Μελέτες της αυθεντικότητας ιερών λειψάνων και κειμηλίων

Του Θεόδωρου Ι. Ρηγινιώτη

Η αυθεντικότητα των λειψάνων των αγίων και των ιστορικών κειμηλίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι κάτι που όχι μόνον αμφισβητείται, αλλά και χλευάζεται υπεροπτικά από τους φανατικούς πολέμιους του χριστιανισμού.

Φυσικά, μέσα στις χιλιάδες των ιερών λειψάνων και κειμηλίων, που έχουν συγκεντρωθεί τα δύο χιλιάδες χρόνια της χριστιανικής ιστορίας, είναι επόμενο ότι έχουν συμβεί και σφάλματα, αλλά και απάτες. Οπωσδήποτε έχει γίνει κατά καιρούς εκμετάλλευση της ευσέβειας των απλών ανθρώπων από επιτήδειους, που θησαύρισαν περιφέροντας για «προσκύνημα» πλαστά λείψανα και δήθεν ιερά κειμήλια.

Όμως η Εκκλησία δεν βασίζεται στην απάτη και τους απατεώνες, αλλά στην αλήθεια και τους ειλικρινείς και ανιδιοτελείς πνευματικούς ανθρώπους, που θυσίασαν τα πάντα, τόσο για χάρη της πίστης τους στο Χριστό, όσο και λόγω της αγάπης τους προς το συνάνθρωπο. Επίσης, η Εκκλησία δεν βασίζεται σε κάποια τυφλή και αναπόδεικτη πίστη, που ευνοεί τις απάτες, επιμένει στην εξέταση ακόμη και των πνευματικών εμπειριών (οραμάτων και θαυμάτων), ώστε να εξασφαλιστεί η αλήθεια, που θα οδηγήσει τον άνθρωπο στην ένωσή του με το Χριστό. Ένα άρθρο σχετικό με το ζήτημα αυτό, εδώ.

Βεβαίως, η ίδια η ιδέα της ένωσης με το Χριστό προκαλεί το μένος ορισμένων ιδεοληπτικών πολέμιων της χριστιανικής πίστης, που δυστυχώς δεν ενδιαφέρονται στην πραγματικότητα για τεκμήρια ή επιχειρήματα, αλλά για συνθήματα. Το άρθρο αυτό δεν απευθύνεται σε τέτοιους αναγνώστες, αλλά σε αμερόληπτους και απροϋπόθετους ερευνητές.

Θα προσπαθήσουμε να παραθέσουμε ορισμένα παραδείγματα επιστημονικής εξέτασης ιερών λειψάνων και κειμηλίων, που ίσως φανούν χρήσιμα για να αντιληφθεί ο αναγνώστης ότι η διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκης στην Εκκλησία δεν είναι τόσο πρόχειρη και άκριτη, όσο ορισμένοι φαντάζονται. Καλό είναι ωστόσο να ληφθεί υπόψιν και ότι η μυροβλυσία, η ευωδία και η θαυματουργία των ιερών λειψάνων και κειμηλίων είναι κάτι μαρτυρημένο από τόσες χιλιάδες αυτόπτες μάρτυρες, όχι μόνο στο παρελθόν, αλλά και στην εποχή μας (ακόμη και από τον ίδιο τον γράφοντα), ώστε η στοιχειώδης σύνεση και σοβαρότητα ορίζει να μην αποκλειστεί ιδεολογικά ως γεγονός.

Ι. Ανθρωπολογικές μελέτες σε λείψανα αγίων

Μέχρι στιγμής, τέτοιες έρευνες έχουν αποδείξει και σφάλματα ταυτοποίησης (όπως των λειψάνων της βασιλικής των Αγίων Αποστόλων (Santi Apostoli) στη Ρώμη, που αποδίδονται στον άγιο απόστολο Ιάκωβο του Αλφαίου, αλλά χρονολογήθηκαν στο διάστημα 214 – 340 μ.Χ., όπως βλέπουμε εδώ), όμως έχουν επίσης καταδείξει τη γνησιότητα διασωθέντων λειψάνων, όπως τα λείψανα, για τα οποία θα μιλήσουμε. Πρόκειται για λείψανα του αγίου Νικολάου, του ευαγγελιστή Λουκά, του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, του αγίου Δημητρίου και των αγίων Χρύσανθου και Δαρείας, με μια τελευταία αναφορά στην αγία Αναστασία τη Ρωμαία.

1. Ο άγιος Νικόλαος

Τα λείψανα που αποδίδονται στον άγιο Νικόλαο εξετάστηκαν από τον καθηγητή της Ανατομίας του Πανεπιστημίου του Μπάρι Luigi Martino και τους βοηθούς του το 1953 και το 1957. Αφορμή της εξέτασης υπήρξε το αναγκαστικό (για τεχνικούς λόγους) άνοιγμα του τάφου του αγίου στο Μπάρι της Ιταλίας, όπου είχαν μεταφερθεί από τα Μύρα της Λυκίας το 1087, μετά από ληστρική επιδρομή Ιταλών ναυτικών.

«Όταν ανοίχτηκε ή σαρκοφάγος, τα οστά βρέθηκαν βουτηγμένα σ’ ένα διαυγές άχρωμο και άοσμο υγρό, όμοιο με νερό που βγαίνει από βράχο. Όσα περίσσευαν πάνω από τη στάθμη του, που έφτανε στα 2-3 εκ. μ. από τον πυθμένα της, ήταν υγρά όπως και τα εσωτερικά τοιχώματα της, ενώ οι μυελοκυψέλες των σπογγωδών οστών ήταν γεμάτες από το ίδιο υγρό. Η ποιότητα του ήταν η ίδια που είχε διαπιστωθεί και σε προηγούμενη εξέταση του στα Ινστιτούτα Χημείας και Υγιεινής του Πανεπιστημίου του Bari. Επρόκειτο δηλ. για νερό καθαρό, ελεύθερο από άλατα και στείρο από μικροοργανισμούς. Οι ρωμαιοκαθολικοί του έχουν δώσει τη χαρακτηριστική ονομασία «Manna». Άλλωστε και όταν οι βαρηνοί ναύτες έσπασαν την πλάκα, που κάλυπτε τον τάφο του Αγίου στα Μύρα, βρήκαν τα λείψανα του μέσα σε «Θείο μύρο» (άλλοι γράφουν Sanctusliguor ή oleum) σύμφωνα με τις αφηγήσεις τους, τις όποιες μας διέσωσαν τα σχετικά αγιολογικά κείμενα. Η ύπαρξη πάντως του υγρού αυτού στη σαρκοφάγο, σύμφωνα με τη γνώμη του ερευνητή καθηγητή, επέδρασε ευεργετικά στην καλύτερη συντήρηση των οστών όλους αυτούς τους αιώνες που πέρασαν».

Ας σημειώσουμε εδώ ότι ο άγιος Νικόλαος στην Ορθόδοξη Εκκλησία χαρακτηρίζεται και μυροβλύτης. Το μύρο του σώματός του (που βρέθηκε, όπως περιγράφεται παραπάνω) είναι φυσικό να χάσει το άρωμά του μετά από αιώνες.

«Όλα τα οστά που εξέτασε άνηκαν σε ένα και το αυτό άτομο και μάλιστα σε άνδρα που είχε ύψος 1.67 μ. περίπου, τρεφόταν κυρίως με προϊόντα φυτικής προέλευσης και πέθανε σε ηλικία μεγαλύτερη από τα 70 χρόνια. Το άτομο αυτό άνηκε στην λευκή ευρωπαϊκή μεσογειακή φυλή και μάλιστα στην ανατολική παραλλαγή της, χωρίς να μπορεί να βεβαιωθεί αν άνηκε ή όχι στο λεγόμενο “λεβαντίνο” τύπο, ενώ αποκλείστηκε ότι θα μπορούσε να ήταν αρμενοαλπικής φυλής. Καμιά η σχέση του, βέβαια, με τους μογγολικής καταγωγής Τούρκους, οι όποιοι άλλωστε πέρασαν στη Μικρά Ασία αρκετούς αιώνες μετά τον θάνατο του αγίου και, συγκεκριμένα, στην περιοχή των Μύρων μόλις τον 11ο αιώνα, εποχή που φυγαδεύτηκαν τα οστά του από εκεί, ενώ βάρυναν ήδη πάνω τους περισσότερα από επτάμιση εκατοντάδες χρόνια.

Η κατάσταση ορισμένων οστών έδειξε ακόμη ότι το άτομο, στο οποίο ανήκαν, πρέπει να είχε υποφέρει πολύ κάτω από ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης, που του άφησαν τα σημάδια τους σ’ όλη την υπόλοιπη ζωή του. Η αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα και η διάχυτη ενδοκρανιακή υπερόστωση, που επισημάνθηκαν στα ανάλογα οστά, πρέπει να κληροδοτήθηκαν στον Άγιο από κάποια υγρή φυλακή, όπου θα πέρασε αρκετά χρόνια της ζωής του και μάλιστα σε προχωρημένη ηλικία, γεγονός που μαρτυριέται και από τα σχετικά αγιολογικά κείμενα. Άλλωστε η θέση στην οποία καταλήγει, γενικά, ο Καθηγητής Martino είναι ότι τα αποτελέσματα της επιστημονικής ανατομο-ανθρωπολογικής μελέτης των λειψάνων, που βρίσκονται στη λάρνακα της Βασιλικής του Αγ. Νικολάου στο Bari, όταν αυτή ανοίχτηκε τη νύκτα της 5ης προς την 6η Μαΐου του 1953 και ξανατοποθετήθηκαν σ’ αυτή το πρωί της 8ης Μαΐου του 1957, όχι μόνο δεν συγκρούονται πουθενά με τη γνωστή ιστορία του αγ. Νικολάου, επισκόπου των Μύρων, αλλά και βρίσκονται σε αρμονικότατη συμφωνία μαζί της.»

Περισσότερα στοιχεία και λεπτομέρειες για τη μελέτη αυτή των λειψάνων του αγίου Νικολάου μπορείτε να διαβάσετε εδώ, και, σε αναδημοσίευση, εδώ.

2. Ο ευαγγελιστής Λουκάς

Τα λείψανα του αγίου Λουκά μελετήθηκαν το 1998, μετά από πρωτοβουλία του καρδινάλιου Mattiazzo της Πάδουας, μετά από επιστολή του τότε Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας Ιερώνυμου (νυν Αθηνών), όπου εξέφραζε το αίτημα για επιστροφή μέρους των λειψάνων στην Εκκλησία της Θήβας, τόπο του επίγειου τέλους του αγίου.

«Το έργο ανατέθηκε σε Επιτροπή με Πρόεδρο τον παθολογοανατόμο του Πανεπ. της Πάδουας Vito Terribile Wiel Marin και μέλη τους: G. Barbugiani, C. Vernesi, G. Bendetto, E. Sacchari, και E. Katti (του Τμήμ. Βιολογίας του Πανεπ. της Ferrara), D. Caramelli (του Ινστ. Ανθρωπολογίας του Πανεπ. της Γενεύης), P. Malaspina (του Τμήμ. Βιολογίας του Πανεπ. της Ρώμης) και A. Novelletto (του Τμήμ. Βιολογίας του Πανεπ. της Καλαβρίας).

Τα μέλη της Επιτροπής, με την παρουσία κληρικών, στις 17 Σεπτεμβρίου του 1998 αφήρεσαν τις 400 ετών σφραγίδες από το μολύβδινο φέρετρο, το εγκιβωτισμένο στη μαρμάρινη σαρκοφάγο του καθεδρικού Ναού της Πάδουας, το οποίο είχε διαστάσεις 193,04 εκ. μήκος, 40,64 εκ. πλάτος, 50,80 εκ. βάθος και 126,84 χιλγρ. βάρος. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διαστάσεις αυτές αντιστοιχούν ακριβώς, και με προσέγγιση χιλιοστού του μέτρου, στις διαστάσεις της κενής μαρμάρινης λάρνακας, που τιμάται ως ο τάφος του Αγίου Λουκά στη Θήβα της Βοιωτίας.

Μέσα στο κιβώτιο βρέθηκε ο πλήρης σκελετός (εκτός από το κρανίο, την δεξιά ωλένη και τον αριστερό αστράγαλο) ανθρώπου, πυκνικού (κοντόχονδρου) σωματοτύπου, μεγάλης ηλικίας, ο οποίος έφερε έντονα σημεία οστεοπορώσεως, εκφυλιστικές αλλοιώσεις οστεοαρθροπάθειας της σπονδυλικής στήλης, εκτεταμένες αλλοιώσεις (λόγω φθοράς) των οδόντων και κυρτότητα πλευρών ενδεικτική πνευμονικού εμφυσήματος».

Στη συνέχεια μεταφέρθηκε το φερόμενο ως κρανίο (κάρα) του αγίου από την Τσεχία και εξετάστηκε στην Πάδουα:

Κατόπιν αιτήματος του καρδιναλίου Mattiazzo η κάρα αυτή [=το κρανίο] μεταφέρθηκε στην Πάδουα και εξετάσθηκε κατά πόσο ταιριάζει στην υποδοχή του άτλαντα (του πρώτου σπονδύλου της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης) του σκελετού της Πάδουας. Κατά τους επιστήμονες που έλαβαν μέρος στη σχετική εξέταση υπήρχε μια τέλεια εφαρμογή, τέτοια που υπάρχει μεταξύ “κλειδιού και κλειδαριάς” κατά την άποψή τους. Επί πλέον το κρανίο της Πράγας ανήκει στον δολιχοκέφαλο τύπο (επιμηκυσμένο κατά τον προσθιοπίσθιο άξονα) πράγμα το οποίο είναι πολύ συμβατό με τον τύπο κρανίου ανθρώπων της περιοχής αυτής κατά τους πρώτους μ.Χ. αιώνες και καθόλου συμβατό με τον κρανιακό τύπο ανθρώπων της ίδιας περιοχής κατά το 1000 μ.Χ. και τους μετέπειτα αιώνες. Και επιπρόσθετα ο κυνόδοντας που βρέθηκε στο μολύβδινο κιβώτιο της Πάδουας ταίριαζε απόλυτα στο κενό φατνίο που υπήρχε στο δεξιό μέρος της κάτω σιαγόνας του κρανίου της Πράγας. (…)

Για να επανέλθουμε στον σκελετό του κιβωτίου της Πάδουας, διενεργήθηκε επιστημονική έρευνα σε πολύ μικρό (0.071 gr) λειοτριβημένου τμήματος μηριαίου οστού.

Δείγμα απεστάλη σε δύο ανεξάρτητα ερευνητικά εργαστήρια της Ευρώπης (Oxford University) και της Αμερικής (Tucson, Arizona University). Η χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα (C14) έδειξε ότι το οστό ανήκε σε πρόσωπο που πέθανε μεταξύ 72 μ.Χ. και 416 μ.Χ. πράγμα συμβατό με την υποτιθέμενη ιστορική χρονολογία θανάτου (περί το 150 μ.Χ.).

Η γενετική ανάλυση στο μιτοχονδριακό DNA που λήφθηκε από τον πολφό του κυνόδοντα που βρέθηκε στον πυθμένα του κιβωτίου της Πάδουας έδειξε ότι η αλληλουχία των βάσεων του DNA ήταν συμβατή με την αλληλουχία των βάσεων που προέκυψε από τη μελέτη πληθυσμών της χρονολογίας αυτής και της περιοχής αυτής. Τα ευρήματα αυτά κατʼ ουδένα τρόπο πιστοποιούν ότι τα οστά του σκελετού αυτού ανήκουν σε άτομο Συριακής καταγωγής και χρονολογίας θανάτου τον 2ο μ.Χ. αιώνα, αλλά απλώς δεν αποκλείουν μια τέτοια πιθανότητα και είναι συμβατά με μια τέτοια παραδοχή».

Πολύ περισσότερες πληροφορίες και λεπτομέρειες για τα γεγονότα δείτε στο άρθρο του κ. Ανδρέα Ντεληθέου, καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, «Η διαχρονική πορεία των λειψάνων του Ευαγγελιστού Λουκά και η κώμη Κορίτσα Φουρνά Ευρυτανίας ως σημείο στη διαδρομή αυτή», εδώ και, σε αναδημοσίευση, εδώ.

3. Ο Τίμιος Πρόδρομος

Στις αρχές του 2010 ανακαλύφθηκε μια μικρή λειψανοθήκη με λείψανα, φερόμενα ως λείψανα του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, σε αρχαία μονή του Τιμίου Προδρόμου στο βουλγαρικό νησί SvetiIvan («Άγιος Ιωάννης»).

«Ο πρώτος που εξέτασε τα ανθρώπινα οστά, που βρέθηκαν στη λειψανοθήκη, ήταν ο Γιόρνταν Γιορντάνοφ, ειδικός στην ανθρώπινη ανατομία, με περισσότερες από 20.000 εξετάσεις οστών στο ενεργητικό του. Απ’ το μέγεθος των οστών και τη φθορά του δοντιού συμπέρανε πως τα οστά ανήκαν στον ίδιο άνδρα, περίπου 40 ετών. Στη συνέχεια τα οστά μεταφέρθηκαν στη Σόφια, όπου εξετάστηκαν από δικανικό ανθρωπολόγο. Με τη βοήθεια μηχανημάτων λέιζερ σχηματίστηκαν τρισδιάστατες εικόνες των οστών, που βοήθησαν στην εξαγωγή σχετικών επιστημονικών συμπερασμάτων.

Στη συνέχεια, τα τίμια λείψανα υποβλήθηκαν σε ραδιοχρονολόγηση και εξέταση DNA. Και οι δύο αυτές εξετάσεις χρηματοδοτήθηκαν απ’ το National Geographic Society’ s Expedition’ s Council (στην εταιρεία ανήκει και το National Geographic News και, βέβαια, τοNational Geographic Channel).

Η ραδιοχρονολόγηση έγινε σε πανεπιστημιακό εργαστήριο της Οξφόρδης απ’ τους Thomas Higham και Christopher Ramsey, καθηγητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Τρία οστά μπήκαν σε ειδικό οξύ, ώστε να διαχωριστεί το χρονολογήσιμο υλικό, η πρωτεΐνη, απ’ το οστούν. Απ’ αυτά, τελικά, μόνο ένα οστούν είχε αρκετό κολλαγόνο, ώστε να γίνει ραδιοχρονολόγηση. Η ραδιοχρονολόγηση αυτού του οστέος έδωσε μια χρονολογία μεταξύ 5 και 75 μ.Χ., με πιθανότερο σημείο το μέσον αυτής της περιόδου, δηλαδή το 30-35 μ.Χ.. Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος μαρτύρησε περί το 30 μ.Χ. Τα δεδομένα ταιριάζουν.

Οι DrHannes Schroeder και Pr. Eske Willerslev, του Πανεπιστημίου της Κοπενχάγης, κλήθηκαν να φτιάξουν το γενετικό προφίλ του ανθρώπου, τα οστά του οποίου βρέθηκαν στην ανασκαφή. Οι δύο επιστήμονες αναπαρέστησαν τη μιτοχονδριακή γενετική ακολουθία από τρία ανθρώπινα οστά ( δόντι και δύο οστά ). Διαπιστώθηκε πως και τα τρία οστά ανήκαν στον ίδιο άνδρα. Η μιτοχονδριακή γενετική ακολουθία, που έδειξε η εργαστηριακή εξέταση, είναι πολύ συχνή στην εγγύς Ανατολή. Τα δεδομένα, όχι μόνο δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο τα οστά να είναι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, αλλά, αντίθετα, το στηρίζουν.»

«Οι επιστήμονες που εξέτασαν τα ιερά οστά εντυπωσιάστηκαν απ’ την – αναπάντεχη γι’ αυτούς – συμφωνία των πορισμάτων της επιστημονικής έρευνας με την εκκλησιαστική παράδοση, που κληροδότησε ως αυθεντικά τα ιερά κειμήλια.»

Λεπτομέρειες εδώ, (απόσπασμα από την προς δημοσίευσιν μελέτη του Βασιλείου Ταμιωλάκη) και, σε αναδημοσίευση, εδώ.

4. Πολλές κάρες ή χέρια ενός αγίου;

Από το τελευταίο ανωτέρω δημοσίευμα παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα:

«Κάτι άλλο που πρέπει να διευκρινίσουμε, σχετικό με την παραπάνω ψευδή αναφορά, έχει να κάνει με τον από αφελή έως ανόητο ισχυρισμό, που, συχνά, προβάλλεται, για να αμφισβητηθεί η αυθεντικότητα των ιερών λειψάνων, πως δεν μπορεί να φυλάσσονται σε διάφορους τόπους λείψανα από κάποιο συγκεκριμένο μέλος κάποιου Αγίου και να είναι όλα αυθεντικά. Η ένσταση αυτή οφείλεται στην αίσθηση πως κάθε μοναστήρι η ναός που φέρεται να έχει την χείρα η την κεφαλή του Μεγάλου Βασιλείου επί παραδείγματι, έχει ολόκληρη την τιμία χείρα η κεφαλή του Αγίου.

Αυτό είναι αναληθές. Συνήθως, οι μονές έχουν ένα μικρό τμήμα οστέος η κάρας κάποιου Αγίου, το οποίο, όμως, τοποθετούν σε μεγάλη λειψανοθήκη, που έχει το σχήμα π.χ. χείρας η κεφαλής, ώστε να καταλαβαίνει ο προσκυνητής πως το οστούν που προσκυνά προέρχεται απ’ το συγκεκριμένο μέρος του σκηνώματος του Αγίου. Εκ πρώτης όψεως, δημιουργείται η εντύπωση πως στη λειψανοθήκη φυλάσσεται ολόκληρη η χείρα ή η κεφαλή του Αγίου. Αυτό, όμως, δεν ισχύει. Μια ερώτηση σε κάποιον υπεύθυνο αρκεί για να διαλυθεί αυτή η εντύπωση.

Κάτι ανάλογο ισχυριζόταν με ειρωνεία ο Καλβίνος για τον Τίμιο Σταυρό. Ο Καλβίνος έλεγε πως αν συγκεντρώνονταν όλα τα τμήματα του Τιμίου Σταυρού, που εκτίθεντο σε προσκύνηση, θα ήταν αρκετά για να αποτελέσουν το φορτίο ενός ολόκληρου πλοίου. Όμως, ο Charles Rohaultde Fleury, σε επιστημονική του έρευνα, απέδειξε πως ακόμη και το διπλάσιο όλων των τμημάτων Τιμίου Ξύλου που σώζονται, δεν θα αρκούσε για να καλύψει έστω και το εν δέκατον ενός Ρωμαϊκού Σταυρού [βλ. Charles Rohault de Fleury, Memoire sur les instruments de la passion de N. S. J. C., Paris 1870].H Anatole Frolow, σε πρόσφατη έρευνά της, κατέληξε σε ανάλογα συμπεράσματα [βλ. Anatole Frolow, «The Veneration of the Relics of the True Cross at the End of the Sixth and the Beginning of the Seventh Centuries», St. Vladimir’s Seminary Quarterly, 2, 1 (Χειμώνας 1958) και Atla Religion (22 Φεβρουαρίου 2004). Βλ. και Anatole Frolow, La relique de la Vraie Croix: recherchessur le developpement d’ un culte, Paris 1961].» (Αναδημοσίευση από εδώ). Σ.σ.:Δείτε και το άρθρο: Οι «τέσσερις κάρες» του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

5. Ο άγιος Δημήτριος

Στο άρθρο της βυζαντινολόγου και αρχαιολόγου κυρίας Μαρίας Θεοχάρη «Ανακάλυψη των λειψάνων του αγίου Δημητρίου στο Σαν Λορέντζο της Ιταλίας», που δημοσιεύεται εδώ, εξιστορείται η ανακάλυψη της λάρνακας με τα λείψανα που αποδίδονται στον άγιο Δημήτριο το Μυροβλύτη, πολιούχο της Θεσσαλονίκης, στην Ιταλία, και δίδονται πλούσια ιστορικά στοιχεία για την ίδρυση του αρχικού ναού του στον τόπο του μαρτυρίου του, στη Θεσσαλονίκη, αλλά και την πορεία των ιερών λειψάνων από τη Θεσσαλονίκη στην Ιταλία και την τιμή που του αποδόθηκε εκεί από τα μεσαιωνικά χρόνια. Και καταλήγει:

«Τέλος, η πρόσφατη αναγνώριση των λειψάνων, που έγινε με σύγχρονα επιστημονικά μέσα, απέδειξε, όπως βεβαιώνουν οι μάρτυρες – επίσκοποι και ιερείς, καθώς και τρεις διακεκριμένοι γιατροί – ότι τα οστά ανήκουν σε νεαρό άτομο που υπέστη βίαιο θάνατο, στις αρχές του 4ου αιώνα».

Μπορείτε να διαβάσετε και το άρθρο: Ιστορικά στοιχεία για τον άγιο Δημήτριο.

6. Οι άγιοι μάρτυρες Χρύσανθος και Δαρεία στη Ρέτζο νελλ’ Εμίλια (Reggio nell' Emilia) της Ιταλίας

Ρεπορτάζ της εφημερίδας Το Βήμα στις 21/4/2011: «Βρέθηκαν τα οστά των αγίων Χρύσανθου και Δαρείας– Σύμφωνα με μελέτες στην Ιταλία». Από την ιστοσελίδα της εφημερίδας εδώ:

Σοβαρές ενδείξεις ότι δύο σκελετοί που βρέθηκαν στη βόρειο Ιταλία ανήκουν σε ένα ζευγάρι πρωτοχριστιανικών αγίων ισχυρίζονται ότι έχουν ιταλοί επιστήμονες. Η ανάλυση των σκελετών που είχαν παραμείνει σφραγισμένοι επί αιώνες στην κρύπτη ενός καθεδρικού ναού της περιοχής Ρέτζιο Εμίλια μέχρι πρόσφατα, φαίνεται να υποστηρίζει τον μύθο [σ.σ.: δεν είναι και τόσο «μύθος» τελικά, σωστά;] του Χρύσανθου και της Δαρείας, οι οποίοι πιστεύεται ότι θάφτηκαν ζωντανοί κατά τη διάρκεια διωγμών στη Ρώμη γύρω στον 3ο αιώνα μ.Χ.

Αν και δεν υπάρχει τρόπος να αναγνωριστούν οι σκελετοί με απόλυτη βεβαιότητα, «όλα τα στοιχεία που διαθέτουμε συγκλίνουν στην άποψη ότι τα οστά που βρέθηκαν ανήκουν πράγματι στον Χρύσανθο και τη Δαρεία», λέει ο επικεφαλής της έρευνας και παλαιοπαθολόγος στο πανεπιστήμιο της Γένοβας Έτσιο Φουλκέρι.

Μετά την εξέταση των ευρημάτων που είδαν το φως τυχαία το 2008, κατά τη διάρκεια εργασιών αναστύλωσης ενός ναού, αποκαλύφθηκε ότι τα οστά του ενός από τους δύο σκελετούς ανήκαν σε μια μικρόσωμη γυναίκα με στενή λεκάνη και αιχμηρό πηγούνι, που όταν πέθανε ήταν περίπου 25 ετών. Όσο για τον δεύτερο σκελετό εκείνος φαίνεται ανήκει σε ένα νεαρό άντρα ηλικίας 17 - 18 ετών.

Τα οστά δείχνουν ότι έζησαν μια ζωή χωρίς έντονη σωματική εργασία και ότι πιθανότατα ανήκαν στην ανώτερη κοινωνική τάξη, καθώς έπασχαν και οι δύο από δηλητηρίαση από μόλυβδο, χαρακτηριστική και αποκλειστική ασθένεια των πατρικίων λόγω των συστήματος ύδρευσης, στο οποίο μόνο εκείνοι είχαν πρόσβαση.

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, ο Χρύσανθος ήταν γιος του ρωμαίου συγκλητικού Πολέμονα, ο οποίος ως έφηβος προσηλυτίσθηκε στον χριστιανισμό. Ο πατέρας του εξαγριώθηκε από το γεγονός και για να τον συνετίσει κανόνισε να παντρευτεί την Δαρεία, η οποία ήταν εστιάδα, δηλαδή παρθένα ιέρεια της θεάς Εστίας.

Όμως το σχέδιο του Πολέμονα είχε τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς και η Δαρεία ασπάστηκε τον χριστιανισμό και το νεαρό ζευγάρι έδωσε όρκους αγάπης, αλλά και παρθενίας. Όταν έγινε γνωστό όχι μόνον αυτό, αλλά και το γεγονός ότι οι δυο τους είχαν προσηλυτίσει πολλούς ρωμαίους στον χριστιανισμό, καταδικάστηκαν σε θάνατο, βασανίστηκαν και τελικά θάφτηκαν ζωντανοί.

Πολύ αργότερα τα οστά τους μεταφέρθηκαν από τη Ρώμη αρκετές φορές. Παρόλο που υπάρχουν περισσότερο ενδείξεις παρά αποδείξεις, η ραδιοχρονολόγηση των οστών έδειξε ότι η ημερομηνία του θανάτου τους συμπίπτει με εκείνη που θέλει η χριστιανική παράδοση να μαρτύρησαν.

Επισημάναμε την πληροφορία ότι η αγία Δαρεία ήταν εστιάδα, δηλαδή ιέρεια της Εστίας, επειδή θεωρούμε ότι έχει άμεση σχέση με τον τρόπο θανάτωσης των δύο αγίων, το ότι θάφτηκαν ζωντανοί. Αντιγράφουμε από γραπτό αφιέρωμα στους αγίους: «Κανονικά οι εστιάδες έπρεπε να μείνουν παρθένες για 30 χρόνια. Αν ο Πολέμων ήταν επιφανής ειδωλολάτρης, κάπως θα κατόρθωσε να παρακάμψει το ζήτημα. Αλλά ο τρόπος θανάτωσης των αγίων – θάφτηκαν ζωντανοί – ήταν ακριβώς η τιμωρία που επιβαλλόταν στις εστιάδες αν παρέβαιναν τον όρκο παρθενίας τους».

Για τον φρικτό αυτό τρόπο θανάτωσης διαβάζουμε εδώ:

«Η αγνότητα των εστιάδων θεωρούταν συνυφασμένη με την υγεία του ρωμαϊκού κράτους. Όταν έμπαιναν στο σχήμα τα κορίτσια άφηναν πίσω την εξουσία του πατέρα και γίνονταν κόρες του κράτους. Κατ’ επέκταση οποιαδήποτε σαρκική σχέση με έναν πολίτη θεωρούταν αιμομιξία και πράξη προδοσίας. Η τιμωρία για την παραβίαση του όρκου ήταν να θαφτούν ζωντανές στο Campus Sceleratus, μια υπόγεια κάμαρα, με φαγητό και νερό λίγων ημερών.

Η αρχαία παράδοση απαιτούσε μια ανυπάκουη εστιάδα να θάβεται μέσα στην πόλη, καθώς ήταν ο μοναδικός τρόπος να μην χυθεί το αίμα της, πράγμα που απαγορευόταν αυστηρά. Δυστυχώς, η πράξη αυτή παραβίαζε το ρωμαϊκό νόμο, που όριζε κανένα πρόσωπο να μη θάβεται μέσα στην πόλη. Για να λυθεί το ζήτημα αυτό, οι Ρωμαίοι έθαβαν την ιέρεια με μια ποσότητα τροφίμων και νερού, όχι για να επεκτείνουν την τιμωρία της, αλλά ώστε να μην πεθάνει πρακτικά μες στην πόλη, αλλά να κατέβει σε ένα “κατοικήσιμο δωμάτιο”. Επιπλέον, θα πέθαινε με τη θέλησή της».

Στη συνέχεια το άρθρο αναφέρει τις καταγεγραμμένες περιπτώσεις εστιάδων που θανατώθηκαν με αυτόν τον τρόπο (λίγες μέσα σε πολλά χρόνια), στις οποίες δεν περιλαμβάνεται η αγία Δαρεία. Όμως ο τρόπος θανάτωσης των δύο μαρτύρων εμφανώς παραπέμπει σε αυτή την ποινή. Αν και, όπως αναφέρεται παραπάνω, οι δύο άγιοι είχα πάρει όρκο παρθενίας (από επιθυμία χριστιανικής αφιέρωσης προφανώς – πρακτική που αργότερα κατέληξε στην ανάπτυξη του μοναχισμού), αυτό ασφαλώς δεν αναγνωρίστηκε, αφού ήταν παντρεμένοι. Εφόσον λοιπόν αποσύρθηκε η εύνοια του συγκλητικού, θανατώθηκαν.

7. Τεκμήρια στο λείψανο της αγίας Αναστασίας της Ρωμαίας

Στην ιερά μονή Οσίου Γρηγορίου του Αγίου Όρους φυλάσσεται μέρος των ιερών λειψάνων της αγίας μεγαλομάρτυρος Αναστασίας της Ρωμαίας. Στα ιερά αυτά λείψανα είναι εμφανής η στρέβλωση που προκάλεσαν στα μέλη της αγίας οι βασανιστές της με ειδικά όργανα βασανισμού, όπως αναφέρεται στο συναξάρι της. Αυτό, μαζί με τα άλλα φρικτά μαρτύρια που υπέστη, αναφέρεται επίσης στην ακολουθία της αγίας (το υμνογραφικό έργο προς τιμήν της), όπως στο πρώτο στιχηρό προσόμοιο του εσπερινού: «Τας στρεβλώσεις του σώματος και μαστών την αφαίρεσιν και χειρών υπήνεγκας καρτερώτατα…».

«Στην Ιερά Μονή μας υπάρχουν τα εξής λείψανά της: μέρος της δεξιάς παλάμης της άφθαρτο, το δεξιό μηριαίο οστό, το αριστερό μηριαίο οστό μαζί με την κνήμης διαστρεβλωμένα, όπως έμειναν μετά τα σκληρά βασανιστήρια της Αγίας, το από τον αστράγαλο και κάτω άφθαρτο τεμάχιο του ενός ποδιού της, καθώς και μερικά άλλα τεμάχια μεμονωμένα και ξεραμένο αίμα από το μαρτύριο της Αγίας» (Μοναχός Δαμασκηνός Γρηγοριάτης, «Η αγία Αναστασία η Ρωμαία και η Μονή Οσίου Γρηγορίου», εδώ).

Να προσθέσουμε ότι τα σημάδια των μαρτυρίων ή του βίαιου θανάτου είναι εμφανή σε πολλά λείψανα αγίων μαρτύρων των νεωτέρων χρόνων, όπως των νεομαρτύρων της ιεράς μονής Νταού Πεντέλης, της ιεράς μονής Παναγίας Καλυβιανής (νομός Ηρακλείου Κρήτης) κ.ά. Όμως εδώ έχουμε μια περίπτωση μάρτυρος από τους αρχαίους διωγμούς, όπου κατά κανόνα διατυπώνονται έντονες αμφισβητήσεις για την αυθεντικότητα των διηγήσεων των συναξαρίων.

ΙΙ. Εξέταση ιερών κειμηλίων

1. Η Σινδόνη του Τορίνο

Για τη Σινδόνη του Τορίνο υπάρχουν σημαντικά ευρήματα, που την τοποθετούν στον 1ο αιώνα μ.Χ. (π.χ. ο τρόπος της ύφανσης, αποτυπώσεις ρωμαϊκών νομισμάτων της εποχής τοποθετημένων για την ταφή στα μάτια του «ανθρώπου της Σινδόνης»), στην περιοχή της Παλαιστίνης και στην εποχή της άνοιξης (π.χ. ίχνη από γύρη συγκεκριμένων λουλουδιών).

Στον «άνθρωπο της Σινδόνης» εντοπίζονται τα σημάδια από όλα τα μαρτύρια που, σύμφωνα με τα ευαγγέλια, υπέστη ο Ιησούς (τη φραγγέλωση, τον ακάνθινο στέφανο, τα καρφιά, ακόμη και τον λογχισμό της πλευράς), ενώ τα σημάδια από τα καρφιά βρίσκονται στη σωστή θέση, στους καρπούς, όχι στις παλάμες όπως σε όλες ανεξαιρέτως τις απεικονίσεις των χριστιανικών χρόνων.

Η περίφημη χρονολόγηση με άνθρακα 14, που τοποθετεί τη Σινδόνη στην εποχή του Μεσαίωνα, έχει ελεγχθεί από πολλούς, ακόμη και άθεους (θεωρία των Γερμανών Χόλγκερ Κέρστεν και Έλμαρ Γκρούμπερ στο έργο τους «Η συνωμοσία του Ιησού», αγγλική έκδοση 1990), που θεωρούν ότι η ίδια η Εκκλησία υπονόμευσε την έρευνα, γιατί, κατά τη γνώμη τους, αν αποδεικνυόταν η γνησιότητα της Σινδόνης, θα φαινόταν ότι ο άνθρωπος που τυλίχθηκε με αυτήν «ήταν ζωντανός και όχι νεκρός» (λόγω του αίματος). Η άποψη αυτή βεβαίως δεν ευσταθεί, γιατί ο άνθρωπος εκείνος ήταν τοποθετημένος στη Σινδόνη όχι για νοσηλεία, αλλά για ταφή.

Κατά τη γνώμη του γράφοντος, η Σινδόνη είναι το αυθεντικό σεντόνι της αποκαθήλωσης και της ταφής του Κυρίου, που αναφέρεται στα Ματθ. 27, 59, Μάρκ. 15, 46, Λουκ. 23, 53, και 24, 12, Ιωάνν. 20, 5-7, και ταυτίζεται με την αχειροποίητη εικόνα της Έδεσσας της Συρίας, το θεωρούμενο αρχικά ως «ιερό μανδήλιο». Υπάρχουν αρκετά στοιχεία για την πρώιμη ιστορία της, από την ανάκτησή της και τη μεταφορά της στην Κωνσταντινούπολη το 10ο αιώνα μ.Χ.

Λεπτομέρειες για τα παραπάνω σε αφιέρωμά μας, εδώ, ενώ βλ. και τη μελέτη του Αθανάσιου Κ. Δημητριάδη «Αναφορά στη Σινδόνη του Τορίνου», εκδ. Τήνος 1998, για πολύ περισσότερα.

2. Η θεία κοινωνία του Λαντσιάνο της Ιταλίας

Τον 8ο αιώνα μ.Χ., κατά την τέλεση της θείας λειτουργίας στο Λαντσιάνο της Ιταλίας, ο άρτος και ο οίνος μεταβλήθηκαν ορατά, ενώπιον πάντων, σε σάρκα και αίμα. Έκτοτε φυλάχθηκαν ως ιερά κειμήλια, διέγραψαν την ιστορία τους μέσα στους αιώνες, και τα έτη 1970-1973 και 1981 εξετάστηκαν επιστημονικά από τον Καθηγητή Odoardo Linoli, υφηγητή Ανατομίας και Παθολογικής Ιστολογίας, Χημείας και μικροσκοπικής κλινικής και κύριο διευθυντή του εργαστηρίου κλινικών αναλύσεων και Παθολογικής Ανατομίας του νοσοκομείου «S. Mariasopra i Ponti» του Arezzo, και τον Καθηγ. Ruggero Bertelli του πανεπιστημίου της Siena.

Οι εξετάσεις πιστοποίησαν «ότι αυτό που η λαϊκή και θρησκευτική παράδοση θεωρούσε πάντοτε ένα κομμάτι “Σάρκας”, αποτελούνταν πραγματικά από γραμμωτό μυϊκό ιστό του μυοκαρδίου». Εξακριβώθηκε επίσης ότι το θεωρούμενο ως θείο αίμα ήταν πράγματι ανθρώπινο αίμα και μάλιστα ομάδας ΑΒ, της ίδιας, στην οποία ανήκουν τα ίχνη αίματος που βρέθηκαν στον «άνθρωπο της Σινδόνης» του Τορίνο.

«Με το πέρας των εργαστηριακών αναλύσεων, ο Καθηγ. Linoli απέκλεισε την πιθανότητα τα λείψανα του Lanciano να ήταν μια απάτη από τον μεσαίωνα, γιατί κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε ότι κάποιος θα κατείχε γνώσεις ανατομίας του ανθρώπου πολύ περισσότερο προχωρημένες από αυτές που υπήρχαν στους ιατρούς της εποχής εκείνης, γνώσεις που θα επέτρεπαν την αφαίρεση και τομή της καρδιάς από ένα πτώμα έτσι που να ληφθεί ένα τμήμα ομογενούς και συνεχούς ιστού του μυοκαρδίου. Επιπλέον, οποιαδήποτε στιγμή το αίμα θα λαμβάνονταν από ένα πτώμα, στο πέρασμα μικρού χρονικού διαστήματος, θα υφίστατο αμέσως σοβαρή αλλοίωση από την αεροτηκτικότητα ή την σήψη.

Τα αποτελέσματα των αναλύσεων στα οποία οδηγήθηκαν οι Καθηγ. Linoli και Bertelli είχαν δημοσιευθεί σε μία γραπτή αναφορά με τίτλο “Έρευνες ιστολογικές, ανοσολογικές και βιολογικές στο Σώμα και Αίμα του Θαύματος της Θείας Ευχαριστίας του Lanciano” (8ος αιών.)», προκαλώντας μεγάλο ενδιαφέρον στην διεθνή επιστημονική κοινότητα σε τέτοιο σημείο, ώστε να προσελκύσουν την προσοχή και του Ανώτερου Συμβουλίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), το οποίο το 1973, διόρισε μία επιστημονική επιτροπή με καθήκον να επικυρώσει τα αποτελέσματα των αναλύσεων που πραγματοποιήθηκαν από Ιταλούς ερευνητές και να επιβεβαιώσει τα συμπεράσματα στα οποία είχαν φθάσει.

Μετά από 15 μήνες και μετά παραπάνω από 500 εξετάσεις, μεταξύ των οποίων και οι ίδιες που πραγματοποιήθηκαν από τους Ιταλούς ερευνητές, η επιτροπή της Π.Ο.Υ. επιβεβαίωσε, ανεπιφύλακτα, όσα διακηρύχθηκαν και δημοσιεύθηκαν από τους τελευταίους. Τα μέλη της επιστημονικής επιτροπής, διορισμένα από την Π.Ο.Υ., απέκλεισαν σθεναρά την πιθανότητα ο μυοκαρδιακός ιστός να είχε μουμιοποιηθεί και κατέστησαν γνωστό ότι η τελεία συντήρηση οργανικών ευρημάτων, διατηρημένα για δώδεκα αιώνες εντός υάλινης λειψανοθήκης, πλήρους απουσίας συντηρητικών ουσιών, αντισηπτικών, αντιζημωτικών και μουμιοποιητικών, αντιτίθεται σ’ όλους τους γνωστούς βιολογικούς νόμους. Η επιτροπή, επιπλέον, τόνισε το γεγονός ότι τα κυτταρικά στοιχεία που αποτελούν το τμήμα αυτό του ιστού του μυοκαρδίου είχαν διατηρήσει αναλλοίωτη την δομική και λειτουργική τους ακεραιότητα».

Λεπτομέρειες για τις έρευνες επί του συγκεκριμένου ιερού κειμηλίου καλείστε να διαβάσετε εδώ. Το αντεπιχείρημα, που έχει προβληθεί από τους πολέμιους του θαύματος, είναι ότι οι άνθρωποι της Εκκλησίας εξαπάτησαν τους επιστήμονες, προσφέροντάς τους δείγματα από νεκρό σώμα σύγχρονου ανθρώπου. Αυτό όμως πρέπει να το θεωρήσουμε άτοπο, αφενός γιατί μια τέτοια απάτη θα γινόταν εύκολα αντιληπτή και αφετέρου γιατί οι εξετάσεις διήρκεσαν πολλούς μήνες και, στο διάστημα αυτό, ένα τέτοιο δείγμα, χωρίς συντήρηση, θα είχε διαλυθεί.

3. Επιστημονική εξέταση εικόνας που δάκρυσε

Πρόκειται για την εικόνα της Παναγίας που βρίσκεται στο ορθόδοξο παρεκκλήσι του αγίου Νικολάου στο Μιλάνο. Λεπτομέρειες εδώ. Το περιστατικό συνέβη το 2008.

Απόσπασμα από το παραπάνω ειδησεογραφικό κείμενο:

[...] Σε ανάλυση της εικόνας που έγινε από τον Λίβιο Μπριτζολάρα, ειδικό σε θερμογραφικές αναλύσεις, επιβεβαιώθηκε ότι στη διάρκεια του μυστικιστικού φαινομένου στο πρόσωπο της Παναγίας δημιουργείται μια αλλαγή του χρώματος. Σαν τα μάγουλά της να ζεσταίνονται.

«Υπάρχει μια μικρή διαφορά θερμοκρασίας, αλλά και κάτι περίεργο. Όταν γίνεται η απεικόνιση της θερμότητας, εμφανίζονται στη θερμική κάμερα, το φωτοστέφανο, τα μαλλιά και το πρόσωπο. Θα χρειαστεί όμως να κάνουμε κι άλλες εξετάσεις» δήλωσε ο Ιταλός ειδικός.

Από τους πρώτους που είδαν τα δάκρυα της Παναγίας είναι η Μαρία-Αντόνια Ιανέλι, 59 ετών, η οποία, αν και Ρωμαιοκαθολική, ένιωσε μια μέρα ένα περίεργο κάλεσμα που την τραβούσε να μπει στην εκκλησία. «Προσκύνησα και ο ιερέας μού έδωσε την ευλογία του. Δύο ημέρες μετά ξαναπήγα και είδα τα δάκρυα της Παναγίας να τρέχουν από τα μάτια της. Ήταν τόσα που τα σκούπιζα. Τρόμαξα, αλλά δεν είπα σε κανέναν τίποτα. Την επόμενη ημέρα έμεινα σπίτι, αλλά μου τηλεφώνησε ο ιερέας και μου είπε: “Γιατί δεν ήρθες; Η Παναγία έκλαψε”. Τότε κατάλαβα ότι τα δάκρυα τα είχε δει κι εκείνος, ότι δεν τα ονειρεύτηκα» λέει η γυναίκα, που συνεχίζει να πηγαίνει και να προσκυνά την εικόνα.

«Δεν φωνάζω “θαύμα, θαύμα”» δήλωσε ο ορθόδοξος επίσκοπος Μιλάνο Λούκα Τρεζόλντι. «Εξάλλου θα προτιμούσα αντί για δάκρυα να βγαίνει ένα φως από τα μάτια της Παναγίας. Τα δάκρυα δείχνουν τη θλίψη της Παναγίας, που συμπάσχει με τον πόνο των ανθρώπων και είναι σαν να λέει “κι εγώ υποφέρω, είμαι μαζί μ’ εσάς που υποφέρετε, που είστε φτωχοί, ταπεινωμένοι”. Είναι όμως ένα σημάδι ανεξήγητο».

4. Τα δέντρα στη στέγη του ναΐσκου της αγίας Θεοδώρας στο Βάστα Αρκαδίας Απόσπασμα από αυτό το αφιέρωμα:

Η εξήγηση που έδωσαν για το παράδοξο αυτό φαινόμενο συνοπτικά μερικοί επιστήμονες:

- κ. Λούκος Κων/νος (Γεωπόνος - Κόρινθος): "Δεν υπάρχει εξήγηση από πλευράς γεωπονικής επιστημονικής. Πρόκειται για ένα ΔΙΑΡΚΕΣ ΘΑΥΜΑ".

- κ. Μακρυγιάννης Π. (Γεωπόνος): "... Αλλά σα γεωπόνος, είμαι σε θέση να ξέρω πολύ καλά, ότι οι τοίχοι θα είχαν ανοίξει και σπάσει από τις ρίζες ενός μόνο δέντρου, πόσο μάλλον δεκαεπτά".

- κ. Ράπτης Γεώργιος (Δασολόγος - Ναύπακτος): "Το όλο φαινόμενο υπερβαίνει κάθε λογική, φυσική και επιστημονική εξήγηση του ανθρώπου".

- κ. Μπεληγιάννης Ελευθέριος (Πολιτικός Μηχανικός - Αθήνα): "Όταν ο αέρας αυτός (της ρεματιάς) έχει τη δυνατότητα να ξεριζώνει δέντρα, καταλαβαίνει κανείς, τι δυνάμεις εξασκούνται από τα 17 δέντρα για την ανατροπή της στέγης".

- κ. Σταυρογιάννη - Περρή Ελένη (Αρχιτέκτων - Καλαμάτα): "Φαινόμενο επιστημονικά ανεξήγητο. Οι δυνάμεις βάρους και αέρος σε συνάρτηση, θα έπρεπε λόγω θέσεως του εξωκλησιού, αλλά και λόγω της προχείρου κατασκευής αυτού, προς δε και της παλαιότητάς του να είχαν διαλύσει το κτίσμα. Τούτο όμως, παραμένει επί τόσους αιώνας χωρίς σοβαρές φθορές".

- κ. Πάλλας (Διευθυντής Αρχαιοτήτων - Κόρινθος): "Βάσει των φυσικών νόμων, τουλάχιστον τα μεγάλα αυτά δέντρα, λόγω κλίσεως, ύψους, περιμέτρου έπρεπε να είχαν γκρεμισθεί. Δια να στέκουν αγέρωχα, είναι κάτι που η επιστήμη δεν μπορεί να δώσει εξήγηση".

- κ. Τίγκας Αναστάσιος (Θεολόγος, Αρχαιολόγος, Ιστορικός - Ηράκλειο Αττικής): " Η όλη ανάπτυξις, ύπαρξις και ζωή των δέντρων επί της στέγης του ναού της Οσιοπαρθενομάρτυρος Θεοδώρας εκπλήσσει, αντιβαίνει προς πάσα λογικήν και φυσικήν εξήγησιν του ανθρώπου. Καταδεικνύει μίαν σπανίαν ιδιαιτερότητα, την επέμβασιν του Θεού επί της δημιουργίας Του, το θαύμα".

Η Αγία Θεοδώρα στο βιβλίο Γκίνες

ΕΛΛΑΔΑ: Θαυμαστό ναΐδριο τιτλοφορείται από το βιβλίο Γκίνες ο ναός της Αγίας Θεοδώρας στο χωριό Βάστα Μεγαλόπολης Αρκαδίας. Ο εν λόγω ναός αφιερωμένος στη μνήμη της Αγίας Θεοδώρας χτισμένος τον 12ο αιώνα δημιουργεί θαυμασμό και ερωτηματικά στον επισκέπτη-προσκυνητή. Ο ναός είναι κτισμένος σε πετρώδες έδαφος με τοίχους πάχους 70 εκατοστών και περιβάλλεται από 17 αιωνόβια δέντρα που αγκαλιάζουν το ναό. Τα δέντρα και τα κλαδιά πλέκονται στη σκεπή και στους τοίχους για να προστατεύσουν το ναό από τα στοιχεία της φύσης και από κάθε βέβηλο χέρι. Κι ενώ περιμένεις μετά από τόσες εκατονταετίες που πέρασαν, να δεις μόνο ερείπια διαπιστώνεις πως ο ναός βρίσκεται σε θαυμάσια κατάσταση.

Κοπή των δέντρων της στέγης

Τον Δεκέμβριο του 1959 ο Έκτακτος Επιμελητής Αρχαιοτήτων Γορτυνίας με έκθεσή του εισηγήθηκε αφ’ ενός την εκρίζωση των δέντρων από τη στέγη του ναΐσκου και αφ’ ετέρου τον καθαρισμό και την κεράμωσή του.

Το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έγκρινε την πρόταση του Επιμελητή και χορήγησε πίστωση για την εκρίζωση των δέντρων από την στέγη του ναΐσκου. Όμως ο Σύλλογος των απανταχού Βασταίων με επικεφαλής τον αείμνηστο δραστήριο Πρόεδρό του Ανδρέα Παναγιωτόπουλο, μέλος τότε του ΑΣΔΥ, αντιδρά αποτελεσματικά υποβάλλοντας έγγραφο στο οποίο προβάλλει τις αντιρρήσεις του και ζητεί την ανάκληση της οικείας πιστώσεως και της συναφούς διαταγής του.

***

Παρόμοιες περιπτώσεις υπάρχουν κι άλλες. Περιοριζόμαστε στα παραπάνω παραδείγματα, για να δώσουμε ενδεχομένως και αφορμή προβληματισμού και, γιατί όχι, περαιτέρω έρευνας χωρίς προκαταλήψεις, με ειλικρινή διάθεση αναζήτησης της αλήθειας.

Θεωρούμε ότι αξίζει να μελετήσετε και την παρακάτω ενότητα άρθρων για το τόσο αμφισβητούμενο Άγιο Φως. Ομοίως - και προπαντός:

To βιβλίο «Άγιον Φως», του Χάρη Σκαρλακίδη, μία επιστημονική εργασία υψηλής ευρυμάθειας, συνδυασμένη με μία εξόχως μοναδική προσπάθεια να συνενώσει ογδονταπέντε ιστορικές μαρτυρίες που καλύπτουν δώδεκα αιώνες, σχετικά με ένα ουσιώδες γεγονός που αφορά όλη την ανθρωπότητα: το Φως που εμφανίζεται την παραμονή του Πάσχα στον Τάφο του Χριστού.