Σάββας Αλεξάνδρου,Ύμνος και καταξίωση του ανθρωπίνου προσώπου

Πηγή: ΑΚΤΙΝΕΣ, Φιλελεύθερος 25-12-2010

Ο άνθρωπος, στην Ορθόδοξη Πατερική Θεολογία μας, προβάλλει ως πρόσωπο. Αυτό σημαίνει πως καταξιώνεται μόνο μέσα από την κοινωνία του με το Θεό, τους άλλους ανθρώπους και τον κτιστό υλικό κόσμο διά της αγάπης. Η έννοια του προσώπου συνδέεται με το κατ’ εικόνα. Ο Μέγας Αντώνιος παρατηρεί στη Φιλοκαλία: «Είναι πραγματική εικόνα του Θεού ο άνθρωπος εκείνος που ζει σωστά, αγαπώντας τους πάντες και πραγματοποιώντας στη ζωή του τις αρετές».

Με την πτώση ο άνθρωπος παύει, δυστυχώς, να είναι πρόσωπο και γίνεται άτομο. Αυτοεγκλωβίζεται δηλαδή στο εγώ του και βιώνει την κόλασή του που είναι κατά τον Άγιο Μακάριο τον Αιγύπτιο, η απουσία κοινωνίας προσώπων. «Κόλασις εστίν το μη θεάσασθαι ο εις το του ετέρου πρόσωπον».

Με τη Σάρκωση του Λόγου, αίρεται ο ατομικισμός του μεταπτωτικού ανθρώπου. Αυτό πραγματοποιείται με την πρόσληψη της ανθρώπινης προπτωτικής φύσης από μέρους του Χριστού, ο οποίος ενώνει στο πρόσωπό Του διά της σαρκώσεως, ασυγχύτως, αχωρίστως, ατρέπτως, αδιαιρέτως δύο φύσεις, τη Θεϊκή και την ανθρώπινη.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αναφερόμενος στο γεγονός αυτό, παρατηρεί: «Ο Χριστός, ο Υιός και Λόγος του Θεού, χωρίς να αποχωριστεί τη Θεϊκή δόξα και υπόστασή Του, προσλαμβάνει για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους την ανθρώπινη φύση, όπως ήταν πριν από την πτώση. Χωρίς κακίες, πάθη και μικρότητες». Το γεγονός αυτό της σάρκωσης αποτελεί ένα μυστήριο. Λέει γι’ αυτό ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Θεού γέννησις, σιωπή τιμάσθω». Το μυστήριο αυτό, λοιπόν, συμφαίνεται με την καταξίωση του ανθρωπίνου προσώπου. Το γεγονός της Θεοενσαρκώσεως σηματοδοτεί την αποκατάσταση του ανθρώπου στην προ της πτώσης κατάσταση, δηλαδή στην κατάσταση του προσώπου. Αυτό επιτυγχάνεται κατ’ αρχάς με την προβολή και βίωση από μέρους του Γεννηθέντος Χριστού της αρετής της ταπείνωσης που ως γνωστό ταυτίζεται με την έννοια του προσώπου, όπως ακριβώς και ο εγωισμός με την έννοια του ατόμου.

Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής τονίζει πως ο Θεός Λόγος γεννιέται στις ψυχές εκείνων που καθαίρονται από τα πάθη και βιώνουν την ταπείνωση. Λεει εμφαντικά: «Ο Χριστός γεννιέται στις ψυχές των ταπεινών ανθρώπων. Και κάθε κεκαθαρμένη από τα πάθη ψυχή γεννά το Θεό Λόγο και γίνεται η Παρθένος Μητέρα Του». Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς παρατηρεί πως το μυστήριο της σάρκωσης συνέβαλε στην καταξίωση του ανθρωπίνου προσώπου, διότι ο Γεννηθείς Χριστός ίδρυσε την Εκκλησία Του, που είναι ο ίδιος παρατεινόμενος στους αιώνες. Μέσα σ’ αυτήν αίρεται ο ατομικισμός του ανθρώπου, διότι εδώ καλείται να εξέλθει από το εγώ του και να κινηθεί αγαπητικά προς το Θεό και τους άλλους ανθρώπους.

Τέλος ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής τονίζει πως ο Χριστός με τη γέννησή Του μας χάρισε τέσσερα δώρα που ουσιαστικά συνιστούν την έξοδό μας από τον ατομικισμό και την πραγμάτωσή μας ως προσώπων διά της κοινωνίας μας με το Θεό, τον πνευματικό κόσμο και τους άλλους ανθρώπους. Πρώτο, μας χάρισε την αληθή Θεολογία, δηλαδή μας γνώρισε τον Τριαδικό Θεό. Δεύτερο, τον αγγελικό κόσμο. Τρίτο την υιοθεσία, δηλαδή μας κατέστησε παιδιά του Θεού. Τέταρτο, μας πρόσφερε τη Θεία Ζωή, δηλαδή το Θεανδρικό σώμα Του, που μας καθιστά θέσει και ενεργεία Θεούς, δηλαδή σε τελευταία ανάλυση αυθεντικά πρόσωπα. Είναι δυστυχώς τραγική πραγματικότητα το γεγονός πως ο σημερινός άνθρωπος, εξαιτίας του εγωισμού, βιώνει την αλλοτρίωσή του, τη μοναξιά του. Μόνη διέξοδος από αυτή την κατάσταση είναι η υπέρβαση του εγωισμού και η αποδοχή και η βίωση από μέρους του ανθρώπου της ταπείνωσης και της αγάπης, που ουσιαστικά συνιστούν την πεμπτουσία του γεγονότος της Σαρκώσεως.

 ----------

Ο κ. Σάββας Αλεξάνδρου είναι Θεολόγος, Βοηθός Διευθυντής Α΄ Συνεργάτης Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού.