τό ὁποῖο ἐπ᾿ οὐδενί προκύπτει ἀπό τίς κινήσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀλλά παραπλανᾶ τούς ἀναγνῶστες καί ἀδικεῖ κατάφορα τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη, ὁ ὁποῖος εἶναι πάντοτε προσεκτικός στίς κινήσεις καί στίς ἐπιλογές του. Μάλιστα, ὅταν τό 2008 ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, προσκεκλημένος τῆς Οὐκρανικῆς Κυβερνήσεως, ἐπισκέφθηκε τήν Οὐκρανία γιά τόν ἑορτασμό τῶν 1020 ἐτῶν ἀπό τό βάπτισμα τοῦ ἁγίου Βλαδιμήρου ὄχι μόνο δέν ἦρθε σέ ἐπαφή μέ τήν σχισματική μερίδα, ἀλλά χάρη στήν ἁπλότητα καί στή σύνεσή του ἐπέτυχε νά συλλειτουργήσει μέ τόν Πατριάρχη Μόσχας κυρό Ἀλέξιο.

Ἄς ἀφουγκραστοῦν, λοιπόν, οἱ Ρῶσοι Ἱεράρχες τή θέληση τοῦ οὐκρανικοῦ λαοῦ καί ἄς πράξουν ἀναλόγως. Ἄς συζητήσουν μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ἄς τοῦ ἀποδώσουν τά δικαιώματα πού σύμπασα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τοῦ ἀναγνωρίζει, ἄς δείξουν τόν ἀπαιτούμενο σεβασμό στούς Ἱερούς Κανόνες καί στίς Ἀποφάσεις Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί τότε τό «οὐκρανικό πρόβλημα» θά πάψει νά ὑφίσταται ἔχοντας ἐπιλυθεῖ πρός δόξαν Θεοῦ καί πρός ὄφελος τοῦ οὐκρανικοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος διακαῶς ἐπιθυμεῖ τήν Αὐτοκεφαλία καί τήν ἀνεξαρτησία του ἀπό τό Πατριαρχεῖο Μόσχας.


Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2018

ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ

πηγή-φωτό: ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ




Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο της χρήσης «επ’ Εκκλησίαις» ηλεκτρονικών συσκευών της σύγχρονης τεχνολογίας (tablets, laptops, κινητά τηλέφωνα), οι οποίες υποκαθιστούν τα λειτουργικά βιβλία. 
Υπάρχουν ειδικές εφαρμογές που ενεργοποιούνται ώστε οι ιεροψάλτες να έχουν μπροστά τους ολόκληρη την ακολουθία της Κυριακής, επί παραδείγματι, και με τα μουσικά κείμενα. Οι εφαρμογές αυτές λειτουργούν ως «τυφλοσούρτης» και «διευκολύνουν» τους ιεροψάλτες ώστε να μην ανατρέχουν στα ειδικά λειτουργικά βιβλία κάθε φορά. Δυστυχώς, οι «έξυπνες» ηλεκτρονικές συσκευές χρησιμοποιούνται και από κληρικούς. 
Ευτυχώς, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, μετά από σχετική απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου, προτρέπει τους Μητροπολίτες του Θρόνου να επιβάλλουν την τάξη. Οι ιεροψάλτες να επιστρέψουν στα πατροπαράδοτα λειτουργικά βιβλία βιβλία, καθώς «…η εν τοις εφεξής χρήσις κατά την διάρκειαν των Ιερών Ακολουθιών εν τοις Εκκλησιαστικοίς Αναλογίοις ηλεκτρονικών συσκευών, εις υποκατάστασιν των Λειτουργικών βιβλίων της Εκκλησίας ημών, κρίνεται ως όλως απάδουσα εις την τάξιν, αποδοκιμαστέα και σκανδαλισμόν φέρουσα τοις πιστοίς. Δέον κατά ταύτα όπως παντελώς αποφεύγηται η χρήσις τοιούτων τεχνικών μέσων εν τοις Ιεροίς Ναοίς και τη Θεία Λατρεία, οδηγούντων εν τέλει εις την εκκοσμίκευσιν της λειτουργικής ζωής».
Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου περιφρουρεί την σοβαρότητα και την φυσικότητα της θείας λατρείας, γι’ αυτό και θα πρέπει να εφαρμοστεί απαρέγκλιτα. Αλλιώς θα οδηγηθούμε σε μία «ηλεκτρονική» λατρεία, η οποία θα αντικαταστήσει την λογική λατρεία. 
Η απόφαση του Πατριαρχείου κάνει λόγο για «σκανδαλισμό» των πιστών. Φαίνεται, όμως, πως από την χρήση ηλεκτρονικών συσκευών στη λατρεία προκαλείται κάτι χειρότερο: θυμηδία και χλεύη! Απόδειξη το δημοσίευμα με τίτλο: «Ο ψάλτης με το... tablet που «έριξε» το διαδίκτυο». Όπως αναφέρεται: «Οι φωτογραφίες του ψάλτη «υψηλής τεχνολογίας» έγιναν σε χρόνο μηδέν viral και αντικείμενο πολλών σπαρταριστών σχολίων.» Κι αλλού: «Παπα-philips ιερείς έψαλλαν από tablet».
Μάλλον είναι απαραίτητη και μία αυστηρή εγκύκλιος προς τους ιερείς, ώστε να μη χρησιμοποιούν κατά την ώρα της θείας Λατρείας τα κινητά τους τηλέφωνα για να φωτογραφίζουν ή να βιντεοσκοπούν. 
Αν με πρόσφατη εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδος απαγορεύτηκε η χρήση όλων των ηλεκτρονικών συσκευών στα σχολεία από τους μαθητές, πόσω μάλλον στους ναούς!


Συνέδριο με θέμα «Ο Οικουμενικός Άγιος Σιλουανός» από 29/9/2018 έως 6/10/2018 στην Αθήνα






ΣΥΝΕΔΡΙΟ
«Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ»
ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΙΕΡΑΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΑΘΗΝΩΝ


Η έναρξη θα πραγματοποιηθεί στο Πολιτιστικό Κέντρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Μ. Βασιλείου 15, Ρουφ Κεραμεικός

ΣΑΒΒΑΤΟ 29-9-2018



09:30 Προσέλευση

10:00 Εισαγωγή – Χαιρετισμοί

10:30 Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος

«Οι Άγιοι του Θεού, Φίλοι του Θεού και Πολίτες της Βασιλείας Του»

11:00 Πρωτοπρεσβύτερος π. Αντώνιος Πινακούλας

«Θεολογική γεωμετρία και πνευματική ζωή»

11:30 Πρωτοπρεσβύτερος π. Ευάγγελος Γκανάς

«Ο Άγιος Σιλουανός και ο π. Σωφρόνιος: Μια ευτυχής περίπτωση
πνευματικής πατρότητας»

12:00 Παναγιώτης Υφαντής, Καθηγητής ΑΠΘ

«Ο Σιλουανός Αθωνίτης και οι σύγχρονες προσλήψεις της οσιακής αγιότητας»

13:00 Συζήτηση

13:30 Λήξη – Κέρασμα



ΕΝΑΡΞΗ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΩΝ

(ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ, ΝΕΑΣ ΠΕΝΤΕΛΗΣ)



ΚΥΡΙΑΚΗ 30-9-2018


(ΟΛΕΣ ΟΙ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΙΣ ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ, ΝΕΑΣ ΠΕΝΤΕΛΗΣ)

19:00 Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας κ. Γαβριήλ

« Η έννοια της Αγιότητος στην Ορθοδοξία και στα σύγχρονα προτεσταντικά ρεύματα»

Δημήτριος Πασσάκος, Επίκουρος Καθηγητής Ανωτ. Εκκλησ. Ακαδημίας Αθηνών

« Άγιος Σιλουανός και Αγιότητα στην Αγία Γραφή»




ΔΕΥΤΕΡΑ 1-10-2018

19:00 Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασσίου κ. Ιερόθεος

«Η εμπειρική Θεολογία του Αγίου Σιλουανού»

Πρωτοπρεσβύτερος π. Δημήτριος Μπαθρέλος, Δρ. Θεολογίας – Σύμβουλος Καθηγητής στο Ε.Α.Π.

«Η μέχρι θανάτου πιστότητα του Αγίου Σιλουανού στη «στενή και τεθλιμμένη» οδό του μοναχικού βίου»

Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πρώην Ερζεγοβίνης κ. Αθανάσιος Γιέφτιτς

«Ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς και ο Άγιος Σιλουανός»




ΤΡΙΤΗ 2-10-2018

19:00 Οσιολογιωτάτη Γερόντισσα Ιακώβη, Ηγουμένη Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Ακριτοχωρίου

«Άγιος Σιλουανός και μοναχισμός»

π. Πέτρος Μινώπετρος, Σκηνοθέτης

«Πώς εκφράζεται η πνευματικότητα μέσα από την κινηματογραφική εικόνα»

Νίκος Αναγνωστόπουλος, Σκηνοθέτης

«Θεοφάνης ο Ελληνας – Αναζητώντας τη χαμένη ζωγραφιά»




ΤΕΤΑΡΤΗ 3-10-2018

19:00 Στρογγυλή Τράπεζα: «Από τον Θεοφάνη τον Έλληνα στον Σωφρόνιο του Έσσεξ:

Προβληματισμοί για την Σύγχρονη Ορθόδοξη

Εκκλησιαστική Ζωγραφική»

Συνομιλητές:

π. Λουκάς Ξενοφωντινός,

Δημοσθένης Αβραμίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.

Κωνσταντίνος Βαφειάδης, Καθηγητής Ε.ΔΙ.Π. Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών.

Συντονιστής: Δημήτριος Δ. Τριανταφυλλόπουλος , τ. Καθηγητής Βυζαντινής

Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Κύπρου




ΠΕΜΠΤΗ 4-10-2018


19:00 Πρωτοπρεσβύτερος π. Βασίλειος Καλλιακμάνης, Καθηγητής ΑΠΘ

«Η αγάπη προς τους εχθρούς στη διδασκαλία του Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου»

Ελένη Οικονόμου, Καθηγήτρια ΑΠΘ

«Οι πνευματικές ρίζες του Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου»

Υulia Buzykina, Ιστορικός τέχνης – Αναπλ. Δ/ντρια Έρευνας & Εκπαιδευτικού έργου του Ρωσικού Μουσείου Εικόνων Μόσχας

«Θεοφάνης ο Έλληνας και η ρωσική τέχνη»




ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 5-10-2018


19:00 Στρογγυλή Τράπεζα: «Διαβάζοντας τα κείμενα του Αγίου Σιλουανού σήμερα»

Συνομιλητές:

Δημήτρης Μπαλτάς, Δρ Φιλοσοφίας

Αθανάσιος Μουστάκης, Δρ Θεολογίας – Πτ. Φιλοσ.

Βασίλειος Αργυριάδης, Θεολόγος, Επιμελητής Εκδόσεων

Συντονιστής : π. Βασίλειος Χαβάτζας




ΣΑΒΒΑΤΟ 6-10-2018

11:00 Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιλίου κ. Αθηναγόρας

«Η Ποιμαντική μέριμνα της Εκκλησίας της Ελλάδος για τους Ρωσόφωνους Ορθοδόξους Χριστιανούς εντός της δικαιοδοσίας της.»

Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αργολίδος κ. Νεκτάριος

«Κατάβηθι από του Σταυρού : Ο πειρασμός της Εκκλησίας»

Πανοσιολογιώτατος Αρχιμ. π. Σπυρίδων Κατραμάδος, Γραμ. Συνοδ. Επιτροπής Προσκυνηματικών Περιηγήσεων

«Πώς οι προσκυνηματικές περιηγήσεις προάγουν τις ορθόδοξες και διαχριστιανικές σχέσεις»

Οσιολογιώτατος Ιερομόναχος π. Ποιμήν, Ι. Μ. Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι, Αγία Πετρούπολη, Ρωσία

Παναγιώτης Κληρίδης, Νομικός – Μέλος Δ.Σ. Συνδέσμου «Άγιος Σιλουανός»


***
Για το πλήρες πρόγραμμα εκδηλώσεων προς τιμή της άφιξης της Τίμιας Κάρας του Αγίου Σιλουανού στον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής Νέας Πεντέλης πατήστε εδώ.




Αφιερωματική Εβδομάδα στον Άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη (29 Σεπτεμβρίου – 7 Οκτωβρίου 2018) στον Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής Νέας Πεντέλης



Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2018

Θ. Ι. Ζιάκας: Η εθνική ταυτότητα της παιδείας στον 21ο αιώνα

πηγή: ΑΝΤΙΦΩΝΟ

[Ομιλία που εκφωνήθηκε σε εκδήλωση της Ομάδας Πρωτοβουλίας για το Πανεπιστήμιο στις 8/10/1999 στο Μέγαρο της Συνομοσπονδίας Εργατών Κύπρου (Σ.Ε.Κ.) με γενικό τίτλο "Πανεπιστήμιο Κύπρου: Ασπίδα ή Κερκόπορτα του Ελληνισμού της Κύπρου" (www.evagoras.org )].



Με βάση την αντίληψη, που κυριαρχεί στα εκπαιδευτικά μας πράγματα, ο τίτλος της εισήγησής μου θα μπορούσε να κριθεί επιεικώς απαράδεκτος, γιατί:

α) Τι σχέση μπορεί να έχει η εθνική ταυτότητα με την παιδεία; Δεν πρέπει η παιδεία να είναι «υπεράνω εθνικών διαχωρισμών»; β) Πώς μπορούμε να μιλάμε για εθνική ταυτότητα στον αιώνα της παγκοσμιοποίησης, όπου οι εθνικές ταυτότητες «καταργούνται»; Η αντίδραση αυτή είναι κατανοητή. Εκφράζει τις αντιλήψεις της νεωτερικής παράδοσης στη σημερινή μεταμοντέρνα φάση της εξέλιξής της.

Δεν υπάρχει όμως μόνο η νεωτερική παράδοση στον κόσμο. Υπάρχει στην περίπτωσή μας και η ελληνική προσωποκεντρική παράδοση, η οποία βλέπει τα πράγματα αυτά εντελώς διαφορετικά.

1. ΠΑΙΔΕΙΑ ΝΕΩΤΕΡΙΚΗ - ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ: ΑΛΛΟΙ ΚΟΣΜΟΙ

Τι είναι «παιδεία»; Έχουμε δύο διαμετρικά αντίθετες απαντήσεις: Τη σύγχρονη νεωτερική, για την οποία παιδεία = εκπαίδευση. Και την προνεωτερική ελληνική, για την οποία η παιδεία έχει άλλο περιεχόμενο.

Α) Η ΝΕΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Ο ρόλος, που η σύγχρονη νεωτερική κοινωνία αναθέτει στην παιδεία της, είναι να εκπαιδεύει τα παιδιά, ώστε να ενταχθούν στην αγορά εργασίας. Οι πολλοί εκπαιδεύονται, για να γίνουν χρήστες ή συντηρητές των συστημάτων. Οι λίγοι για να γίνουν κατασκευαστές ή διαχειριστές τους.
Όταν λέμε «συστήματα», εννοούμε: α) την τυποποίηση των ανθρωπίνων σχέσεων, β) την ορθολογική οργάνωσή τους με βάση χρησιμοθηρικές αρχές και γ) την παγίωση - αναπαραγωγή των οργανώσεων - συστημάτων. Σύστημα είναι π.χ. μια επιχείρηση. Όπως επίσης και μια δημόσια υπηρεσία. Για να παραχθεί σήμερα οποιοδήποτε προϊόν, χρειάζεται το κατάλληλο σύστημα. Πρότυπο του συστήματος είναι η μηχανή. Η ουσία της μηχανής δεν είναι το hardware, αλλά το software. Τα συστήματα είναι κατά βάθος μηχανές. Κοινωνικές μηχανές, συναρθρωμένες σε μια μεγαμηχανή: αυτό που λέμε «Σύστημα» με κεφαλαίο σίγμα.
Το είδος της νοητικής δυνάμεως, που χρειάζεται μια κοινωνία συστημάτων, είναι η αλγοριθμική σκέψη, η radio. Γι' αυτό και ο σκοπός της νεωτερικής παιδείας είναι η καλλιέργεια της τυποποιητικής - αλγοριθμικής σκέψης, μιας σκέψης εντελώς μηχανιστικής. Είναι μάλιστα τόσο έμμονος ο σκοπός της, ώστε βαθμιαία απαξιώνει και εκτοπίζει ότι έρχεται σε αντίθεση μ' αυτόν, καθορίζοντας και τη γραμμή, που ακολούθησε η εξέλιξη της δυτικής παιδείας από τον 18ο αιώνα και εντεύθεν. Φτάσαμε έτσι σήμερα στη μονοκαλλιέργεια της επιστημονικοτεχνικής εκπαίδευσης.
Πρoφανώς μια τέτοια παιδεία - εκπαίδευση δεν έχει καμιά σχέση με την εθνική ταυτότητα, ότι και να σημαίνει ο όρος αυτός. Οι τεχνικές χρήσης, συντήρησης, κατασκευής και διαχείρισης των συστημάτων, δεν έχουν οπωσδήποτε εθνικό χρώμα και θα' ταν παράλογο να ψάχνουμε εδώ για εθνικά κριτήρια. Ευλόγως λοιπόν δεν μας καταλαβαίνουν οι καθηγητικές μας αυθεντίες, όπως απορρίπτουμε το μοντέλο της εθνομηδενιστικής παιδείας.

Β) Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΠΑΙΔΕΙΑ
Με τα ελληνικά κριτήρια η σημερινή «παιδεία» αντιστοιχεί στην εκπαίδεση, που λάμβανε χώρα στο εσωτερικό της οικονομίας, και αφορούσε μόνο τον τεχνίτη και τον μαθητευόμενο. Στην αρχαία Ελλάδα η λέξη «παιδεία» παρέπεμπε στις απαιτήσεις μιας σφαίρας ζωής, η οποία. απλώς δεν υπάρχει σήμερα. Αυτή η σφαίρα, η μοναδική δημόσια σφαίρα, ήταν το αuτoκυβερνώμενο σώμα των πολιτών - οπλιτών, όπου όλοι εξ ίσου «μετέχουν κρίσεως και αρχής». Σκοπός της παιδείας ήταν να φτιάξει άτομο, ικανό να είναι μέλος αυτού του συγκεκριμένου σώματος.
Ένα τέτοιο άτομο δεν γεννιέται έτοιμο από τη φύση. Χρειάζεται ειδική αγωγή, για να αναπτυχθεί. Πρέπει συγκεκριμένα να αποκτήσει τέσσερις αρετές: τη φρόνηση, την ανδρεία, τη σωφροσύνη και τη δικαιοσύνη. Η ψυχή αποτελείται από τρία «μόρια», που λειτουργούν το καθένα με τον δικό του κώδικα, και αν δεν αναπτυχθούν με εναρμονισμένο τρόπο, ο άνθρωπος δεν μπορεί να υπερβεί την ιδιωτεία, να ξεφύγει από το επίπεδο του δούλου. Τα τρία μόρια είναι το επιθυμητικό, το θυμικό (συναισθηματικό) και το λογιστικό (διανοητικό), και οι αρετές, που τους αντιστοιχούν, είναι ακριβώς η σωφροσύνη, η ανδρεία και η φρόνηση. Όταν αυτές αναπτυχθούν, εμφανίζεται η τέταρτη αρετή: η εσωτερική εκείνη αμεροληψία -δικαιοσύνη, που κάνει τον άνθρωπο ικανό να ανταποκριθεί στις συλλογικές απαιτήσεις της ατομικής ελευθερίας και της πολιτικής ισότητας. Ο δίκαιος ελεύθερος άνθρωπος είναι ο σκοπός της ελληνικής παιδείας. Προφανώς αυτό το είδος ατόμου δεν το χρειάζεται καθόλου η σημερινή εποχή. Θα ήταν δυναμίτης στα θεμέλιά της.
Βάση της ελληνικής παιδείας ήταν τα ομηρικά έπη. Γι' αυτό τον λόγο θα είχαμε αναγκαστικά την αποτελεσματικότητά της, όταν τα έπη θα «απομυθοποιούνταν». Μιλάμε για την εποχή της παρατεταμένης ανθρωπολογικής κρίσης του ελληνικού πολιτισμού, η οποία αρχίζει με τον πελοποννησιακό πόλεμο, και ξεπερνιέται με τον χριστιανισμό, αλλά αναπαράγεται κάθε τόσο και μας συνοδεύει μέχρι σήμερα. Το πρόβλημα είναι το εξής: Με τη βοήθεια του ηρωικού μύθου ο άνθρωπος μπορεί να εξελιχθεί από το επίπεδο του δούλου, ο οποίος είναι πρωτίστως δούλος των παθών του, στο επίπεδο του ελεύθερου ανθρώπου (από το επίπεδο του κολεκτιβιστικού ανθρώπου στο επίπεδο του ατόμου). Όταν όμως ολοκληρωθεί η εξατομίκευση, ο εξατομικευτικός μύθος χάνει τη λειτουργικότητά του, ως μηχανισμός αυτορρύθμισης των παθών. «Απομυθοποιείται». Αν τη στιγμή αυτή δεν μπει κάτι άλλο στη θέση του, μοιραία το άτομο αποσυντίθεται, και το δημοκρατικό πολιτειακό του oικoσύστημα είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει. Οι αιτίες της κατάρρευσης είναι εσωτερικές. Δεν είναι εξωτερικές. Αποδείχθηκε περίτρανα ότι η Λογική δεν είναι επαρκές υποκατάστατο της ρυθμιστικής γοητείας του μύθου. Ούτε η διδασκαλία της Τραγωδίας μπορεί να συγκρατήσει για πολύ τη διαλυτική αποχαλίνωση των ατομικιστικών παθών. Τη λύση στο πρόβλημα την έδωσε ο χριστιανισμός, εισάγοντας την αγάπη στην ελληνική ψυχή: Το άτομο μπορεί να αποφύγει την κατάρρευση, αν αναθεμελιώσει την προσωπικότητά του στην αγάπη. Χάρη στην αγάπη η ανάπτυξη των τριών κλασικών αρετών και η εσωτερίκευση της δικαιοσύνης, δηλαδή η προϋπόθεση για την ύπαρξη ελεύθερου πολιτικού σώματος, είναι τελικώς δυνατή, παρά την εξάντληση του Μύθου.
Ενώ άλλαξε άρδην η οντολογική θεμελίωση της ελληνικής παιδείας με τη μετάβαση στον χριστιανισμό, ο σκοπός της, ο ελεύθερος και δίκαιος άνθρωπος, έμεινε αμετακίνητος. Η λύση στο πρόβλημα της κατάρρευσης του ελληνικού πολιτικού σώματος είναι η δημιουργία ενός δεύτερου σώματος στο εσωτερικό του. Ενός σώματος εσχατολογικού-μυστηριακού. Ο ρόλος του είναι διπλός: Προς τα μέσα καλύπτει την ανάγκη της μετάβασης από το άτομο στο πρόσωπο. Προς τα έξω ο ρόλος του είναι «αντισηπτικός»: είναι το «άλας», που εμποδίζει το πολιτειακό οικοσύστημα του ατόμου να καταρρεύσει, να «σαπίσει». Η ζωοποιός και συνάμα «αντισηπτική» ενέργεια, είναι η αγάπη. Όταν μιλάμε για ελληνικό, δηλαδή προσωποκεντρικό χριστιανισμό, εννοούμε κατά βάθος αυτήν ακριβώς τη λύση στα αδιέξοδα της ελληνικής δημοκρατίας.
Δυστυχώς οι δολιχοδρομίες της ελληνικής Ιστορίας δεν ευνόησαν την ουσιαστική εφαρμoγή της χριστιανικής λύσης. Ο ελληνικός χριστιανισμός επισκιάστηκε από τον ρωμαϊκό - αυτοκρατορικό. Μια πρόγευση της αξιωθήκαμε ωστόσο να έχουμε στην περίπτωση του νεοελληνικού κοινοτισμού. Μπορούμε μόνο να ευελπιστούμε ότι η πιθανή αναγέννηση του ελληνικού πολιτικού σώματος θα ξαναφέρει στην ημερήσια διάταξη τη χαμένη διαλεκτική ευχαριστιακού και πολιτικού σώματος.

Γ) Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Η διαφορά είναι ότι η ελληνική παιδεία απαιτεί από τον άνθρωπο να αλλάξει εσωτερικά. Να ανέλθει τις τρεις βαθμίδες της ανθρωπολογικής κλίμακας: κολεκτιβιστικός άνθρωπος, άτομο, πρόσωπο. Ή κατά τη διατύπωση των νηπτικών πατέρων: δούλος, μισθωτός, φίλος (όπου ο πρώτος κάνει το καλό από φόβο, ο δεύτερος μόνο επ' αμοιβή και ο τρίτος από αγάπη). Στη «φυσική» - αφύσικη κατάστασή του ο άνθρωπος είναι δούλος. Χωρίς την κατάλληλη αγωγή δεν μπορεί να γίνει άτομο και πρόσωπο. Η νεωτερική παιδεία αντιθέτως θεωρεί ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως καλός και ολοκληρωμένος. Χρειάζεται. μόνο να εκπαιδεύσει το διανοητικό του μόριο στη χρήση της radio. Διότι η μηχανή, και όχι η αρετή, θα του λύσει τα προβλήματα.
Σκοπός του ελληνικού ατόμου ήταν η αυτοπραγμάτωσή του στον χώρο της συλλογικής αυτοκυβέρνησης, στον χώρο της ελευθερίας. Όχι στον ιδιωτικό χώρο της οικονομίας, στον χώρο της ανάγκης. Το νόημα της ζωής (το ευ ζην) βρισκόταν στον δημόσιο χώρο, στην πολιτική σκηνή.
Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει με το νεωτερικό άτομο: Το νόημα της ζωής τοποθετείται εδώ στον ιδιωτικό χώρο. Σκοπός της ζωής είναι η ιδιωτική ελευθερία απόκτησης και απόλαυσης. Ο οίκος έχει εδώ καταπιεί τον ελεύθερο πολιτικό χώρο. Όλα είναι πλέον οικονομία και ιδιωτεία. Για να δικαιολογήσουν μάλιστα την ιδιωτεία, έφτιαξαν και το κατάλληλο ιδεολόγημα: Χώρισαν τη δημοκρατία σε «άμεση» και «αντιπροσωπευτική». Ότι τάχα οι Έλληνες μπορούσαν να έχουν άμεση δημοκρατία, γιατί τα πολιτικά τους σώματα (οι πόλεις - κράτη) ήταν ολιγάνθρωπα, ενώ τα σύγχρονα πολιτικά σώματα (τα έθνη-κράτη) είναι πολυάνθρωπα, οπότε μόνο η «αντιπροσωπευτική» δημοκρατία είναι εφαρμόσιμη. Ότι πρόκειται για ολιγαρχία, και όχι για δημοκρατία, είναι κάτι, που δεν τους απασχολεί.
Το θέμα δεν είναι ότι οι Έλληνες αγνοούσαν τη radio. Μηχανές ήξεραν να φτιάχνουν, αλλά μόνο, για να παίζουν. Παράδειγμα ο Ανθέμιος της Τράλλης, ένας από τους αρχιτέκτονες της Αγίας Σοφίας. Έφτιαξε ατμομηχανή, για να τραντάζει το σπίτι. Για να κάνει δύσκολη τη ζωή του σπιτονοικοκύρη του, που έμενε στο επάνω πάτωμα. Η αρχαία οικονομία βασιζόταν κι αυτή σε συστήματα: από το εισαγωγικό εμπόριο, ως τις τράπεζες και τα ορυχεία. Υποτυπώδη βεβαίως σε σχέση με τα σημερινά συστήματα. Κανείς όμως δεν σκέφτηκε ποτέ να αναγάγει τα συστήματα σε σκοπό και νόημα της παιδείας.
Αντί για τη radio, οι Έλληνες καλλιεργούσαν μια τελείως διαφορετική μορφή νοήσεως, η οποία λέγεται μήτις. Η Αθηνά, η πολιούχος θεότητα των Αθηναίων και προστάτιδα του πολυμήχανου ελληνικού ατόμου - Οδυσσέα, ήταν κόρη της Μήτιδος. Μήτις ήταν η πρώτη γυναίκα του Δία. Ο Δίας την είχε καταπιεί, ώστε να κερδίσει την υπέρτατη σοφία και διορατικότητά της, που θα του επέτρεπαν να προλαβαίνει εν τη γενέσει της κάθε απόπειρα ανατροπής της εξουσίας του. Η μήτις είναι η ξύπνια νοημοσύνη, η νοημοσύνη του ανοιχτομάτη. Ενώ η radio, είναι η μηχανική σκέψη, η σκέψη του κοιμισμένου. Η πρώτη προϋποθέτει τον άνθρωπο σε απόλυτη εγρήγορση - αυτοσυγκέντρωση. Αντιπροσωπεύει τη νόηση σε κατάσταση ενεργοποίησης του συνόλου των ψυχικών δυνάμεων. Είναι η συνηρημένη νοητική δύναμη και των τριών μορίων της ψυχής. Πριν απ' όλα είναι ένας τύπος νοήσεως, κατάλληλος για την κίνηση μέσα στη χαοτική απροσδιοριστία του ελληνικού πολιτικού πεδίου. Στη χριστιανική μετεξέλιξη της ελληνικής ψυχής η μήτις στρέφεται προς τα μέσα, οπότε γίνεται νήψις. Είναι η άγρυπνη και αμερόληπτη εκείνη νοητική δύναμη, που συνοδεύει την είσοδο της αγάπης στην ψυχή του ατόμου.
Η radio είναι η μηχανική σκέψη. Αυτή λειτουργεί, όταν όλα τα ψυχικά όργανα κοιμούνται, αφήνοντας την αριθμομηχανή του εγκεφάλου να δουλεύει ελεύθερα. Χωρίς τον εθισμό στην ύπνωση του επιθυμητικού και του θυμικού, καθώς και των ανώτερων λειτουργιών του λογιστικού, είναι αδύνατη η ανάπτυξη της αλγοριθμικής σκέψης. Κι αυτό ακριβώς κάνει η σύγχρονη παιδεία με πανάκριβο τίμημα τη μονόπλευρη ανάπτυξη - υποανάπτυξη του ανθρώπου. Το ανθρωπολογικό της πρότυπο καταντά εντελώς χιμαιρικό. Μοιάζει με τη Χίμαιρα, το θηρίο, που μας περιγράφει ο Όμηρος στην Ιλιάδα: «Δράκος οπίσω, λέοντας εμπρός, στη μέση αίγα, κι ήσαν τα σπλάχνα της φωτιά και φλόγες η πνοή της». Πριν από τόσες χιλιάδες χρόνια ο ποιητής μας φωτογράφησε τέλεια τα θηρία, που διαχειρίζονται τα σημερινά συστήματα.

2. ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ
Η ριζική διαφορά ανάμεσα στην ελληνική και τη νεωτερική παιδεία επεκτείνεται και στον τρόπο, που ορίζουν την εθνική ταυτότητα.
Η νεωτερική νοηματοδότηση έχει δύο πόλους: είτε δεν παραδέχεται καθόλου την ύπαρξη εθνικής ταυτότητας (εθνομηδενισμός), είτε της προσδίδει περιεχόμενο (ρατσισμός). Αντιθέτως η ελληνική νοηματοδότηση συνδέει το έθνος με την παιδεία, η οποία μεταβάλλει τον άνθρωπο σε άτομο και πρόσωπο. Η εθνική ταυτότητα προκύπτει εδώ, όχι από τη φυλετική καταγωγή, αλλά από την πνευματική καταγωγή. Οι «πατέρες του έθνους» δεν είναι βιολογικοί, αλλά πνευματικοί- Ειδικότερα: Πνευματική μήτρα των αρχαίων Ελλήνων είναι τα ομηρικά έπη. Σ' αυτά προστίθενται τα χριστιανικά έπη: το Ευαγγέλιο, τα μαρτυρολόγια και η οσιογραφία. Τα. πρώτα χειραγωγούν το παιδί στον δρόμο της ελληνικής εξατομίκευσης. Τα δεύτερα βοηθούν τον ενήλικα να λύσει τα προβλήματα, που γεννά η ολοκλήρωση της ελληνικής εξατομίκευσης, ώστε να ανέλθει, αν θέλει, στο επίπεδο του προσώπου. Αντί για τη λέξη έθνος, χρησιμοποιούμε εδώ τη λέξη γένος.

Α) ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ
Με βάση τα ελληνικά κριτήρια το έθνος - γένος είναι αποτέλεσμα των συλλογικών προσπαθειών του ανθρώπου να διαχειριστεί τη διαδρομή του κατά μήκος της ανθρωπολογικής κλίμακας. Είτε για να την προωθήσει, είτε για να την ανακόψει.
Μιλώντας γενικά, μπορούμε να πούμε ότι η ανθρωπολογική εξέλιξη δημιουργεί τρεις μεγάλες μορφές πολιτισμού, ανάλογα με το ποιος τύπος ανθρώπου αποτελεί το κυρίαρχο κοινωνικό πρότυπο. Ή αλλιώς τρεις ιστορικές μορφές οικουμένης: τις κολεκτιβιστικές, τις ατομοκεντρικές και τις προσωποκεντρικές. Προσωποκεντρικός είναι ο βυζαντινός πολιτισμός. Ατομοκεντρικοί είναι ο αρχαίος ελληνικός, ο ρωμαϊκός και ο νεωτερικός. Κολεκτιβιστικοί οι υπόλοιποι πολιτισμοί: ο βαβυλωνιακός, ο αιγυπτιακός, ο εβραϊκός, ο περσικός, ο ινδικός κλπ. Τα έθνη - γένη ορίζονται ως τα ιστορικά συλλογικά υποκείμενα, που παράγονται από την ετερότητα μετοχής σ' αυτές τις τρεις μορφές οικουμένης
Αν ο ανθρωπολογικός αυτός ορισμός του έθνους είναι ορθός, τότε η εθνική ταυτότητα δεν είναι παρά η ειδική δομή εκείνων των παραδόσεων, που διαχειρίστηκαν τη συλλογική ιστορική διαδρομή του πάνω στην ανθρωπολογική κλίμακα.


Β) Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Η σύγχρονη ελληνική ταυτότητα είναι μια πολύπλοκη και αντιφατική δομή, με τρεις «ορόφους», τον κολεκτιβιστικό, τον ατομικιστικό και τον προσωποκεντρικό, και με τέσσερα «κέντρα έλξης».
Στο κατώτερο επίπεδο βρίσκονται τα κολεκτιβιστικά ανθρωπολογικά πρότυπα - κέντρα (παλιά και πρόσφατα, που για λόγους συντομίας τα συνοψίζουμε σε ένα. Εδώ βρίσκεται για παράδειγμα ο ραγιαδισμός ή ο μοντέρνος κολεκτιβισμός: φασιστικός και κομμουνιστικός). Στο μεσαίο επίπεδο βρίσκεται ο ελληνικός και ο νεωτερικός τύπος ατόμου. Στο ανώτερο επίπεδο βρίσκεται το χριστιανικό πρόσωπο. Την ηγεμονία στη δομή αυτή την έχει ο νεωτερικός τύπος, ένα κατώτερο κέντρο. Φορείς των «κέντρων έλξης» είναι οι αντίστοιχες παραδόσεις, και άρα οι αντίστοιχες μορφές παιδείας. Εδώ ο όρος «εθνική ταυτότητα» κι ο όρος «παιδεία» είναι κατά βάθος ταυτόσημοι. Κεντρική παράδοση είναι στην περίπτωσή μας αυτή, που αντιπροσωπεύει τη βασική ανθρωπολογική διαδρομή από τον κολεκτιβισμό στην ελληνική ατομικότητα, κι απ' αυτήν στο χριστιανικό πρόσωπο. Ηγετική όμως παράδοση είναι η εκτροπή της προς την κατεύθυνση του νεωτερικού ατόμου.
Βεβαίως η ανθρωπολογική εξέλιξη δεν είναι μονόδρομος. Η εθνική ταυτότητα περιλαμβάνει και τις υποστροφές από το άτομο στoν κολεκτιβισμό και από το πρόσωπο στο άτομο. Υποστροφές. που οδηγούν καμιά φορά σε μεταλλάξεις της εθνικής ταυτότητας. Παράδειγμα υποστροφής - μετάλλαξης είναι αυτή, που έκανε τον Έλληνα Τούρκο στους τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου.

Γ) Η ΕΘΝΙΚΉ ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ
Βασικό πρόβλημα στη δομή της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας είναι η εθνική αλλοτρίωση: η διπλή ανωμαλία να κυριαρχεί σ' αυτήν ένα κατώτερο κέντρο, και μάλιστα περιφερειακό.
Η εθνική αλλοτρίωση άρχισε να γίνεται αντιληπτή, όταν ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Γιανναράς και ένα δύο άλλοι μας έμαθαν να ξεχωρίζουμε τον «ελληνικό ελληνισμό» από τον «δυτικό ελληνισμό». Δεν έχει μελετηθεί σε βάθος. Είναι όμως ήδη σαφές ότι το περιεχόμενό της δεν είναι, τόσο πολιτικό, όσο πνευματικό. Δεν είναι ότι η νεωτερική παράδοση έχει επιβάλει στο κράτος τη δική της παιδεία. Αυτό είναι το λιγότερο. Το ουσιαστικότερο και αδιόρατο δια γυμνού oφθαλμού είναι ότι ελέγχει και την παιδεία της κεντρικής μας παράδοσης, καθορίζοντας εκείνη την εικόνα, που τούτη εδώ έχει για τον εαυτό της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ευσεβισμός, ο οποίος ταυτιζόταν για δεκαετίες ολόκληρες στα μυαλά μας με την Ορθοδοξία, ενώ δεν ήταν παρά προτεσταντικό κατασκεύασμα δυτικής προελεύσεως. Άλλο παράδειγμα είναι η διαδεδομένη πίστη ότι οι Έλληνες δεν είχαν ατομικότητα κι ότι αυτή είναι δυτική ανακάλυψη. Πόσοι δεν παραμένουν ακόμη εγκλωβισμένοι στα στερεότυπα του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού για τις δήθεν «ελληνικές» καταβολές της νεωτερικότητας; Σπουδαίοι στοχαστές, όπως ο Κώστας Αξελός και ο Κορνήλιος Καστοριάδης, παραμένουν δέσμιοι του «δυτικού ελληνισμού».

Το φαινόμενο της εθνικής αλλοτρίωσης δεν είναι μόνο ελληνικό, αλλά και διεθνές. Διαφέρει κατά περίπτωση, ανάλογα με τη δομή των εθνικών ταυτοτήτων. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η εθνική ταυτότητα δομείται πάνω στην απλή αντίθεση ανάμεσα στην κυρίαρχη ατομικιστική παράδοση, που έρχεται απ' έξω, και στην ιθαγενή κολεκτιβιστική παράδοση. Η συνειδητοποίηση της εθνικής αλλοτρίωσης γεννά εδώ μανιχαϊστικά φονταμενταλιστικά κινήματα. Είναι χαρακτηριστικό για το θέμα μας ότι το πρώτο πράγμα, που ζητούν τα κινήματα αυτά παντού στον κόσμο, από το Ισραήλ μέχρι την Αμερική, είναι να έχουν οι παραδόσεις ίσα δικαιώματα στην παιδεία. Να επεκταθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και στις παραδόσεις, ώστε κάθε παράδοση να ελέγχει την παιδεία της, πράγμα βεβαίως εντελώς απαράδεκτο για τους νεωτερικούς «δημοκράτες» μας.

3. Η ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
Η μοίρα, που επιφυλάσσεται στο άτομο, όταν ολοκληρώσει την εξέλιξή του και χειραφετηθεί από τον ιδρυτικό του μύθο, έπληξε ήδη και το νεωτερικό άτομο. Ο μεταμοντέρνος μηδενισμός, όπου ο μηδενισμός των συλλογικών ταυτοτήτων επεκτείνεται σε μηδενισμό και της ίδιας της ατομικής ταυτότητας, είναι ήδη γεγονός.

Α) ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δείτε τι απέγινε ο άνθρωπος-σκοπός της νεωτερικής παιδείας: το άτομο. Μετασχηματίσθηκε στο αντίθετό του. Κομματιάζεται, και γίνεται πάμφθηνο ανταλλακτικό γιγάντιων απρόσωπων συστημάτων. Τα υπερκείμενα αυτονομημένα συστήματα υπερκαθορίζουν τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τα όνειρά του. Ο σημερινός άνθρωπος δεν ελέγχει τις ανάγκες του. Δεν είναι σε θέση να απαλλαγεί, ούτε καν απ' τις ανάγκες, που αυτός ο ίδιος θεωρεί επιβλαβείς. Η ελευθερία του κατάντησε ψιλό γράμμα, αφήνoντας του, ως μόνη επιλογή, την παραίτηση και την ιδιωτεία. Ήδη η νεωτερική παιδεία προσαρμόστηκε σ' αυτό το πλαίσιο. Τα ατομικιστικά ανθρωπιστικά ιδεώδη διατηρούνται, αλλά ως διακοσμητικά ιδεολογήματα, που ελάχιστη σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Οι αλλεπάλληλες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις εξυπηρετούν πλέον συνειδητά την παραγωγή αυτοματισμένων φιλοτομαριστών.
Το ιδεώδες μιας παιδείας, προσανατολισμένης στα συστήματα είναι: «Βάζω τον αυτόματο πιλότο, και πηγαίνω για ύπνο». Να δουλεύουν τα συστήματα, κι εγώ να κοιμάμαι τον ύπνο του δικαίου. Το δυστύχημα όμως είναι ότι οι «αυτόματοι πιλότοι» δεν μπορούν να διαχειριστούν «κρίσεις». Οι «κρίσεις», ο καθημερινός αυτός κεφαλόπoνoς όλων όσων διαχειρίζονται μεγάλα συστήματα, χρειάζονται ξύπνιους ανθρώπους, ανθρώπους αναπτυγμένης μήτιδος-νήψεως. Αλλά αυτοί εκλείπουν, καθώς είναι άλλη η παιδεία, που τους διαμορφώνει, με αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη αυτονόμηση των συστημάτων και τη συσσώρευση των αδιεξόδων. Τη γενίκευση της αθλιότητας και την επιδείνωση όλων των αντιθέσεων.
Η μετάβαση στην εικοστή πρώτη χιλιετία έχει συγκλονιστικές αναλογίες με τη μετάβαση στην πρώτη χιλιετία. Οι κολεκτιβιστικοί λαοί της Ανατολής βαδίζουν ήδη στον δρόμο της νεωτερικής εξατομίκευσης, ενώ το δυτικό άτομο έχει τεθεί σε τροχιά εσωτερικής κατάρρευσης. Είναι το πρόβλημα, που κλήθηκε να διαχειριστεί ο Αλέξανδρος και εν συνεχεία η Ρώμη. Ενώ οι βάρβαροι εισέρχονταν στον ελληνικό πολιτισμό, ο ανθρωπολογικός φορέας του είχε πάρει ήδη τον δρόμο της εσωτερικής του διάλυσης. Τον πρώτο αιώνα ήρθε ο χριστιανισμός και έδωσε λύση στο αδιέξοδο. Τώρα, στον εικοστό πρώτο αιώνα, ποιος θα διαρρήξει τον φαύλο κύκλο; Δεν το ξέρουμε. Ξέρουμε όμως ποιος είναι ο χαρακτήρας της ζητούμενης λύσης. Ποια παιδεία της αντιστοιχεί: Χρειαζόμαστε μια παιδεία, που να φτιάχνει ελεύθερους ανθρώπους, και όχι αφασικά μαλάκια, πειθήνιους φιλοτομαριστές, νευρόσπαστα και ιδιωτικά αυτόματα. Ναι, να ξαναφτιάχνει άτομα, δηλαδή ελεύθερους ανθρώπους, ικανούς να πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα.
Άτομα ικανά να λύνουν μέσα τους την αντίθεση ελευθερίας - δικαιοσύνης, υπεύθυνα για τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους. Κοντολογίς: Άτομα ικανά να βγαίνουν πάνω από τα συστήματα. Ξέρουμε όμως, τέλος, ότι τέτοια άτομα δεν μπορούν να υπάρξουν σήμερα, αν δεν διδαχθούν τον νόμο της αγάπης, κι αν δεν μαθητεύσουν στην ελληνική παιδεία.

Β) ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ: Η ΑΡΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ
Η ταυτότητα με την οποία ο ελληνισμός μπαίνει στη μετανεωτερική εποχή έχει βεβαίως προβλήματα, αλλά διαθέτει και κάτι, που είναι μοναδικό.
Τα «προβλήματα» αφορούν την ιστορική φθορά των ανώτερων κέντρων της: Το χριστιανικό πρόσωπο παραμένει, όπως το άφησε η πτώση του Βυζαντίου, και η νεωτερική «μετακένωση»: αγιογραφία γεμάτη γρατσουνιές, και τα μάτια βγαλμένα. Το ελληνικό και το νεωτερικό άτομο είναι, όπως τα άφησε η ολοκλήρωση της εξελίξεώς τους, δηλαδή σε κατάσταση προχωρημένης σήψης. Το «μοναδικό» είναι η κατασταλαγμένη εμπειρία όλων των ανθρωπολογικών διαδρομών. Ή αλλιώς: «Όταν οι άλλοι πήγαιναν, εμείς γυρίζαμε». Η καθολικότερη αυτή ανθρωπολογική αίσθηση και η παράδοση, που την αναπαράγει, είναι και η πολύτιμη «προίκα» του ελληνισμού για τη μετάβασή του στη μετανεωτερική εποχή.
Αν κατορθώσουμε να αντιμετωπίσουμε την εμφανή σχιζοείδεια - αλλοτρίωση της εθνικής μας ταυτότητας, και αξιοποιήσουμε τα μετανεωτερικά στοιχεία του περιθωριοποιημένου ανώτερου κέντρου της, θα μπορέσουμε να έχουμε μια θετική συνεισφορά, ικανή να διασφαλίσει και την επιβίωσή μας στη μετανεωτερική εποχή. Η άρση της εθνικής αλλοτρίωσης στο επίπεδο της παιδείας είναι έτσι υπ' αριθμόν ένα στόχος, και ξεκινά από το εσωτερικό των κυριαρχούμενων παραδόσεων: α) Στον χώρο της θρησκευτικής παιδείας: μύηση στη σχέση ελευθερίας, δικαιοσύνης και αγάπης. Ανάδειξη του προσωποκεντρικού πυρήνα του χριστιανισμού. Του κοινωνικού του προσώπου, β) Στον χώρο της πολιτικής παιδείας: επανασύνδεση με τις αριστοκρατικές αξίες της πολιτικής ισότητας, της άμεσης δημοκρατίας και του ελληνικού κοινοτισμού, γ) Στο πεδίο της γλώσσας: αποκατάσταση της ενότητας της γλώσσας, ώστε να μπορεί ο Έλληνας να παρακολουθήσει ολόκληρη την ανθρωπολογική του διαδρομή.

Όταν μιλάμε για την εθνική ταυτότητα της παιδείας τον αιώνα που έρχεται, δεν περιοριζόμαστε μόνο σε κριτικές στον κυρίαρχο εθνομηδενισμό. Αναπτύσσουμε συγκεκριμένες δράσεις, πρωτίστως στα τρία αυτά πεδία.


Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου 2018

Σεβ. Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλος - Κ. Γανωτής: «Μπορούν τα παιδιά μας να αλλάξουν τον κόσμο;»



Ο Μητροπολίτης Μάνης π. Χρυσόστομος Γ΄ για τις προσφυγές στο Σ.τ.Ε


Μέ ἀφορμή τήν συζήτηση στό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας τῶν προσφυγῶν γιά τό θέμα τῆς διδασκαλίας τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν καί γιά ἂλλα συναφῆ θέματα, ρωτήθηκε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Μάνης κ. Χρυσόστομος Γ΄ ἀπό ἐπιστήμονες καί μεταπτυχιακούς φοιτητές πού βρέθηκαν στή Μάνη γιά συνέδριο τους καί ἒδωκε τήν κάτωθι ἀπάντηση: Tό Σ.τ.Ε ἀσφαλῶς μετά ἀπό τήν ἑνδελεχῆ μελέτη, τῆς ὃλης ὑπόθεσης θά ἐκδώσει τήν ἀπόφασή του. Νά ἀναμένομεν με σύνεση καί διάκριση.
Ἀναφορικά μέ τό προδικαστικό αἲτημα ἀφαίρεσης τῆς εἰκόνας ἀπό τή δικαστική αἲθουσα καί τήν ἐν συνεχεία ἀπόρριψη του ἐκ μέρους τοῦ Δικαστηρίου, προδήλως ἡ ἀπόφαση αὐτή ἐκφράζει τό γεγονός ὃτι ἡ εἰκόνα, ὡς θρησκευτικό σύμβολο, εἶναι στοιχείο τοῦ νομικοῦ μας πολιτισμοῦ καί τῆς παράδοσής μας.
Ὡστόσο, εἶναι θλιβερό στήν Ἑλλάδα τοῦ 21ου αἰώνα, μέ ἀρχέγονο ὓψιστο πολιτισμό, νά ἐμφανίζονται ἐκδηλώσεις καί δηλώσεις κατακερματισμοῦ αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ.
Δημιουργεῖ γενικότερα παραπικρασμό ἡ συστηματική πολεμική κατά τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν, ἡ ἐναντίωση στήν ἐκμάθηση τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς διδασκαλίας, ἡ προσπάθεια παραμέλησης τῆς ἐκφορᾶς τῆς προσευχῆς στά σχολεία, ἡ ἀπαξίωση τοῦ ἐκκλησιασμοῦ τῶν μαθητῶν καί ἡ ἀλλοίωση τῶν θρησκευτικῶν ἑορτῶν.
Στήν Ἑλλάδα, ὁ πολιτισμός δέν εἶναι μονομερής. Εἶναι δισυπόστατος. Εἶναι σύνθεση τῆς κλασικῆς ἁρχαιότητας καί τοῦ χριστιανικοῦ πνεύματος.
Ἒτσι πορεύθηκε ἁνά τοῦς αἰώνες καί ζεῖ σήμερα καί ὑπάρχει ὁ Ἑλληνισμός.Ἒπειτα ἡ Εὐρώπη , στήν ὁποία συχνά γίνεται ἐπίκληση, οὐδέποτε ἓδωκε κάποια νομικῆς φύσεως ὁδηγία γιά τό θέμα θρησκεία.
Τό κάθε κράτος ἀπό μόνο του καθορίζει τά ζητήματα αὐτά. Σαφέστατα τό διατυπώνει αὐτό ἡ Κοινή Δήλωση, ὑπ’ ἁριθμ. 11 τῆς Συνθήκης τοῦ Ἂμστερνταμ.
Ὃσον ἀφορᾶ τά ἀνθρώπινα ἀτομικά δικαιώματα, ἡ Ἐκκλησία πρώτη αὐτή, τά ὑποστηρίζει ἀφοῦ ἀπό τό Ευαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ γεννήθηκαν καί στόν Χριστιανισμό ἀνεπτύχθησαν. Ὃσοι ἰσχυρίζονται τά ἀντίθετα, ἂς μελετήσουν Παῦλο, Ἀπόστολο τῶν Ἐθνῶν καί κείμενα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν.
Ἐν προκειμένῳ, ἂν καταστραγηθεῖ ὁ χριστιανισμός τότε καί τά ἀνθρώπινα δικαιώματα σαλεύονται καί καταρρακώνονται.
Ἀκόμη λόγος περί οὐδετεροθρησκείας δέν εἶναι πρόοδος. Εἶναι ὀπισθοδρόμιση στόν 18ο αἰώνα. Ἂλλο μάλιστα εἶναι ἀνεξιθρησκεία, ἂλλο οὐδετεροθρησκεία καί ἂλλο θρησκευτική ἐλευθερία.
Χρειάζεται γνώση τοῦ περιεχομένου τῶν παραπάνω ἐννοιῶν ὣστε νά μή δημιουργεῖται σύγχυση καί πρόχειρος λόγος.
Καί ὁ Σεβασμιώτατος κατέληξε: Ἐδῶ στήν Ἑλλάδα ὀφείλουμε ὃλοι μας νά γνωρίζουμε ὃτι τελικά, ἡ ἀγνωμοσύνη καί ἡ ἀχαριστία ὡς πρός τήν Ἐκκλησία καί τήν ὁρθόδοξη διδασκαλία της, δέν χωροῦν στήν ψυχοσύνθεση τοῦ Ἓλληνα.



Δευτέρα 24 Σεπτεμβρίου 2018

Στην Αθήνα ο Πατριάρχης για τα «Νομοκανονικά»


Στην Αθήνα ο Πατριάρχης για τα «Νομοκανονικά»

Τιμητική παρουσία, μαζί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στην εκδήλωση 
για τη συμπλήρωση δεκαπενταετίας από της εκδόσεως του περιοδικού 



Η Εταιρεία Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου και οι Εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε. διοργανώνουν εκδήλωση για τη συμπλήρωση δεκαπενταετίας από της εκδόσεως του περιοδικού «ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΑ» την οποία θα τιμήσουν με την παρουσία τους η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος και η Αυτού Εξοχότης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπιος Παυλόπουλος, την Παρασκευή 5 Οκτωβρίου 2018 και ώρα 11.00 στην Αίθουσα της Παλαιάς Βουλής (επί της οδ. Σταδίου), σύμφωνα με το ακόλουθο πρόγραμμα: 

11.00 - 11.15: Προσφωνήσεις οργανωτών. 

11.15 - 11.55: Επιστημονική συζήτηση με θέμα: «Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων και ευρωπαϊκών οργάνων». Συμμετέχοντες: Ευάγγελος Βενιζέλος Καθηγητής Πανεπιστημίου, πρ. Αντιπρόεδρος Κυβερνήσεως, Πάνος Λαζαράτος, Καθηγητής Διοικητικού Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννης Κτιστάκις, Επ. Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης. Συντονιστής της συζητήσεως: Ι. Μ. Κονιδάρης, Καθηγητής Πανεπιστημίου, Πρόεδρος ΕΤ.ΕΚ.ΚΑ.Δ. 

11.55 - 12.15: Επίδοση Τιμητικού Τόμου στον Καθηγητή Ι. Μ. Κονιδάρη, Ιδρυτή και Διευθυντή του περιοδικού «ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΑ». Προσφώνηση εκ μέρους της Επιτροπής εκδόσεως του Τόμου.: Γ. Ι. Ανδρουτσόπουλος, Επ. Καθηγητής Νομικής Σχολής Αθηνών. Aντιφώνηση τιμωμένου. 

12.15: Ομιλία της Α. Θ. Παναγιότητος του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου. 


----------------------------------------
* Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου (http://www.etekkad.gr ), εκδίδονται και κυκλοφορούν τον Νοέμβριο και Μάϊο κάθε έτους από τις Εκδόσεις «Σάκκουλας Α.Ε.» (http://www.sakkoulas.gr ) και απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης. Εκδίδονται ανελλιπώς από τον Μάιο του 2002 και, σύμφωνα με την πρόθεση του ιδρυτού και Διευθυντού τους, ομοτ. καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Προέδρου της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου κ. Ιωάννη Μ. Κονιδάρη, ήλθαν να καλύψουν την απουσία, που είχε από ικανού χρόνου καταστεί ευκρινώς ορατή, μιας περιοδικής εκδόσεως, η οποία να προάγει την επιστήμη στα ζητήματα του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου και ευρύτερα τον δημόσιο διάλογο στα ζητήματα των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας τα οποία εμφανίζονται στο προσκήνιο με αξιοζήλευτη περιοδικότητα αποτελώντας – το τελευταίο διάστημα όλο και συχνότερα, όλο και εντονότερα – θέμα «ημερησίας διατάξεως» στην ατζέντα του δημοσίου διαλόγου. Παραλλήλως, τα «Νομοκανονικά» φιλοδοξούν να αποτελέσουν το κατάλληλο εκείνο βήμα που θα επιτρέψει στις νέες επιστημονικές δυνάμεις του κλάδου να εμφανισθούν στο προσκήνιο και να δοκιμασθούν.


Τα Ιερά Λείψανα των Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης στο Χουδέτσι Ηρακλείου


πηγή-φωτό: ΠΑΤΡΙΣ, 19/9/2018

Τα Ιερά Λείψανα των Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης από τον Ενοριακό Ναό Γενεσίου της Θεοτόκου Παναγούδας Θεσσαλονίκης θα υποδεχτεί η Ενορία του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου στο Χουδέτσι Πεδιάδος με την αφορμή της εορτής του ναού την Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2018 (εορτή Μεταστάσεως Ιωάννου του Θεολόγου).

Η υποδοχή των Ιερών Λειψάνων των Αγίων που είναι προστάτες των άτεκνων ζευγαριών και της οικογένειας θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου 2018 στις 6 το απόγευμα, παρουσία του Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ειρηναίου. Θα ακολουθήσει Δέηση, ο Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός, Λιτάνευση των Ιερών Λειψάνων στον οικισμό του Χουδετσίου και Ιερά Παράκληση.

Την Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2018 στις 07:00 το πρωί θα ξεκινήσει ο Όρθρος της εορτής, θα ακολουθήσει η Πανηγυρική Θεία Λειτουργία ιερουργούντος του Πανοσιολογιότατου Αρχιμανδρίτη Πρόδρομου Ξενάκη.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, στις 6:30 θα ψαλεί μεθεόρτιος Εσπερινός και Ιερά Παράκληση, προεξάρχοντος του Πανοσιολογιότατου Αρχιμανδρίτη Αμβρόσιου Μάτσα από τον Ιερό Ενοριακό Ναό Γενεσίου της Θεοτόκου Παναγούδας Θεσσαλονίκης.



Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2018

Αρνητικό το Συμβούλιο της Επικρατείας στο αίτημα της Ένωσης Αθέων για "αποκαθήλωση" των εικόνων από την αίθουσα συνεδριάσεων

πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, 21/9/2018

«Στη μείζονα Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας συζητήθηκαν σήμερα 21/9/2018 οι 5 αιτήσεις ακύρωσης για το θέμα του μαθήματος των θρησκευτικών στα σχολεία (Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο). Συγκεκριμένα, στο ΣτΕ έχουν προσφύγει η Ένωση Αθέων, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) και 24 γονείς μαθητών, ενώ παρεμβάσεις υπέρ του μαθήματος των θρησκευτικών και κατά των σχετικών υπουργικών αποφάσεων έχουν καταθέσει η Εκκλησία της Ελλάδας, η Εκκλησία της Κρήτης και ο «Πανελλήνιος Σύνδεσμος Θεολόγων “ Καιρός” για την Αναβάθμιση της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης».

Αναλυτικότερα, με την έναρξη της συζήτησης ο προεδρεύων του ΣτΕ Αθανάσιος Ράντος ανακοίνωσε ότι με παρεμπίπτουσα απόφαση του δικαστηρίου απερρίφθη, κατά πλειοψηφία 24 υπέρ έναντι 6 κατά, το αίτημα της Ένωσης Αθέων και πέντε προσφεύγοντων γονέων που ζητούσαν να αφαιρεθούν τα θρησκευτικά σύμβολα (εικόνα της Παναγίας) από την δικαστική αίθουσα κατά τη συζήτηση των πέντε εν λόγω αιτήσεων ακυρώσεως.

Αμέσως μετά, η σύμβουλος Επικρατείας Παρασκευή Μπραίμη ανέπτυξε την εισήγησή της και εξέθεσε τους ισχυρισμούς των αντίθετων αιτήσεων ακυρώσεως, για το μάθημα των θρησκευτικών (πρόγραμμα σπουδών και το περιεχόμενο του) στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο, τον υποχρεωτικό εκκλησιασμό και την καθημερινή πρωινή προσευχή στα σχολεία, τον τρόπο απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών κ .ά.

Κατά την συζήτηση αναπτύχθηκαν οι αντίθετες νομικές θέσεις για τα επίμαχα θέματα, ενώ τέθηκαν ζητήματα κατοχύρωσης της θρησκευτικής ελευθερίας σύμφωνα με την ΕΣΔΑ και το άρθρο 16 του Συντάγματος κ.λπ. Μεταξύ των θεμάτων που τέθηκαν στο δικαστήριο ήταν η παραβίασης του Συντάγματος, της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και του διεθνούς σύμφωνου για τα δικαιώματα του παιδιού, η μη πρόβλεψη απαλλαγής των μαθητών από τον εκκλησιασμό, όπως και εάν το μάθημα των θρησκευτικών πρέπει να είναι ομολογιακό ή θρησκειολογικό.
Η Ολομέλεια του ΣτΕ επιφυλάχθηκε να εκδώσει τις αποφάσεις της.




Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου 2018

ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 147 ΤΗΣ "ΣΥΝΑΞΗΣ" ΜΕ ΘΕΜΑ "ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ"


Σύναξη, τεύχος 147, Ιούλιος-Σπτέμβριος 2018


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ...3
Διαβάστε το προλογικό εδώ.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ
Τί τρέχει μὲ τὴν τεχνολογία; ...5

ΑΛΕΞΗΣ ΤΟΡΑΝΣ
Οὐδὲν καινὸν ὑπὸ τὸν ἥλιον; ...16

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΚΛΗΡΗΣ
Ἄνθρωπος, ζῶο καὶ μηχανή ...30

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ
Ἡ ταυτότητα τῶν ψυχῶν σὲ ἕναν virtual reality κόσμο ...39

ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΖΗΣ
Τὰ νέα μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης καὶ οἱ μετασχηματισμοὶ τῆς θρησκευτικῆς ταυτότητας ...46

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΚΙΤΣΗ
Περὶ ἀργοπορίας (ποίημα) ...60

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΡΝΑΡΑΚΗΣ
«Ἤμουν, ἁπλῶς, ἄνθρωπος» ...62

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΟΥΛΗΣ
Τὸ New Age συναντᾶ τὴν Πολιτική ...75
Ἀναγνώσεις

αἰδ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΝΤΑΡΤΖΗΣ, π. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΝΤΙΔΗΣ, ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΚΛΗΡΗΣ ...89

Διάλογος μὲ τοὺς ἀναγνῶστες ...100

Τὸ Βιβλίο ...102

Οἱ συνεργάτες τοῦ 147ου τεύχους ...109



φωτογραφήματα 251: Νάξος

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



Ο Μητροπολίτης Πειραιώς π. Σεραφείμ μιλά για την κρίση στην Ουκρανία (ΚΟΝΤΡΑ 12/9/2018-βίντεο)



Βασίλης Ξυδιάς, Η Ουκρανία σπρώχνεται σε θρησκευτικό εμφύλιο


Η Ουκρανία σπρώχνεται σε θρησκευτικό εμφύλιο
Φόβοι και ανησυχία για σχίσμα στην Ορθοδοξία

Του Βασίλη Ξυδιά


Νέα αναζωπύρωση του εμφυλίου επίκειται στην Ουκρανία, με θρησκευτική τούτη τη φορά αφορμή: κόλαση made in USA, αλλά σερβιριζόμενη δια χειρός Οικουμενικού Πατριάρχου. Φαίνεται πως οι Αμερικάνοι είναι αποφασισμένοι να ξανανοίξουν για τα καλά το κεφάλαιο Ουκρανία, και το Πατριαρχείο –είτε υποκύπτοντας σε αφόρητες πιέσεις, είτε επενδύοντας για δικούς του λόγους στην ισχύ της αμερικανικής υπερδύναμης, είτε και για τα δύο μαζί– έχει δεχθεί να παίξει το παιχνίδι τους.

Μήλον της έριδος είναι η «αυτοκεφαλία» της ορθόδοξης ουκρανικής εκκλησίας. Είναι ένα ζήτημα που διχάζει τους Ουκρανούς –Χριστιανούς Ορθοδόξους στην πλειονότητά τους– από τις αρχές τις δεκαετίας του 90. Τότε που ένα τμήμα της εκκλησίας τους ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Ρωσική Εκκλησία, στην οποία υπάγεται από το 1686.

Μετά την απόσχιση του 1991-92 ο ορθόδοξος πληθυσμός της Ουκρανίας είναι διαιρεμένος σε δύο βασικές εκκλησίες: την «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία» που εξακολουθεί να υπάγεται στο Πατριαρχείο Μόσχας (UOC-MP), και την ανεξάρτητη «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία-Πατριαρχείο Κίεβου» (UPC-KP). Υπάρχει και η «Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία» (UAPC) και ορισμένες άλλες πολύ μικρότερες. Πάντως οι λοιπές ανά τον κόσμο Ορθόδοξες Εκκλησίες αναγνωρίζουν μέχρι τώρα ως «κανονική» μόνο την πρώτη. Τις άλλες τις θεωρούν «σχισματικές» ή τέλος πάντων «μη κανονικές».

Από την άποψη της επιρροής και του μεγέθους τα πράγματα δεν είναι σαφή. Η υπαγόμενη στη Μόσχα Εκκλησία ισχυρίζεται πως είναι πολυπληθέστερη τόσο σε αριθμό πιστών, όσο και σε ενορίες-ναούς. Αντιθέτως η ανεξάρτητη Εκκλησία του Κιέβου ισχυρίζεται πως είναι πολλαπλάσια σε πιστούς, αν και παραδέχεται πως οι περισσότεροι ναοί ανήκουν στην άλλη. Αυτό όμως θα είναι ένα από τα βασικά προβλήματα που θα ανακύψουν μόλις η Εκκλησία του Κιέβου αναγνωριστεί επισήμως από το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως κανονική. Διότι με την υποστήριξη του κράτους (κυβέρνηση, βουλή, αστυνομία) θα διεκδικήσει τότε τους ναούς στους οποίους τώρα εκκλησιάζονται οι πιστοί της άλλης Εκκλησίας. Και δεν αποκλείεται αυτός να είναι και ο κύριος μηχανισμός εκπυρσοκρότησης για την έναρξη του εμφυλίου.

Τον Ιανουάριο 2014, όταν είχαν ξεσπάσει οι πρώτες εμφύλιες συγκρούσεις στην Ουκρανία, ο Πάπας προσευχήθηκε δημόσια για την ειρήνη, ελευθερώνοντας συμβολικά δύο περιστέρια. Όμως, όταν τελείωσε η τελετή, κι ενώ οι χιλιάδες των πιστών ήταν ακόμα συγκεντρωμένοι, ένα κοράκι κι ένας γλάρος επιτέθηκαν στα περιστέρια του Πάπα. Κακός οιωνός για όσα επρόκειτο να συμβούν;

Η φιλορωσική πλευρά έχει προειδοποιήσει γι’ αυτό: «Φανταστείτε τι θα γίνει εάν οι σχισματικοί επιχειρήσουν να καταλάβουν τις Λαύρες, όπου χιλιάδες άνθρωποι θα μπουν μπροστά για να τις προστατέψουν», έλεγε τον Ιούνιο ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας (romfea.gr, 28/06). Στο ίδιο μήκος κύματος ο Ουκρανός Μητροπολίτης Μπορισπόλ, κ. Αντώνιος, τόνιζε σε πρόσφατη συνέντευξή του: «Η πλειοψηφία των πιστών και των ενοριών μας θα μείνουνε στους κόλπους της κανονικής Εκκλησίας, δεν θα προδώσουν τους ποιμένες τους, τους οποίους αγαπάνε και τους ακολουθούν. Μέσα στις οικογένειες των Ουκρανών θα γίνουν πάλι έριδες, θα μας πάρουνε πάλι τους Ιερούς Ναούς μας, ο αδελφός θα πάει έναντι του αδελφού, θα τσακώνονται.» (romfea.gr, 12/09).

Κατά τα άλλα το πρόβλημα από εκκλησιαστικής απόψεως είναι υπερπολύπλοκο, με πάρα πολλές επιμέρους πτυχές (εκκλησιολογικές, εθνικές, πολιτικές, γεωπολιτικές κλπ.), οι οποίες είναι αδύνατον να αναλυθούν με δυο λόγια. Αν μάλιστα προσπαθήσει να μπει στα ενδότερα είναι πολύ δύσκολο να πάρει αντικειμενική θέση. Είναι από τις κλασικές περιπτώσεις που όλοι έχουν κάποιο δίκιο και πάρα πολύ άδικο. Και αν στην προκειμένη περίπτωση είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο που κάνει τη σφαλερή κίνηση, ενεργώντας με έναν παλαιο-αυτοκρατορικό αυταρχισμό, αυτό δεν σημαίνει πως και η ρώσικη πλευρά δεν βρίσκεται εξίσου εν αδίκω, χρησιμοποιώντας εργαλειακά την Ορθοδοξία για την υποστήριξη της νεο-αυτοκρατορικής ιδεολογίας του ρωσικού κράτους.

Σε κάθε περίπτωση η ρήξη θα έχει φοβερές συνέπειες και για την Ορθοδοξία στο σύνολό της. Το επικείμενο σχίσμα μεταξύ των Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας θα διχάσει με τρόπο πολύ βαθύ και σε απρόβλεπτο ιστορικό ορίζοντα όλο τον ορθόδοξο κόσμο. Για την ώρα οι περισσότερες Ορθόδοξες Εκκλησίες έχουν πάρει θέση εναντίον της αυτοκεφαλίας. Μεταξύ αυτών τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Αντιοχείας, η Σερβική κ.ά...Η Ελλαδική σιωπά.

Και βέβαια, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι η κόλαση που έχει ετοιμαστεί για τους Ουκρανούς δεν θα επεκταθεί και στα Βαλκάνια, που είναι έτσι κι αλλιώς μέρος της αμερικανικής ατζέντας.

Ο Πατριάρχης Σερβίας σε επιστολή του προς τον Οικουμενικό (13/08), γραμμένη σε άπταιστη αρχαΐζουσα ελληνική, συνδέει το ζήτημα της Ουκρανίας με το φημολογούμενο αίτημα της αυτοαποκαλούμενης ως «Μακεδονικής Εκκλησίας» προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο να την αναγνωριστεί ως κανονική και ως αυτοκέφαλη, ή με το ζήτημα της «Μαυροβουνίτικης Εκκλησίας», όπως και με πολλά άλλα, που το καθένα απ’ αυτά είναι σε θέση να τινάξει στον αέρα το βαλκανικό status quo.

Κατακλείοντας την επιστολή του ο προκαθήμενος της Σερβικής Εκκλησίας εύχεται ο Χριστός να χαρίσει δύναμη και θάρρος στη «Μητέρα Εκκλησία» (σ.σ. το Οικουμενικό Πατριαρχείο) να μην υποκύψει στις πιέσεις.



Βασίλης Ξυδιάς, Το θεολογικό σχίσμα

Με αφορμή το ζήτημα της Ουκρανίας και τη διένεξη Φαναρίου-Μόσχας βγαίνει στην επιφάνεια όλο το αδιέξοδο της τρέχουσας ελληνικής θεολογίας, που τις δύο τελευταίες δεκαετίες βυθίζεται όλο και πιο βαθειά σε μια αμήχανη πόλωση ανάμεσα σε δυο θεολογικές εκτροπές: σε μια εκτός τόπου και χρόνου υπερθεολογούσα φονταμενταλιστική παραδοσιοκρατία από τη μια και σ' έναν αθεολόγητο εκσυγχρονιστικό ηθικολογισμό από την άλλη.

Κατά τη γνώμη μου και οι δύο αυτές θεολογικές τάσεις ζουν με το άγχος της ιστορίας. Με την κληρονομημένη από τη θεολογία του '60 αδυναμία να δουν και να κατανοήσουν την ιστορία θεολογικά. Διότι η τραγική ειρωνεία είναι πως και οι δύο πλευρές, τόσο η συντηρητική-αντιδραστική όσο και η προοδευτική-εκσυγχρονιστική, είναι μεταλλαγμένα παράγωγα της θεολογίας του '60, όσο και αν την απορρίπτουν μετά βδελυγμίας και οι δύο.

Και εδώ νομίζω πως εκδηλώνεται με τον πιο τραυματικό τρόπο η αχίλλειος πτέρνα της θεολογίας του '60: η αδυναμία της να δει θεολογικά την ιστορία. Ή πράγμα που είναι το ίδιο, η αδυναμία της να δει την ιστορία ως πράξη –ως κοινή δημιουργική πράξη– του Θεού από τη μια και του Ανθρώπου από την άλλη. Και άρα να δει με ιστορικούς όρους τη σχέση Θεού και Ανθρώπου, και κατ’ επέκταση τη θεολογική διαλεκτική εκκλησίας και πολιτικής, εσχάτων και παρόντος, προσώπου και κοινωνίας κλπ κλπ.

Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, η θεολογική αυτή αμηχανία έναντι της ιστορίας οδήγησε και τους δύο σημερινούς θεολογικούς αντιπάλους σ’ έναν αρτηριοσκληρωτικό ιστορικισμό: Με τους μεν να αγκιστρώνονται στο «παρελθόν» (σε μια πολιτισμικού χαρακτήρα «ελληνορθοδοξία» κλπ), τους δε στο «παρόν» (σε έναν νερουλό ηθικο-κοινωνιολογίζοντα πανχριστιανισμό). Και όπου, οι πρώτοι εμφανίζονται σαν ακραιφνείς υποστηρικτές του δόγματος, το οποίο όμως το αντιλαμβάνονται όπως οι Φαρισαίοι τις Εντολές: σαν ένα σώμα ανιστορικών πεποιθήσεων, «άνωθεν» επιβεβλημένων. Ενώ οι δεύτεροι τείνουν να αδιαφορούν πλήρως για το δόγμα, θεωρώντας το σαν μια ιστορική εκκρεμότητα δευτερεύουσας σημασίας, ή τέλος πάντων, σαν μια υπερβολική τούτη την ώρα πολυτέλεια.

Αδυνατώντας να διεκδικήσουν έναν εκκλησιαστικό «τόπο» θέασης της ιστορίας και «έξωθεν» επέμβασης σ’ αυτήν, γίνονται και οι μεν και οι δε –και όχι πάντα άθελά τους– όργανα στην υπηρεσία της μιας ή της άλλης κοσμικής δύναμης. Εδικά τώρα, στην περίπτωση της διένεξης Φαναρίου-Μόσχας, το θεολογικό αδιέξοδο εκφράζεται με μια «οπαδική» (αν μου επιτρέπεται ο όρος) εκκλησιολογία, βάσει της οποίας όλοι αισθάνονται την ανάγκη να υποστηρίξουν άκριτα τη μια πλευρά και να πολεμήσουν την άλλη. Και καταφεύγουν σε νομοκανονικά και εκκλησιολογικά δήθεν επιχειρήματα που θυμίζουν φοιτητικό αμφιθέατρο.

Το λιγότερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε –εν είδει μετανοίας– θα ήταν να συνειδητοποιήσουμε το θεολογικό και εκκλησιολογικό αδιέξοδο και των δύο πλευρών, να πάψουμε να λειτουργούμε ποδοσφαιρικά και οι μεν και οι δε, και να στοχαστούμε πάνω στο πρόβλημα, είτε από κοινού, είτε, έστω, η κάθε πλευρά κατά μόνας.


φωτογραφήματα 250: Χώρα Νάξου

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου 2018

ΠΕΡΙ ΑΠΑΛΛΑΓΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ (ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΕ ΑΝΑΚΡΙΒΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ)


Σε ένα άκρως ιδεοληπτικό και γεμάτο ανακρίβειες άρθρο του στην "Εφημερίδα των συντακτών" της 17ης Σεπτεμβρίου 2018 ο συντάκτης κάνει λόγο για "ανοικτή πληγή του μαθήματος των Θρησκευτικών" και άλλα ηχηρά παρόμοια. Στόχος του είναι να εκθειάσει την εύκολη και απροϋπόθετη απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών, όπως ίσχυε με την εγκύκλιο Αρβανιτόπουλου. Ως γνωστόν, η εν λόγω εγκύκλιος όριζε ότι ο μαθητής μπορεί να πάρει  απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών με απλή υπεύθυνη δήλωση των κηδεμόνων του "για λόγους θρησκευτικής συνείδησης". Αυτό ουσιαστικά σήμαινε ότι οποιοσδήποτε  θα μπορούσε να ζητήσει απαλλαγή από το μάθημα, δοθέντος του γεγονότος ότι ακόμα και "ορθόδοξοι" αλλά φυγόπονοι μαθητές που θα ήθελαν "ένα μάθημα λιγότερο" θα μπορούσαν να ζητήσουν απαλλαγή με επίκληση λόγων συνείδησης. Φυσικά η συνείδηση δεν τεκμαίρεται αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι πρέπει να  αποτελέσει το άλλοθι για ψευδείς δηλώσεις, φυγοπονία ή  ανάδειξη της ήσσονος προσπάθειας. Αλλά και παιδαγωγικά δεν είναι ορθό να έχει τη δυνατότητα ο μαθητής απροϋπόθετα να πάρει απαλλαγή (βλ. αναλυτικά το μελέτημα του Στ. Γιαγκάζογλου: "Απροϋπόθετες απαλλαγές στα Θρησκευτικά;", 26/9/2015, στην ιστοσελίδα: http://frear.gr/?p=10888).

Όπως είχαμε υποστηρίξει και σε παλιότερη παρέμβαση μας για το θέμα (24/9/2015, βλ. εδώ: https://vardavas.blogspot.com/2015/09/blog-post_24.html ): 

Με την εγκύκλιο Λοβέρδου (12773/Δ2/23-1-2015) αμβλύνεται σε μεγάλο βαθμό, κατά την άποψη μας, το φαινόμενο της καταχρηστικής "επίκλησης δικαιώματος" για απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών.
Χαρακτηριστικά η εγκύκλιος αναφέρει: "[...] η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών παρέχεται νόμιμα, αποκλειστικά και μόνο για την προάσπιση της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα και περιγράφεται στους οικείους νόμους και στις αποφάσεις των διεθνών και ελληνικών δικαστηρίων. Επειδή, έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα κατάχρησης του δικαιώματος απαλλαγής από τα Θρησκευτικά για λόγους που δεν συνδέονται με την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, εφιστάται η προσοχή στους Διευθυντές των σχολικών μονάδων να ελέγχουν την τεκμηρίωση των προβαλλόμενων λόγων, επισημαίνοντας σε κάθε ενδιαφερόμενο τη σοβαρότητα των σχετικών Υπεύθυνων Δηλώσεων και κατόπιν να προβαίνουν στη χορήγηση νόμιμης απαλλαγής του μαθητή, πάντοτε εντός των προβλεπόμενων χρονικών ορίων. [...]".
Κατά συνέπεια το δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία δεν καταστρατηγείται, δοθέντος του γεγονότος ότι η εγκύκλιος ρητά προβλέπει ότι στη σχετική Υπεύθυνη Δήλωση:"[...] θα αναφέρεται ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος και εξ αυτού επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει, εκτός αν το επιθυμεί.[...]"
Η αναφορά του συντάκτη περί απειλητικής δήθεν υπενθύμισης προκαλεί θυμηδία. Προφανώς συμβαίνουν δυο τινά: α. ο συντάκτης δεν έχει δει ή συμπληρώσει ποτέ υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 (πράγμα  αδύνατον κατά την άποψη μας), β. ο συντάκτης εν γνώσει του γράφει ανακρίβειες για να ενισχύσει την αρχική του τοποθέτηση. Πάντως οι υπεύθυνες δηλώσεις του ν. 1599/1986 γράφουν όλες στην κορυφή τους τη φράση: "Η ακρίβεια των στοιχείων που υποβάλλονται με αυτή τη δήλωση μπορεί να ελεγχθεί με βάση το αρχείο άλλων υπηρεσιών (άρθρο 8 παρ. 4 Ν. 1599/1986)". Αυτό μπορεί να το διαπιστώσει ο καθένας με μια απλή έρευνα στο διαδίκτυο.
Αλλά η ματιά του συντάκτη επεκτείνεται και στον απολυτήριο τίτλο. Ερωτάται: Αφ' ης στιγμής ο κηδεμόνας ζητά απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών είναι δυνατόν εν συνεχεία να "απαιτεί" οιονεί να αναγράφεται το θρήσκευμα του στον απολυτήριο τίτλο; Νομίζω γίνεται αντιληπτή η αντινομία. Αν ωστόσο η αιτίαση του συντάκτη αφορά την αναγραφή του θρησκεύματος στον απολυτήριο τίτλο μόλις που χρειάζεται να του υπενθυμίσουμε ότι προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία. Μέχρι να αλλάξει η νομοθεσία (κάτι που διακαώς προφανώς επιθυμεί ο συντάκτης) η εκάστοτε υπηρεσία οφείλει να την ακολουθεί.

Τοσαύτα.


21/9/2018
Γ. Μ. Βαρδαβάς





Η Παναγιά η Χειροδείχτρα - Οδυσσέας Ελύτης



ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ

1. Οι ενυπόγραφες αναρτήσεις (άρθρα, ομιλίες, κριτικές βιβλίων, επιφυλλίδες, δοκίμια, μελετήματα κλπ) που φιλοξενούνται ή αναδημοσιεύονται στο ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν κατά κύριο λόγο τους συγγραφείς τους και όχι απαραίτητα το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ».

2. Τα σχόλια των αναγνωστών του ιστολογίου «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν τους ίδιους προσωπικά και όχι το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ». Σχόλια άσχετα με το περιεχόμενο των αναρτήσεων δεν θα δημοσιεύονται.

3. Υπάρχουν στο ιστολόγιο μας πολλές προτάσεις (σύνδεσμοι, links) προς άλλους δικτυακούς τόπους. Το ιστολόγιο μας δε φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο των αναρτήσεων ή των σχολίων που γίνονται εκεί.

Αρχείο

Φίλοι κι αδελφοί

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

ΣΥΝ-ΙΣΤΟΛΟΓΕΙΝ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ένα ιστολόγιο αφιερωμένο στους 57 αη-Γιώργηδες της Ορθόδοξης Εκκλησίας

ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΧΑΡΝΩΝ

Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται...

Τοῦτο σᾶς λέγω πάλιν καὶ σᾶς παραγγέλλω: κἂν ὁ οὐρανὸς νὰ κατέβη κάτω κἂν ἡ γῆ νὰ ἀνέβη ἀπάνω κἂν ὅλος ὁ κόσμος νὰ χαλάση καθὼς μέλλει νὰ χαλάση σήμερον αὔριον, νὰ μὴ σᾶς μέλη τί ἔχει νὰ κάμη ὁ Θεός. Τὸ κορμὶ ἂς σᾶς τὸ καύσουν, ἂς σᾶς τὸ τηγανίσουν, τὰ πράγματά σας ἂς σᾶς τὰ πάρουν, μὴ σᾶς μέλη, δῶστε τα, δὲν εἶναι ἐδικά σας. Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται. Ἐτοῦτα τὰ δύο ὅλος κόσμος νὰ πέση, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρη, ἔξω ἂν τύχη καὶ τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας. Αὐτὰ τὰ δύο νὰ τὰ φυλάγετε νὰ μὴν τύχη καὶ τὰ χάσετε.

Ἅγιος Κοσμᾶς Αἰτωλός, Διδαχὴ Γ' (ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἰωάννη Β. Μενούνου, Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Διδαχὲς καὶ Βιογραφία, ἐκδόσεις Ἀκρίτας, ζ' ἔκδοση, Ἀθήνα 2004, σελ.154)

Επισκέπτες από 17/9/2009

Free counters!

ΠΕΡΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Περί θεολογίας

Περί θεολόγων και Θρησκευτικών

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ
ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ Θ. Ι. ΡΗΓΙΝΙΩΤΗ «ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟ ΑΘΕΟ»

Κ. ΤΣΑΤΣΟΣ, ΠΕΡΙ "ΕΙΔΙΚΩΝ"

Τοῦτο εἶναι τὸ δρᾶμα τῆς ἐποχῆς μας: ὅτι ἡ πρόοδος της δὲν βρίσκεται στὰ χέρια τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τῶν εἰδικῶν, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι πνευματικοὶ ἄνθρωποι.

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ἀφορισμοὶ καὶ διαλογισμοί, τέταρτη σειρά, εκδ. Βιβλ. τῆς Ἑστίας, Ἀθήνα 1972, σελ. 92.

台灣基督東正教會 The Orthodox Church in Taiwan

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Μετεωρίτικη Βιβλιοθήκη

ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΟΠΟΣ

Αξίζει να διαβάσετε

9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ