ZUR ZEIT

Δημοσιεύθηκε στο KAPUT, τεύχος 17 / ΚΛΙΜΑ- 08.2024 (επιμέλεια: Θάνος Σταθόπουλος)

φωτογραφία: Γ.Μ.Β. , 2022

Zur Zeit

Γ. Μ. Βαρδαβάς

I

Αδήριτη ανάγκη η αλήθεια, χαλκευμένο νόμισμα με δυο όψεις. Είναι βεβαίως γνωστό τοις πάσι πως άλλο η αλήθεια και άλλο η πραγματικότητα. Με φοβίζει zur Zeit ο εφιάλτης ενός διαρκώς επαναλαμβανόμενου παροντισμού. Στα δύσκολα ενθυμούμαι τη φράση του αγίου Σιλουανού: «Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι». Το εσχατολογικό στοιχείο, σε όλες του τις εκφάνσεις, δεν είναι tremendum αλλά fascinosum.

ΙΙ

Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και το κλίμα της εποχής έχουν μετατρέψει τον δογματισμό σε διδακτισμό.Τα ετερόκλητα ιδεολογήματα έχουν απολυτοποιηθεί με όρους απόφανσης σε απόλυτο κανόνα. Ο δημόσιος λόγος έχει σε μεγάλο βαθμό εργαλειοποιηθεί. Όποιος διαφωνεί, παραμένει απελπιστικά μόνος ή, για να θυμηθώ τα λόγια ενός καλού φίλου, «τον κυνηγά η ερημιά».

ΙΙΙ

Έλξη-άπωση: αντισφαίριση υπαρξιακή.

ΙV

Η διψυχία είναι η αυτοπροστασία της υποκρισίας.

V

Λήξη συναγερμού: perpetuum mobile δεν είναι μόνον οι ζοφερές στιγμές της ζωής μας αλλά και οι ακαταγώνιστες.

VI

Θέλω διακαώς να γράψω, όμως το έλλειμμα ταλάντου είναι ανεπίσχετο. Συμβιβάζομαι λοιπόν με το ακατάσχετο της στιγμής.

VII

Μέσω της θεολογίας ψηλάφισα τον αποφατισμό, την ανθρωπολογία, τον πολιτισμό της ενσάρκωσης και την εσχατολογία. Σε αυτά τα ζητήματα επανέρχομαι δια βίου.

VIII

Μια σκέψη κοινότοπη: η ενσωμάτωση μιας απαίτησης δύναται να σηματοδοτεί υπό προϋποθέσεις μια τάση αντίρροπου πατερναλισμού.

IX

Με τον τρόπο του Ανδρέα Εμπειρίκου: Κορέννυμι στο ανάγλυφο των προσχημάτων [1].

Χ

Από την πείρα της ζωής έμαθα πως δεν εγκαταλείπουμε ποτέ ό,τι φαινομενικά πνέει τα λοίσθια.

ΧΙ

Αναφής υφίσταται η εμμονή της απόλαυσης. Ελκυστής της μόνιμος η αναγκαιότητα, που πόρρω απέχει από την εμμένεια.

ΧΙΙ

«Μπορείς μια χαρά να ονειρεύεσαι χωρίς να κοιμάσαι όπως και να κοιμάσαι χωρίς να ονειρεύεσαι» [2], έγραψε ο Λίχτενμπεργκ κι είχε απόλυτο δίκιο.

XIII

Για κάποιους συγγραφείς το γράψιμο και η αμπολή mutatis mutandis μπορεί να έχουν κάποια αναλογία. (Μπορεί βεβαίως και όχι … )

XIV

Ακόμα και η απόγνωση χρειάζεται επίγνωση. Ο Μπένγιαμιν ορθώς γράφει: «Ευτυχία είναι το να μπορείς να έχεις επίγνωση του εαυτού σου δίχως τρόμο». [3]

XV

Φιλοπαίγμον έρμα

«Το βλέμμα είναι το γέρμα του ανθρώπου», αναφέρει ο Μπένγιαμιν στο Μονόδρομο. [4] Προσωπικά, μολονότι συμφωνώ, τείνω να αυθαιρετήσω: αφαιρώ λοιπόν το πρώτο γράμμα από το «γέρμα». Φιλοπαίγμον έρμα!

Ηράκλειο Κρήτης, 9–14 Απριλίου 2024

_____________________________________

[1] Βλ. το ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου, Πουλιά του Αμαζονίου στο: Αι γενεαί πάσαι ή η σήμερον ως αύριον και ως χθές, εκδόσεις Άγρα, δ' ανατύπωση, Αθήνα 2013, σελ. 42: «Στάζουν τὰ ἔλατα / Κορέννυμι στὸ ἀνάβρυσμα τῶν ποιημάτων / Δροσιὰ τοῦ νάματος καὶ τῶν θαυμάτων / Πηγὲς καὶ πράξεις ὑακίνθων».

[2] Βλ. Λίχτενμπεργκ, Πιπέρι και σπασμένες γραμμές, παρουσίαση-μετάφραση-σχόλια: Ε. Χ. Γονατάς, εκδόσεις στιγμή, Αθήνα 2005, σ. 43.

[3] Βλ. Walter Benjamin, Μονόδρομος, εισαγωγή-μετάφραση: Νέλλη Ανδρικοπούλου, εκδόσεις Άγρα, α' ανατύπωση, Αθήνα 2006, σ. 80.

[4] Βλ. Walter Benjamin, Μονόδρομος, εισαγωγή-μετάφραση: Νέλλη Ανδρικοπούλου, εκδόσεις Άγρα, α' ανατύπωση, Αθήνα 2006, σ. 101.

https://kaputarchive.online/01704