Η αγία Κορώνα, ο άγιος Αυξίβιος και η πανδημία

πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 12/4/2020

Η Αγία Κορώνα / Στεφανίδα
Φωτό: BAVARIA.GR / ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Του Παντελή Μπουκάλα

Στα μεγάλα βάσανα, ατομικά και συλλογικά, ο νους πολλών ανθρώπων, ίσως των περισσότερων, στρέφεται προς τα πάνω – ή προς τα μέσα, βαθιά, το ίδιο είναι. Και του πιστού ο νους και του αγνωστικιστή και του δύσπιστου και του αρνησίθεου. Του επιστήμονα και του απαίδευτου. Του φτωχού και του πλούσιου. Αλλος για να πει το παράπονό του με λέξεις δίχως ήχο, άλλος για ν’ αραδιάσει τις πολλές απορίες του, και μάλιστα σ’ εκείνον που τις γνωρίζει ήδη, σαν παντογνώστης, κι άλλος για να αναμετρηθεί πεισματικά με τον Θεό, με ό,τι εννοεί σαν Θεό. Υπάρχουν μοιρολόγια, μανιάτικα, πλασμένα από ανθρώπους βαθιά θρησκευόμενους, τα οποία αποτολμούν την ύβρι, την απόλυτη εναντίωση στον «τρισκαταραμένο», που δεν είναι πια ο Διάβολος αλλά ο ουράνιος πολέμιός του: «Τι ναν του κάνω του Θεού, που ’ναι ψηλά κλεισμένος»… Η βλασφημία είναι συχνά ένα άλλο όνομα για την πίστη, αλλά για την πίστη που αισθάνεται αδικημένη.

Οταν θεριεύει το κακό, όπως τώρα με την πανδημία, ξανάρχονται στο προσκήνιο ξεχασμένοι άγιοι και οσιομάρτυρες, με την προσδοκία ή την αυταπάτη ότι θα αποδειχθούν αποτελεσματικότεροι μεσίτες και προστάτες από τους «επώνυμους» αγίους. Ανακαλούνται επίσης ενστικτωδώς παλιές μαγικοθρησκευτικές πρακτικές, όπως ο περισχοινισμός ναών, που πιστοποιούν ότι ο παγανισμός δεν ηττήθηκε οριστικά από τις κυρίαρχες μονοθεϊστικές θρησκείες. Συνεχίζει να διεκδικεί το μερίδιό του στον μαζικό ψυχισμό, στη λαϊκή θρησκευτικότητα, καθαρός ή ηθελημένα νοθευμένος, ώστε να μην ενοχλήσει την επίσημη θρησκεία, περιοριστικά ταυτισμένη με το ιερατείο.

Από την πλευρά τους τα ιερατεία δεν έπαψαν ποτέ να προσπαθούν να επιβληθούν όχι μόνο διά της βίας, συμβολικής και υλικής, αλλά και διά του προσεταιρισμού και της αφομοιώσεως. Οι χριστιανικοί «εξορκισμοί επί πασχόντων υπό δαιμόνων» ή «εις κήπους, αμπελώνας και χωράφια», ή οι περιστατικές ευχές «εις βασκανίαν», «επί μιαροφαγησάντων» κ.ο.κ., έχουν μέσα τους μια παγανιστική αρχαιότητα που ακούγεται να σαρκάζει την ώρα που ο ιερέας δέεται στον Θεό να στείλει, λ.χ., «Αγγελον, του πατάξαι παν φύλον, και παν γένος κακούργων θηρίων, οία κάμπη, σκώληξ, σκωληκάμπη, σκάνθαρος, βρούχος, ακρίς, επίμαλος καλιγάρις, μακρόπους, μύρμηγξ, φθειρ» κ.τ.λ.

Ξορκίζονται άραγε τα λιλιπούτεια «θηρία»; Αν ο ιδιοκτήτης του αμπελώνα ή του κήπου ήταν απολύτως βέβαιος ότι η μουρμουριστή ευχή του ιερέα θα αποδειχθεί ιαματική, δεν θα ’μπαινε στον κόπο να ποτίζει, να ξεβοτανίζει, να κλαδεύει, να ραντίζει. Και να μην ξέρει το παλιό, το «Συν Αθηνά και χείρα κίνει», ξέρει το νεότερο (ή τουλάχιστον το ήξερε μέχρι χθες, πάντα σε κοινωνικό χρόνο): «Αϊ-Γιώργη, βόηθα με». – «Βάλε κι εσύ το χέρι σου». Οσο πιστός κι αν είναι, εξακολουθεί να εμπιστεύεται τα χέρια του, καθώς και τα χέρια των συνανθρώπων του. Των γιατρών ας πούμε, όπως συμβαίνει τώρα, με την πανδημία, αλλά και με κάθε αρρώστια. Προσεύχεται ο ασθενής, μπορεί να διαβάσει και κάποιες ευαγγελικές αράδες (άλλωστε, στα νοσοκομεία μας υπάρχει μια Καινή Διαθήκη σε κάθε κομοδίνο), αλλά ο περιστασιακός μικροθεός του, ο προστάτης άγιός του, είναι ο γιατρός.

Μολαταύτα, υπάρχουν άγιοι που η λαϊκή πίστη τούς θεωρεί ειδικευμένους στην αντιμετώπιση επιδημιών. Ασημοι μέχρι πρότινος, ήρθαν στο προσκήνιο εξαιτίας της φονικής δράσης του κορωνοϊού. Πρόκειται για την αγία Στεφανίδα και τον άγιο Αυξίβιο. Ομολογώ ότι δεν τους ήξερα, όπως δεν είχα καν ακουστά τους αγίους που τιμά η Εκκλησία σήμερα Τετάρτη, μέρα που γράφονται τούτες οι αράδες: Αγαβος, Ασύγκριτος, Ερμής, Ηρωδίων, Ρούφος και Φλέγων οι Απόστολοι εκ των Εβδομήκοντα, Παυσίλυπος, Αρμάνδος, Περπέτουος, Νήφων ο Θαυματουργός. Κάθε βίος και μια κουκκιδίτσα στην απέραντη τοιχογραφία της μεγάλης Ιστορίας.

Η Αγία Κορώνα (Σιέννα, Ιταλία / πηγή: dw)

Μπορεί λοιπόν να μοιάζει απίστευτο ή να ηχεί σαν μακάβριο λογοπαίγνιο, πλην υπάρχει αγία Κορώνα. Η αγία Στεφανίς των ορθοδόξων (γιορτάζει στις 11 Νοεμβρίου), η Santa Corona των Ρωμαιοκαθολικών, που τη γιορτάζουν στις 14 Μαΐου. Παραθέτω από τον «Μεγάλο Συναξαριστή»: «Αύτη ήτο συμβία ενός στρατιώτου, εν Ιταλία τω 160, επί Αντωνίνου, και επίστευεν εις τον Χριστόν άνωθεν εκ προγόνων· αποθανόντος δε του συζύγου της, έμεινε χήρα. Αύτη λοιπόν βλέπουσα τον άγιον Βίκτορα, ότι έπασχεν υπέρ άνθρωπον, εμακάρισεν αυτόν διά την ανδρείαν του. […] Οθεν διά την αιτίαν ταύτην εφέρθη και αυτή εις τον Ηγεμόνα· και επειδή ωμολόγησε παρρησία τον Χριστόν Θεόν προαιώνιον, έδεσαν τας χείρας της από δύο δένδρα των φοινίκων, τα οποία με βία πολλήν ελυγίσθησαν· ύστερον δε ταύτα αφεθέντα, και στρέψαντα με ορμήν εις την πρώτην των στάσιν, έσχισαν την Αγίαν εις δύο, και ούτως η μακαρία παρέδωκε την ψυχήν της εις χείρας Θεού». Αθλιοι Πιτυοκάμπτες εν δράσει.

Ο καθεδρικός Ναός του Άαχεν όπου φυλάσσονται τα λείψανα της αγίας Κορώνας (πηγή: dw)

Πότε και γιατί αποδόθηκε στην αγία Κορώνα η ιδιότητα της ασπίδας εναντίον ασθενειών και επιδημιών δεν το λέει ο Μέγας Συναξαριστής ούτε γιατί θεωρείται προστάτρια των ξυλοκόπων. Το κοντάκιό της την τιμά ως «γενναιόφρονα», ενώ το απολυτίκιο την εγκωμιάζει συγκαταλέγοντάς τη στους «αριστείς του Λόγου». Από τον 14ο αιώνα και μετά στην Αυστρία και στη Γερμανία χτίστηκαν αρκετές εκκλησίες προς τιμήν της. Πιο φημισμένο –και δημοφιλές τούτες τις μέρες– είναι ένα εκκλησάκι στην κωμόπολη Αργκετ, 35 χιλιόμετρα από το Μόναχο, που χτίστηκε σαν επιστέγασμα μιας ιστορίας που έχει επαναληφθεί αμέτρητες φορές: Το 1599 ένα ζευγάρι Βαυαρών βρήκε στο χωράφι του την εικόνα της αγίας Κορώνας. Οι ευλαβείς χριστιανοί τη μετέφεραν στο σπίτι τους, όμως η εικόνα επέστρεψε στο χωράφι. Κι έτσι, μισόν αιώνα αργότερα, αποφασίστηκε να χτιστεί εκεί ένα εκκλησάκι για να στεγάσει την εικόνα. Τα λείψανα της αγίας φυλάσσονται στον καθεδρικό ναό του Ααχεν. Φέτος οι επισκέψεις αναμένονται πολύ περισσότερες. Εστω με μάσκα.

Ως ιαματικός δεν τιμάται μόνο ο άγιος Παντελεήμων αλλά και ο άγιος Αυξίβιος, βοηθάει άλλωστε και τ’ όνομά του. «Ούτος εκατάγετο από την παλαιάν Ρώμην, Ελλην ων κατά την θρησκείαν. Ακολουθήσας εις τον άγιον απόστολον και ευαγγελιστήν Μάρκον εδιδάχθη παρ’ αυτού τον λόγον της αληθείας. Οθεν βαπτισθείς, εχειροτονήθη επίσκοπος Σόλωνος της εν Κύπρω». Ο Αυξίβιος φημίστηκε ως «αυτουργός θαυμάτων», κι έτσι όλοι οι νοσούντες στα περίχωρα των Σόλων έσπευδαν να τους γιατρέψει.

Διάδοχος της Επισκοπής Σόλων είναι η Μητρόπολη Μόρφου. Και διάδοχος του αγίου Αυξιβίου ο Μόρφου Νεόφυτος, που χρωστάει τη φήμη του σε προκλητικές δηλώσεις και σε προφητείες προορισμένες για την πρώτη σελίδα ακροδεξιών κιτρινόφυλλων. Τώρα προφητεύει πως «θα πέσει πείνα στη Ελλάδα» και δηλώνει ότι «ο κορωνοϊός είναι αποτέλεσμα αμετανόητης αμαρτίας και κακίας», γι’ αυτό και «χρειάζεται να δώσουν μια μαρτυρία οι άνθρωποι, όπως για παράδειγμα μια αρρώστια». Τα ίδια λένε μουσουλμάνοι κληρικοί στην Αίγυπτο και την Τυνησία κι ένας υπερορθόδοξος ραβίνος στο Ισραήλ. Στρέφονται λοιπόν οι άνθρωποι στα ψηλά για προστασία, αλλά εκεί υπάρχει ένας θεός –αμείλικτος τιμωρός.

https://www.kathimerini.gr/opinion/1073346/i-agia-korona-o-agios-ayxivios-kai-i-pandimia/