Κρητικό τραγούδι για τις αγίες Πέντε Παρθένες της Αργυρούπολης Ρεθύμνου

Τρίτη του Πάσχα και (κατά μετάθεσιν) Σάββατο μετά το Πάσχα

Κι οφέτος εξημέρωσε πάλι Μεγάλη Τρίτη.

Σαρακηνοί πατήσανε τη δοξασμένη Κρήτη!

Κι απής εγδύσαν τα χωριά κι εσφάξαν τσι παπάδες,

τσι κοπελιές εσύρανε για τα παζάρια, σκλάβες.

Στη Λάμπη* καταφτάξανε τα λυσσασμένα αγρίμια,

με τα πολλά τζη τα νερά και τα πολλά τ’ ασήμια.

Έκειά, ’ποκάτω στο χωριό, μέσα στο κοιμητήρι,

πέντε παρθένες είχανε σασμένο μαναστήρι.

Ουλημερνίς δουλεύγουνε και τσι φτωχούς βοηθούνε

κι ουληνυχτίς προσεύχουνται και του Θεού μιλούνε.

Αρπού τζι τ’ άγκριγια θεριά, βάνου τζι στη μαχαίρα,

μα κείνες κάνουν το σταυρό με τη δεξά τη χέρα.

Δεν απαρνιούνται το Χριστό, δεν προσκυνούν αφέντες,

γυναίκες είναι, μα μιλούν αντρίστικες κουβέντες!

Κι απής τσι στραγκολάρανε*, τσι κουτσοκεφαλίζου

και τ’ αχνιστά ντων αίματα τσι πέτρες κοκκινίζου.

Κι απόκειας παραιτούνε τζι και πάνε σ’ άλλους τόπους

κι οι χρισθιανοί τσι θάψανε ως είν’ πρεπό στσ’ αθρώπους [1].

***

Στον τόπο π’ ασκητεύγανε, έκειά ’ναι και θαμμένες

κι απ’ το Δεσπότη το Χριστό περίσσα δοξασμένες.

Το μνήμα που τσι βάλανε αγίασμα σειρώνει

και δεν εξεχαστήκανε, αν είν’ και τόσοι χρόνοι.

Έκειά ’ναι μέγας πλάτανος, γίγαντας εις το ψήλος,

και ρυάκι με πολύ νερό, που ’ναι τ’ αθρώπου φίλος.

Δεν εορτάζομ’ εορτές τη Μεγαλοβδόμαδα

και σκιας την Τρίτη τση Λαμπρής κάνομε τη σκολάδα.

Τη Λαμπροτρίτη πάντα των η μνήμη ντωνε βγαίνει,

μα το Σαββάτο τση Λαμπρής εδά ’ναι παωμένη.

Χαίρετ’ η Αργυρούπολη κι ούλα τα γυρωχώρια

και γίνεται συμμάζωξη τω χρισθιανώ πανώργια!

Φέρνουν τα πρόβατα οι βοσκοί, στέκουν και τα βλογούνε,

τυρί και γάλα των οζώ τσι χρισθιανούς κερνούνε.

Κι οι Μύλοι τσί ’χουν εκκλησά, στου φαραγγιού τα κλίτη,

και τσ’ εορτάζει σάμ’ εδά εις τση Λαμπρής την Τρίτη.

Στα Ροδωπού, στην Κίσσαμο, σε σταυραετούς και πρίνους,

μια τρίτην εκκλησά ’χουνε ’πό τσι καιρούς εκείνους.

Κι είναι γραμμένο στο χαρτί, που δεν αλλάσσει γνώμη,

το πως εκάνανε καλό και των Τουρκών ακόμη [2].

Έτσά τσι παρακάλεσα κι εγώ σα μ’ ήβρε ζόρες

κι εκατατάξανε* γιαμιάς ανεμικές και μπόρες!

Πέντε Παρθένες του Χριστού, βλέπετε* το χωριό σας,

την Κρήτη και το Ρέθεμνος να ’χετε στο μυαλό σας.

Κι ούλους που σάσε σέβουνται κι εύχουνται στ’ όνομά σας,

σαν τα πουλιά τση πέρδικας να ’χετε στα φτερά σας.

Κι όποιοι δε σάσε σέβουνται, για δε σάσε κατένε,

κι εκείνοι την αγάπη σας σαν τα κοπέλια θένε.

Κι ούλους τσ’ αγίους τ’ ουρανού κάμετε μια μ-πατούλια*,

να μάσε δώσουνε κι εμάς ετά* κια δυο κηπούλια…

Σημειώσεις

[1] Για την εποχή του μαρτυρίου των αγίων Πέντε Παρθένων, βλ. εδώ: https://rethemnos.gr/agies-pente-parthenes-argyroypoleos-r/, καθώς και το αφιέρωμα, στο Ημερολόγιο 2020 της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου (και στο διαδίκτυο, https://drive.google.com/file/d/1_N-oSaCPRPcavh5QRPIMM49cSS1zhImO/view).

[2] «Εις την Κρήτην υπάρχει ο Ναός αυτών και αι λάρνακες, θαύματα εκβλύζουσαι καθ’ εκάστην, ου μόνον εις τους Χριστιανούς, αλλά και εις τους Οθωμανούς», από την εισαγωγή στην «ακολουθία» των αγίων Πέντε Παρθένων (δηλ. στην υμνογραφία της εορτής τους), έργο του Αγιορείτη υμνογράφου μοναχού π. Νήφωνα, 1882.

Γλωσσάρι

Λάμπη: άλλη ονομασία της αρχαίας πόλης Λάππα (σημερινής Αργυρούπολης). Μετά την καταστροφή της από τους Άραβες, πληθυσμοί εγκαταστάθηκαν στη μετέπειτα επαρχία Αγίου Βασιλείου και το όνομά της μεταφέρθηκε στην περιοχή αυτή (γι’ αυτό και Μητρόπολη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων, και πιθανώς τα ονόματα Λαμπινή και Μέλαμπες).

στραγκολέρνω = βασανίζω, ταλαιπωρώ

κατατάσσουν = τακτοποιούνται, καταλαγιάζουν

βλέπετε = να προσέχετε

πατούλια = συντροφιά, ομάδα

ετά = «αυτού», εκεί όπου βρίσκεστε εσείς

Θ. Ι. Ρηγινιώτης

https://rethemnos.gr/kritiko-tragoydi-gia-tis-agies-pente-p/