Κυριακή 4 Απριλίου 2010

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ


 Του Γ.Μ.Βαρδαβά

«Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι προσκυνήσωμεν Άγιον Κύριον Ιησούν τον μόνον αναμάρτητον.Τον Σταυρόν σου Χριστέ προσκυνούμεν, και την Αγίαν σου Ανάστασιν, υμνούμεν και δοξάζομεν· συ γαρ ει Θεός ημών, εκτός σου άλλον ουκ οίδαμεν, το όνομά σου ονομάζομεν. Δεύτε πάντες οι πιστοί προσκυνήσωμεν την του Χριστού αγίαν Ανάστασιν·ιδού γαρ ήλθε διά του Σταυρού, χαρά εν όλω τω κόσμω. Διά παντός ευλογούντες τον Κύριον, υμνούμεν την Ανάστασιν αυτού. Σταυρόν γαρ υπομείνας δι ημάς, θανάτω θάνατον ώλεσεν». 

         Η προσευχή  (ή αν θέλετε  η πρόκληση) αυτή εμφαίνει τη σημασία που αποδίδει η ορθόδοξη εκκλησία στο γεγονός της «εν Χριστώ» Αναστάσεως. Πρόκειται για το κατεξοχήν ιστορικό και εσχατολογικό γεγονός. Το «καινόν», η «καινή κτίσις»(Γαλ.6,15) συμπορεύονται με την εσχατολογική ελπίδα και χαρά.
         Ο αείμνηστος καθηγητής Π.Ι.Μπρατσιώτης επισημαίνει ότι στην ορθόδοξη εκκλησία «η Ανάσταση του Κυρίου κατέχει…την μάλιστα  κεντρική και θεμελιώδη θέσιν εν όλη τη θρησκευτική ζωή αυτής»[1].
Για  να κατανοήσουμε την σημασία της Αναστάσεως θα πρέπει πρωτίστως να τη συνδέσουμε με αυτό καθ’αυτό το γεγονός της Ανάστασης. Αυτή η θέση είναι θεμελιακή. Σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορούσαμε να αντικειμενικοποιήσουμε το σημαντικότερο γεγονός της ιστορίας και σε μια δεύτερη φάση να εκθέσουμε τη σημασία του. Εξάλλου είναι γνωστή η άποψη ότι η Ανάσταση έχει τη σημασία της «εν εαυτή»[2].
           Σύμφωνα με την Α’Κορινθίους 15,14 «ει δε Χριστός ουκ εγήγερται,κενόν αρα το κήρυγμα ημών,κενή δε και η πίστις υμών». 
Μέσα από ένα «μανιχαϊστικό» μοντέλο «καινού» και «κενού» εξαίρεται η θεμελιώδης σημασία της Αναστάσεως για τον άνθρωπο από τη μία πλευρά και από την άλλη επισημαίνονται οι συνέπειες δογματικές και θρησκειολογικές του «χωρίς Ανάσταση».
           Θα ξεκινήσουμε αντίστροφα. Ας δούμε τι συνεπάγεται το «χωρίς Ανάσταση»:
  • α) χωρίς Ανάσταση θα δικαιώνονταν οι Ιουδαίοι που απέρριπταν και λοιδορούσαν τον Χριστό
  • β) ο Σταυρός θα ήταν πράγματι «σκάνδαλον και μωρία»(Α’Κορ.1,23)
  • γ) χωρίς Ανάσταση δεν θα υπήρχε ευαγγέλιο. Οι μαθητές  θα ήταν θύματα της μεγαλύτερης ίσως πλάνης της ιστορίας αλλά σε καμία περίπτωση απόστολοι του χριστιανικού ευαγγελίου
  • δ)χωρίς Ανάσταση δεν θα υπήρχε Εκκλησία. Θα μπορούσε ενδεχομένως να δημιουργηθεί μια κίνηση ανθρώπων που θα τιμούσαν τη μνήμη του μεγάλου και «πεφωτισμένου» Ιησού από τη Ναζαρέτ ή μια εβραϊκή κοινότητα τύπου Qumran, όχι όμως εκκλησία που είναι ο  παρατεινόμενος εις τους αιώνας Χριστός (ι. Αυγουστίνος)
  • ε)χωρίς Ανάσταση δεν θα υπήρχε σωτηρία δοθέντος ότι «extra ecclesia nulla sallus» (Κυπριανός)[3].
  • στ)χωρίς Ανάσταση, κατά τον H.Schlier[4] θα γινόταν λόγος για μια φευκτέα πλάνη στην ιστορία του ανθρωπισμού, οι πιστοί όμως θα ήταν «τραγικοί απατημένοι απατεώνες».
         Από το κενό περνάμε στο καινό. Συνοπτικά  θα λέγαμε ότι η σημασία της Αναστάσεως του Κυρίου έχει θεολογική, χριστολογική, εκκλησιολογική και σωτηριολογική διάσταση[5].

α)η θεολογική σημασία της Αναστάσεως
  • Η Ανάσταση φανερώνει το μεγαλείο της δυνάμεως και της δόξας του Θεού.
  • Η Ανάσταση διαφοροποιεί τη χριστιανική οντολογία από την ιουδαϊκή τυπολατρεία.
  • Η Aνάσταση αποτελεί την οριστική αυτοαποκάλυψη του θεού της Παλαιάς  Διαθήκης. 
  • Με την Ανάσταση η παντοδυναμία του Θεού γίνεται παντοδυναμία της αγάπης.

β)η χριστολογική σημασία της Αναστάσεως 

Η Ανάσταση αποτελεί το κέντρο της χριστολογικής διδασκαλίας όχι μόνο της Καινής Διαθήκης αλλά και της εκκλησίας. Η ορθόδοξη χριστολογία είναι τριαδολογική ,σε αντίθεση με τη χριστοκεντρική χριστολογία -που ενίοτε καταντά χριστομονισμός –των προτεσταντών[6]. Θα πρέπει να επισημανθεί το απαράδεκτο της αντιπαράθεσης, από τους προτεστάντες, του Αναστημένου Ιησού του κηρύγματος προς τον ιστορικό Ιησού. Συνεπώς η άποψη ότι «η Ανάσταση σημαίνει την αποκατάσταση του ιστορικού Ιησού» [7]είναι θεολόγικα αβάσιμη και λογικά μη παραδεκτή.

γ) η εκκλησιολογική σημασία της Αναστάσεως 

Τονίσαμε ήδη ότι χωρίς Ανάσταση δεν θα υπήρχε εκκλησία. Ο όρος εκκλησία αποτελεί κατά τον Μιρτσέα Ελιάντε τη θρησκειολογική ιδιαιτερότητα του χριστιανισμού. Ο χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία αλλά εκκλησία. Κέντρο του χριστιανισμού είναι η ιστορία και όχι η φύση, η εσχατολογία και όχι η κοσμολογία. Πολύ εύστοχα ο Μάριος Μπέγζος επισημαίνει ότι «η εκκλησία είναι εν τω κόσμω... χωρίς να είναι εκ της θρησκείας»[8].Ειδικότερα εκκλησιολογικά η ανάσταση συνδέεται με την Πεντηκοστή, την κλήση και τη δράση των μαθητών του Κυρίου, τη διάδοση του ευαγγελίου σε παγκόσμιο επίπεδο (οικουμενικότητα και παγκοσμιότητα, μυστήρια κλπ).

δ) η σωτηριολογική σημασία της Αναστάσεως 

Η Ανάσταση του Χριστού που σήμανε την ήττα του θανάτου αποτελεί την απαρχή της σωτηρίας του ανθρώπου, που έγκειται στην ένωση και συσσωμάτωση του ανθρώπου με το Θεό. Η θέωση που σημαίνει τη μετοχή του ανθρώπου στις άκτιστες θείες τριαδικές ενέργειες, είναι αποτέλεσμα της Ανάστασης. Σε τελευταία ανάλυση «αυτός γάρ  ενηνθρώπησεν ίνα ημείς θεοποιηθώμεν»(Μ.Αθανάσιος,PG25,192B).   

Θα κλείσουμε την σύντομη αυτή αναφορά μας με ένα τμήμα της «Περί Πάσχα» ομιλίας  του Μελίτωνος Σάρδεων:  

καινόν και παλαιόν,αΐδιον και πρόσκαιρον,
φθαρτόν και αθάνατον
το του πάσχα μυστήριον.         
Παλαιόν μέν κατά τον νόμον,
καινόν δε κατά τον λόγον,
πρόσκαιρον δια τον τύπον,
αΐδιον δια την χάριν,
φθαρτόν δια την του προβάτου σφαγήν ,
άφθαρτον δια την του Κυρίου ζωήν,
θνητόν δια την εν τη γη ταφήν,
αθάνατον δια την εκ νεκρών ανάστασιν
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ(ενδεικτική)

  • Π.Ανδριόπουλου,Θέματα της θεολογίας της Καινής Διαθήκης, εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 1990
  • Ι.Καραβιδόπουλου, Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1983
  • Μ.Μπέγζου, Δοκίμια φιλοσοφίας της θρησκείας, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1991(β’έκδοση)
  • Π.Ι.Μπρατσιώτου, Η Ανάστασις του Χριστού εν τη ορθοδόξω εκκλησία, στο περιοδικό "Εκκλησί", 1953, σελ.131κ.ε.
  • Ι.Παναγόπουλου, Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, Αθήνα 1994(β’΄εκδοση)
  • Στ.Παπαδόπουλου, Πατρολογία, τ.Β’, Αθήνα 1990
  • Σ.Αγουρίδου, Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην, εκδ. Γρηγόρη, Αθήναι 1971

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.Π.Ι.Μπρατσιώτου, Η Ανάστασις του Χριστού εν τη ορθοδόξω εκκλησία, στο περιοδικό «Εκκλησία», 1953, σελ.131κ.ε.
2.Π.Ανδριόπουλου,Θέματα της θεολογίας της  Καινής Διαθήκης, Αθήνα 1990, σελ.298
3. «εκτός εκκλησίας δεν υπάρχει σωτηρία»
4.  Π.Ανδριόπουλου, ο.π., σελ.299
5.  βλ.αναλυτικά ο.π.,σελ.301-340
6.  ο.π.,σελ.51
7.ο.π.,σελ.305
8. βλ. Μ.Μπέγζου,Δοκίμια φιλοσοφίας της θρησκείας,σελ.85


Το μικρό αυτό άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό «Εκπαιδευτικοί Προσανατολισμοί», αρ.φυλ.6-7, Ιανουάριος-Απρίλιος 1995, σελ.26. Εδώ αναδημοσιεύεται με ελάχιστες αλλαγές και διορθώσεις.












1 σχόλιο:

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ είπε...

Αγαπητέ Αλέξανδρε,
Το ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ δημοσιεύει όλα τα σχόλια, αρκεί να μην είναι υβριστικά. Γι' αυτό γίνεται ο έλεγχος τους. Από κει και πέρα, αφού σε ευχαριστήσουμε για το σχόλιο σου, έχουμε να πούμε τα εξής: 1. σε θέματα πίστεως δεν είναι δυνατόν να υπεισέλθουν "αποδείξεις". Είτε πιστεύεις, είτε όχι. Δεν υπάρχει τρίτος δρόμος. Τέλος! Δεν υπάρχουν καταστάσεις "ντεμί".Δεν υφίσταται αυτό που κάποιοι λένε "ημιπιστία".Ο Τερτυλιανός είχε πει το περίφημo για την πίστη: "Credo quia absurdum" (De Carne Christi V, 4). Και ο Μέγας Βασίλειος: "Πίστις, ἡ ὑπὲρ τὰς λογικὰς μεθόδους τὴν ψυχὴν εἰς συγκατάθεσιν ἕλκουσα, πίστις, οὐχ ἡ γεωμετρικαῖς ἀνάγκαις, ἀλλ᾿ ἡ ταῖς τοῦ Πνεύματος ἐνεργείαις ἐγγινομένη [...] Καὶ ὅλως, εἰ ἡ πίστις ἐλπιζομένων ἐστὶν ὑπόστασις πραγμάτων καὶ ἔλεγχος οὐ βλεπομένων, μὴ φιλονείκει ἰδεῖν ἤδη τὰ μακρὰν ἀποκείμενα, μηδὲ τὰ ἐλπιζόμενα ἀμφίβολα καταστήσης, διὰ τὸ μήπως αὐτῶν δύνασθαι κατὰ τὴν γνῶσιν ἐξάπτεσθαι» (PG 30.104 Β/105 Β)." 2. Για το "αμ, δε!": σεβαστή η άποψη σου, αλλά δεν μπορείς να μου "απαγορεύσεις" την υπαρξιακή ελπίδα. Με δεδομένο τον μεταμοντερνιστικό μηδενισμό, που απαξιώνει κάθε αξία και "θρησκειοποιεί" σε βαθμό δόγματος την επιστήμη, καταδυναστεύει την ετερότητα, προτάσσει το συμφέρον, τι μένει; Μια ελπίδα, έστω και σε υπαρξιακό επίπεδο.Δεν είμαι εδώ για να σε "κάνω να πιστέψεις". Απλά προσπαθώ να σου δώσω να καταλάβεις πως νιώθει κάποιος που -κακώς-αυτοπροσδιορίζεται "πιστός" (αλλά το λέμε για να μπορούμε να συνεννοηθουμε). Πέρα απ' αυτό εκεί δεν κινείται και η φιλοσοφία του Μπένγιαμιν ή του Λεβινάς; Ο μεσσιανισμός του Μπένγιαμιν νομίζω πως δεν αμφισβητείται.
3. Για το "λες και έγινε η πρώτη": θα μου επιτρέψεις να σου υπενθυμίσω ότι Η ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ δεν αμφισβητείται πλέον, από κανένα σοβαρό μελετητή (αν θέλεις ψάξτο).
4. Για το "καλό σας ύπνο": μου θύμισες τον Marx και τα του "οπίου του λαού". Με μια διαφορά: ότι οι συνειδήσεις δυστυχώς κοιμίζονται με άλλα πράγματα: ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ,ΜΑΖΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ, ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ.Κλασσικό παράδειγμα η θλιβερή επικαιρότητα:Κόβονται σχεδόν 2 μισθοί λόγω κρίσεως ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΙΛΑΕΙ ΚΑΝΕΙΣ! Είναι ψέματα;
Περί πίστεως εξ επόψεως ορθοδόξου παραδόσεως μπορείς να δεις το "Πίστη καὶ Ἐπιστήμη
στὴν Ὀρθόδοξη Γνωσιολογία καὶ Μεθοδολογία" του π. Μεταλληνού στο site: http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/tributes/gewrgios_metallhnos/faith_and_science_greek.htm.
Να είσαι καλά. Χρόνια πολλά και συγγνώμη αν σε κούρασα.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ

1. Οι ενυπόγραφες αναρτήσεις (άρθρα, ομιλίες, κριτικές βιβλίων, επιφυλλίδες, δοκίμια, μελετήματα κλπ) που φιλοξενούνται ή αναδημοσιεύονται στο ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν κατά κύριο λόγο τους συγγραφείς τους και όχι απαραίτητα το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ».

2. Τα σχόλια των αναγνωστών του ιστολογίου «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν τους ίδιους προσωπικά και όχι το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ». Σχόλια άσχετα με το περιεχόμενο των αναρτήσεων δεν θα δημοσιεύονται.

3. Υπάρχουν στο ιστολόγιο μας πολλές προτάσεις (σύνδεσμοι, links) προς άλλους δικτυακούς τόπους. Το ιστολόγιο μας δε φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο των αναρτήσεων ή των σχολίων που γίνονται εκεί.

Αρχείο

Φίλοι κι αδελφοί

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

ΣΥΝ-ΙΣΤΟΛΟΓΕΙΝ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ένα ιστολόγιο αφιερωμένο στους 57 αη-Γιώργηδες της Ορθόδοξης Εκκλησίας

ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΧΑΡΝΩΝ

Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται...

Τοῦτο σᾶς λέγω πάλιν καὶ σᾶς παραγγέλλω: κἂν ὁ οὐρανὸς νὰ κατέβη κάτω κἂν ἡ γῆ νὰ ἀνέβη ἀπάνω κἂν ὅλος ὁ κόσμος νὰ χαλάση καθὼς μέλλει νὰ χαλάση σήμερον αὔριον, νὰ μὴ σᾶς μέλη τί ἔχει νὰ κάμη ὁ Θεός. Τὸ κορμὶ ἂς σᾶς τὸ καύσουν, ἂς σᾶς τὸ τηγανίσουν, τὰ πράγματά σας ἂς σᾶς τὰ πάρουν, μὴ σᾶς μέλη, δῶστε τα, δὲν εἶναι ἐδικά σας. Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται. Ἐτοῦτα τὰ δύο ὅλος κόσμος νὰ πέση, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρη, ἔξω ἂν τύχη καὶ τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας. Αὐτὰ τὰ δύο νὰ τὰ φυλάγετε νὰ μὴν τύχη καὶ τὰ χάσετε.

Ἅγιος Κοσμᾶς Αἰτωλός, Διδαχὴ Γ' (ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἰωάννη Β. Μενούνου, Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Διδαχὲς καὶ Βιογραφία, ἐκδόσεις Ἀκρίτας, ζ' ἔκδοση, Ἀθήνα 2004, σελ.154)

Επισκέπτες από 17/9/2009

Free counters!

ΠΕΡΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Περί θεολογίας

Περί θεολόγων και Θρησκευτικών

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ
ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ Θ. Ι. ΡΗΓΙΝΙΩΤΗ «ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟ ΑΘΕΟ»

Κ. ΤΣΑΤΣΟΣ, ΠΕΡΙ "ΕΙΔΙΚΩΝ"

Τοῦτο εἶναι τὸ δρᾶμα τῆς ἐποχῆς μας: ὅτι ἡ πρόοδος της δὲν βρίσκεται στὰ χέρια τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τῶν εἰδικῶν, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι πνευματικοὶ ἄνθρωποι.

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ἀφορισμοὶ καὶ διαλογισμοί, τέταρτη σειρά, εκδ. Βιβλ. τῆς Ἑστίας, Ἀθήνα 1972, σελ. 92.

台灣基督東正教會 The Orthodox Church in Taiwan

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Μετεωρίτικη Βιβλιοθήκη

ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΟΠΟΣ

Αξίζει να διαβάσετε

9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ