Ορθοδοξία: Σύμβολο ταυτότητας και μαζικής μνήμης (Η «εξομολόγηση» ενός κομμουνιστή)

 Γράφει ο Θύμιος Παπανικολάου

Πηγή: Ρεσάλτο, τεύχος 50, Ιούνιος -Ιούλιος 2010,σελ. 49-50.

Έχουμε αναλύσει πολλές φορές τη σύγχυση η οποία ταυτίζει τον μορφωμένο με τον εγγράμματο, αυτόν που έχει σπουδάσει.

Αυτή η αντίληψη, άκρως καθεστωτική, απλώς περιφρουρεί τα στεγανά της ελίτ, περιορίζει τη μόρφωση στην παραγωγή και στην κατανάλωση ευρυμάθειας, βιβλίων, άρθρων, πινάκων, κινηματογραφικών ταινιών κ.λπ.

Η Μόρφωση, όμως (η πραγματική και η ανόθευτη από τις «συνταγές» της καθεστωτικής «Παιδείας»), είναι κάτι το πολύ ευρύτερο και βαθύτερο. Είναι όλα τα σύμβολα ταυτότητας και μαζικής μνήμης: οι μαρτυρίες αυτού που είμαστε, οι προφητείες της φαντασίας, οι καταγγελίες ενάντια σ' αυτό που μας εμποδίζει να είμαστε και να υπάρχουμε. Είμαι μορφωμένος σημαίνει πως μπορώ να κατανοήσω με τις γνώσεις και την εμπειρία αυτό που διαδραματίζεται μπροστά μου, σημαίνει ότι είμαι ενεργητικός πομπός και όχι παθητικός δέκτης κατανάλωσης τυπικών γνώσεων.

Η πραγματική Μόρφωση είναι θεμελιώδης κοινωνική λειτουργία. Και το στέρεο βάθρο αυτής της κοινωνικής λειτουργίας, δηλαδή ο θεμελιακός λίθος της Μόρφωσης, είναι: Όλα τα σύμβολα ταυτότητας και μαζικής μνήμης!

Η Ορθοδοξία για την ελληνική κοινωνία αποτελεί ένα ΒΙΩΜΕΝΟ σύμβολο ταυτότητας και μαζικής μνήμης.

Αυτό το κοινωνικό βίωμα, θεμελιακό στοιχείο ταυτότητας και μνήμης, προσπάθησαν να το καταστρέψουν με ποικίλους τρόπους:

α). Με το να το κάνουν μισητό οι εθνικόφρονες υστερίες, χούντες και όλες οι πατριδοκαπηλίες και οι έμποροι της ορθοδοξίας. Γνωστό είναι το «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια», των ποικίλων πολιτικών εμπόρων…

β). Με το να το καταστήσουν απωθητικό οι διαχειριστές και γραφειοκράτες της Εκκλησίας.

γ). Με το να του κηρύξουν ανελέητο πόλεμο οι «επαναστάτες» της φράσης και των ξύλινων ιδεολογημάτων: Από αστούς «προοδευτικούς», μέχρι όλων των ειδών τις ποικιλίες της «αριστεράς»: Ιδιαίτερα της σταλινογενούς…

δ). Με τη σημερινή συμμαχία όλων αυτών στην πολυμέτωπη νεοταξική, εθνομηδενιστική επίθεση ΣΥΝΟΛΙΚΑ εναντίον κάθε συμβόλου ταυτότητας και μαζικής μνήμης…

ΟΛΕΣ οι προσπάθειες, όλες οι μέθοδοι και τα μέσα απέτυχαν παταγωδώς.

Η ίδια τύχη επιφυλάσσεται και στο μέλλον: Θα αποτύχουν παταγωδώς, ακριβώς γιατί τα ΒΙΩΜΑΤΑ των κοινωνιών έχουν πολύ βαθιές ρίζες και δεν ξεριζώνονται.

Η Ορθοδοξία έχει σφραγίσει ανεξίτηλα το σώμα της ελληνικής κοινωνίας, είναι βίωμα ταυτότητας και μνήμης μέσα στα κύτταρα της ελληνικής κοινωνίας. Βρίσκεται παντού ριζωμένη: Μέχρι το τελευταίο χωριουδάκι και μέχρι τις κορυφές των βουνών.

Το μέγα πλήθος των Εκκλησιών και μοναστηριών, ένα δίκτυο ριζωμένο και διάσπαρτο παντού, στα πλέον απίθανα σημεία, δείχνει το πόσο είναι ακατάλυτο «στοιχείο» της κοινωνικής, πνευματικής και πολιτισμικής ζωής μας …

Θα σας διηγηθώ την προσωπική μου «μαρτυρία» για να φανεί πιο παραστατικά το βαθιά ριζωμένο αυτό σύμβολο της ταυτότητάς μας και της λαϊκής μνήμης μας.

Διαμορφώθηκα μέσα σε μια οικογένεια χωρίς «θρησκευτικά φρονήματα» και «Πίστη».

Ο πατέρας μου «σκληρός» κομμουνιστής, με πολύχρονες εξορίες, δραπετεύσεις και αντάρτης στην κατοχή.

Στα χρόνια της δημοτικής και γυμνασιακής μου εκπαίδευσης ο πατέρας μου ήταν ο πρωταγωνιστής και ο πρόεδρος ενός νέου χωριού της Δωρίδας. Το χωριό ήταν η Πεντάπολη, δίπλα στο Λιδωρίκι.

Είχε αφιερώσει όλο του το είναι στα κοινά και έκανε μεγάλο αγώνα για το κτίσιμο της Εκκλησίας του χωριού: Της Αγίας Σοφίας...

Τότε δεν μπορούσα να εξηγήσω τη ένθερμη αυτή στάση του που έβαζε σαν προτεραιότητα το κτίσιμο της Εκκλησίας.

Η έκπληξή μου ήταν ακόμα πιο μεγάλη όταν επέμενε να πηγαίνουμε στην Εκκλησία και μας ξύπναγε στις μεγάλες γιορτές για να πάμε στις λειτουργίες (στη μνήμη μου ηχεί το «σήκω, χτύπησε η δεύτερη καμπάνα»).

Δεν άντεξα κάποτε και του είπα: «Μα αφού εσύ δε πιστεύεις, μας λες ότι δεν υπάρχει Θεός, ΓΙΑΤΙ μας πιέζεις να πάμε στις λειτουργίες»;

Μου απάντησε ήρεμα: «Δεν πιστεύω ότι υπάρχει Θεός, αλλά η Εκκλησία είναι Πολιτισμός και Λαϊκή Συνείδηση»!!!

Δεν κατάλαβα τότε την απάντηση και ούτε έμεινα ικανοποιημένος. Έπρεπε να γεράσω για να καταλάβω εκείνα τα λόγια: Το Ορθόδοξο ΒΙΩΜΑ…

Ήρθα, στις τελευταίες τάξεις του Γυμνασίου στην Αθήνα. Μπολιάστηκα με τα αριστερά ιδεολογήματα. Θεωρητικά αδιαφορούσα για την Εκκλησία, την αφόριζα σαν «θρησκόληπτος», αλλά πρακτικά πήγαινα στην Εκκλησία στις μεγάλες γιορτές!!!

Ούτε το γιατί ένιωθα την ανάγκη να πηγαίνω στην Εκκλησία, εγώ ο «θεωρητικά λεπτολόγος», ανέλυσα ποτέ. Ούτε, προσπάθησα να δώσω κάποια εξήγηση στον εαυτό μου το γιατί πήγαινα και τα παιδιά μου στον Επιτάφιο, στην Ανάσταση, στα Θεοφάνεια κ.λπ, αφού την απέρριπτα…

Ούτε, λοιπόν, μεγάλος, όταν πλέον ήμουν συνειδητός μαρξιστής, εξήγησα την «αντινομία» μου: Να ρίχνω «μύδρους» κούφιων, αφοριστικών, «αριστερών» ιδεολογημάτων κατά της Εκκλησίας, αλλά πρακτικά να συνεχίζω την «παράδοση» του πατέρα μου.

Έπρεπε να φτάσω στη δεκαετία του 1990 για να αρχίσω να αναλύω κάποια πράγματα πιο βαθιά και να απαλλάσσομαι από τις αγκυλώσεις στερεοτύπων.

Ο τεμαχισμός των Βαλκανίων και η ισοπέδωση της Σερβίας αποτέλεσαν το «σοκ» για να σκεφτώ ξανά και να ξαναμελετήσω πιο προσεκτικά τη μαρξιστική διαλεκτική.

Η μελέτη αυτή με οδήγησε σε τούτη την «ανακάλυψη»: Η Νέα Τάξη είχε βάλει στο στόχαστρο την Εκκλησία…

Τα άλλα πλέον είναι γνωστά μέσα από τα άπειρα κείμενα που έχουμε γράψει.

Αυτή ωστόσο, η «αποκάλυψη» με έφερε σε επαφή και με πολλούς ανθρώπους της Ορθοδοξίας στους οποίους πεισματικά γύριζα την πλάτη στα προηγούμενα χρόνια.

Αυτό μου προκάλεσε άλλο «σοκ»: Διαπίστωσα ότι ήταν βαθύτατοι γνώστες της παγκοσμιοποίησης και των μεγάλων απειλών. Μάλιστα ήταν πολύ πιο μπροστά από μένα το μαρξιστή θεωρητικό!!!

Άργησα, αλλά κατάλαβα πλέον τα λόγια του πατέρα μου.

Η Ορθοδοξία για την ελληνική κοινωνία αποτελεί ένα ΒΙΩΜΕΝΟ σύμβολο ταυτότητας και μαζικής μνήμης.

Δηλαδή θεμέλιο της Μόρφωσης…