Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2015

Ημερίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης για τα Θρησκευτικά το Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2015

πηγή: ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ

Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης προγραμματίζει ημερίδα για θεολόγους, με θέμα “Το μάθημα των Θρησκευτικών και οι δικαστικές αποφάσεις 115/2012 και 1/2015. Η ημερίδα θα γίνει το Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2015, στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, στο Ηράκλειο. Πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο για να δείτε το πρόγραμμα της ημερίδας:



Τετάρτη 28 Οκτωβρίου 2015

Ανθολόγιον 196: Νικόλαος Ι. Πανταζόπουλος


[...] Ο νόμος περί δήμων της 27ης Δεκεμβρίου 1833/8ης Ιανουαρίου 1834 επιδιώκοντας να προλάβει κάθε προσπάθεια δραστηριοποιήσεως του πολυκρατικού κοινοτικού συστήματος, διαλύει τις κοινότητες. Στη θέση των δυναμικών, αυτόνομων, αυτοδύναμων και αυτάρκων κοινοτήτων τοποθετεί τους ατροφικούς δήμους, νόθες διοικητικές περιφέρειες που αποτελούνται από τα λείψανα των κοινοτήτων. Οι νέες διοικητικές μονάδες τίθενται κάτω από την ανεξέλεγκτη εξουσία του Κράτους που διορίζοντας τους πριν αιρετούς κοινοτικούς άρχοντες διασπά την ενότητα της συλλογικής ηγεσίας τους και καθιστά το δήμαρχο εγκάθετο της Κυβερνήσεως, που μισθοδοτείται για το σκοπό αυτό. Ο άλλοτε αυτόνομος εκ των κάτω έλεγχος των πράξεων των κοινοτικών αρχόντων, ασκείται τώρα εκ των άνω ετερόνομα για λογαριασμό του Κράτους, το οποίο δεν αναγνωρίζει στους πολίτες του το δικαίωμα να συνέρχονται και να συνεταιρίζονται στερώντας τους το δικαίωμα να έχουν πολιτική βούληση. Στη φάση λοιπόν αυτή της αναμετρήσεως Κράτους- Κοινότητας η τελευταία παθαίνει κάθετη καθίζηση στο πεδίο του δημοσίου δικαίου αφού χάνει την αυτεξουσιότητα που είχε πριν. [...]


Νικολάου Ι. Πανταζόπουλου, Ο ελληνικός κοινοτισμός και η νεοελληνική κοινοτική παράδοση, εκδόσεις Παρουσία, Αθήνα 1993, σελ. 43-44 (αποσπάσματα)


Ιωάννης Μάζης, Ενδεχόμενο ακόμη και γενικευμένης σύρραξης στη περιοχή μας (συνέντευξη στον ραδιοφωνικό σταθμό Ηράκλειο 984)


https://www.youtube.com/watch?v=T6AKuLKYO6s 

Την αίσθηση του, ότι είναι πιθανόν και με γεωπολιτικούς σχεδιασμούς που αφορούν ακόμη και την τύχη της Ελλάδας στις γεωπολιτικές ανακατατάξεις, να συνδέεται το προσφυγικό ζήτημα στην Ε.Ε. , ανέλυσε μιλώντας στον 984 ο γεωπολιτικός αναλυτής και πανεπιστημιακός Ιωάννης Μάζης. Όπως είπε υπάρχει φόβος το «προσωρινό» να μετατραπεί σε μόνιμο ακόμη και για θέματα που σχετίζονται με μετατροπή της Ελλάδας σε Ελεύθερη Οικονομική Ζώνη με φτηνό εργατικό δυναμικό, την ώρα που η Ελλάδα θα μετατρέπεται σε αποθήκη ψυχών. Κατά τον κ. Μάζη η ουσία του ζητήματος είναι ο τερματισμός του πολέμου στη Συρία, διαφορετικά η συσσώρευση τέτοιων και τόσων δυνάμεων ισχύος στη περιοχή δεν προμηνύουν καλό αλλά ακόμη και μία γενικευμένη σύρραξη. Ενδιαφέρον παρουσίασε και η προβολή που έκανε για την τύχη της Τουρκίας, το ρόλο και το μέλλον της Σαουδικής Αραβίας, το μετασχηματισμό εδαφών για τους Κούρδους, αλλά και τις αποκαλύψεις που έκανε για τους ενεργειακούς δρόμους από την Μοσούλη και το Ιράκ.


φωτογραφήματα 74

Αργυρούπολη Ρεθύμνης
φωτό  ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



Θ. Ρηγινιώτης, Από την αποικιοκρατία στο φασισμό και στη σύγχρονη κοσμοκρατορία των ΗΠΑ

Μια φορά κι έναν καιρό, δυο γονείς γέννησαν ένα παιδί. Αυτό το παιδί ήταν ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος και οι γονείς του ήταν ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος και η αποικιοκρατία.
Σίγουρα ο ναζισμός δε συγκρίνεται με οτιδήποτε άλλο έχει εμφανιστεί στη νεότερη ιστορία. Είναι το πιο δηλητηριασμένο φρούτο του δέντρου της κακίας και, όποιος άνθρωπος το γευτεί μέχρι τέλους, παύει να είναι άνθρωπος: σταδιακά μεταμορφώνεται σε μια φονική μηχανή, γεμάτη μίσος.
Όμως είναι ώρα να δούμε και την άλλη όψη του νομίσματος, να κοιτάξουμε πίσω από το μαγικό καθρέφτη, που μας ξεγελάει λέγοντάς μας ποια μορφή τυραννικής εξουσίας και κυριαρχίας «είναι πιο όμορφη».

Η αποικιοκρατία

Πέρα μακριά, στο 16ο αιώνα, όταν «παντιέρες πάγαιναν του ανέμου συνοδιά και ξεκινούσαν οι γαλέρες του θανάτου» (όπως λέει κι ο ποιητής), όλα τα ισχυρά βασίλεια της δυτικής Ευρώπης άπλωσαν τα χέρια, κρατώντας σπαθιά και τόξα, και κατέκτησαν χωρίς έλεος σχεδόν όλες τις απέραντες ηπείρους, που εμείς, οι λευκοί Ευρωπαίοι, ονομάζουμε Αφρική, Ασία και Αμερική. Υποδούλωσαν τους λαούς, λεηλάτησαν τη γη και, ό,τι δεν μπορούσαν ν’ αρπάξουν, το κατέστρεψαν.
Μετατράπηκαν έτσι σε αυτοκρατορίες, που είχαν σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη για «αποικίες» τους. Η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία (και – στην άλλη μεριά του κόσμου – η Ιαπωνία), όλα αυτά τα βασίλεια ήταν αυτοκρατορίες, και ισχυρότερη και σκληρότερη όλων, η Αγγλία.
Έτσι, όταν ο Χίτλερ έστειλε το δικό του στρατό να κατακτήσει τον κόσμο, έπρεπε να τον πάρει από τους προηγούμενους κατακτητές του. Ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν ήταν μια σύγκρουση μεταξύ του Καλού και του Κακού, αλλά ένας πόλεμος μεταξύ αποικιοκρατών.
Στην ανατολή απλωνόταν η ρωσική αυτοκρατορία, από την Ευρώπη ως τα βάθη της Ασίας, ως τα κινεζικά σύνορα και τα ιαπωνικά νησιά. Τα χρόνια του Χίτλερ, η Ρωσία είχε γίνει Σοβιετική Ένωση, μια μεγάλη δύναμη, που όμως δεν είχε ακόμη απλώσει τα χέρια να κατακτήσει τον κόσμο – έτσι ο Χίτλερ έπρεπε να τρυπώσει στη φωλιά της για να τη σκοτώσει (τρόπος του λέγειν). Αλλά εκεί, την πάτησε.

Ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος

Ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν η προηγούμενη απόπειρα της Γερμανίας για παγκόσμια κυριαρχία. Ο Κάιζερ, δηλαδή ο αυτοκράτορας της Γερμανίας Γουλιέλμος ο 2ος, και οι σύμμαχοί του (Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία), τα έτη 1917 – 18, πολέμησαν εναντίον της Αντάντ (Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών), και νικήθηκαν.
Όταν όμως νικήθηκαν, οι άπληστοι νικητές άφησαν τη Γερμανία γυμνή στα μάτια της Ιστορίας. Εκτός από τις οικονομικές αποζημιώσεις και τη μείωση του στρατού και του στόλου της, στα οποία υποχρεώθηκε, έχασε περίπου 75.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και 7.000.000 από τον πληθυσμό της (που παραχωρήθηκαν κυρίως στην Πολωνία και στη Γαλλία), καθώς και όλες τις αποικίες της, που τις μοιράστηκαν μεταξύ τους οι νικητές, αν και η Αγγλία μόνη της πήρε ολόκληρο το 73%!
Διεθνοποιήθηκαν οι ποταμοί της, δημεύτηκαν τα γερμανικά κεφάλαια του εξωτερικού και το 90% του γερμανικού εμπορικού στόλου παραδόθηκε στους Συμμάχους!
Έτσι, ο γερμανικός λαός αγανάκτησε. Κι όταν ήρθε, σαν ένας Χριστός της πολιτικής, ο Αδόλφος Χίτλερ, ο κοντοστούπης Μεσσίας, υποσχέθηκε στο λαό σωτηρία και αξιοπρέπεια. Ήταν φυσικό να τον λατρέψουν. Και να θυσιάσουν τον κόσμο στη λατρεία του νέου «θεού» τους, κραδαίνοντας τη σβάστικα!

Ο φασισμός στην Ευρώπη και το ΟΧΙ του Ιωάννη Μεταξά

Ο φασισμός, αν και γεννήθηκε αλλού, όμως ανατράφηκε στην Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι, ενός άλλου ψεύτικου Μεσσία της πολιτικής, που παρίστανε τον υπεράνθρωπο και προσπάθησε να τρυπώσει ανάμεσα στους αληθινούς υπερανθρώπους (τους αποικιοκράτες που λέγαμε) και να φτιάξει, ο δύσμοιρος, μια καινούργια Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Όμως, ο φασισμός, τη δεκαετία του '30, εξαπλώθηκε σαν ίωση σ’ όλη την Ευρώπη, που ταλαιπωρούνταν από την τότε οικονομική κρίση και από τους πλούσιους και δυνατούς. Πολλοί νόμισαν πως ο φασισμός (που μιλούσε για το έθνος, τη μεγαλοσύνη και τη δύναμή του) θα έφτιαχνε την πατρίδα τους ελεύθερη και δυνατή. Δε λογάριασαν πως αυτό το ψέμα δεν έλεγε μόνο «να είμαστε δυνατοί», μα και να συντρίψουμε τους άλλους, γιατί «είναι κατώτεροι», να τους ποδοπατήσουμε και να τους στύψουμε σα λεμόνι!
Και είχαμε, όχι μόνο τον «κάθετο Άξονα της Ευρώπης» (τη φασιστική Ιταλία και τη ναζιστική Γερμανία), μα και ένα σωρό οργανώσεις και κινήματα που υποστηρίχτηκαν απ’ αυτές, όπως η κροατική Ουστάσα, η αυστριακή Χάιμβερ (Πατριωτική Άμυνα), η ισπανική και η πολωνική Φάλαγγα, η ρουμανική Σιδηρά Φρουρά, ο Σταυρός του Κεραυνού στη Λετονία και το βουλγαρικό Εθνικοσοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα – φιλοναζιστικές οργανώσεις με ρατσιστικό και αντισημιτικό προσανατολισμό [1].
Στην Ισπανία, ο στρατηγός Φράνκο παίρνει την εξουσία και κυβερνά από το τέλος του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, το 1939, ως το 1975!
Στην Ελλάδα μας, ο Ιωάννης Μεταξάς κήρυξε δικτατορία την 4η Αυγούστου 1936 και κυβέρνησε τη χώρα ως το θάνατό του, στις 29 Ιανουαρίου του 1941, λίγο πριν τη ναζιστική κατάκτηση. Το καθεστώς του διέπραξε απάνθρωπα βασανιστήρια αντικαθεστωτικών, διώξεις συνδικαλιστών και δημοκρατών, αλλά και δημόσιο κάψιμο βιβλίων, που θεωρήθηκαν «επικίνδυνα», όπως είχε γίνει στη ναζιστική Γερμανία.
Ο Μεταξάς ήταν γερμανόφιλος. Στις 28 Οκτωβρίου 1940, αρνήθηκε το τελεσίγραφο της Ιταλίας, από φόβο προς τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β', που υποστήριζε τους Άγγλους.
Εσένα, καημένη Ελλάδα, δε σε υποστήριζε μάλλον κανείς, παρά μόνο τα χέρια και οι καρδιές των παιδιών σου, που μπλέχτηκαν σ’ έναν πόλεμο που δεν τους αφορούσε, μάτωσαν, πείνασαν, πέθαναν, για να χάσουν οι φασίστες και να κερδίσουν οι αποικιοκράτες. Και για να χαιρετάνε φασιστικά τώρα 20 βουλευτές (δήθεν «Έλληνες πατριώτες») μέσα στην ελληνική Βουλή.
Ο φασισμός δεν πεθαίνει. Γιγαντώθηκε πάλι σ’ όλη την Ευρώπη κι ετοιμάζεται να αιματοκυλήσει τον κόσμο, όπως αιματοκυλίζονται σήμερα – με εμφύλιους πολέμους για τα συμφέροντα των δυνατών – οι χώρες της Μέσης Ανατολής και, μια ανάσα δίπλα μας, η Ουκρανία.

Όταν οι νικητές μοιράστηκαν τον κόσμο

Υπάρχει ένας μύθος (που μπορεί να είναι και αλήθεια), πως, όταν σκότωναν το δράκο με τα τρία κεφάλια, τη ναζιστική Γερμανία, τη φασιστική Ιταλία και την αυτοκρατορική Ιαπωνία (αν και πραγματικά, σύμμαχοι των ναζί υπήρξαν και οι Ουγγαρία, Σλοβακία, Κροατία, Ρουμανία και Βουλγαρία, χωρίς να λογαριάσουμε τους «επιτήδειους ουδέτερους»), όταν λοιπόν σκότωναν το δράκο με τα τρία κεφάλια, οι νικητές συγκεντρώθηκαν στη Γιάλτα της Κριμαίας και μοιράστηκαν ανενόχλητοι τον πλανήτη μεταξύ τους.
Ήταν ο Ρούσβελτ των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Τσώρτσιλ της Μεγάλης Βρετανίας (ή, πιο σωστά, της Αγγλίας, γιατί οι Ουαλοί και οι Σκωτσέζοι με τις καρό φουστανέλες, κι αυτοί κατακτημένοι είναι κατά βάθος) και ο Στάλιν της Ρωσίας, δηλαδή της Σοβιετικής Ένωσης. Και αποφάσισαν, λέει ο μύθος, σε ποια κομμάτια του κόσμου θ’ απλώνεται η εξουσία καθεμιάς απ’ αυτές τις τρεις μεγάλες δυνάμεις, που τρεις μήνες αργότερα σύντριψαν τη Γερμανία.
Μια άλλη ιστορία, που διηγήθηκε ο Τσώρτσιλ (αλλά μπορεί να πουλούσε και παραμύθι), λέει πως λίγο νωρίτερα, στη Διάσκεψη της Μόσχας, Τσώρτσιλ και Στάλιν κανόνισαν πόση επιρροή θα έχουν οι χώρες τους στα Βαλκάνια, με τον Τσώρτσιλ να γράφει τη συμφωνία σε μια χαρτοπετσέτα. Σ’ αυτή τη χαρτοπετσέτα, σύμφωνα με τον ίδιο τον Τσώρτσιλ, γράφτηκε η τύχη όλων των βαλκανικών λαών, η τύχη μας.

Ο Ψυχρός Πόλεμος

Άσχετα από τις λεπτομέρειες, με εμφύλιους πολέμους, εξεγέρσεις και διπλωματία, με τον καιρό σχηματίστηκαν δυο Ηγεμονίες, τα μπλοκς. Το Ανατολικό, με ηγεμόνα τη Σοβιετική Ένωση, και το Δυτικό, με ηγεμόνα τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σταδιακά, η Αγγλία φάνηκε κάπως να υποχωρεί (ή κινούσε τα νήματα στο δυτικό κόσμο με τους αφανείς 007 της) και ο κόσμος έπεσε στα γαμψά νύχια δύο υπερδυνάμεων με πρωτοφανή ισχύ: Αμερικής και Ρωσίας.
Ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε τελειώσει. Ο εφιάλτης του Ψυχρού Πολέμου είχε αρχίσει και θα βασάνιζε την ανθρωπότητα ώς το τέλος του 20ού αιώνα.
Ήταν ένας πόλεμος εξοπλισμών, κατασκόπων και διπλωματίας, που όμως, για όποιες μικρές χώρες δεν υποτάσσονταν, γινόταν και κανονικός πόλεμος. Έτσι, η Ελλάδα, για παράδειγμα, κόπηκε στα δυο: οι μισοί Έλληνες (απ’ όσους μπορούσαν να πολεμήσουν) συντάχθηκαν με το κράτος, το υποταγμένο στην Αγγλία και την Αμερική (όπως έλεγε και η «συμφωνία της χαρτοπετσέτας»), και οι άλλοι μισοί θέλησαν να πάνε με τη Ρωσία, προσδοκώντας ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη. Κι έπεσαν καταπάνω ο ένας στον άλλο και είχαμε εμφύλιο πόλεμο, που γέμισε τη χώρα μας νεκρούς και αίματα, μόλις ξεφορτωθήκαμε τους ναζί, από το 1945 ώς το 1949. Και τώρα ακόμη, είναι μυστήριο τι ρόλο έπαιξαν οι ξένες μυστικές υπηρεσίες (ιδίως της Αγγλίας) στο φρικτό αυτό αδερφοφάγωμα, που χώρισε χωριά και οικογένειες με μίσος (όταν δεν τα ξεκλήρισε τελείως), μίσος, που κράτησε μισό αιώνα!

Οι νέοι αποικιοκράτες

– Ώστε, παππού, ο Ψυχρός Πόλεμος κράτησε ώς το τέλος του 20ού αιώνα… Και τον 21ο αιώνα;
Σ’ αυτόν, παιδί μου, ο ένας από τους δύο αντιπάλους διαλύθηκε – ή έπεσε σε χειμερία νάρκη. Έτσι, τον κόσμο σήμερα τον εξουσιάζει ο άλλος αντίπαλος, η Αμερική. Δεν τον εξουσιάζει μια με τα όπλα, αλλά με το χρήμα, τα ΜΜΕ, τη βιομηχανία του θεάματος και της ψυχαγωγίας, τα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης». Ε, κι όπου δε φτάνουν αυτά, ρίχνουμε και μερικούς «έξυπνους πυραύλους» ή οργανώνουμε εμφύλιους πολέμους…
Είναι ο απόλυτος ηγέτης. Όχι ο αμερικανικός λαός, ούτε το κράτος, αλλά οι πολυεθνικές εταιρίες που κουμαντάρουν το κράτος.
Ενώ από κάπου κρυφοκοιτάζουν και οι αντίστοιχες της αναστημένης Γερμανίας, η δε Αγγλία, όπως πάντα, κινεί όσα νήματα διαθέτει με τους αφανείς 007 της.
Ανέτειλε ο νέος κυρίαρχος του κόσμου, οι νέοι αποικιοκράτες, οι πολυεθνικές. Το κεφάλαιο (δηλαδή το συσσωρευμένο χρήμα), όπως είπε κάποιος, «δεν έχει πατρίδα».

Η γιορτή της Αγίας Σκέπης

Στις 28 Οκτωβρίου όμως η Ελλάδα γιορτάζει και μια χριστιανική γιορτή: την Αγία Σκέπη, που συμβολίζει για τους ορθόδοξους χριστιανικούς λαούς την προστασία της Παναγίας προς τους ανθρώπους.
Η γιορτή κανονικά είναι την 1η Οκτωβρίου, με αφορμή ένα όραμα του αγίου Ανδρέα του Σαλού στην Κωνσταντινούπολη, στην Παναγία των Βλαχερνών, όταν αποκρούστηκε η πολιορκία των Αβάρων και ψάλθηκε απ’ όλο το λαό ο Ακάθιστος Ύμνος, δηλαδή οι Χαιρετισμοί της Παναγίας. Ένας άγιος ασκητής, που λεγόταν Ανδρέας, είδε τη Θεοτόκο στην οροφή της εκκλησίας, να σκεπάζει τον κόσμο μ’ ένα απέραντο πέπλο. Έτσι καθιερώθηκε αυτή η γιορτή.
Το 1952, η Εκκλησία της Ελλάδος τη μετέφερε, από την 1η Οκτωβρίου, στις 28 Οκτωβρίου, επειδή, στον πόλεμο του 40, πολλοί Έλληνες στρατιώτες ορκίζονταν πως είδαν την Παναγία να τους προστατεύει και να τους στηρίζει.
Υπάρχει μάλιστα και μια επίσημη αναφορά, του ανθυπασπιστή Νικολάου Γκάτζαρου, που αναφέρει στους ανωτέρους του μια εμφάνιση της Θεοτόκου.
Γενικά στον πόλεμο, γεγονότα τέτοιας λογής, έγιναν διάφορα.
Ο τόπος μας, ο λαός μας, είναι γεμάτος Παναγίες, αγίους, ήρωες και μάρτυρες. Όλοι οι λαοί, ακόμη και οι πιο επιθετικοί, είναι και γεμάτοι ήρωες και μάρτυρες. Αυτοί σώζουν την αξία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και «διδάσκουν τους λαούς πώς οι δούλοι γίνονται ελεύθεροι».
Στον καιρό μας, τον καιρό του Facebook και της ανεργίας, φαίνεται να λείπουν οι ήρωες και οι μάρτυρες.
Εμείς είμαστε το μέλλον του τόπου μας, το μέλλον του ανθρώπου. Άραγε, θα γίνουμε οι ήρωες και οι μάρτυρες της γενιάς μας;
Αν όχι, θα συνεχίσουν να ελέγχουν το μυαλό μας αυτοί που μας θέλουν φτωχούς, ζαλισμένους και αμόρφωτους. Αν ναι, θα κερδίσουμε την ελευθερία μας, την αξιοπρέπεια των προσφύγων, των βασανισμένων και των αδικημένων όλης της Γης, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια των παιδιών μας.
Και θα ζήσουμε εμείς καλά… κι αυτά καλύτερα.

Σημείωση


[1] Κ. Ράπτης Όψεις και εννοιολογήσεις του φασισμού στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου, http://www.arch.uoa.gr/fileadmin/arch.uoa.gr/uploads/drast_hist/fasismos_ekpaid/raptiskonstantinos.pdf


Encyclical of Archbishop Demetrios for OXI Day 2015



Oct 23, 2015


Protocol Number 182/15

October 28, 2015

OXI Day



To the Most Reverend Hierarchs, the Reverend Priests and Deacons, the Monks and Nuns, the Presidents and Members of the Parish Councils of the Greek Orthodox Communities, the Distinguished Archons of the Ecumenical Patriarchate, the Day, Afternoon, and Church Schools, the Philoptochos Sisterhoods, the Youth, the Hellenic Organizations, and the entire Greek Orthodox Family in America

Beloved Brothers and Sisters in Christ,

Our annual commemoration of OXI Day this year marks the 75thanniversary of a heroic stand against the forces of Fascism and an affirmation of the values that are essential for human life and well-being. On October 28, 1940, faced with an ultimatum from Benito Mussolini to allow the Italian army to occupy Greece, the Prime Minister of Greece Ioannis Metaxas and the people of Greece responded with a resounding “NO.” Even before the time to respond to the ultimatum had expired, Italian forces began entering Greece over the border from Albania. However, in the spirit of the reply of “NO,” Greek forces resisted fiercely, keeping the Axis forces out of Greece for almost six months.

This stand was a critical event as it slowed the advance of the Axis powers and provided time for Allied forces to be better prepared for the conflicts to come in the Mediterranean. The resistance also necessitated the reinforcement of Italian forces by the German army, delaying the Nazi invasion into Russia into a brutal and fatal winter. The response of “NO” and the stand made by the people of Greece has been recognized as one of the decisive events that determined the course of World War II.

This year’s commemoration of OXI Day has special significance, as it is one of many anniversaries in the coming years for the events of World War II and a very challenging era for many people and nations. It stands near the beginning of these events as a testimony of the bravery that was shown and the sacrifices offered by millions around the world to defeat tyranny and preserve liberty. It is a celebration of the resolve of the leaders and people of Greece, who deliberately and courageously chose to resist the advance of Fascism. It is a witness of the priority of standing for our values in the face of adversity.

The heroism of this stand is legendary. Winston Churchill even remarked, “We knew that Greeks were fighting like heroes; from now on we shall say that the heroes fight like Greeks.” The legacy of OXI Day and the stand of the people of Greece also inspire us to affirm our values in the midst of a challenging and troubled world. Tyrannical forces that are motivated by evil with no respect for life or peace are destroying communities and causing hundreds of thousands to flee for safety. Some are rejecting the values of freedom and especially religious liberty for the sake of control and maintaining authority through fear. Ideologies of hatred and violence are threatening people of faith and their communities that are built upon a foundation of love and hope.

On this 75th anniversary of OXI Day, may we offer a beautiful and faithful witness of the courage of our forbearers. Through events in our parishes and throughout our Holy Archdiocese and Greek American community, may we share the story and honor the memory of those who stood bravely and said “NO” to tyranny, of those who offered their lives to defend Greece and liberty, and of those who suffered and struggled through the years of Nazi occupation that followed. May we also be inspired in our commemoration to protect and affirm our values in the face of adversity. We have been blessed in so many ways by Almighty God. We are benefactors of His grace and of a heritage of courage, faith, and hope. May we cherish and preserve all that is true, honest, just, pure, lovely, and worthy of praise (Philippians 4:8) and all that sustains and fulfills the abundant life we have in Christ.

With paternal love in Him,

†DEMETRIOS

Archbishop of America



Εγκύκλιος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής π. Δημητρίου για την 28η Οκτωβρίου


28 Ὀκτωβρίου 2015


Ἡμέρα τοῦ ΟΧΙ

Πρός τούς Σεβασμιωτάτους καί Θεοφιλεστάτους Ἀρχιερεῖς, τούς Εὐλαβεστάτους Ἱερεῖς καί Διακόνους, τούς Μοναχούς καί Μοναχές, τούς Προέδρους καί Μέλη τῶν Κοινοτικῶν Συμβουλίων τῶν Ἑλληνικῶν Ὀρθοδόξων Κοινοτήτων, τούς Ἐντιμοτάτους Ἄρχοντες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τά Ἡμερήσια καί Ἀπογευματινά Σχολεῖα, τίς Φιλοπτώχους Ἀδελφότητες, τήν Νεολαία, τίς Ἑλληνορθόδοξες Ὀργανώσεις καί ὁλόκληρο τό Χριστεπώνυμον πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς.

Προσφιλεῖς Ἀδελφοί καί Ἀδελφές ἐν Χριστῷ,

Ὁ ἐτήσιος ἑορτασμός μας τῆς Ἡμέρας τοῦ ΟΧΙ σηματοδοτεῖ τήν 75η ἐπέτειο μιᾶς ἡρωϊκῆς στάσεως ἔναντι τῶν δυνάμεων τοῦ Φασισμοῦ καί τήν ἐπιβεβαίωση τῶν ἀξιῶν οἱ ὁποῖες εἶναι καθοριστικές γιά τήν ἀνθρώπινη ζωή καί εὐημερία. Τήν 28η Ὀκτωβρίου 1940, ὁ Πρωθυπουργός τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννης Μεταξᾶς καί ὁ Ἑλληνικός λαός ἀπήντησαν μέ ἕνα ἠχηρό «ΟΧΙ» στό τελεσίγραφο τοῦ Μπενίτο Μουσσολίνι νά παραδοθῇ ἡ Ἑλλάδα στήν Ἰταλική κατοχή. Πρίν ἀκόμη ἐκπνεύσει ἡ διορία γιά τήν ἀπάντηση στό τελεσίγραφο, Ἰταλικές δυνάμεις εἰσέβαλαν στήν Ἑλλάδα ἀπό τά σύνορα τῆς Ἀλβανίας. Ὅμως, μέ τό πνεῦμα τοῦ «ΟΧΙ» νά διακατέχῃ τούς Ἕλληνες, οἱ Ἑλληνικές δυνάμεις ἀντιστάθηκαν σθεναρά καί κράτησαν τίς δυνάμεις τοῦ Ἄξονος ἐπί ἕξι σχεδόν μῆνες ἔξω ἀπό τήν Ἑλλάδα.

Ἡ στάση αὐτή ὑπῆρξε καίρια διότι καθυστέρησε τήν προέλαση τῶν δυνάμεων τοῦ Ἄξονος καί ἔδωσε χρόνο στίς Συμμαχικές δυνάμεις νά προετοιμασθοῦν καλύτερα γιά τίς μάχες πού θά ἐπακολουθοῦσαν στή Μεσόγειο. Ἡ ἀντίσταση, ὅμως, εἶχε σάν ἀποτέλεσμα ὁ Γερμανικός Ναζιστικός στρατός νά ἀναγκασθῇ νά ἐνισχύσῃ τίς Ἰταλικές δυνάμεις καί ἔτσι νά καθυστερήσῃ τήν εἰσβολή στήν Ρωσσία, ὅπου βρέθηκε ἀντιμέτωπος μέ βαρύτατο καί ὀλέθριο χειμώνα. Ἡ ἀπάντηση «ΟΧΙ» καί ἡ στάση τῶν Ἑλλήνων ἔχει ἀναγνωρισθῇ ὡς ἕνα ἐκ τῶν καθοριστικῶν γεγονότων τά ὁποῖα διεμόρφωσαν τήν ἐξέλιξη τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ὁ ἐφετινός ἑορτασμός τῆς ἐπετείου τοῦ «ΟΧΙ» ἔχει ἰδιαίτερη σημασία, καθώς ἀποτελεῖ μία ἐκ τῶν πολλῶν ἐπετείων οἱ ὁποῖες θά ἀκολουθήσουν τά ἑπόμενα χρόνια γιά τά γεγονότα τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου καί ταυτοχρόνως λαμβάνει χὠρα σέ μία ἐποχή γεμάτη προκλήσεις γιά πολλούς ἀνθρώπους καί ἔθνη. Εἶναι μία ἀπό τίς πρῶτες στό εἶδος των καί ἀποτελεῖ μαρτυρία τῆς γενναιότητος ἡ ὁποία διδάχθηκε σέ ὅλους καί τῶν θυσιῶν οἱ ὁποῖες προσφέρθηκαν ἀπό ἑκατομμύρια ἀνθρώπων στόν κόσμο γιά τήν πάταξη τῆς τυραννίας καί τήν διασφάλιση τῆς ἐλευθερίας. Εἶναι ἑορτασμός τῆς ἀποφασιστικότητος τῶν ἡγετῶν καί τοῦ λαοῦ τῶν Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι οἰκειοθελῶς καί θαρραλέως ἀπεφάσισαν νά ἀντισταθοῦν στό Φασισμό. Εἶναι μαρτυρία τῆς προτεραιότητος τῆς ὑπερασπίσεως τῶν ἀξιῶν μας ἐν ὄψει ἐχθρικῶν καταστάσεων.

Ὁ ἡρωϊσμός αὐτῆς τῆς στάσεως εἶναι πλέον θρυλικός. Ὁ Winston Churchill εἶχε δηλώσει: «Γνωρίζαμε ὅτι οἱ Ἕλληνες πολεμοῦσαν σάν ἥρωες∙ ἀπό ‘δῶ καί στό ἑξῆς θά λέμε ὅτι οἱ ἥρωες πολεμοῦν σάν Ἕλληνες.» Ἡ κληρονομιά τοῦ «ΟΧΙ» καί τῆς στάσεως τῶν Ἑλλήνων μᾶς ἐμπνέει σήμερα νά ἐπιβεβαιώσουμε τίς ἀξίες μας μέσα σ’ ἕναν κόσμο ἀνάστατο καί ταραγμένο. Τυραννικές δυνάμεις οἱ ὁποῖες ὑποκινοῦνται ἀπό τό κακό καί δέν σέβονται οὔτε τήν ζωή οὔτε τήν εἰρήνη, καταστρέφουν κοινότητες καί ἀναγκάζουν ἑκατοντάδες χιλιάδων ἀνθρώπων νά ἀπομακρύνονται ἀπό τίς ἑστίες των γιά νά γλυτώσουν. Ἄλλοι ἀπορρίπτουν τίς ἀξίες τῆς ἐλευθερίας καί ἰδιαιτέρως τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας γιά νά ἔχουν ἔλεγχο καί ἐξουσία μέσῳ τοῦ φόβου. Ἰδεολογίες μίσους καί βίας ἀπειλοῦν ἀνθρώπους τῆς πίστεως καί τίς κοινότητές των οἱ ὁποῖες εἶναι κτισμένες ἐπί τῶν βάσεων τῆς ἀγάπης καί τῆς ἐλπίδος.

Σέ αὐτή τήν 75η ἐπέτειο τῆς Ἡμέρας τοῦ ΟΧΙ ἄς προσφέρουμε μιά ὡραία καί γεμάτη πίστη μαρτυρία τοῦ θάρρους τῶν προγόνων μας. Μέσα ἀπό τίς ἐκδηλώσεις στίς ἐνορίες μας καί σέ ὁλόκληρη τήν Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή μας καί τήν Ἑλληνο-Ἀμερικανική κοινότητά μας, ἄς διδάξουμε τήν ἱστορία καί ἄς τιμήσουμε τή μνήμη ἐκείνων οἱ ὁποῖοι στάθηκαν γενναῖα καί εἶπαν «ΟΧΙ» στήν τυραννία, ἐκείνων οἱ ὁποῖοι προσέφεραν τή ζωή των γιά νά ὑπερασπισθοῦν τήν Ἑλλάδα καί τήν ἐλευθερία, καί ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ὑπέφεραν καί ἀγωνίσθηκαν στή διάρκεια τῆς Ναζιστικῆς κατοχῆς πού ἀκολούθησε. Ἄς ἀντλήσουμε, ἐπίσης, ἔμπνευση γιά νά ὑπερασπισθοῦμε καί νά ἐπιβεβαιώσουμε τίς ἀρχές μας ἐν μέσῳ δυσκολιῶν. Ὁ Παντοδύναμος Θεός μᾶς ἔχει εὐλογήσει μέ τόσο πολλούς τρόπους. Εἴμεθα ἀποδέκτες τῆς χάριτός Του καί μιᾶς κληρονομιᾶς θάρρους, πίστεως καί ἐλπίδος. Ἄς διατηρήσουμε καί ἐκτιμήσουμε ὅσα ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἁγνά, ὅσα προσφιλῆ, καί ὅσα εὔφημα (Φιλιπ. 4:8) καί ὅλα ὅσα διασφαλίζουν καί ἐκπληρώνουν τήν περίσσεια ζωῆς τήν ὁποίαν ἔχουμε ἐν Χριστῷ.

Μέ πατρική ἐν Χριστῷ ἀγάπη,

† ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀμερικῆς Δημήτριος



Δευτέρα 26 Οκτωβρίου 2015

Θ. Παπαθανασίου, Σάντσο Πάντσα, ο ασυγχώρητος! Είναι μπορετή μια συζήτηση για τα Θρησκευτικά σήμερα;



Όταν ήμουν μαθητής διάβασα για πρώτη φορά κάτι θεολογικό, πέρα από τα σχολικά εγχειρίδια, στα τέλη του 1974. Ήμουν στη Δ΄ Γυμνασίου, η χούντα είχε πέσει πρόσφατα και τα πεζοδρόμια στο κέντρο της Αθήνας είχαν γεμίσει από πάγκους τίγκα στο πολιτικό βιβλίο. Το πρώτο, λοιπόν, θεολογικό, που διάβασα, βρισκόταν στο βιβλίο του Ένγκελς, Ουτοπικός Σοσιαλισμός και Επιστημονικός Σοσιαλισμός, το οποίο αγόρασα ο ίδιος, με το μαθητικό χαρτζιλίκι.


Στην πρώτη και δραματική ανάγνωση μού ξέφευγαν πολλά, όμως κράτησα κάτι που μου φάνηκε αποκαλυπτικό: αν νοιάζεσαι για την ανάγνωση της πραγματικότητας, δεν βγάζεις έξω από τον οπτικό σου ορίζοντα τη θρησκεία, ούτε αυταπατάσαι πως ανήκει τάχα στο ιδιωτικό, το οποίο δεν συμμετέχει στο φτιάξιμο της ιστορίας. Το βιβλίο είναι ριζικά αντιθρησκευτικό και πολύ παλιό, με κατακλυσμιαία γεγονότα και αναπροσανατολισμούς να έχουν λάβει χώρα από τότε. Αλλά δεν στέκομαι στα σημεία του που έκαναν τη χριστιανική συνείδησή μου να διαμαρτύρεται. Στέκομαι στο ότι προϋποθέτει διαβάσματα για θεολογικά ρεύματα (είτε φεουδαρχικών σκοπιμοτήτων είτε σοσιαλιστικών προθέσεων), δίχως τα οποία είναι αδύνατη η κατανόηση της ευρωπαϊκής πορείας.

Στον Πρόλογό του ο Έγκελς έγραψε μια φράση μεγάλης νοστιμιάς: Τους διάφορους «μορφωμένους» (δικά του τα σαρκαστικά εισαγωγικά) αστούς «τους κυριεύει η ασυγκράτητη ανάγκη να παρουσιάζουν κάθε φορά και πιο χτυπητά την τρομερή τους άγνοια και την κολοσσιαία τους, απ’ αυτό, παρεξήγηση του σοσιαλισμού. Όταν ο Δον Κιχώτης σήκωνε το δόρυ του ενάντια σε ανεμόμυλους ήταν μέσα στη δουλειά του και στο ρόλο του. Στο Σάντσο Πάντσα, όμως, είναι αδύνατο να συγχωρήσουμε κάτι τέτοιο».


Ναι, η άγνοια είναι πρόβλημα. Μα όταν ο φορέας της κομπάζει κι από πάνω, δεν έχουμε απλό πρόβλημα, έχουμε διαστροφή. Αν στο παράθεμα αντικαταστήσουμε τις λέξεις «του σοσιαλισμού», με τις λέξεις «της θεολογίας» ή «των Θρησκευτικών», θα έχουμε αυθωρεί μια πολύ πετυχημένη περιγραφή της ατμόσφαιρας Οκτωβρίου 2015 στην Ελλάδα. Ηθελημένα νόστιμος, άθελα προφητικός ο Ένγκελς!


Ποια πληροφόρηση έχουν άραγε όσοι μίλησαν για τις απαλλαγές από το μάθημα των Θρησκευτικών; Πόσοι γνωρίζουν (ή πόσοι παραδέχονται πως γνωρίζουν) ότι μεταξύ των θεολόγων έχει ενταθεί κατά την τελευταία δεκαπενταετία ένας δυναμικός αναστοχασμός για τη φυσιογνωμία του μαθήματος, τέτοιος που σε κανένα άλλο μάθημα δεν συμβαίνει; Τουλάχιστον όσοι βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης (από τα υπουργεία και τις ενώσεις καθηγητών μέχρι τους δημοσιογράφους) οφείλουν να γνωρίζουν. Σάντσο Πάντσα, πρέπει να είμαστε αυστηροί μαζί σου.


Ο αναστοχασμός για τον οποίο μιλάω (και ο οποίος συνεπάγεται συγκρούσεις στο εσωτερικό του θεολογικού χώρου) εισηγείται ένα μάθημα Θρησκευτικών απαραίτητο προκειμένου ο νέος άνθρωπος να γνωρίσει την πραγματικότητα γύρω του, και άρα ένα μάθημα μη κατηχητικό και υποχρεωτικό για όλους. Ένα μάθημα στο οποίο ο μαθητής θα γνωρίσει την κοινή γλώσσα ετούτου του λαού, ώστε να δυνηθεί στη συνέχεια να αρθρώσει την δική του κατάφαση ή τη δική του άρνηση. Ένα μάθημα που τη γνωριμία με τον Άλλον θα την ζει ως πλουτισμό και θα τη χαίρεται ως επένδυση για κριτική ματιά. Ένα μάθημα που θα φέρνει τον νέο σε γνωριμία τόσο με τη γενεαλογία του σύγχρονου κόσμου (πώς θα προέκυπτε άραγε η πεποίθηση ότι ο κόσμος δύναται να αλλάξει, αν η βιβλική καινοτομία περί ευθύγραμμης πορείας προς το ανοιχτό μέλλον δεν υπερακόντιζε την αρχαία πίστη σε αιώνια κυκλική κίνηση της ιστορίας;), όσο και με σύγχρονα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, τα οποία χρειάζονται οραματικές προσεγγίσεις, με όλες τις δυνάμεις του ανθρώπου - της πίστης συμπεριλαμβανόμενης. Είναι τυχαίο, άραγε, ότι σήμερα την έννοια της Κυριακής αργίας την υπερασπίζονται ονειροπόλοι αριστεροί και θρησκευόμενοι, δηλαδή οι πιο ανορθολογικοί κατά τη γνώμη του ωμού νεοφιλελευθερισμού;


Επί χρόνια ο εν λόγω αναστοχασμός για τα Θρησκευτικά αποτυπώνεται πολυφωνικά σε κείμενα και μελέτες, σε ημερίδες και συνέδρια, κι έχει τεθεί υπόψη των κατεχόντων θέσεις ευθύνης. Αλλά και τα πολυάριθμα κείμενα υψηλού προβληματισμού που δημοσιεύτηκαν μόλις τον τελευταίο μήνα από θεολόγους αυτής της οπτικής, δείχνουν ότι στην Ελλάδα σήμερα, πέρα από την εκκλησιαστική γραφειοκρατία και τον θεολογικό φονταμενταλισμό, υπάρχει κι ένα θεολογικό δυναμικό αξιώσεων, με κατάρτιση ου την τυχούσα. Μια ματιά στη βιβλιογραφία που παράγεται και στα μεταπτυχιακά που εκπονούνται, θα δείξει ότι η αποδοχή της ετερότητας και ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός είναι προνομιακά πεδία αυτών των θεολόγων. Πόση πια γνωσιομαχία χρειάζεται να διαθέτουν οι αυτόκλητοι εκπρόσωποι του Διαφωτισμού, για να μη δύνανται να διαβάσουν την πραγματικότητα;



Στον σημερινό κόσμο, ενάμιση αιώνα μετά τον Ένγκελς, πλήθος στοχαστών - Ταίηλορ, Γουόλζερ, Ήγκλετον, Βάτιμο, Μπαντιού, Αγκάμπεν, Ζίζεκ κ.ά. - συζητούν με τη θεολογία και αντλούν από την πανανθρώπινη εμπειρία. Αλλά για τον Σάντσο Πάντσα μας, σ’ αυτές τις στιγμές τους είναι πιο αόρατοι κι από τη Δουλτσινέα!


Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Δρόμος της Αριστεράς», Σάββατο 24-10-2015, σ. 24


Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2015

Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης π. Παύλος: "Ο μεγάλος πρόσφυγας ήταν ο Χριστός"



φωτογραφήματα 71



Μοναχός Μανασσής, ένας σύγχρονος άγιος του Ρεθύμνου (από τις Λαμπιώτες Αμαρίου)

π. Ιωάννη Πίτερη, Η δύναμη της πίστεως, Ρέθυμνο, 30 Μαΐου 2000, κεφ. 12.

φωτό από εδώ

Ο μοναχός Μανασσής, κατά κόσμο Μανώλης Σιγανός, γεννήθηκε το 1892 στο χωριό Λαμπιώτες Αμαρίου και ήταν το δεύτερο παιδί μιας ευγενέστατης και πολύκλαδης οικογένειας. Ήταν επτά αδέλφια, τέσσερα κορίτσια και τρία αγόρια. Ο πατέρας του, Γιώργος Σιγανός, ήταν δάσκαλος και η μητέρα του Φωτεινή γόνος της φημισμένης οικογένειας των Πατρικαλάκηδων από το Πετροχώρι της ίδιας επαρχίας.



Η μοναχική του πορεία

Από τον πατέρα του διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα και στο Αμάρι τελείωσε το Ελληνικό Σχολείο. Νέος μορφωμένος αυτής της εποχής, είχε όλα τα προσόντα να μπει στη ζωή και να ευδοκιμήσει, αλλά ο Θεός τον καλούσε στον βίο τον μοναχικό. Από παιδί εγκατέλειψε το σπίτι τους και ήλθε στου Κουδουμά, όπως εκάρη μοναχός, από έναν άγιο γέροντα, που ασκήτευε εκεί. Μετά το θάνατο του γέροντα κατέφυγε στην μονή Βοσάκου και έμεινε κάμποσα χρόνια εκεί. Έπειτα από τη διάλυση της μονής, αναχώρησε για το Άγιον Όρος, έζησε κοντά σε ευσεβείς ανθρώπους, εγνώρισε πολλούς αναχωρητές και έγινε μεγαλόσχημος.

Έμεινε περιπλανώμενος όπως ο άγιος Νικόδημος στο Άγιον Όρος και μυήθηκε και στα βαθύτερα σημεία της μοναχικής πολιτείας της μεγαλώνυμης ασκητικής ζωής. Δεν ρίζωσε σε κανένα μοναστήρι, ούτε έμεινε μέχρι τέλους εκεί. Το σχέδιο του Θεού ήταν άλλο, να τον στείλει στον κόσμο, όχι για να πάρει τίποτα από τον κόσμο, τον οποίο είχε αρνηθεί, αλλά να προσφέρει δείγματα και αγιάσματα της ακραιφνούς μοναχικής ζωής, της αδιάλειπτης προσευχής, της δύναμης εκείνης, που νικά τον κόσμο και αναγεννά τον άνθρωπο. Στην όψη του φαινόταν η αποστολή του σαν μια μυστική φωνή, που σε έκανε να τον προσέχεις, να τον ατενίζεις στο πρόσωπο, να οικοδομείσαι από τη ζωή και την άσκησή του.



Η εμφάνιση και η ασκητική του ζωή


Τα ενδύματά του ήταν τριμμένα, λιγδιασμένα, τα πόδια του ταλαιπωρημένα από την ορθοστασία, μα το πρόσωπό του ήταν ολόφωτο και καθαρό. Και μοσχομύριζε εκείνος ο γέροντας, χωρίς να πλένεται και να καθαρίζεται. Τα λεκιασμένα ενδύματά του μύριζαν σαν να ήταν αρωματισμένα με λουλούδια αμάραντα, άνθη του παραδείσου.

Περπατώντας ήταν στηριγμένος στο ραβδί του. Το σώμα του ήταν κυρτωμένο από το βάρος του χρόνου και της άσκησης. Κάποτε όμως τον είδα σε κάποια στιγμή πνευματικής έξαρσης και εναγώνιας προσευχής να στέκεται όρθιος χωρίς το ραβδί του. Κοίταζε τον ουρανό, το πρόσωπό του ήταν ολόφωτο. Τότε μόνο ένιωσα πως ο γέροντας ήταν ψηλός και θεορατικός και πως όλη αυτή τη λεβεντοσύνη, τη μεγάλη αυτή προγονική καταβολή, την παρέδωσε στον Χριστό και μιμήθηκε τη ζωή μεγάλων αγίων και αναχωρητών. Έζησε πολλά χρόνια στον ιερό τόπο του άγνωστος, εγκαταλειμμένος, ταπεινός σαν τον άγιο Ιωάννη τον Καλυβίτη.

Δεν έμαθα πολλά για την οικογένειά του, για τους ευσεβείς γονείς και τα αδέλφια του. Καθηκόντως μνημονεύσαμε την καταγωγή του, για να δώσουμε την πολύτιμη ρίζα που έδωσε στην Εκκλησία τούτον τον αγλαόμορφο καρπό. Οι άνθρωποι του Θεού στο βάθος είναι άχρονοι και αγενεαλόγητοι, κινούνται ελεύθεροι μέσα στην περιοχή του Θεού, ξεχωρισμένοι «εκ κοιλίας μητρός» στέκονται μεταξύ ουρανού και γης, στύλοι ακραιφνείς και ουράνιοι άνθρωποι. Στη ζωή των μεγάλων αναχωρητών δεν είναι ούτε ο σπείρων ούτε ο θερίζων, αλλά ο αυξάνων Θεός. Πολλές φορές τους βλέπουμε να περιφέρονται μέσα στον κόσμο, να βαστάζουν τα στίγματα του Κυρίου, κακουχούμενοι και ονειδιζόμενοι, κατά Χριστόν σαλοί, «εγενήθηκαν σαν πρόβατα σφαγής» όπως λέγει ο προφήτης.

Του πατρός Μανασσή κανείς δεν έμαθε το μυστικό του, την δύναμη που έκρυβε μέσα του, ήταν ο ασημότερος των ανθρώπων που ζούσαν πάνω στη γη. Κατοικία δεν έχει, ούτε πολυτελή ενδύματα, ούτε χρήματα. Ζούσε με το νεράκι του Θεού και λιγοστό ψωμί. Λάδι μεταλάμβανε μια φορά την εβδομάδα, αν τύχαινε να του προσφέρει κανείς λίγο φαγητό. Η νηστεία τον δυνάμωνε, η στέρηση, τον έφερε και τον στερέωνε στη ζωή. Έβλεπε κανείς σε τούτο το γέροντα μια ανυπέρβλητη δύναμη, μια ανείπωτη βεβαιότητα. Μπορούσε να στέκεται ώρες ατελείωτες στην προσευχή, να εμμένει στη γονυκλισία χωρίς να κουράζεται, σαν να μην πατούσε στη γη.



Η πρώτη μας γνωριμία



[…] Δεν είχα γίνει ακόμη ιερεύς. Ένα βράδυ σε κάποιο απομακρυσμένο χωριό, συνάντησα τον τίμιο γέροντα να κάθεται στο προαύλιο της εκκλησίας. Να είναι σκεπασμένος με το ράσο του, να γυρίζει το κομβοσχοίνι του και τα χείλη του να ψελλίζουν το «Κύριε Ιησού Χριστέ, υιέ του Θεού, ελέησόν με».

Σταμάτησα πολλή ώρα κοντά του, χωρίς να με αντιληφθεί, και είδα στο πρόσωπό τη λάμψη του Θεού, αλλά και την ανθρώπινη εγκατάλειψη. Όπως έμαθα αργότερα, οι προεστοί του χωριού δεν τον δέχτηκαν τούτη τη φορά στο σπίτι τους και ο ιερέας της ενορίας ήταν σε τόπο μακρινό. Και να σας πω. Με το δίκιο τους οι άνθρωποι. Τον είχαν βαρεθεί. Μια φορά το χρόνο πήγαινε στο χωριό και ετρέφετο σαν το τζιτζίκι του καλοκαιριού, με τη δροσιά, με το νεράκι του Θεού και λιγοστό ξερό ψωμί. Σε κρεββάτι δεν ανεκλίνετο και όλη σχεδόν την νύχτα ήταν όρθιος και προσευχόμενος.

Ήθελε να μείνει σε σπίτι τα βράδια, σε μια απέριττη γωνιά, γιατί γνώριζε πως το σπίτι ευλογείτο και αγιάζετο από την παρουσία του. Η στάση του, η ολονύκτια προσευχή του, προβλημάτιζε τους ανθρώπους και τους έφερε σε θεογνωσία. Η χάρις του Θεού συνόδευε τον άγιο γέροντα και τα παιδιά ερχόταν να του φιλήσουν το χέρι και να καθίσουν κοντά του και να πάρουν την επιλογή του. Τον άνθρωπο τον λυπήθηκα, τον πόνεσε η ψυχή μου. Έμοιαζε εκείνη τη στιγμή με το Χριστό, που δεν είχε πού να κλίνει την κεφαλή, «αι αλώπεκες φωλεούς έχουσι και τα πετεινά του ουρανού κατασκηνώσεις, ο δε υιός του ανθρώπου ουκ έχει πού την κεφαλήν κλίνη», Λουκ. 9, 58.

Τον παρακάλεσα να με ακολουθήσει και πήγαμε στο διπλανό χωριό κάμποση οδοιπορία. Εκεί ήταν το σπίτι μας. Η μητέρα του τον δέχτηκε με καλοσύνη και ετοίμασε πλούσια τράπεζα. Ο γέροντας όμως δεν πήρε τίποτε, παρά μόνο ένα ποτηράκι χυλό. Του έστρωσε καθαρό κρεββάτι να κοιμηθεί, μα εκείνος έμεινε όλη τη νύχτα άγρυπνος. Το πρωί που ξύπνησα τον είδα να κάθεται σε μια καρέκλα και να γυρίζει το κομβοσχοίνι του. Μίλησα αρκετή ώρα μαζί του και του είπα σαν περνούσε από το χωριό να ερχόταν στο σπίτι μας. Ο γέροντας ευχαρίστησε τη μητέρα και αναχώρησε.



Η συνέχεια



Πέρασαν λίγα χρόνια από τότε. Τον Μανασσή δεν τον ξαναείδα. Έγινα ιερεύς, τοποθετήθηκα στο Ρέθυμνο δεύτερος εφημέριος στον ιερό ναό της Κυρίας των Αγγέλων. Ένα βράδυ μας επισκέφτηκε ο πατήρ Μανασσής. Φαινόταν ταλαιπωρημένος, αδύνατος, καχεκτικός. Έσερνε με δυσκολία τα πόδια του, μα το πρόσωπό του ήταν φωτεινό, το βλέμμα του ουράνιο.

Η πρεσβυτέρα μου κι εγώ αισθανθήκαμε χαρά που ήλθε στο σπίτι μας, γιατί τον είχαμε αγαπήσει. Μάθαινα πως πολλοί άνθρωποι τον απόδιωχναν. Και όταν περνούσε από το Ρέθυμνο, εύρισκε καταφυγή στα Περβόλια, στο σπίτι του Βασίλη Ζωγραφάκη. […] Τον παρακαλέσαμε να μείνει κοντά μας μερικές ημέρες να ξεκουρασθεί και έπειτα πάλι ας συνέχιζε το δρόμο του. Του ετοιμάσαμε ένα απλό κρεββάτι στο μικρό σαλονάκι του σπιτιού και έμεινε εκεί.

Στην εκκλησία που ήμουνα λειτουργούσαμε σχεδόν κάθε ημέρα. Του γέροντα του άρεσε να εκκλησιάζεται και να κοινωνεί των αχράντων μυστηρίων. Αυτός θαρρώ ήταν ο λόγος που τον έκανε να μείνει κοντά μας την υπόλοιπη ζωή του. Εγνώριζε από στήθους τον Οκτάηχο, το Τριώδιο, το Πεντηκοστάριο, τα απολυτίκια και τα κοντάκια όλων των εορτών, δεσποτικών, θεομητορικών και εορτών αγίων. Ο ίδιος μου είπε ότι διάβασε στο διάσημα της παραμονής του στο Άγιον Όρος τουλάχιστο εξήντα φορές όλα τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας. Δεν εγνώριζε από στήθους την Αγία Γραφή, όπως ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης και ο Δίδυμος ο Τυφλός, γιατί το περισσότερο βάρος το είχε ρίψει στα λειτουργικά βιβλία. Του άρεσε η ψαλμωδία και η φωνή του ήταν ισχνή, μελωδική, και ήθελε να αισθάνεται πως ολόκληρη η ζωή του ήταν μια αδιάκοπη λειτουργία.

Καμιά φορά του έλεγα χαριτολογώντας: «Παππού, η τριακοστή λειτουργία είναι αυτή που έχω κάμει συνέχει έπειτα από τα Χριστούγεννα». Κι εκείνος μου απαντούσε: «Στο Άγιον Όρος συνάντησα πολλούς ιερομονάχους, που λειτουργούσαν συνέχεια και έξι και επτά μήνες και όταν τους έβλεπες νόμιζες πως δεν περπατούσαν πάνω στη γη. Η δύναμή σας είναι η θεία λειτουργία και πρέπει να την κάνετε με ζήλο και να μη βιάζεσθε ποτέ».

Την περισσότερη ώρα της λειτουργίας ήταν γονατιστός με το κομβοσχοίνι του. Και όταν εσηκώνετο να κοινωνήσει των αχράντων μυστηρίων, έκανε μια βαθιά υπόκλιση στον γέροντα (σ.σ. εννοεί μάλλον τον ιερέα), του φιλούσε το χέρι και του ζητούσε την ευχή του να πάρει τη θεία κοινωνία.



Μέσα στο θείο φως



Έτσι κυλούσε η ζωή του γέροντα. Στο σπίτι μας τον είχαμε εντάξει εντάξει σαν ένα πολύτιμο μέλος στην οικογένειά μας και θεωρούσαμε πολλή ευλογία την παρουσία του. Στην βραδινή μας προσευχή τον φωνάζαμε. Εγνώριζε από στήθους την ακολουθία του αποδείπνου και της παρακλήσεως. Το φως του είχε ελαττωθεί, δεν έβλεπε σχεδόν καθόλου για να διαβάσει. Έμενε με χαρά μαζί μας την ώρα της προσευχής και, όταν εμείς σταματούσαμε, εκείνος έμενε για να συνεχίσει την ολονύκτια αγρυπνία το. Ο ύπνος του ήταν από τις επτά μέχρι τις οκτώ, καθισμένος συνήθως στην καρέκλα και στηρίζοντας το κουρασμένο κεφάλι του πάνω στη ράβδο του.

Ένα βράδυ γύρισα πολύ αργά στο σπίτι. Ήμουνα στο οικοτροφείο. Είχαμε τότε πολλά παιδιά και έπρεπε να τα παρακολουθούμε στη μελέτη τους. Φροντιστήρια δεν έκαναν, γιατί τα περισσότερα ήταν εντελώς άπορα και έπρεπε να αναπληρώνουν την έλλειψή τους αυτή με τη μελέτη τους, με τη ξενύχτι και τη συνεχή προσπάθεια. Μόλις έφτασα στο σπίτι, άκουσα θόρυβο στο διπλανό δωμάτιο. Ήξερα βέβαια πως ο παππούς έκανε την ολονύκτια προσευχή του. Σκέφτηκα να του πω μια καλησπέρα, γιατί εκείνη την ημέρα δεν τον είχα δει.

Στο δωμάτιό του δεν ήθελε ποτέ φως. Όταν άνοιξα την πόρτα, είδα κάτι που με συγκλόνισε. Μέσα στο απέραντο σκοτάδι του δωματίου φαινόταν ολόφωτο το πρόσωπο του πατρός Μανασσή, σαν τη σελήνη όταν είναι πανσέληνος. Μπορούσες να διακρίνεις καθαρά την όψη του προσώπου του, το βλέμμα του, και ήταν αδύνατο να στυλώσεις το μάτι σου εκεί για πολλή ώρα. Θεέ μου. Αυτή ήταν μια ανείπωτη στιγμή και παρουσία ακτίστου φωτός, στο πρόσωπο τούτου του τίμιου γέροντα. Επλησίασα με δισταγμό και του φίλησα το χέρι, αλλά χωρίς να του πω τίποτα. Σκέφθηκα μόνο πως το μόνο που ταίριαζε αυτή τη στιγμή ήταν εκείνο που είπε ο Πέτρος, σαν είδε το πλούσιο ψάρεμα έπειτα από την εντολή του Χριστού: «Κύριε, έξελθε απ’ εμού, ότι ανήρ αμαρτωλός ειμί».

Έμεινε δύο χρόνια ο γέροντας στο σπίτι μας. Η οικογένειά μας μεγάλωνε και ήταν ανάγκη να βρεθεί κάποιος άλλος τόπος, γιατί το αρχοντικό μας είχε μόνο δύο δωμάτια. Μια μέρα ο Μανασσής με παρακάλεσε να τον πάω να μείνει σ’ ένα δωματιάκι που ήταν πλάι στην Κυρία των Αγγέλων και ανήκε στην Εκκλησία. […] Ένα βράδυ αρρώστησε η μητέρα μου και την πήγαμε στην Πολυκλινική. Είχε πάθει μια τρομερή γαστρορραγία και είχε και από παλιά μια σοβαρή πάθηση της καρδιάς. Ήταν βέβαια και σε μεγάλη ηλικία. Η αιμορραγία δεν σταματούσε, παρά τις ευγενικές προσπάθειες των καλών γιατρών. Δίδαμε συνεχώς αίμα και αμέσως το έβγαζε.

[…] Ο γιατρός με κάλεσε στο γραφείο του και μου είπε: «Η μητέρα σου είναι βαριά και σε δέκα λεπτά θα έχει πεθάνει. Φρόντισε οι αδελφές μου να μην αναστατώσουν την κλινική με τα κλάματα, γιατί έχομε εδώ και άλλους πολύ βαριά ασθενείς». […]

Η ώρα ήταν δωδεκάτη νυχτερινή. Ήλθα γρήγορα στην εκκλησία, στην Κυρία των Αγγέλων, και ζήτησα το κλειδί από την νεωκόρο, τη σεβαστή Δέσποινα, την αργότερα μοναχή Δομνίκη. Ο Μανασσής είχε αρχίσει τη νυχτερινή του προσευχή. Τριγυρνούσε γύρω από την εκκλησία και ασπαζόταν και τις τέσσερις γωνίες της, γονάτιζε και προσευχόταν. Του είπα με δυο λόγια: «Παππού, η μητέρα μου πεθαίνει. Έλα μέσα στην εκκλησία να διαβάσομε μια παράκληση».

Ο γέροντας με ακολούθησε και ήλθαμε και γονατίσαμε μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, στο προσκυνητάρι που είναι μπαίνοντας δεξιά από την είσοδο. Αυτή είναι η εύρεση [εκεί βρέθηκε (μετά από αποκάλυψη σε άγνωστο φαντάρο) η εικόνα της Παναγίας το 1917, στη βάση του μιναρέ που είχαν ορθώσει οι Τούρκοι μετατρέποντας τον αρχαίο ναό σε τζαμί]. Ανάψαμε ένα κεράκι και ο γέροντας στο κάθε τροπάριο του κανόνα έλεγε το «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς». Σε κάποια στιγμή μου φάνηκε πως είδα ένα φως που βγήκε από το πρόσωπο της Θεοτόκου και πήγε πάνω από το κεφάλι του Μανασσή και έκανε ένα φωτοστέφανο.

Υπέθεσα πως ήταν παραίσθηση ή μάλλον πως περνούσε κανένα ποδήλατο και έρριψε το φως του στο ναό και φώτισε το πρόσωπο της Παναγίας. Η πόρτα όμως ήταν κλειστή και τα παράθυρα ψηλά. Κάτι άλλο θα είχε συμβεί. «Μάλλον μου φάνηκε» σκέφθηκα και συνέχισα την παράκληση. Σε λίγο όμως είδα πάλι εκείνο το φως να βγαίνει από το πρόσωπο της Παναγίας, να κάνει ένα φωτοστέφανο πάνω από το κεφάλι του γέροντα και να μένει ώρα αρκετή, να λάμπει και να φωτίζεται όλη η εκκλησία. Και ενώ ο γέροντας έλεγε το «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς», εγώ ήταν αδύνατο να συνεχίσω. Στεκόμουνα συνεπαρμένος και παρακολουθούσα το άχραντο εκείνο φως και αγκάλιασα με δάκρυα την αγία εικόνα, γιατί η Μεγαλόχαρη απαντούσε σ’ εκείνη την εναγώνια προσευχή του γέροντα μοναχού, που όλη τη νύχτα αγρυπνούσε και παρακαλούσε τη μητέρα του Χριστού να μεσιτεύσει και να γίνει ταχινή βοήθεια σε κάθε πονεμένο και στη ζωή της μητέρας μου.

Εγνώριζα βαθιά ότι η Παναγία έκανε το θαύμα της. Επήγα στο σπίτι και κοιμήθηκα με τη βεβαιότητα ότι η μητέρα μου θα ζούσε και δεν ξαναγύρισα στην κλινική. Πράγματι, έζησε τρία χρόνια έκτοτε και απέθανε την ίδια ημέρα, την ίδια ώρα που είχε γίνει εκείνη η προσευχή.

Στο γέροντα δεν είπα τίποτα για το φως που είδα σ’ εκείνη την προσευχή, γιατί ασφαλώς εκείνος το αισθάνθηκε πολύ περισσότερο. Κάποτε μου είπε πως το γνώριζε πως η μητέρα μου θα ζούσε.



Το επίγειο τέλος του



Αυτά τα σημεία που είδα καθαρά στη ζωή του γέροντα με έκαναν να τον ευλαβούμαι και να τον έχω κοντά μου σ’ όλη του τη ζωή. Αργότερα τοποθετήθηκα στο νεκροταφείο (σ.σ. ως εφημέριος). Χτίσαμε μια γωνιά για τα παιδιά της Στέγης (σ.σ. οικοτροφείου) και πλάι στην ευρύχωρη τραπεζαρία ένα μικρό δωματιάκι για τον άγιο γέροντα. Ήταν σαν μια μικρή κρύπτη, ένα αληθινό ασκητήριο. Μέσα σ’ αυτό το δωμάτιο έζησε την υπόλοιπη ζωή του. Δεν έλειψε ποτέ από την εκκλησία και κοινωνούσε κάθε λειτουργία των αχράντων μυστηρίων.

Όσο μακριά και αν ήταν η ακολουθία, ο Μανασσής έμενε στο τέλος για να κάμει τη δική του ακολουθία και να συνεχίσει την αδιάλειπτη προσευχή. Πολλές φορές μου έλεγε πως «εμείς στο Άγιον Όρος κάναμε οκτώ και δέκα ώρες στην εκκλησία και κανείς δεν αισθανόταν καμία κόπωση».

Έτσι έζησε ήσυχα και αθόρυβα την ζωή του ο γέροντας στο μικρό κελί του. Κάποτε όμως αρρώστησε βαριά. Είχε υψηλό πυρετό. Προσπάθησα να τον πείσω να πάει στο νοσοκομείο, αλλά εκείνος δεν ήθελε. Στο τέλος τον εξανάγκασα. Τον πήγαμε στο νοσοκομείο, είχε υψηλό πυρετό και σε λίγες μέρες κατέρρευσε και απέθανε σαν το πουλί.

Στο θάνατό του ήταν ήρεμος σαν το μικρό παιδί. Δεν δοκίμασε καμιά αγωνία. Από τη ζωή δεν είχε κρατήσει τίποτε που να το λυπηθεί ότι του το έπαιρνε ο θάνατος. Η ζωή του ανήκε στο Χριστό και που πέθανε ήταν γι’ αυτόν κέρδος (σ.σ. φράση του αποστόλου Παύλου από την επιστολή προς Φιλιππησίους, 1, 21).

Ένας απέριττος και φτωχικός τάφος στο δυτικό μέρος του κοιμητηρίου της πόλεως δέχθηκε το ταλαιπωρημένο σώμα του γέροντα Μανασσή. Εκεί αναπαύθηκε πλάι σε γνωστούς ανθρώπους και προσφιλείς. Λουλούδια φύτρωσαν μόνα τους πάνω στον τάφο του και μια ευσεβής γυναίκα του εγνώριζε τον γέροντα του ανάβει κάθε βράδυ το κανδηλάκι του και κάνει πάνω στον τάφο του μια μικρή προσευχή (σ.σ. τώρα, μετά από τόσα χρόνια, είναι σβηστό το καντήλι του).



Κάτι ακόμα σαν επίλογο


Ο πατήρ Μανασσής δεν ήταν κανείς περισπούδαστος άνθρωπος, ούτε διαπρεπής θεολόγος και κληρικός. Ήταν ένας απλός μοναχός, που γύριζε μέσα στον κόσμο με την επιταγή (=διαταγή) του Θεού, ξεριζωμένος από το άγιο μοναστήρι του υπακούοντας το πρόσταγμα του Θεού. Δεν έλεγε πολλά λόγια, μιλούσε με την σιωπή, με την αδιάλειπτη προσευχή του. Άλλωστε οι μεγάλοι Πατέρες, ερημίτες, αναχωρητές, συχνά κατέβαιναν στον κόσμο για να πουν μόνο μια λέξη: «Μετανοείτε, γρηγορείτε». Και ήταν σημαντική η προσφορά τους, γιατί ο λαός του Θεού τους αγάπησε και τους ακολουθούσε.

Έτσι το σιωπηρό κήρυγμα του Μανασσή ήταν το «αδιαλείπτως προσεύχεσθε», το «εν παντί ευχαριστείτε». Τον είδα πολλές φορές για ένα ποτηράκι νερό που του πρόσφεραν να βάζει τα χέρια του κάτω στο έδαφος, να δέεται και να ευχαριστεί, να μνημονεύει τέκνα και γονείς, αδελφούς και αδελφές, νεκρούς και ζώντες, σαν να του πρόσφερες όλον τον πλούτο της ζωής.

Και νομίζω πως αυτή η συμπεριφορά, αυτός ο τρόπος της ζωής πρέπει κάποτε να αλατίσει τον πολιτισμό μας και να καθαγιάσει τον σημερινό άνθρωπο. Κάποτε πρέπει να μάθουμε να είμαστε ευγνώμονες προς τους γονείς και τους δασκάλους μας και προς τους υπεύθυνους ανθρώπους της ζωής, προς εκείνους που μας προσφέρουν και μας ευεργετούν και πρώτιστα στον Πανάγαθο Θεό, τον δοτήρα όλων των αγαθών. Και όχι μόνο να τους ευγνωμονούμε, αλλά και να τους θυμούμαστε στην προσευχή. Έτσι έκανε ο πατήρ Μανασσής.

Αυτή ήταν η προσφορά του γέροντα, ο ιδεαλισμός του. Το «πάντοτε χαίρετε, αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαριστείτε, τούτο γαρ θέλημα Θεού εν Χριστώ Ιησού εις υμάς» (προς Θεσσαλονικείς, 5, 19).

Ας είναι αιωνία του η μνήμη.




Για την αντιγραφή: Θ.Ρ.


Παρασκευή 16 Οκτωβρίου 2015

Ψήφισμα του Παγκρήτιου Συνδέσμου Θεολόγων για την εκδημία του Σεβ. Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κυρού Νεκταρίου



Το Διοικητικό Συμβούλιο και τα Μέλη του Παγκρήτιου Συνδέσμου Θεολόγων, οι θεολόγοι της Κρήτης, με πολλή οδύνη πληροφορηθήκαμε την εκδημία προς τον Κύριο του μακαριστού Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κυρού Νεκταρίου.

Ο εκλιπών ήταν διακεκριμένος ιεράρχης του Οικουμενικού Θρόνου και ειδικότερα της Εκκλησίας Κρήτης, άξιος ποιμενάρχης της Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας και Χερρονήσου, αποτελεσματικός και δημιουργικός εκκλησιαστικός ηγέτης, λόγιος θεολόγος και εκκλησιαστικός συγγραφέας. Ήταν προσηλωμένος στις αξίες της πνευματικής παράδοσης του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Αποστολικής Εκκλησίας της Κρήτης. Εργάστηκε με όραμα και ζήλο για την προαγωγή της εκκλησιαστικής και πνευματικής παράδοσης του τόπου μας. Ήταν ιεροπρεπής, ασκητικός, ειρηνικός, προσηνής και αγαπητός σε όλους. Διακρινόταν από εκκλησιαστική παρρησία, ευθυκρισία και σθένος κατά την πολυσχιδή διακονία και μαρτυρία του.

Οι θεολόγοι της Κρήτης είμαστε ευγνώμονες για την έμπρακτη αγάπη του, την οποία εκδήλωνε ποικιλοτρόπως. Ιδιαιτέρως αναφερόμαστε στην οργάνωση και φιλοξενία συνεδρίων του Συνδέσμου και άλλων πνευματικών εκδηλώσεων υψηλού κύρους στην Ιερά Μητρόπολη Πέτρας και Χερρονήσου. Αγαπούσε όλους τους θεολόγους, ενθάρρυνε τα ενδιαφέροντά τους και τη διακονία τους, καθώς επίσης ενδιαφερόταν πάντοτε για τα ζητήματα γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών.

Παρά την πρόωρη και αδόκητη διακοπή της εν ζωή προσφοράς του, άφησε αξιόλογο έργο στη Μητρόπολή του και την Εκκλησία της Κρήτης.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου, σε έκτακτη συνεδρίασή του, αποφάσισε ομοφώνως τα παρακάτω:
  1. Να εκφράσει συλλυπητήριες ευχές στην Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης και στους οικείους του εκλιπόντος Ιεράρχου.
  2. Να δημοσιευθεί το παρόν στα μέσα ενημέρωσης.
  3. Να συμμετέχει σύσσωμο στην εξόδιο Ακολουθία και στις εκδηλώσεις πένθους της Εκκλησίας.

Ευχόμαστε ο Κύριος Ιησούς Χριστός να τον κατατάξει στη Χώρα των Ζώντων και να αναδείξει τη μνήμη του αιώνια.


Για το Διοικητικό Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος                                                       Η Γεν. Γραμματέας

Γεώργιος Στριλιγκάς                                              Ιορδάνα Δούκη


Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2015

Το Σάββατο 17/10/2015 η εξόδιος ακολουθία του αοιδίμου Μητροπολίτου Πέτρας κυρού Νεκταρίου

πηγή: Ρομφαία, 15/10/2015


Η Ιερά Επαρχιακή Συνοδος της Εκκλησίας Κρήτης, συνελθούσα εις έκτακτον σύσκεψιν επί τη εις Κύριον εκδημία του εκ των μελών Αυτής αοιδίμου Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κυρού Νεκταρίου, εν  Ηρακλείω σήμερον, 15ην Οκτωβρίου 2015 και ώραν 19.00 μετά μεσημβρίαν.


α) ώρισεν, όπως η εξόδιος ακολουθία τελεσθή εις τον Ιερόν Μητροπολιτικόν Ναόν της Μεγάλης Παναγίας Νεαπόλεως της Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας και Χερρονήσου το Σάββατον, 17ην Οκτωβρίου και ώραν 12.00 μεσημβρινήν.

Πρό της εξοδίου Ακολουθίας θα τελεσθή τρισαρχιερατική Θεία Λειτουργία.


β) απεφάσισεν, όπως το μέν πένθος της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης φέρη ο Σεβ. Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος, τόν δε επικήδειο εκφωνήση ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος, Πρόεδρος της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, και


γ) καθήκοντα Τοποτηρητού της χηρευούσης Ιεράς Μητροπόλεως ανέλαβε, συνωδά τω Καταστατικώ Νόμω της Εκκλησίας Κρήτης, ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος.


Εκοιμήθη ο Μητροπολίτης Πέτρας Νεκτάριος


Την τελευταία του πνοή άφησε σήμερα ο Μητροπολίτης Πέτρας και Χερρονήσου Νεκτάριος της Εκκλησίας της Κρήτης μετά από πολύμηνη μάχη να κρατηθεί στη ζωή.O Μητροπολίτης Πέτρας εκοιμήθη σε ηλικία 64 ετών ενώ νοσηλευόταν σε Νοσοκομείο των Αθηνών σε κρίσιμη κατάσταση δοκιμαζόμενος από το σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε.


Σε μια από τις τελευταίες του επιστολές προς το ποίμνιο του ο ίδιος ανέφερε :

«Να λέτε σε όλους, ότι τους αγαπώ πολύ. Τώρα είμαι περισσότερο κοντά τους και πιο κοντά στο Θεό. Πόσο με αγαπά ο Θεός! Με το Χριστό τα πάντα υπομένεις και για όλους υπάρχει ανάσταση».


Την εκδημία του Μητροπολίτη ανήγγειλε και η Μητρόπολη Πέτρας και Χερρονήσου. Στην ανακοίνωση αναφέρονται τα εξής:


Μετά βαθείας οδύνης Σας γνωρίζουμε ότι εκοιμήθῃ εν Κυρίω ο Επίσκοπός μας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πέτρας και Χερρονήσου κυρός Νεκτάριος, σήμερα, Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2015 και ώρα 12.30 μ.μ. σε νοσοκομείο των Αθηνών.

Εύχεσθε υπέρ αναπαύσεως της ψυχής αυτού.


Μια ζωή προσφοράς


Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πέτρας και Χερρονήσου, Υπέρτιμος και Έξαρχος Καρπαθίου Πελάγους κ. Νεκτάριος γεννήθηκε στο Καταλαγάρι Ηρακλείου το 1951. Τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Γυμνάσιο Αχαρνών και στην συνέχεια φοίτησε στο Ανώτερο Φροντιστήριο της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Ακαδημίας. Ύστερα φοίτησε στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, απ΄ όπου αποφοίτησε το 1975.

Το 1970 εκάρη Μοναχός στην Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Επανωσήφη. Το 1971, χειροτονήθηκε Διάκονος και το 1972 Πρεσβύτερος από τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Κρήτης κυρό Ευγένιο. Υπηρέτησε την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης ως Διευθυντής του Γενικού Φιλόπτωχου Ταμείου, ως Ιερατικός Προϊστάμενος του Ιερού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σταυροφόρων, ως Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος και τέλος ως Πρωτοσύγκελος. Επίσης δίδαξε σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης.

Στις 6 Οκτωβρίου 1990, εξελέγη από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης Μητροπολίτης Πέτρας και Χερρονήσου, η χειροτονία του τελέσθηκε στις 13 Οκτωβρίου 1990, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Μήνα Ηρακλείου.

Κατά τη διάρκεια της ποιμαντορίας του ιδρύθηκαν οι Mονάδες Φροντίδος ηλικιωμένων «Παναγία η Γερόντισσα» στο Οροπέδιο Λασιθίου, «Ο Άγιος Παντελεήμων» της Ενορίας Αγίας Tριάδος της Πόλεως του Αγίου Nικολάου» και «Η Μεγάλη Παναγία» στη Λατσίδα Μεραμβέλλου.

Αναστηλώθηκαν και συντηρήθηκαν πολλά εκκλησιαστικά μνημεία της Μητροπόλεως. Αναπαλαιώθηκαν και επαναλειτούργησαν η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Αρετίου, η Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Κρεμαστών, η Ιερά Μονή Παναγίας Κεράς, η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεότόκου Κρουσταλλένιας, και η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Βιδιανής. Ανακαινίσθηκε εκ βάθρων και εμπλουτίστηκε με σημαντικά κτίσματα η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Σελλινάρι.

Επίσης σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων πραγματοποιήθηκε η διάσωση και έγινε η ψηφιοποίηση του αρχείου της Χριστιανικής Δημογεροντίας Λασιθίου (1869-1898). Πρωτοστάτησε στην συγκρότηση ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Θρησκευτικού Τουρισμού της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης της οποίας ηταν Πρόεδρος.


Η ανακοίνωση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης


Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης με βαθύτατη θλίψη αναγγέλλει την εκδημία του αοιδίμου Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κυρού Νεκταρίου, Μέλους της Ιεράς Συνόδου.

Κατά την 7η απογευματινή ώρα τα Μέλη της Ιεράς Συνόδου θα συνέλθουν σε έκτακτη Συνεδρία, κατά την οποία θα καθορισθούν οι λεπτομέρειες της εξοδίας Ακολουθίας και του ενταφιασμού του σεπτού Ιεράρχου, ο οποίος κοιμήθηκε, στην έδρα της Επαρχίας αυτού.

Η Ιερά Σύνοδος με την έκδοση νεώτερου Ανακοινωθέντος θα ενημερώσει τον Ιερό Κλήρο και τον ευσεβή Λαό.




Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 2015

Θ.Ι.Ζιάκας, Η ανθρωπολογική κρίση της εποχής μας ως αντικείμενο της οντολογίας του Προσώπου

Πηγή: Αντίφωνο

[Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί εισήγηση στο συνέδριο που είχε οργανώσει στην Θεσσαλονίκη τον Μάϊο του 1996 ο καθ. του ΑΠΘ Λάμπρος Σιάσιος, με θέμα την Διεπιστημονική προσέγγιση του Προσώπου. Στο γεγονός είχε δοθεί ιδιαίτερη σημασία, καθότι ομιλητές ήταν σχεδόν όλοι οι εν τότε Ελλάδι περί Προσώπου δια-νοήμονες (μείζονες και ελάσσονες...) Σε αντίθεση δε με τα συνήθως κρατούντα, οι εισηγητές ήρθαν καλά προετοιμασμένοι. Δεν έλειψαν και οι σοβαρές αντιπαραθέσεις. Μια απ’ αυτές ήταν και το «Βατερλώ» που υπέστη ο Στέλιος Ράμφος από τον μακαρίτη Νίκο Ματσούκα... (Βλ. Ιμάτια φωτός αρρήτου: Διεπιστημονική προσέγγιση του Προσώπου, Επιμέλεια Λάμπρος Σιάσιος. Πουρναράς Π.Σ. 2002.) Στο εδώ κείμενο έχουν γίνει επουσιώδεις μόνο διορθώσεις – κυρίως γραμματικές]. 



Η ανακάλυψη της παραδοσιακής οντολογίας του Προσώπου δεν θα μπορούσε να είχε συμβεί αν η κριτική σκέψη, πάνω στα μεγάλα προβλήματα του νεωτερικού πολιτισμού, δεν είχε ενοχοποιήσει την οντολογική του θεμελίωση, ήτοι τη νεωτερική νοηματοδότηση του υποκειμένου. Επομένως η συζήτηση για το Πρόσωπο αναφέρεται πρωτίστως στο ανθρωπολογικό πρόβλημα της εποχής μας και εντάσσεται στη σχετική ιστορική προβληματική. Η εισήγησή μου θέλει να φέρει τη συζήτηση στο συγκεκριμένο αυτό ιστορικό πλαίσιο.



1. Το αντινιχιλιστικό κίνημα



Η ενοχοποίηση του νεωτερικού ανθρωπολογικού τύπου άρχισε στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, από το αντινιχιλιστικό - αντιμηδενιστικό κίνημα. Προφήτες του κινήματος αυτού στάθηκαν ο Κίρκεγκωρ, ο Νίτσε, ο Ρεμπώ, ο Ντοστογιέφσκι κ.ά. Διορατικότερος ο Ντοστογιέφσκι. Η ιδιοφυία του, ζυμωμένη με τη νηπτική πνευματικότητα, μας άφησε την ακριβέστερη ανθρωπολογική ακτινογραφία του αιώνα που ερχόταν: του 20ου αιώνα. 


Το αντινιχιλιστικό πνεύμα, επηρέασε βαθειά τον 20ο αιώνα, ιδίως στον τομέα της τέχνης, και απεκάλυψε, ως εστία των μεγάλων προβλημάτων, τη θεμελίωση του πολιτισμού της Νεωτερικότητας στον μηδενισμό. Φανέρωσε το γεγονός ότι το νεωτερικό ανθρωπολογικό καλούπι είναι φτιαγμένο για να παράγει μηδενιστές. Δηλαδή ανθρώπους ικανούς μονάχα να καταστρέφουν ό,τι ζωντανό υπάρχει μέσα τους και γύρω τους.

Η σύγχρονη οντολογία του Προσώπου εγγράφεται στο ιστορικό αυτό κίνημα. Οι δικοί μας εκπρόσωποί της, όπως ο καθηγητής Χρήστος Γιανναράς και ο επίσκοπος Ιωάννης Ζηζιούλας, συνδέονται, ως γνωστόν, με τη σκέψη των Ρώσων θεολόγων της διασποράς, οι οποίοι, με τη σειρά τους, έχουν τις καταβολές τους στον Ντοστογιέφσκι. Η οντολογία του Προσώπου είναι λοιπόν μια συνιστώσα του διεθνούς αντινιχιλιστικού ρεύματος και καθόλου μια ελληνοκεντρική ιδιορρυθμία. Δεν αντλεί το περιεχόμενό της από μια ανιστορική θεώρηση των κειμενικών πηγών της. Χρησιμοποιεί τα πατερικά κείμενα, αλλά σαν πηγή έμπνευσης, προκειμένου να συμβάλει στο φώτισμα του σημερινού ανθρωπολογικού αδιεξόδου και να βοηθήσει τον άνθρωπο να το ξεπεράσει. Συνεπώς αναπτύσσεται στο μέτρο που πηγαίνει παραπέρα, την ανάλυση του ανθρωπολογικού προβλήματος και την πρόταση για τη λύση του. Πιο πέρα από το σημείο που τα έχει φτάσει η γενικότερη αντι-νιχιλιστική κριτική. 

Αφετηρία της επομένως πρέπει να είναι, και τώρα, αυτή η ανάλυση κι αυτή η πρόταση, τις οποίες και αμέσως υπενθυμίζω.


α) Η ανάλυση


O οντολογικός μηδενισμός εντοπίζεται στον περίφημο «φόνο του θεού». Η Νεωτερικότητα θεμελιώνεται σε μια «ιερή δολοφονία». Το «θύμα» είναι ο μεσαιωνικός χριστιανικός θεός και κατ’ επέκταση ο Θεός γενικά. Ο άνθρωπος παύει να νοηματοδοτείται ως σχέση με τον Θεό και νοηματοδοτείται ως σχέση με τον Εαυτό του. Κάποια «υπερβατικά λείμματα», που διατηρήθηκαν σε πρώτη φάση, μαζί με την ιδεαλιστική φιλοσοφική μεταφυσική, μηδενίστηκαν κι αυτά, όταν ρητά και κατηγορηματικά, το πνεύμα θεωρήθηκε αναγώγιμο σε εξωπνευματικά αίτια. Σκοπός της ειδικής αυτής νοηματοδότησης του υποκειμένου, ως «δολοφόνου του θεού», ήταν η απελευθέρωση του ανθρώπου, η κατοχύρωση της ελευθερίας του και η αναγωγή της σε απόλυτη. Και τούτο διότι η μεσαιωνική σχέση θεού και ανθρώπου είχε ταυτισθεί με σχέση κυρίου και δούλου. 

Πού είναι σε όλα αυτά ο ανθρωπολογικός μηδενισμός, ο νιχιλισμός; Γιατί ο μηδενισμός του θεού οδηγεί σε μηδενισμό του ίδιου του ανθρωπισμού στον άνθρωπο; 

Η θεωρητική απάντηση, όταν η φρίκη του 20ου αιώνα από προφητεία έγινε πραγματικότητα, εντοπίσθηκε στον οργανικό δεσμό της προς κατοχύρωση ατομικής ελευθερίας και της αυθυπερβατικής-εκστατικής φύσης του ανθρώπου. Αν δεν ορίζομαι ως σχέση με κάτι που ποτέ δεν θα μπορέσω να το υπερβώ, πώς μπορώ να ξεπερνώ τον εαυτό μου; «Αν σκοπός του ανθρώπου είναι ο εαυτός του, ποιός σκοπός μπορεί να κάνει τον άνθρωπο να υπερβεί τον εαυτό του»; 

Με την θέσμιση του υπερβατικού και καθολικού, του «Άλλου» μέσα του, ως ανυπόστατου - ανύπαρκτου, ο άνθρωπος έμεινε μόνος με το Κενό. Ορίστηκε τελικά όχι ως σχέση με τον «εαυτό» του, αλλά ως σχέση με το Μηδέν. Παρά ταύτα, καταφάσκοντας την άρτι κτηθείσα ελευθερία του, δεν είχε παρά να αποδεχθεί το Μηδέν ως «ορίζοντα της υπάρξεως». Διότι η αυτοκτονία, ως τραγική υπέρβαση του «αναγκαστικού δεδομένου της υπάρξεως», βεβαιώνει ακριβώς τη ροπή του ανθρώπου προς την απόλυτη ελευθερία. 

Η ελευθερία αναγνωρίστηκε έτσι ως «καταδίκη» (Σαρτρ) και η ιστορία ως «εφιάλτης» (Έλιοτ).


β) Η πρόταση

Η πρακτική κατάληξη της ανάλυσης αυτής μπορεί να συνοψιστεί στα ακόλουθα: Αν στο σύγχρονο κόσμο η ελευθερία δεν μπορεί να νοηματοδοτηθεί παρά μόνο ως τραγική σχέση με το Μηδέν, τότε το θέμα είναι πώς θα μετριάσουμε το διαβρωτικό έργο του Μηδενός. Χρειαζόμαστε, επομένως, ένα ειδικό «όργανο», που «εμφυτευόμενο» στον σύγχρονο άνθρωπο, θα ευνουχίζει, κατά ένα ποσοστό, τη μηδενιστική του ορμή. («Κατά ένα ποσοστό», γιατί η μηδενιστική ορμή βεβαιώνει την ελευθερία του, η οποία και παραμένει σε απόλυτη αξιακή προτεραιότητα). 


Από τι μπορεί να είναι φτιαγμένο ένα τέτοιο «όργανο»; Η απάντηση που δόθηκε έλεγε: από αγωνία και φόβο. Πιο συγκεκριμένα: Να ξυπνήσουμε στον άνθρωπο τον φόβο για τους δαίμονες που κρύβει μέσα του. Να ταράξουμε τον ύπνο της «ήσυχης συνείδησης». Να τη βγάλουμε από τη νάρκη της απομυστικοποίησης. Να ξαναφέρουμε στην Πόλι την Τραγωδία, ώστε να κερδίσουμε την δι’ ελέου και φόβου θεραπευτική της κάθαρση. 

Αλλά, πώς θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί ο Τραγικός Μύθος σ’ έναν ήδη απομυστικοποιημένο κόσμο; Πώς θα ήταν δυνατόν να ξεφύγουμε από τη δίνη του Μηδενός, χωρίς οντολογικό στήριγμα, με μόνη την ενεργοποίηση της υπαρξιακής αγωνίας; Ενώ κατήγγειλε τον ανθρωπολογικό μηδενισμό, ο κλάδος αυτός της νεωτερικής σκέψης, δεν μπόρεσε να ξεπεράσει την αιτία του, που είναι ο οντολογικός μηδενισμός.

2. Η οντολογία του Προσώπου

Η πρόταση του Ντοστογιέφσκι, που συνοψίζεται στον μύθο του Μεγάλου Ιεροεξεταστή, διαφέρει σε κάτι ουσιώδες: Ο κόσμος κυριαρχείται από τον Ιεροεξεταστή. Εν ονόματι του Χριστού ο Ιεροεξεταστής κρατά τον Χριστό στη φυλακή. Αυτός όμως αντί να του αντιτάσσει μίσος, «βία στη βία της εξουσίας», τον αγκαλιάζει με αγάπη!... Ο Θεός-Αγάπη υπάρχει και μέσα στο Μηδέν. Ο μύθος είναι τραγικός, αφού αναγνωρίζει την κυριαρχία του Κακού, αλλά αντί του Φόβου προτείνει την Αγάπη.

Το κακό, λοιπόν, πηγάζει από τον οντολογικό μηδενισμό. Όχι το κακό γενικά, το συνηθισμένο σε όλους τους πολιτισμούς, αλλά το απόλυτο κακό, αυτό που προσιδιάζει στο νεωτερικό πολιτισμό του 20ου αιώνα. Μηδενίζοντας το αυθυπερβατικό δυναμικό του ο νεωτερικός άνθρωπος αφαιρεί από τον εαυτό του τη δυνατότητα να είναι ελεύθερος με τον τρόπο της αγάπης και μεταμορφώνεται σε μηχανή καταστροφής. Ως μηχανή καταστροφής είναι ανέγγιχτος από τον «φόβο του εαυτού». Πρέπει να ενεργοποιηθεί η αγάπη, που θα τον αγκαλιάσει και θα τον μαλακώσει, ώστε να καταστεί και ικανός για τραγική κάθαρση. Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το επίπεδο στο οποίο ο Ντοστογιέφσκι τοποθέτησε την απάντηση στον ανθρωπολογικό μηδενισμό.

Όμως ο ντοστογιεφσκικός μύθος υπαινισσόταν ότι το πρόβλημα αφορά κυρίως τον δυτικό χριστιανισμό. Όχι την (άσπιλη και αμόλυντη;) ανατολική μας Ορθοδοξία. Αλλά η κατοπινή εξέλιξη της Ρωσίας δεν ήταν δυνατόν να χωρέσει στο σχήμα αυτό. Έπρεπε να πάμε πιο πέρα από τον Ντοστογιέφσκι. Η ανάγκη ακριβώς γι’ αυτό το «παραπέρα», οδήγησε στην οντολογία του Προσώπου ή τουλάχιστον την ερμηνεύει.

Έπρεπε, κατ’ αρχάς, να γίνει η επεξεργασία της ζητούμενης εναλλακτικής νοηματοδότησης του υποκειμένου. Δηλαδή μιας οντολογίας, η οποία θα αποκαθιστά τη σύνδεση με το υπερβατικό επίπεδο της ύπαρξης μέσα μας και θα το νοηματοδοτεί έτσι ώστε να διασφαλίζεται η προσωπική ελευθερία. Μια οντολογία υποκείμενη μάλιστα σε κριτική διερεύνηση και επαλήθευση. Ο στόχος αυτός έχει ήδη επιτευχθεί. Δεν είναι στο θέμα μου να τεκμηριώσω τον ισχυρισμό. Θα επισημάνω απλώς ότι η βασισμένη στην πατερική θεολογία του Προσώπου οντολογική σύνδεση της προσωπικής ελευθερίας με την Αγάπη, επιτρέπει πράγματι την αποσύνδεσή της από το Μηδέν. 

Στο θεωρητικό επίπεδο έχουμε λοιπόν μια σημαντική πρόοδο. Στο επίπεδο όμως της πρακτικής πρότασης δεν έχουμε υπερβεί τον Ντοστογιέφσκι.

3. Η υστέρηση

Η πρακτική αδυναμία συνδέεται πρωτίστως με τη μη εφαρμογή της προσωποκεντρικής     προβληματικής στο πεδίο της συγκεκριμένης ανθρωπολογικής ανάλυσης του μηδενισμού.

Ο μηδενιστής δεν είναι πια το γραφικό νετσαγιεφικό θηρίο, που βλέπουμε στους «Δαιμονισμένους». Είναι ο «πολύ-πολύ-ανθρώπινος» και άκακος σαν το πρόβατο, μικροαστός. Δηλαδή όλοι μας. Ο μηδενιστής ενσαρκώνεται σήμερα στο αρμονικότερο ανθρωπολογικό ζευγάρι που έχει να επιδείξει η ιστορία: τον καταναλωτή και τον κυρίαρχο. Η κατανάλωση και η κυριαρχία, από βιολογική και κοινωνική ανάγκη, έγιναν τρόπος ζωής, όπως εύστοχα επισημαίνει νεώτερος αποφατικός επιστημολόγος. Η ύπαρξη αυτο-επιβεβαιώνεται ως κατανάλωση και κυριαρχία, και δεδομένων των οικο-κοινωνικών ορίων, ως καταστροφή των προϋποθέσεων της ζωής. Το ζωοποιό αυθυπερβατικό δυναμικό του ανθρώπου μηδενίζεται, δια της μεταλλάξεώς του σε ακόρεστη καταναλωτική και εξουσιαστική δίψα.

Η υφή του συλλογικού πεδίου έχει υποστεί αντίστοιχη αλλαγή. Η Νεωτερικότητα δεν βρίσκεται πια στον αστερισμό της ιδεολογικής μισαλλοδοξίας. Στη θέση της ήρθε ο ολοκληρωτικός πλουραλισμός, που δεν έχει πρόβλημα συνύπαρξης με καμία Παράδοση. Είναι ο κόσμος της «εικονικής πραγματικότητας»: Ναι σε όλα μέσα στο Τίποτα. Το Μηδέν, έχει συγκροτηθεί σε «Σύστημα». Έχει αυτονομηθεί και καταβροχθίζει τα πάντα. Τις αντι-μηδενιστικές Παραδόσεις τις ενσωματώνει, χρησιμοποιώντας τες σαν ψυχοκοινωνικούς αποσβεστήρες κρούσεων. Το μηδενιστικό άτομο αναπαράγεται καλύτερα αν αναπληρώνει φαντασιακά, στα πλαίσια μιας σέκτας ή κατ’ ιδίαν, το Κενό Νοήματος, που βιώνει στη δημόσια σφαίρα. Έχοντας αλώσει την ψυχή μας, έχοντας τον πρώτο λόγο στον καθορισμό των αναγκών μας, το αυτονομημένο και κοινωνικά ενσαρκωμένο, οντολογικό Μηδέν, μας απορροφά στον κύκλο της αναπαραγωγής του, μέσω της αποσύνθεσής μας ως ατομικών και συλλογικών υποκειμένων.

Το ανθρωπολογικό τοπίο χαρακτηρίζεται από την κατάρρευση τόσο του μοντέρνου ατομικισμού όσο και του μοντέρνου κολεκτιβισμού. Ο λόγος περί Προσώπου καλείται, επομένως, να αντιμετωπίσει την εκτεταμένη αυτή έκλειψη του υποκειμένου. Επανεξετάζοντας και αναπτύσσοντας παραπέρα, την ήδη διατυπωμένη πρόταση, που προσβλέπει στη συνδυασμένη ευεργετική δράση του Τραγικού και της Αγάπης.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Η εξατομίκευση και το Πρόσωπο (συζήτηση ορισμένων συγχύσεων)


Το Πρόσωπο συχνά αντιπαρατίθεται στο νεωτερικό άτομο, ως ο «καλός», ή τουλάχιστον ο «δικός» μας, τρόπος εξατομίκευσης. Η αντιπαράθεση αυτή είναι λάθος, γιατί ξεκινά από μια συγκεχυμένη αντίληψη για την εξατομίκευση και δεν κατανοεί ότι το Πρόσωπο υπερβαίνει ριζικά κάθε μορφή εξατομίκευσης, ενώ προϋποθέτει πάντοτε κάποια απ’ αυτές.

1. Για την εξατομίκευση


Τη σύγχυση γύρω από το θέμα της εξατομίκευσης θα την εντόπιζα στα εξής: 

α) Δεν γίνεται κατανοητό ότι ο νεωτερικός ανθρωπολογικός τύπος ανταποκρίνεται σήμερα περισσότερο στο πρότυπο του αυτόματου, παρά του ατόμου (ως φορέα του Λόγου). Τίποτε μέσα του δεν είναι σταθερό και μόνιμο. Αυτοτελής διαχρονικός σκοπός, που να οικοδομεί «ατομικότητα», σχετικά ανεξάρτητη από τις έξωθεν επιδράσεις, δεν μπορεί να επισημανθεί. Ο τύπος αυτός επιθυμεί, αλλά τα αντικείμενα της επιθυμίας του διεμβάλλονται έξωθεν, απ’ όπου και καθορίζονται. Η αυθυπερβατική δύναμη που θα «παρενέβαινε» στις ανταγωνιζόμενες για τη νομή του υπαρξιακού χρόνου επιθυμίες και θα τις ενέτασσε στην οικονομία του προσωπικού («γνωμικού») θελήματος, εξουδετερώνεται. Η ταύτιση με τις διεμβαλλόμενες επιταγές των απρόσωπων αυτονομημένων κοινωνικών μηχανισμών το αποδεικνύει. 

β) Όταν μιλούμε για την εξατομίκευση, ως ανθρωπολογική πραγματικότητα, εννοούμε το ξύπνημα της ιδιοπροσωπίας, που συνδέεται με τη διεκδίκηση της ατομικής ελευθερίας και βρίσκει κάποια πολιτειακή κατοχύρωση. Τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο. Μ’ αυτή την έννοια δεν έχουμε μόνο στη Δύση εξατομίκευση. Έχουμε και στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη. Εξατομίκευση και μάλιστα εντονότατη, έχουμε και στη σημερινή Ελλάδα. Πιθανώς και σε πολλούς άλλους πολιτισμούς, που τους ξέρουμε λιγότερο. Δεν πρέπει να παίρνουμε τοις μετρητοίς τους ισχυρισμούς των δυτικών ότι μόνον αυτοί ανέπτυξαν την ατομικότητα, γιατί υποπίπτουν, ολοφάνερα, στο σφάλμα να ταυτίζουν το νευτώνιο άτομο του κοινωνικού τους φαντασιακού, με το πραγματικά υπαρκτό άτομο. 

Το ελληνικό, το ρωμαϊκό και το νεωτερικό άτομο, αναφέρονται σε διαφορετικές μορφές εξατομίκευσης. Που, βεβαίως, δεν είναι άσχετες με τον διαφορετικό σε κάθε περίπτωση τρόπο νοηματοδότησης του υποκειμένου. Το δυτικό άτομο γνώρισε τη συστατική του ελευθερία μέσα από την ανταρσία εναντίον ενός συγκεκριμένου είδους δεσποτικού θεού (και εναντίον των τοποτηρητών του). Η ανατροπή του ανθρωπολογικού τύπου, τον οποίο ο θεός αυτός προτύπωνε, έγινε με την εκλεκτική προσφυγή στον ρωμαϊκό και τον ελληνικό εξατομικευτικό τύπο. Ωστόσο ο Έλληνας, όπως και ο Ρωμαίος, γνώρισαν την ατομική ελευθερία από τελείως διαφορετικούς δρόμους. Οι δικές τους μορφές εξατομίκευσης ήταν πολύ διαφορετικές από τη νεωτερική. Ιδίως η ελληνική. Το ελληνικό άτομο τείνει να κανονίζει τα της υπάρξεώς του με κριτήρια απολύτως εσωτερικά. Γι’ αυτό άλλωστε δίνει τεράστια σημασία στην οντολογία. Το ρωμαϊκό με κριτήρια εξωτερικά και σ’ αυτό μοιάζει με το νεωτερικό. Το ενδιαφέρει κυρίως η κοινωνική αποτελεσματικότητα. Η εξουσία. 

γ) Η εξατομίκευση, ως κρατούσα κοινωνική θέσμιση της σημασίας του υποκειμένου, δεν πρέπει να συγχέεται με την εξατομίκευση ως ανθρωπολογική πραγματικότητα. Ανάμεσα στο τι πιστεύει ένας πολιτισμός για το υποκείμενό του και στο τι συμβαίνει στην πράξη, υπάρχει πολύ μεγάλη απόσταση. Στην νεωτερική μας περίπτωση υπάρχει τέλεια αντίφαση. Να υποθέσουμε ότι «στην αρχή» η αντίφαση αυτή δεν υπήρχε; Ότι άρχισε να εμφανίζεται από τα τέλη του 19ου αιώνα, μαζί με την αποκαθήλωση του ατομικισμού και τη θεοποίηση των μαζών; Όμως η στροφή στον κολεκτιβισμό υποδηλώνει ότι η αντίφαση ιδανικού και πραγματικού είχε πάρει ήδη μια αρκετά ειδεχθή μορφή. Βεβαίως και η αντίφαση υπήρχε «εξ αρχής». Απλώς το νεωτερικό υποκείμενο αντλούσε τον δυναμισμό του από την προγραμματική καταστροφή της μεσαιωνικής νοηματοδότησης (εθνικο-αστικές επαναστάσεις). Όταν ολοκληρώθηκε η καταστροφή της σχέσης κυρίου και δούλου, στο κοινωνικό και το μεταφυσικό επίπεδο, καταστροφή που βιωνόταν ως βαθιά υπαρξιακή απελευθέρωση, τότε άρχισε να λειτουργεί, αυτοτελώς πλέον, η νοηματοδότηση του υποκειμένου ως σχέσης με το Μηδέν, πυροδοτώντας τις διαδικασίες που κονιορτοποιούν την ατομικότητα. Στη διάρκεια της κατεδαφιστικής περιόδου, όπως συμβαίνει σε κάθε μεγάλη επαναστατική εποχή, ξύπνησε στο υποκείμενο η αίσθηση και η επίγνωση της ιδιοπροσωπίας του. Και η οργανική σύνδεσή της με την ατομική ελευθερία. Δεν είναι τυχαίο ότι η έξαρση του νεωτερικού ατομικισμού είναι εκδήλωση αυτής της περιόδου. Βέβαια περισσότερο αποτελεί μαχητική ιδεολογική στράτευση και λιγότερο ανθρωπολογική πραγματικότητα.

δ) Εξατομίκευση δεν σημαίνει «αποκοπή» από την ομάδα. Άνθρωπος μόνος ή θηρίο ή θεός, λέει ο Αριστοτέλης. (Το «ή θεός» δεν ισχύει για τη χριστιανική θέσμιση του υποκειμένου, όπου ο Θεός είναι Τριαδικός.) Το υποκείμενο, που γνωρίζοντας την ατομική ελευθερία, αποκτά επίγνωση της απόλυτης ιδιοπροσωπίας του, τείνει να «εξατομικευθεί», αλλά πάντοτε ως σχέση με έναν αντίστοιχο τύπο παραδειγματικής κοινότητας. Ειρήσθω εν παρόδω, ότι μορφές παραδειγματικής κοινότητας υφίστανται σε κάθε «περιεκτική» κοινότητα, αποσκοπούσα δηλαδή στη μεταμόρφωση του ζην σε ευ ζην. Για το κλασσικό νεωτερικό άτομο αυτός ο τύπος κοινότητας ήταν το Έθνος – ως κοινωνικό συμβόλαιο, ελευθερία-ισότης-αδελφότης, συλλογική θέληση κ.λπ.. Για το ελληνικό άτομο ήταν η συντονισμένη με τον κοσμικό Λόγο Πολιτεία, όπου το φίλον υποκαθιστά το δεσποτικόν. Για το ρωμαϊκό άτομο ήταν το ευνομούμενο κράτος. 

Το να συντονίζεται κανείς με την ομάδα, η οποία προάγει την ατομική του ελευθερία, ή να επιζητεί την αναγνώρισή της, δεν είναι καθόλου ένδειξη ότι «δεν υπάρχει εξατομίκευση». Απεναντίας μάλιστα. Αυτό που κάνει τον νεωτερικό τύπο να είναι «άτομο» δεν είναι ο μηδενισμός κάθε συλλογικότητας, αλλά η διεκδίκηση της ατομικής ελευθερίας και της ανηγμένης σε «σύστημα» αντίστοιχής της συλλογικής οργάνωσης. Το νεωτερικό άτομο συνδέεται στενότατα, συχνά μέχρις ολοκληρωτικής ταυτίσεως, με τη μορφή συλλογικότητας που του αντιστοιχεί. Από εδώ απορρέει, άλλωστε, και η δύναμη που επέτρεψε στο νεωτερικό κράτος να σαρώσει, σαν αχυροκατασκευές, όλες τις προνεωτερικές δεσποτείες.

2. Από την εξατομίκευση στο Πρόσωπο


Οι περισσότερες συγχύσεις για το Πρόσωπο προκύπτουν από δύο μορφές άγνοιας. Πρώτη είναι η άγνοια του ειδικού χαρακτήρα των ιστορικών συνθηκών που γεννούν το Πρόσωπο, ως ψυχοκοινωνικό αίτημα. Δεύτερη είναι η άγνοια του γεγονότος ότι το Πρόσωπο προκύπτει, αποκλειστικά, ως αίτημα να ταυτιστεί το άτομο με τη ροπή του προς την απόλυτη ελευθερία.

α) Για να ωριμάσει το αίτημα του Προσώπου απαιτείται ένα ειδικό ιστορικό έδαφος, όπου η εξατομίκευση έχει φτάσει στα όριά της και μετασχηματίζεται στο αντίθετό της: σε παθητικότητα, μοιρολατρία, απροσωπία. Αυτές ακριβώς ήταν οι συνθήκες της ελληνορωμαϊκής εποχής που καθιστούσαν το ελληνικό άτομο, το αποσαθρωμένο και βυθιζόμενο στην ανατολική απροσωπία, υπαρξιακά ώριμο να δεχθεί τον ευαγγελισμό του Προσώπου. Το ελληνικό άτομο είχε γνωρίσει την εξατομίκευση στο έπακρο και είχε συνειδητοποιήσει ότι η εξατομίκευση δεν είναι παρά μια μεταβατική κατάσταση, που αν δεν ακολουθηθεί από την αναγέννηση του υποκειμένου σε ένα ανώτερο επίπεδο ύπαρξης, είναι μοιραίο να τραπεί στο αντίθετό της και να χαθεί. Κερδίζοντας το Πρόσωπό του ο Έλληνας περιορίστηκε, ωστόσο, να το πραγματώσει στο εσωτερικό της τοπικής εκκλησίας του Δήμου, με καθαρότερη περίπτωση τον κοινοβιακό-μοναστικό «δήμο». Έχοντας χάσει προ πολλού την εμπιστοσύνη του στη δημοκρατική Πολιτεία, ιστορικά συμβιβασμένος με το αντίθετό της, τον ανατολικό Δεσποτισμό, βόλεψε όπως-όπως (με κατ’ επίφαση «συναλληλίες» και αφειδώλευτη χρήση του «κατ’ οικονομίαν») την αντίφαση μεταξύ της τριαδικής-παραδειγματικής και της υπερκοινοτικής αυτοκρατορικής «οικουμένης». Η δυαδικότητα πάντως του πολιτειακού αμαλγάματος στρογγύλευε οξείες γωνίες και δεν άφηνε περιθώρια για δυτικού τύπου εξελίξεις. Όταν προβληματιζόμαστε πάνω στην υποτιθέμενη αυτή «δυνατότητα», πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τους δύο παράγοντες που καθιστούσαν ερμητικά κλειστό, για το Βυζάντιο, τον δρόμο προς την δυτικού τύπου εξατομίκευση. a) Τον καθεστωτικό Θεό του Βυζαντίου, που δεν ήταν δα και τόσο τυραννικός, ώστε να οδηγήσει τα πνεύματα σε εξέγερση. Και b) ότι οι Έλληνες είχαν ξεπεράσει την γοητεία της εξατομίκευσης, όχι μόνο γιατί είχαν εξαντλήσει τον κύκλο της, αλλά και γιατί είχαν ήδη «πρόγευση» της εμπειρίας του Προσώπου. Η εξατομίκευση και μάλιστα δυτικού τύπου, θα ήταν γι’ αυτούς ασύλληπτη ιστορική οπισθοδρόμηση.

β) Όριο της εξατομίκευσης είναι η θέσμιση της απόλυτης ατομικής ελευθερίας ως υπέρτατης αξίας. Το όριο όμως αυτό δεν είναι πρακτικά προσεγγίσιμο. Επιπλέον το δεδομένο της φυσικο-ιστορικής υπάρξεως σχετικοποιεί την ατομική ελευθερία. Κανείς δεν μας ρώτησε ...αν θέλουμε να γεννηθούμε. Το απολύτως ελεύθερο άτομο, δηλαδή το Πρόσωπο, θα ήταν εφικτό μόνον αν μπορούσε να υπερβαθεί το οντολογικό δεδομένο της φυσικοϊστορικής υπάρξεως. (Επομένως και παρεμπιπτόντως: Πρώτον, το Πρόσωπο δεν είναι τρόπος εξατομίκευσης. Και, δεύτερον, προϋποθέτει την εξατομίκευση.) Για το άτομο το Πρόσωπο είναι τραγικό προσωπείο, αφού μόνο στην αυτοκτονία του το άτομο μπορεί να βεβαιωθεί ως ελευθερία από το οντολογικό δεδομένο της υπάρξεως. Η βίωση του Προσώπου, ως τραγικού προσωπείου, είχε επιτευχθεί στην ελληνική αρχαιότητα. Απόδειξη η Τραγωδία. Επετεύχθη επίσης και στον αιώνα μας, με τη μοντέρνα τέχνη και την υπαρξιστική φιλοσοφία, η οποία και όρισε την ατομική ύπαρξη ως ανάδυση στον ορίζοντα του μηδενός. Πράγμα που εξηγεί τελικά και το γιατί είναι πρωτίστως στους χώρους αυτούς που η οντολογία του Προσώπου συναντά ευήκοα ώτα. 

Το θέμα είναι, λοιπόν κατ’ αρχήν, αν μπορεί να υπερβαθεί το οντολογικό δεδομένο της υπάρξεως. Μπορεί το Πρόσωπο (η απόλυτη ελευθερία) να γίνει η υπόσταση της φυσικοϊστορικής παρουσίας του ατόμου; Από τραγικό προσωπείο να γίνει ο υπαρκτικός φορέας της ψυχοσωματικής μας οντότητας; Η απάντηση της ευαγγελικής και της βασισμένης σ’ αυτήν πατερικής παραδόσεως, είναι θετική. Δεν πρέπει όμως να ξεχνούμε ότι η «υπέρβαση», που η παράδοση αυτή επαγγέλλεται, είναι αδύνατο να νοηθεί ως αποτέλεσμα «ενεργοποίησης» κάποιων «κρυμμένων» στο άτομο φυσικών «δυνατοτήτων». Γι αυτό και λέγεται ότι ο άνθρωπος πρέπει να «γεννηθεί άνωθεν». Η «άνωθεν γέννηση» λαμβάνει χώρα όχι στο κενό, αλλά στα πλαίσια μιας υπαρκτής κοινότητας, η οποία πραγματώνει την ελευθερία όχι ως εγωιστική αυτο-επιβεβαίωση, όπως στα πλαίσια των κοινοτήτων της εξατομίκευσης, αλλά ως αγάπη -αγάπη αδέσμευτη από κάθε ιδιοτελή περιορισμό. Η διαφορά με το άτομο και τις κοινότητές του, νεωτερικές ή μη, είναι η ελευθερία ως αγάπη και όχι ως τραγικά αδιέξοδη εγωτελής διεκδίκηση. Βεβαίως το τραγικό παραμένει, αφού ο θάνατος καταλύει μαζί με τη βιολογική και την εν λόγω εκκλησιολογική παρουσία του ανθρώπου. Αφού πεθαίνει ο άνθρωπος μιλάμε, επομένως, μόνο για τη δυνατότητα να ζήσει λες και είναι Πρόσωπο. Αν όμως η ελευθερία ως αγάπη είναι αυτή που κάνει τον Θεό να είναι Θεός και φέρνει τα όντα εκ του μη όντος εις το είναι, το αδιέξοδο είναι προσωρινό και αίρεται με την επιμαρτυρούμενη και προσδοκώμενη Ανάσταση. Το «λες και» ισοδυναμεί με «πρόγευση». 

Το αίτημα εμφανίζεται τελικώς πραγματοποιήσιμο και μάλιστα κατά ποσοστό ιστορικά διόλου αμελητέο.


3. Για τη δυνατότητα επαλήθευσης του Προσώπου


Η δυνατότητα του Προσώπου τεκμαίρεται από δύο δρόμους εξ ίσου εμπειρικούς. 

Ο ένας είναι δια του ιστορικού απολογισμού εκείνων των κοινωνικών οντολογιών που θεμελίωσαν πολιτισμό στον «καταστατικό» αποκλεισμό της υπάρξεως του Προσώπου. Η ενοχοποίηση π.χ. της οντολογικής θεμελίωσης της Νεωτερικότητας, για το απόλυτο κακό του 20ου αιώνα, αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος δεν είναι σχέση με το Μηδέν, αλλά με κάτι μέσα κι έξω του που τον υπερβαίνει απόλυτα. Δηλαδή με κάτι που έχει ελευθερία απολύτως περισσότερη από τη δική του. Όπως ακριβώς η χρεωκοπία της μεσαιωνικής θέσμισης απέδειξε ότι η σχέση Θεού και ανθρώπου δεν είναι μια σχέση δουλείας... Ο λόγος των απολογισμών αυτών μας λέει, τελικά, ότι είναι λάθος να θεμελιώνουμε την κοινωνική μας ύπαρξη στην υπόθεση ότι ο άνθρωπος δεν είναι Πρόσωπο. Το μόνο που μπορεί όμως να μας πει για το Πρόσωπο είναι ότι πρόκειται για αδιέξοδη ροπή προς την απόλυτη ατομική ελευθερία.

Ο άλλος δρόμος είναι οι εμπειρίες της ενσάρκωσης του Προσώπου. Αν υποθέσουμε, ότι όντως αυτές αντιστοιχούν σ’ ένα άλλο επίπεδο ύπαρξης, απρόσιτο σε όσους δεν έχουν γεννηθεί «άνωθεν», τότε ο λόγος που τις δηλώνει (π.χ. το δόγμα) δεν έχει αντίκρισμα στις προσλαμβάνουσες παραστάσεις μας, άρα αυτό που καταλαβαίνουμε πόρρω απέχει από το πραγματικά σημαινόμενο. Ωστόσο οι ποικίλες διατυπώσεις του λόγου αυτού συγκροτούν σώμα με ειρμό. Άρα ικανό να στηρίξει προσανατολιστική αποδεικτικότητα. Δεν θα έπρεπε όμως να το παρακάνει κανείς. Γι’ αυτό είναι φρονιμότερο να μένουμε στο μοναδικό θετικό κριτήριο που μας έχει παραδοθεί για το είναι του Προσώπου. Αυτό και να θέλουμε δεν μπορούμε να το παρεξηγήσουμε. Είναι η ελευθερία ως Αγάπη. Ως Αγάπη του διαφορετικού. Κι αυτού ακόμα του «εχθρού». Η απολύτως εφικτή εμπειρική πιστοποίησή της, αν η αγάπη αυτή υπάρχει, είναι και η μόνη καταφατική επαλήθευση της υπάρξεως του Προσώπου. 

Ο ορισμός του Προσώπου ως Αγάπης αίρει και τις συγχύσεις για το αν το Πρόσωπο είναι σχέση και τι είδους σχέση. Αν είναι όντας σχέση παύει να είναι ατομικότητα κ.λπ. Η Αγάπη, για την οποία μιλά η πατερική παράδοση, είναι ασφαλώς αυτή που μας δείχνει ο Χριστός, ως το πρότυπο Πρόσωπο: η αυθυπερβατική σχέση αγάπης προς τον Θεό-Πατέρα και προς τον Αδελφό - Πλησίον. Παραδόξως μόνο σ’ αυτή τη σχέση ο άνθρωπος μπορεί να γίνει και πραγματική ατομικότητα: Το «γνωμικό θέλημα» αποσυνδέεται από το «φυσικό θέλημα» και ταυτίζεται με το «θείο θέλημα», δηλαδή το θέλημα της άνευ όρων Αγάπης, η οποία ου ζητεί τα εαυτής, πάντα στέγει, πάντα υπομένει και ουδέποτε εκπίπτει. Το Πρόσωπο είναι σχέση, αλλά σχέση σταυρική. Στο σημείο «τομής» των «δύο σχέσεων» η Αγάπη, αν είναι υπαρκτή και όχι απλώς φαντασιακή, ιδρύει ευλόγως ατομικότητα που είναι ακατάλυτη, αφού δεν υπόκειται στις επιταγές της βιολογικής και της ψυχοκοινωνικής Ανάγκης.



Αν υποθέσουμε ότι όντως η ελευθερία-αγάπη συνιστά το Πρόσωπο, τότε το θέμα είναι πώς το σημερινό άτομο μπορεί να ανασυγκροτηθεί και να την δεξιωθεί.


ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ

1. Οι ενυπόγραφες αναρτήσεις (άρθρα, ομιλίες, κριτικές βιβλίων, επιφυλλίδες, δοκίμια, μελετήματα κλπ) που φιλοξενούνται ή αναδημοσιεύονται στο ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν κατά κύριο λόγο τους συγγραφείς τους και όχι απαραίτητα το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ».

2. Τα σχόλια των αναγνωστών του ιστολογίου «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν τους ίδιους προσωπικά και όχι το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ». Σχόλια άσχετα με το περιεχόμενο των αναρτήσεων δεν θα δημοσιεύονται.

3. Υπάρχουν στο ιστολόγιο μας πολλές προτάσεις (σύνδεσμοι, links) προς άλλους δικτυακούς τόπους. Το ιστολόγιο μας δε φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο των αναρτήσεων ή των σχολίων που γίνονται εκεί.

Αρχείο

Φίλοι κι αδελφοί

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

ΣΥΝ-ΙΣΤΟΛΟΓΕΙΝ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ένα ιστολόγιο αφιερωμένο στους 57 αη-Γιώργηδες της Ορθόδοξης Εκκλησίας

ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΧΑΡΝΩΝ

Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται...

Τοῦτο σᾶς λέγω πάλιν καὶ σᾶς παραγγέλλω: κἂν ὁ οὐρανὸς νὰ κατέβη κάτω κἂν ἡ γῆ νὰ ἀνέβη ἀπάνω κἂν ὅλος ὁ κόσμος νὰ χαλάση καθὼς μέλλει νὰ χαλάση σήμερον αὔριον, νὰ μὴ σᾶς μέλη τί ἔχει νὰ κάμη ὁ Θεός. Τὸ κορμὶ ἂς σᾶς τὸ καύσουν, ἂς σᾶς τὸ τηγανίσουν, τὰ πράγματά σας ἂς σᾶς τὰ πάρουν, μὴ σᾶς μέλη, δῶστε τα, δὲν εἶναι ἐδικά σας. Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται. Ἐτοῦτα τὰ δύο ὅλος κόσμος νὰ πέση, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρη, ἔξω ἂν τύχη καὶ τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας. Αὐτὰ τὰ δύο νὰ τὰ φυλάγετε νὰ μὴν τύχη καὶ τὰ χάσετε.

Ἅγιος Κοσμᾶς Αἰτωλός, Διδαχὴ Γ' (ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἰωάννη Β. Μενούνου, Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Διδαχὲς καὶ Βιογραφία, ἐκδόσεις Ἀκρίτας, ζ' ἔκδοση, Ἀθήνα 2004, σελ.154)

Επισκέπτες από 17/9/2009

Free counters!

ΠΕΡΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Περί θεολογίας

Περί θεολόγων και Θρησκευτικών

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ
ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ Θ. Ι. ΡΗΓΙΝΙΩΤΗ «ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟ ΑΘΕΟ»

Κ. ΤΣΑΤΣΟΣ, ΠΕΡΙ "ΕΙΔΙΚΩΝ"

Τοῦτο εἶναι τὸ δρᾶμα τῆς ἐποχῆς μας: ὅτι ἡ πρόοδος της δὲν βρίσκεται στὰ χέρια τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τῶν εἰδικῶν, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι πνευματικοὶ ἄνθρωποι.

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ἀφορισμοὶ καὶ διαλογισμοί, τέταρτη σειρά, εκδ. Βιβλ. τῆς Ἑστίας, Ἀθήνα 1972, σελ. 92.

台灣基督東正教會 The Orthodox Church in Taiwan

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Μετεωρίτικη Βιβλιοθήκη

ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΟΠΟΣ

Αξίζει να διαβάσετε

9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ