Είναι οι αλλαγές του μνημονίου μεταρρυθμίσεις;

Του Νίκου Κοτζιά, καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς 

Πηγή: Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 8/8/2010

Η συνολική μελέτη των μέτρων που ελήφθησαν τους τελευταίους μήνες μάς επιτρέπουν να εξάγουμε τα εξής γενικευμένα συμπεράσματα:

1. Η κυβέρνηση διαπραγματεύτηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα με τα χέρια κάτω. Με συμπλέγματα επαρχιωτισμού και με την άποψη ότι όταν ζητάς να δανειστείς είσαι υποχρεωμένος να αποδεχτείς άνευ δεύτερης κουβέντας τις απαιτήσεις της άλλης πλευράς.

2. Η χώρα έφτασε σε βαθιά κρίση εξαιτίας των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ακολούθησαν οι Αγγλοσάξονες, η Ε.Ε. και οι ελληνικές κυβερνήσεις, αλλά τώρα υποστηρίζεται ότι θα εξέλθει της κρίσης με αύξηση των αντιλαϊκών - νεοφιλελεύθερων δόσεων. Δηλαδή, δηλητηριάστηκε ο ασθενής και του προτείνεται ως θεραπεία η αύξηση των δόσεων δηλητηρίου προκειμένου να σωθεί. Στην ουσία, η σύμπτωση των απαιτήσεων των ξένων και των αντιλήψεων του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης ήταν και είναι μια θεμελιακή αιτία που το τελευταίο δεν διαπραγματεύτηκε προς το συμφέρον της χώρας (πέραν της απειρίας και ανικανότητας των διαπραγματευτών που χρησιμοποίησε).

3. Οι απαιτήσεις του νεοφιλελεύθερου ΔΝΤ και της συντηρητικής Επιτροπής της Ε.Ε. εξέφραζαν σε μεγάλο βαθμό τους ευσεβείς πόθους και τις βαθύτερες επιδιώξεις του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης. Εξάλλου, πολλά στοιχεία των συμφωνιών με την τρόικα αποτελούσαν σκέψεις και προτάσεις της ελληνικής πλευράς. Με άλλα λόγια, επ' ευκαιρία της κρίσης, προωθήθηκαν μέσω του ξένου παράγοντα αλλαγές που δεν είχαν πλειοψηφία στο ελληνικό εκλογικό σώμα. Με αυτό τον τρόπο αξιοποιήθηκε η παγκοσμιοποίηση με τον πιο ακραίο δυνατό αντιδημοκρατικό τρόπο: ως μηχανισμός επιβολής απ' έξω αλλαγών σε συγκεκριμένη κατεύθυνση και με εξυπηρέτηση συγκεκριμένων συμφερόντων, ξένων και εγχωρίων.

4. Οι αλλαγές που επιβλήθηκαν από το μνημόνιο και στο όνομά του, προκάλεσαν σημαντική μετατόπιση ισχύος στο εσωτερικό της χώρας. Η μισθωτή εργασία βγαίνει σαφώς αδυνατισμένη. Μαζί με τα φτωχά στρώματα συμπιέζονται και τα μεσαία στρώματα. Η διαπλοκή μένει άθικτη, ενώ οι τράπεζες, οικονομικοί τροφοδότες της διαπλοκής, όχι μόνο δεν πληρώνουν την κρίση, αλλά στηρίζονται για πολλαπλές εσφαλμένες επιχειρηματικές τους επιλογές από το μεροκάματο του μισθωτού Ελληνα.

5. Δίπλα στον άμεσο κοινωνικό χαρακτήρα της πολιτικής που εφαρμόζεται στο όνομα του μνημονίου, υπάρχει και μια έντονη αδιαφορία για την προώθηση ουσιαστικών αλλαγών στα μέτωπα των καρτέλ και της δομής των τιμών στην αγορά. Η μόνη τιμή που έπεσε, είναι αυτή της μισθωτής εργασίας. Αντίθετα, οι άλλες ανεβαίνουν, ενώ δεν λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα καταπολέμησης της ακρίβειας.

6. Με την αλλαγή συσχετισμών που προκλήθηκαν ενάντια σε φτωχά και μεσαία στρώματα, έγινε μεγάλη ανακατανομή εισοδήματος εις βάρος τους. Το επόμενο βήμα που θα ονομάζεται αποκρατικοποιήσεις, δεν θα αφορά μόνο ή κυρίως τις δυσλειτουργικές δημόσιες επιχειρήσεις, αλλά τις κερδοφόρες, όπως τη ΔΕΗ, τον ΟΠΑΠ, τον ΟΤΕ κοκ. Θα πρόκειται, δηλαδή, για μια πολιτική αναδιανομής πλούτου και ιδιοκτησίας με λεφτά εκείνων που κέρδισαν από τις εισοδηματικές απώλειες των μισθωτών.

Συνολικά, τα μέτρα δεν έχουν καμιά σχέση με μεταρρυθμίσεις όπως τις εννοεί οποιοδήποτε προοδευτικό κίνημα, ούτε βέβαια με την «επανάσταση κάποιου αυτονόητου». Πρόκειται για τυπικές διαδικασίες ανασυγκρότησης ενός εθνικού καπιταλισμού με τη χρήση και υπερεθνικών διαδικασιών. Διαδικασίες που η νεοφιλελεύθερη δεξιά των Θάτσερ και Ρέιγκαν επεδίωξαν να παρουσιάσουν ως μεταρρυθμίσεις, ακόμα και ως «συντηρητική επανάσταση»!