Παγκρήτιος Σύνδεσμος Θεολόγων: Τα Θρησκευτικά στο αυριανό Λύκειο

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΘΕΟΛΟΓΩΝ

Ο Παγκρήτιος Σύνδεσμος Θεολόγων, ύστερα από δημοσιεύματα, στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, που παρουσιάζουν προτάσεις του Υπουργείου Παιδείας Δια βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων για την αναμόρφωση των σπουδών στο Λύκειο, κάλεσε τα Μέλη του σε ανοικτή συζήτηση-διαβούλευση, με σκοπό την αλληλοενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων. Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 7 Οκτωβρίου 2010, στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης, στο Ηράκλειο, με συμμετοχή θεολόγων από όλους τους Νομούς της Κρήτης.

Στη διάρκεια της εκδήλωσης έγινε ενημέρωση από το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου και ακολούθησε εκτενής συζήτηση για τη θέση του μαθήματος των Θρησκευτικών στο προτεινόμενο πρόγραμμα σπουδών του Λυκείου. Τα συμπεράσματα της συζήτησης, όπως εγκρίθηκαν με ομόφωνη απόφαση των θεολόγων που έλαβαν μέρος,  συνοψίζονται στα παρακάτω:

Α. Είναι κοινός τόπος ότι το Λύκειο, όπως λειτούργησε στα τελευταία χρόνια, έχει εκτραπεί από τη μορφωτική του αποστολή, να προετοιμάζει με τρόπο άρτιο και παιδαγωγικά υπεύθυνο τους αυριανούς πολίτες. Αντί να είναι σχολείο της δημιουργίας, των ενδιαφερόντων, της πνευματικής καλλιέργειας, της έρευνας, της κριτικής σκέψης, του προβληματισμού και της συνεργατικότητας λειτούργησε και λειτουργεί κυρίως ως εξεταστικός προθάλαμος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με μια ωφελιμιστική προκρούστεια προσέγγιση της γνώσης, αμφίβολης αποτελεσματικότητας. Από αυτή την άποψη, είναι προφανές ότι χρειάζεται ανασχεδιασμός και επανίδρυση του θεσμού.

Β. Η καθιέρωση ενός συστήματος επιλεγόμενων μαθημάτων, με μοναδικό κριτήριο τις δεξιότητες που θα υποβοηθήσουν την εξειδίκευση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι προφανές ότι θα επιδεινώσει αντί να επιλύσει τα προβλήματα του σημερινού Λυκείου, που είναι η έλλειψη παιδευτικής αυτοτέλειας και μορφωτικής ταυτότητας, η επικυριαρχία του εξετασιοκεντρικού συστήματος, το δασκαλοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας, η απουσία εκπαιδευτικού προσανατολισμού βασισμένου σε αξίες καθολικού κύρους.

Στην κρίσιμη ηλικία της εφηβείας, σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από κρίση ταυτότητας, όπου τα οράματα για δημιουργία ακυρώνονται ή ταλανίζονται από τα παγκόσμια και τοπικά προβλήματα της οικονομικής αγοράς, το σχολείο οφείλει να οπλίσει τον αυριανό πολίτη με βαθύτατη προσωπική καλλιέργεια, με αντιστάσεις στην αλλοτρίωση και τη διαφθορά, με ουσιαστικά εφόδια για τη δια βίου αναζήτηση νοήματος και προκοπής. Η αναμόρφωση του Λυκείου με προσανατολισμό πέντε-έξι δεξιότητες, που αφορούσαν ανέκαθεν μια στενή ιεράρχηση του γοήτρου αντίστοιχων επαγγελμάτων, είναι μια λογική ξεπερασμένη από τους ίδιους τους σημερινούς νέους αλλά και από τις πραγματικές σημερινές κοινωνικές ανάγκες.

Γ. Οι θεολόγοι ζητούν υποχρεωτικό μάθημα Θρησκευτικών, σύμφωνα με την επιταγή του ελληνικού συντάγματος, και διαφωνούν απολύτως με την κατάργηση ή την υποβάθμισή του, μέσα από τη μετατροπή του σε επιλεγόμενο και μάλιστα με ένα σύστημα επιλογής που δεν θα εξυπηρετήσει τις πραγματικές ανάγκες και επιθυμίες των μαθητών.

Η ένταξη του θρησκευτικού μαθήματος σε πολυπληθείς ομάδες-κύκλους επιλεγόμενων μαθημάτων, μαζί με μαθήματα που έχουν διαφορετική γνωστική αποστολή και δεν έχουν κάποια συγγένεια με τα Θρησκευτικά, ή έχουν ιδιάζουσα βαρύτητα στο σύστημα εισαγωγής στο πανεπιστήμιο, θα λειτουργήσει ως τροχοπέδη για την ύπαρξη του μαθήματος.

Το μάθημα των Θρησκευτικών έχει ως αποστολή να ενημερώνει υπεύθυνα για τη θρησκευτική ιστορία αυτού του τόπου αλλά και να μελετά πτυχές του θρησκευτικού φαινομένου που έχουν πανανθρώπινη σημασία. Ο θεολογικός, ιστορικός, πολιτιστικός, ανθρωπολογικός και κοινωνικός προσανατολισμός του μαθήματος είναι ευρύς και επίκαιρος. Ως προς το περιεχόμενο και τη διδακτική τακτική σέβεται απόλυτα και δεν δεσμεύει τις επιλογές των μαθητών. Το μάθημα, με πολλά περιθώρια για βελτίωση, προσφέρει στους μαθητές την ευκαιρία να προβληματιστούν, να μελετήσουν και να διαμορφώσουν υπεύθυνη στάση απέναντι σε σοβαρά  ζητήματα των ημερών, όπως είναι τα ουσιώδη της τοπικής θρησκευτικής-πολιτιστικής παράδοσης και η διαπολιτισμικότητα, ο σεβασμός στην ετερότητα, η καταπολέμηση του φανατισμού, τα επίκαιρα  μεγάλα ηθικά και κοινωνικά διλήμματα κτλ.

Για όλους αυτούς τους λόγους η ύπαρξη και η ενίσχυση του μαθήματος είναι επιτακτική ανάγκη της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας.

Δ. Η συγκεκριμένη πρόταση που είδε το φως της δημοσιότητας, ενδέχεται να τροποποιηθεί μετά την τελική επεξεργασία από τους αρμόδιους θεσμούς της Εκπαίδευσης. Γι’ αυτό, τα Μέλη του Συνδέσμου συμφωνούν για την ανάγκη στενής παρακολούθησης του ζητήματος και επιφυλάσσονται για την τελική απόφαση και στάση τους.

Ταυτόχρονα, εκφράζουν την ανησυχία τους για τη σκοπιμότητα μιας ανεπαρκούς, όπως φαίνεται προς το παρόν,  πρότασης που δεν αντιμετωπίζει διεξοδικά όλες τις επιμέρους πτυχές που αφορούν στο φλέγον ζήτημα της θέσης, της δομής και του προσανατολισμού του Λυκείου στο εκπαιδευτικό σύστημα. Με την πρόταση που έγινε γνωστή δημιουργούνται πολλά ερωτηματικά, σε μια σειρά από ζητήματα, για το πρόγραμμα σπουδών του νέου Λυκείου και τη σκοποθεσία του, τις κατευθύνσεις του αναλυτικού προγράμματος, τη διασύνδεση με τις λοιπές βαθμίδες Εκπαίδευσης και την επαγγελματική Εκπαίδευση, τη στελέχωση, το αξιολογικό και εξεταστικό σύστημα, τις υποστηρικτικές δομές, τη μεταβατική περίοδο κ.ά.

Ε. Τα Μέλη του Συνδέσμου που έλαβαν μέρος στη συζήτηση εξουσιοδοτούν το Διοικητικό Συμβούλιο να ανακοινώσει και να προβάλλει τις παραπάνω θέσεις όπου χρειάζεται.