Nικόλαος Ι. Παραδείσης: Αναζητώντας Ταυτότητα στον σύγχρονο Μετανεωτερικό κόσμο (Ορισμοί-Βασικές αποσαφηνίσεις)

πηγή: Αντίφωνο

http://vimeo.com/12286100
by antifono.gr

 Nικόλαος Ι. Παραδείσης

Διάλεξη στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίο (Τετάρτη 19 Μαϊου 2010)

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

• Επικαιρότητα  του θέματος. 

• Ελλάδα: Γεωγραφικό-Πολιτισμικό  Σταυροδρόμι. 

• Ευρωπαϊκή και διεθνής  διάσταση.

• Ανθρωπολογικές  προεκτάσεις του ταυτοτικού γεγονότος.  

• Υπαρκτική ανάγκη προσδιορισμού ατομικού και συλλογικού.

• Συναφή  θέματα: η ελληνική ταυτότητα, η ευρωπαϊκή ταυτότητα,  η ταυτοτική εκφραστική μέσω της πολιτικής, της τέχνης, της γλώσσας, ο σύγχρονος μηδενισμός, η παγκοσμιοποίηση, το οικολογικό πρόβλημα και οι προεκτάσεις του.

• Άξονας  θεμελιώδης του προβληματισμού  μας: Η στάση που θα ακολουθήσουμε για να προσεγγίσουμε το θέμα: α) Ανάγκη εύρεσης νοήματος, δημιουργική δίψα για τα καίρια της ύπαρξής μας, β) Κριτική πρόσληψη ιδεολογιών-ιδεολογημάτων.

ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ:

• Α) Μετανεωτερικότητα

• Γιατί Μετανεωτερικός ο σύγχρονος κόσμος; 

• Ανάγκη εύρεσης ενός περιεκτικού όρου. 

• Εστιάζουμε στο ανθρωπολογικό κριτήριο και στο δυτικό κυρίαρχο πολιτισμικό μοντέλο.

• 1.    Προνεωτερικότητα (Μέχρι την Γαλλική Επανάσταση, Μεσαίωνας, Παλαιό Καθεστώς, Λουδοβίκος=Το Κράτος είμαι εγώ, άνθρωπος υποταγμένος στα φεουδαλικά και θρησκευτικά κοσμοσυστήματα).

• 2.    Νεωτερικότητα (μέχρι τον Γαλλικό Μάη ή την πτώση του Τείχους, άτομο, φορέας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, εκκοσμίκευση, Λογική, Επιστήμη, Εκθρόνιση του Θεού, Μηχανοκρατία, Βιομηχανική Επανάσταση, εξουσία στην Φύση.

• 3.    Μετανεωτερικότητα (Μετά-υπαρκτού σοσιαλισμού εποχή, κατάρρευση ιδεολογιών, τεχνολογική κυριαρχία, παγκοσμιοποίηση, νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, οικολογικό πρόβλημα, καταναλωτικός ευδαιμονισμός, άνθρωπος manager-διαχειριστής και χρήστης-παθητικός δέκτης.

• Β) Ταυτότητα-ταυτοτικό γιγνόμενο

• Βασικές προσεγγίσεις. 

• Διάκριση από παρεμφερείς έννοιες.

• Ατομικό επίπεδο:

• 1) Ταυτότητα
• 2) Υπηκοότητα
• 3) Ιθαγένεια
• 4) Προσωπικότητα
• 5) Ιδιαιτερότητα
• 6) Η νοοτροπία
• 7) Η ιδιοσυγκρασία
• 8) Η ιδιοπροσωπία

• Συλλογικό επίπεδο: Η ταυτότητα στοιχείο εθνικού, θρησκευτικού, κοινωνικού, γεωγραφικού προσδιορισμού.

• Γ) Οι δοθείσες απαντήσεις για τον ταυτοτικό προσδιορισμό: Εθνικισμός-φυλετισμός, θρησκευτισμός, εθνομηδενισμός-ταξικός προσδιορισμός, παγκοσμιοποιημένο-καταναλωτικό άτομο εντός συστημάτων (νεόφυτος τύπος). Ελλάδα: α) Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια (γελιοποίηση επί χούντας) β) ταξικός-υλιστικός προσδιορισμός (ιστορική και συνειδησιακή κατάρρευση μετά την πτώση του Τείχους ) γ) δυτικός μεταπρατισμός-μιμητισμός (αδίεξοδο υπόδειγμα).

• Δ)  Τι είναι τελικά το ταυτοτικό γεγονός; Ερώτημα καίριο, συναρπαστικό, υπαρκτικά αναγκαίο. Πάνω σε ποια βάση θα πρέπει να τεθεί;

• - Σύνθεση γεωγραφικών, οικονομικών, κοινωνικοπολιτικών αιτίων. Επίσης, δυνάμεις παγκόσμιες και ιστορικού βάθους συνδιαμορφώνουν την ταυτότητά μας ατομική και συλλογική, ενώ καταλυτικό ρόλο παίζουν και ψυχικές-ψυχολογικές αιτίες.
• - Ας φωτίσουμε  όμως και μία ανεπίγνωστη πλευρά της ταυτότητας: Ίσως απαντούμε στα θεμελιώδη ερωτήματα της ίδιας μας της ζωής. Ιδιάζων τρόπος στο υπάρχειν, φωτισμός της ύπαρξης, νοηματοδότηση του βίου. Ατομική, συλλογική, οικουμενική ταυτότητα: Αλληλοπλεκόμενες νοηματοδοτήσεις διαφόρων επιπέδων.

• Ε) Οι Συνθήκες-Πλαίσιο εντός των οποίων τίθεται ο συγκεκριμένος προβληματισμός. Κομματική αποθηρίωση, ιδεοληψίες, δυσλειτουργία του πολιτικού-θεσμικού γεγονότος, εκμαυλισμός, αυτονόμηση του κομματικού κράτους-συστήματος από την κοινωνία, συντηρητικό κομματικό-πολιτικό τοπίο, άλυτα ζητήματα ιστορικού παρελθόντος, έλλειψη κοινού δημιουργικού οράματος-ιδανικού.

ΤΕΛΙΚΗ  ΘΕΣΗ: 

• Στη χώρα μας υπάρχει σημαντικό ταυτοτικό πρόβλημα.

• Ανάγκη  πρότασης σε όλους τους τομείς. 

• Πρόταση ενότητας, εθνική, σύγχρονη, οικουμενική. 

• Ανάγκη για νέα νοηματοδότηση, αναστοχασμός και ιεράρχηση, καινούργιων πια, προτεραιοτήτων με βάση πραγματικές, υπαρκτικές ανάγκες. 

• Συνείδηση πολυμορφίας, δημιουργικές ρεαλιστικές προτάσεις, για να βρούμε αυτό που μας συνέχει, τον Τρόπο μας. 

• Τέτοιοι προβληματισμοί λειτουργούν δημιουργικά, απελευθερωτικά.

• Εργαλείο  μας στην αναζήτηση ταυτότητας η γλωσσική καλλιέργεια, η γλώσσα ως συγκροτημένος τρόπος σκέψης, ως Λογική, ως οριοθέτηση του κόσμου, μέσο ανασκαφής του Εγώ και του Είναι.

• Μένουν  για την ώρα ανοικτά τα ερωτήματα. Ποιοι είμαστε; Πώς πρέπει να ζούμε; Ποια η θέση μας στην παγκόσμια γεωγραφία; Ποιος ο αυτοπροσδιορισμός μας στον χώρο;
  Η σημερινή κρίση αφετηρία υπαρκτικής δημιουργίας, ατομικής και συλλογικής. Με επινοητικό θάρρος και δημιουργικό ζήλο μπορούμε να γεννήσουμε νέα σχεδιάσματα, νέες μορφοποιήσεις του κόσμου.

• ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ  ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΝ ΕΙΔΕΙ  ΕΝΑΥΣΜΑΤΟΣ 

• 1) Θεόδωρος  Ζιάκας. Η έκλειψη του υποκειμένου. Η κρίση της νεωτερικότητας και η ελληνική παράδοση. Εκδόσεις Αρμός 2001.

• 2) Ι.Μ Παναγιωτόπουλος. Η Ηθική του συμφέροντος και άλλα παράλληλα κείμενα. Δ΄ έκδοση. Εκδόσεις Φιλιππότη. Αθήνα 1989.

• 3) Κορνήλιος Καστοριάδης. Η ελληνική ιδιαιτερότητα Τόμος Β. Η Πόλις και οι Νόμοι. Εκδόσεις Κριτική 2008.

• 4) Λεξικό Μπαμπινιώτη. Β΄ έκδοση. Εκδόσεις Κέντρο Λεξικολογίας. Αθήνα 2002.

• 5) Νίκου Καζαντζάκη, Ασκητική, εκδόσεις Ελένης Ν.Καζαντζάκη, Αθήνα.

• 6)Οδυσσέας  Ελύτης. Τα Δημόσια και τα Ιδιωτικά. Εκδόσεις Ίκαρος 2007.

• 7)Οδυσσέας  Ελύτης. Εν λευκώ. Εκδόσεις Ίκαρος 1995.

• 8) Άλμπερ Αϊνστάιν. Πώς βλέπω τον κόσμο. (the world as I see it). Μτφ Άκης Μπογιατζής. Εκδόσεις Α.Α Λιβάνη 1995.

• 9) Ζαν Πωλ Σαρτρ. Το Είναι και το Μηδέν. Δοκίμιο φαινομενολογικής οντολογίας (l'Être et le néant: Essai d'ontologie phénoménologique). Μτφ Κωστής Παπαγιώργης. Εκδόσεις Παπαζήση 2007.

• 10) Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, Tractatus Logico Philosophicus. Μτφ Θανάσης Κιτσόπουλος. Εκδόσεις Παπαζήση, 1978.

• 11) Μάρτιν Χάιντεγγερ, Επιστολή για τον Ανθρωπισμό. Brief über den Humanismus. Μτφ. Γ. Ξηροπαϊδης. Γ΄ έκδοση. Εκδόσεις Ροές 2006.

• 12) Πασκάλ  Μπρύκνερ. Η μιζέρια του πλούτου (la misère de la prospérité). Η θρησκεία της αγοράς και οι εχθροί της. Μτφ Λόισκα Αβαγιανού. Εκδόσεις Αστάρτη 2002.