Τελετή Αγιοκατατάξεως του ιερομάρτυρα Φιλούμενου

πηγή: Ρομφαία, 28-11-2009

Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, κατόπιν Συνοδικής Αποφάσεως, θα τελέσει αύριο Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009, τη τελετή κατατάξεως στο αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας του νέου ιερομάρτυρος Φιλουμένου Αγιοταφίτου, ηγουμένου του προσκυνήματος του Φρέατος του Ιακώβ.

Ο ιερομάρτυρας Φιλούμενος μαρτύρησε στο ιστορικό Φρέαρ στη Νεάπολη της Σαμάρειας στις 29 Νοεμβρίου του 1979, καθώς τελούσε την ακολουθία του Εσπερινού.

Εικόνα: http://www.romfea.gr/

Επίσης ο νέος ιερομάρτυρας Φιλούμενος καταγόταν από την Κύπρο, και σε νεαρή ηλικία προσήλθε στην Αγιοταφιτική Αδελφότητα και διακονούσε πριν το μαρτυρικό του τέλος ως ηγούμενος της Ιεράς Μονής του Φρέατος του Ιακώβ.

Να σημειωθεί, ότι στη συνείδηση πολλών εκ των τιμίων μελών της Εκκλησίας, καθώς και των Αφιοταφίτων Πατέρων ο ηγούμενος Φιλούμενος ήταν ήδη καθιερωμένος ως Νεομάρτυς.

Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στο Καθολικό της Ιεράς Μονής, Ιερό Ναό της Αγίας Φωτεινής, της Σαμαρείτιδος θα τελέσει ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος, ο οποίος θα αναγνώσει και την επίσημη πράξη αγιοκατατάξεως του νέου Ιερομάρτυρα Φιλουμένου ενώπιον της ιεράς λάρνακας που βρίσκεται το ιερό λείψανο του.

Τέλος, να σημειωθεί ότι στη τελετή θα συμμετάσχουν από την πατρίδα του ιερομάρτυρα Φιλουμένου την Κύπρο, ο Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος, ο Μητροπολίτης Ταμασού κ. Ησαΐας, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στα Ιεροσόλυμα κ. Σωτήριος Αθανασίου καθώς και άλλοι διπλωματικοί Αντιπρόσωποι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΘΕΙΣΑ ΕΙΚΟΝΑ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ, ΑΓΙΟΓΡΑΦΗΘΗΚΕ (15/12/1994) ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΑΡΩΦ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ

Η Ακαδημία Αθηνών τιμά μια σπουδαία επιστήμονα

Πηγή: Αυγή online

Τη μνήμη της βυζαντινολόγου Αγγελικής Λαϊου, αυτής της σπουδαίας επιστήμονος που έφυγε από τη ζωή νωρίς, πριν ένα χρόνο από καρκίνο, τιμά η Ακαδημία Αθηνών την Τρίτη 15 Δεκεμβρίου (7μ.μ.), υπενθυμίζοντας το σπουδαίο έργο που άφησε πίσω της σχετικά με την πρόσληψη του Βυζαντίου. Η Αγγελική Λαϊου από τα μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα στα οποία εργάστηκε, το Χάρβαρντ αλλά και το κέντρο βυζαντινών ερευνών του Χάρβαρντ στο Ντάμπαρτον Οουκς, μέσα από την έρευνα και τα βιβλία της συνέβαλε καθοριστικά στην "αποκατάσταση" του Βυζαντίου, στην αποκαθήλωση στερεοτύπων που ακολούθησαν τη χιλιετή αυτή ιστορική περίοδο εξ' αιτίας της έντονης διασύνδεσής της με τη χριστιανική θρησκεία.

Εμβληματικό έργο η Οικονομική Ιστορία του Βυζαντίου που παρέδωσε λίγα μόνο χρόνια πριν το τέλος της ζωής της, εξαιρετικής σημασίας το βιβλίο της για την Αγροτική Κοινωνία στην ύστερη βυζαντινή περίοδο, μαζί με την υπόλοιπη βιβλιογραφία της συνθέτουν τη γόνιμη διαδρομή της στις βυζαντινές σπουδές. Αυτή τη διαδρομή επιχειρεί να υπενθυμίσει η Ακαδημία Αθηνών, της οποίας η Λαϊου υπήρξε μέλος, με την εκδήλωση της στην οποία για τη ζωή, την προσωπικότητα και το έργο της βυζαντινολόγου θα μιλήσουν ο Gilbert Dagron ομ. καθηγητής του College de France και μέλος της Academie des Inscriptions et Belles Lettres, o Johannes Koder από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης και μέλος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, η Alice-Mary Tlabot διευθύντρια Βυζαντινών Σπουδών του Κέντρου Ντάμπαρτον Όουκς, ο Ακαδημαϊκός Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, ο μαθητής της Δημήτριος Κυρίτσης από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και η Νανώ Χατζηδάκη από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Ανθολόγιον 16: Άγιος Ιγνάτιος Μπρατσιανίνωφ

Πιστεύομεν, καθῶς οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἐδίδαξαν ἡμᾶς, ὅτι ἐπ’ οὐδενί λόγῳ δύναται νὰ ἀποδεχθῇ ὁ ἄνθρωπος τὴν ὁδὸν τῆς ὑπακοῆς, ἐὰν ὁ Κύριος δέν ἐνεργήσῃ εἰς αὐτὸν πρὸς κατανόησιν αὐτῆς• ἄλλως, καὶ ἄν ἔτι ἔχῃ ἐνώπιον αὐτοῦ τοὺς ἰδίους τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους, ἐνδέχεται νὰ λιθοβολήσῃ καὶ αύτοὺς.

Αγίου Ιγνατίου Μπρατσιανίνωφ, Επιστολαί,

εκδ. α’ Serguiev Possad, 1913, σελ.25 (ρωσιστί)

(Το παραθέτει ο Γέρων Σωφρόνιος του Essex στο έργο του Άσκησις και Θεωρία, ελλ. μετάφραση Ιερομονάχου Ζαχαρίου, εκδ. Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου, Essex 1996, σελ.52-53).

Παιδαγωγία σιωπηλής ποίησης

Γεώργιος Στριλιγκάς

Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων

Πηγή: Θεολόγοι Κρήτης

 

Ο παρακάτω προβληματισμός γεννήθηκε στον απόηχο του επίκαιρου θορύβου για τη θέση των θρησκευτικών συμβόλων στους δημόσιους χώρους, και ειδικότερα στην εκπαίδευση. Αφορμή, η γνωστή και ενδιαφέρουσα απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Για μια ακόμη φορά, η πρόσληψη της είδησης από την εγχώρια κοινή γνώμη ανέδειξε νέα Βαβέλ ασυνεννοησίας. Ανάγκη, λοιπόν, για βασικές υπενθυμίσεις και οριοθέτηση των αυτονόητων.

Καταρχάς, στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο της εκπαίδευσης έχουν θέση τα σύμβολα και οι εκδηλώσεις θρησκευτικότητας; Αναντίρρητα, ναι.

Διδάσκοντες και διδασκόμενοι στα σχολεία δεν είναι άμοιροι πολιτιστικής ταυτότητας, προσωπικών πεποιθήσεων και θρησκευτικών στάσεων. Έχουν δικαίωμα να εκφράζονται ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς. Ταυτόχρονα, δικαιούνται να απολαμβάνουν τη συνταγματική πρόνοια για ανάπτυξη «εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης», στο πλαίσιο της εκπαίδευσης. Έτσι δικαιολογούνται ο Αγιασμός στην έναρξη της σχολικής χρονιάς, η πρωινή προσευχή, η αργία της Κυριακής, η γιορτή των Τριών Ιεραρχών, οι διακοπές των Χριστουγέννων και του Πάσχα.

Από την άλλη πλευρά, η ελευθερία της συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η παραδοχή είναι θεμελιώδης και στην ορθόδοξη θεολογική θεώρηση, η οποία ακυρώνεται όταν καταστρατηγείται η ανθρώπινη ελευθερία. Γι’ αυτό, πολύ σωστά, ξαναγράφω με βάση το υφιστάμενο καθεστώς, για όσους επιθυμούν, προβλέπεται διαδικασία αποχής ή απαλλαγής από τα παραπάνω.

Οι εικόνες μέσα στη σχολική τάξη είναι δηλωτικές της θρησκευτικής ταυτότητας της τάξης; Εδώ, η απάντηση είναι διαφορετική.

Στις σχολικές αίθουσες εκτίθεται υλικό που υπηρετεί τους γενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης και σχετίζεται με το περιεχόμενο των σπουδών. Στους σχολικούς τοίχους έχει θέση οτιδήποτε, φθάνει να έχει διδακτικούς και παιδαγωγικούς σκοπούς. Όλα τα μαθήματα υπηρετούν τη γενική παιδαγωγική αποστολή του σχολείου. Είναι απολύτως φυσιολογικό ο φιλόλογος να αναρτήσει ένα ιστορικό ντοκουμέντο, ο χημικός ένα πίνακα με χημικά στοιχεία, οι μαθητές ένα φιλοσοφημένο νεανικό πόστερ ή το αναγνωρισμένο αποτέλεσμα μιας μαθητικής εργασίας. Παρομοίως, η έκθεση εικόνων από την παράδοση του χριστιανισμού είναι αυτονόητη και αποδεκτή διδακτική δράση. Αυτές οι εικόνες δεν είναι σύμβολα της θρησκευτικής ταυτότητας ή ιδεολογίας της σχολικής κοινότητας ή της τάξης αλλά δείγματα τέχνης, ιστορίας και πολιτισμού της τοπικής -ενίοτε με οικουμενικές προεκτάσεις- θρησκευτικής παράδοσης. Η ύπαρξη των εικόνων στην εκπαιδευτική διαδικασία δεν αφορούν μόνο στο μάθημα των θρησκευτικών αλλά και στα μαθήματα της ιστορίας, της τέχνης, της γεωγραφίας κτλ.

Η απολυτοποίηση της λογικής για αφαίρεση των πάσης φύσεως θρησκευτικών αναφορών από τα βιβλία και τις αίθουσες, μοιραία, θα οδηγήσει στην απόρριψη της παιδαγωγικής αξίας του μεγαλύτερου μέρους της αρχαίας γλυπτικής, της ζωγραφικής του μεσαίωνα και των νεότερων χρόνων. Μπορούμε να αρνηθούμε την τοποθέτηση μιας φωτογραφίας του Παρθενώνα στην τάξη, επειδή οι μαθητές μας είναι χριστιανοί και όχι δωδεκαθεϊστές; Υπάρχει λόγος για κατάργηση των θρησκευτικών εικόνων του Μιχαήλ Άγγελου ή του Θεοτοκόπουλου επειδή οι μαθητές μας είναι ορθόδοξοι και όχι ρωμαιοκαθολικοί; Μήπως πρέπει να αφαιρεθούν από τα διδακτικά βιβλία φωτογραφίες πολιτικών προσώπων του πρόσφατου ιστορικού παρελθόντος για το φόβο του ιδεολογικού-κομματικού προσηλυτισμού; Είναι αστείο. Υποτίθεται ότι το σχολείο είναι χώρος έρευνας, παιδείας, διαλόγου και πολιτισμού. Σύμφωνα με αυτό το πνεύμα, είναι συνηθισμένο και δεν παραβιάζεται η θρησκευτική ελευθερία όταν σε μια αίθουσα αναρτηθεί η εικόνα ενός αρχαίου θεού ή ναού. Χωρίς κανένα πρόβλημα, σε διάφορα σχολικά βιβλία παρατίθενται εικόνες θεών, ημιθέων, φαραώ, ρωμαίων αυτοκρατόρων, του Βούδα, του Λουθήρου, παπών και άλλων ιερών προσώπων και συμβόλων διαφόρων θρησκειών.

Ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρατηρήσει ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, σωστή ή λανθασμένη, αναφέρεται στην τοποθέτηση του χριστιανικού Σταυρού στις σχολικές αίθουσες και όχι γενικά στις εικόνες. Με δεδομένο ότι η εικονογραφία της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας ουσιαστικά δεν διαφοροποιείται από τη θρησκευτική ζωγραφική, η τυχόν γενική απαγόρευση των εικόνων ουσιαστικά θα ενοχοποιούσε την τέχνη της ζωγραφικής.

Στην τέχνη δεν χωρεί λογοκρισία, ούτε αρμόζει απαγόρευση σε οποιοδήποτε είδος της. Η τέχνη δεν προσβάλλει και δεν μειώνει κανέναν. Όπως η αγάπη η οποία «ουδέποτε εκπίπτει». Όπως η ποίηση που δεν καταργείται όταν είναι ακατανόητη ή αιρετική. Η ορθόδοξη εικονογραφία είναι μια σιωπηλή ποίηση με υψηλές παιδαγωγικές προδιαγραφές. Σε σχέση με τα συμβατικά διδακτικά μέσα, ο θεολόγος του χριστιανισμού Γρηγόριος Νύσσης θα έλεγε ότι «ζωγραφία σιωπώσα εν τοίχω λαλεί πλείονα και ωφελιμότερα». Ο Ιωάννης Δαμασκηνός έγραψε ότι «οι εικόνες είναι τα βιβλία των αγραμμάτων». Η μελέτη τους είναι ζήτημα παιδείας, πνευματικής καλλιέργειας και μόρφωσης. Η κατάργηση των εικόνων δεν διαφέρει από την κατάργηση, ή εάν θέλετε το κάψιμο, των βιβλίων.

Το τι θα κρεμαστεί στους τοίχους μιας σχολικής αίθουσας, ασφαλώς, είναι ζήτημα της σχολικής κοινότητας, των εκάστοτε διδασκόντων και διδασκόμενων. Δεν μπορεί να επιβληθεί ομοιομορφία, με διοικητικές ή δικαστικές αποφάσεις. Αυτό σημαίνει ότι σε ορισμένες αίθουσες, ενδέχεται να μην υπάρχουν εικόνες ή ακόμη να αναρτηθεί ένα θέμα από ξένη θρησκευτική παράδοση, εάν αυτό εκφράζει τη συγκεκριμένη σχολική τάξη.

Πριν από χρόνια, σε εποχή που ήμασταν ανυποψίαστοι για τα σημερινά προβλήματα, σε κάποιο σχολείο στο οποίο υπηρετούσα έγιναν εργασίες συντήρησης. Οι εικόνες που υπήρχαν εξαφανίστηκαν. Προβληματίστηκα για τη συνέχεια. Αποφάσισα να προτείνω στους μαθητές κάθε τμήματος να διαβουλευτούν στο πενταμελές συμβούλιο ή σε συνέλευση εάν θέλουν εικόνα, τι εικόνα θέλουν κτλ. Δούλεψα το θέμα στην τάξη από παιδαγωγική σκοπιά και παράλληλα προσφέρθηκα να βοηθήσω στα πρακτικά. Φυσικά, δήλωσα και ήμουνα έτοιμος να αποδεχτώ ακόμη και την αρνητική ή την αδιάφορη απάντηση. Εξεπλάγην όταν σε όλες τις τάξεις τοποθετήθηκαν εικόνες και μάλιστα υψηλής καλλιτεχνικής και θεολογικής αξίας. Όταν το θέμα σχολιάστηκε στο σύλλογο διδασκόντων, ενημέρωσα ότι πρόκειται για πρωτοβουλία των μαθητών και το ζήτημα έκλεισε.

Σε διάφορες ανακοινώσεις και σχόλια από εκκλησιαστικούς και θεολογικούς παράγοντες τονίστηκε η «θεολογική» σημασία των εικόνων, μέσα από μια ηθικοπατριωτική και επιφανειακή συναισθηματική προσέγγιση. Προφανώς, τέτοιο ζήτημα δεν τίθεται. Οι εικόνες στις σχολικές τάξεις δεν είναι λάβαρα θρησκευτικής ταυτότητας. Ούτε λατρευτικά αντικείμενα. Αν και προβλέπεται η προσευχή στο σχολείο, οι εικόνες δεν χρησιμοποιούνται για λατρευτικούς σκοπούς. Καθηγητές και μαθητές δεν συνηθίζουν να τις προσκυνούν. Η τάξη δεν είναι ναός. Οι σχολικές εικόνες έχουν κυρίως παιδαγωγική, αλλά και διακοσμητική αποστολή. Όλοι γνωρίζουμε ότι στο ναό η αποστολή τους είναι τελείως διαφορετική. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Το σπουδαιότερο είναι ότι οι εικόνες δεν θεωρούνται ιδεολογικά σύμβολα της χριστιανικής κοινότητας ούτε στην ορθόδοξη θεολογία. Έχουν ιστορικό, παιδαγωγικό, ερμηνευτικό και παραπεμπτικό χαρακτήρα. Οι ορθόδοξες εικόνες είναι ανοικτές προτάσεις νοήματος. Αγκαλιάζουν ρεαλιστικά το παρελθόν και ταυτόχρονα είναι προσανατολισμένες προς το μέλλον. Αναδεικνύουν και διασώζουν την αξία του ανθρώπινου προσώπου και την ελευθερία του. Παραπέμπουν σιωπηλά σε μια βιωτή άλλης τάξεως, μαρτυρώντας τη δυνατότητα μετοχής σε αυτήν μέσα από αγώνα για προκοπή και φωτισμό.

Ο Πλάτων έγραψε ότι η παιδεία είναι μια πορεία προς το φως. Εάν δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε τι είναι το φως, δεν έχει νόημα να ξορκίζουμε το σκοτάδι σβήνοντας τα λιγοστά φώτα που υπάρχουν.

Μαστίγωσαν 50 φορές 16χρονη επειδή φορούσε κοντή φούστα

Μια 16χρονη χριστιανή σουδανή συνελήφθη πριν μερικές μέρες απο την "αστυνομία ενδυμασίας" του Σουδάν και καταδικάστηκε σε 50 χτυπήματα με μαστίγιο σε δημόσια θέα. Η 16χρονη φορούσε μια φούστα που ήταν λίγο πάνω απο το γόνατο. Η ποινή της εκτελέστηκε και τώρα η μητέρα της δηλώνει πως θα κινηθεί νομικά κατά της αστυνομίας. Την ίδια στιγμή πολλές ειναι οι αντιδράσεις απο τις ανθρωπιστικές οργανώσεις

Πηγή: troktiko

Ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος και οι γυναίκες

Του Θεόδωρου Ρηγινιώτη

πηγή: ΟΟΔΕ

Μια θρησκεία δεν κρίνεται από το πώς παρερμηνεύουν οι εχθροί της τα δικά της κείμενα, αλλά από το πώς οι ίδιοι οι πιστοί της, κατανοούν αυτά που γράφουν και που διαβάζουν. Διαφορετικά αυτό που επικρίνεται, δεν είναι η ίδια αυτή η θρησκεία και οι συγγραφείς της, αλλά μια πλαστή ανύπαρκτη κατάσταση δημιουργημένη στη φαντασία τών εχθρών της. Εδώ λοιπόν, θα δούμε πώς παρερμηνεύεται ένα Χριστιανικό κείμενο από τους εχθρούς τής Χριστιανικής πίστης, και πώς το κατανοούν στην πραγματικότητα οι ίδιοι οι Χριστιανοί, στα πλαίσια τού σεβασμού και τής ισοτιμίας για τη γυναίκα, που είναι βασική αρχή τής Χριστιανικής πίστης.

 

Ένα κείμενο που παρερμηνεύεται

Προβάλλεται στο διαδίκτυο το ακόλουθο απόσπασμα ως «δείγμα μισογυνισμού» του αγίου Εφραίμ του Σύρου:

«Τι είναι η γυναίκα; Είναι ναυάγιο πάνω στην ξηρά, πηγή κακίας, αποταμίευμα χυδαιότητας και πονηριάς, θανατηφόρο συναπάντημα, ολίσθημα των ματιών, όλεθρος των ψυχών, πληγή της καρδιάς, καταστροφή των νέων, εξουσία του Άδη, απόκρημνη επιθυμία.

Τι είναι η γυναίκα; Είναι αιτία του διαβόλου, ανάπαυση του όφη, παρηγοριά του διαβόλου, απαρηγόρητη λύπη, καμίνι που από κάτω καίει φωτιά, σκανδαλισμός των σωζομένων, αγιάτρευτη κακία, τόπος καθημερινής φλυαρίας, ξενοδοχείο των άσωτων, εργαστήριο των δαιμόνων.

Τι είναι η γυναίκα; Είναι φίλτρο πονηριάς, αδιάντροπο θηρίο, αχαλίνωτο στόμα, δημοσίευση των μυστικών, οδηγός του σκότους, δάσκαλος των παραπτωμάτων, πονηριά της απόλαυσης, αχόρταγη επιθυμία, που προξενεί την αιώνια κόλαση.

Τι είναι η γυναίκα; Είναι γήινο φρόνημα, ραθυμία του άνδρα, ακολασία που κοιμάται μαζί του, φροντίδα που ξυπνά μαζί του, καθημερινή βλάβη, θύελλα του σπιτιού, ναυάγιο του άνδρα, ανήμερο θηρίο, καταγώγιο των μοιχών, όπλο του διαβόλου, επιθυμητή λύσσα, παγκόσμιος θάνατος.

Όταν λοιπόν δεις μία γυναίκα όμορφη, που λάμπει, που έχει χαρούμενα μάτια, που γυαλίζουν τα μάγουλά της, που κάποια επιτηδευμένη ομορφιά του προσώπου της φλογίζει τον λογισμό σου και αυξάνει τις επιθυμίες σου, σκέψου ότι αυτό που θαυμάζεις είναι χώμα, ότι αυτό που καίει είναι στάχτη, και τότε θα σταματήσει να παραφέρεται η ψυχή. Ξεσκέπασε με τον λογισμό σου το δέρμα του προσώπου της, και τότε θα δεις όλη την μηδαμινότητά της ομορφιάς της, διότι δεν θα βρεις τίποτε άλλο από οστά φλέβες και δυσοσμία. Σκέψου επίσης αυτή να γερνάει, να μεταβάλλεται, να πεθαίνει, να πέφτει μαραμένο όλο εκείνο το άνθος. Σκέψου τι θαυμάζεις, και να ντραπείς, και αφού ντραπείς, μετανόησε.»

Σε ποιον ανήκει το κείμενο;

Αυτό όμως που αγνοεί (ή αποκρύπτει;) ο συγκεκριμένος «υπερασπιστής των γυναικών» είναι ότι αυτά προέρχονται από έργο του αγίου Κατά των πονηρών γυναικών, το οποίο μάλιστα είναι και αμφιβαλλόμενο, όπως τα περισσότερα από τα διασωθέντα έργα που αποδίδονται στον άγιο. Πρόκειται απλώς για «μια ομιλία που παραδόθηκε με το όνομα του Εφραίμ του Σύρου» (βλ. A.B.A.M. von der Ham, «Η ιστορία των γυναικών, των καλών και των κακών, του Τζάνε Βεντράμου και το πρότυπό του», περιοδικό Ελληνικά, τ. 38ος, τεύχ. 2ο, Θεσσαλονίκη 1987, σελ. 344 –εκεί επισημαίνονται και αναφορές σε ψευδο-χρυσοστόμεια).

Ο Στυλ. Παπαδόπουλος, καθ. Πατρολογίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών, αναφέρει για το πρόβλημα των έργων του αγ. Εφραίμ: «Τα έργα του γνώρισαν μέχρι τον Ζ΄ αιώνα τεράστια διάδοση. […] Δυστυχώς όμως η επικράτηση της αραβικής σήμαινε ήδη από τον Η΄ αιώνα την εξαφάνιση της συριακής γλώσσας [στην οποία έγραφε ο άγιος], με αποτέλεσμα τα έργα του να μην αντιγράφονται πλέον και σχεδόν να λησμονηθούν και αυτά και ο ίδιος. Αλλά και πριν τον Η΄ αιώνα είχε δημιουργηθεί κλίμα συγχύσεως, ώστε αυθαίρετα να του αποδίδονται μεταγενέστερα κείμενα ή νεώτεροι να διασκευάζουν έργα του που τα κυκλοφορούσαν ως δικά τους. Το φαινόμενο αυτό ίσχυσε και για τις πολυπληθείς μεταφράσεις, οι οποίες πολλαπλασιάστηκαν βάσει νόθων ή αμφιβαλλόμενων έργων του. Έτσι οι πρώτοι εκδότες (Assemani, Lamy, Overbeck) συριακών και ελληνικών κειμένων του Εφραίμ [από όπου προέρχεται και το παρόν, Assem. III, 70 D 1 – 72 F 5] συγχέουν σε απελπιστικό βαθμό γνήσια και νόθα έργα, ενώ πολύ συχνά επανεκδίδουν τα ίδια κείμενα με διαφορετικούς τίτλους…» (Πατρολογία Β΄, Αθήνα 1990, σελ. 334 – βλ. και αναφορά σελ. 337 στο έργο με τίτλο Περί της αμαρτωλού γυναικός, που δηλώνεται ρητά ως αμφιβαλλόμενο και είναι πιθανόν το ίδιο, αφού επανεκδίδονται «τα ίδια κείμενα με διαφορετικούς τίτλους»).

Εξέταση τού κειμένου στα πλαίσια των έργων τού αγίου

Και μόνο το γεγονός ότι το κείμενο αυτό είναι τού αγίου, συνιστά κανονικά το τέλος της συζήτησης. Όμως, ας δεχτούμε, συμβατικά, ότι το έργο είναι του αγίου Εφραίμ. Ας υποθέσουμε ότι είναι γνήσιο, (μια και πρόκειται πράγματι για Χριστιανικό κείμενο), κι ας εξετάσουμε το περιεχόμενό του στα πλαίσια του γενικότερου ήθους και της εργογραφίας του αγίου.

Το έργο εφιστά την προσοχή κατά του συγκεκριμένου τύπου γυναίκας που επιδιώκει να γοητεύσει τον άντρα και να τον καταστήσει υποχείριο, όπως η Δαλιδά το Σαμψών, η Ιεζάβελ τον Αχαάβ, η Ηρωδιάδα τον Ηρώδη κ.τ.τ. (τέτοια παραδείγματα χρησιμοποιεί ο άγιος σε όλη την έκταση του έργου του). Όπως είναι σαφές σε όποιο διαβάσει ολόκληρη την ομιλία (και όχι μόνο τα επίμαχα αποσπάσματα), η «γυναίκα» εδώ σημαίνει η γοητεία της γυναίκας, αυτή που θολώνει το νου και οδηγεί σε απερίσκεπτες πράξεις και επιλογές.

Αντίθετα, ο άγιος Εφραίμ (μέγας άγιος διδάσκαλος της χριστιανικής αγάπης, όπως φανερώνει και η προσευχή του «Κύριε, χάρισέ μου το δώρο να βλέπω τα δικά μου σφάλματα και να μην κατακρίνω τον αδελφό μου») δεν παραλείπει να εξάρει την αρετή και το μεγαλείο των ενάρετων γυναικών, που, όπως γράφει, «σε τίποτα δεν υπολείπονται από τους άντρες». Ιδού ένα δείγμα, από ομιλία του αφιερωμένη Εις την αγίαν και Μεγάλην Παρασκευήν και εις τον ληστήν και εις τον σταυρόν:

Είδε και γυναίκας αγίας, ουδέν ανδρών λειπομένας· είδε την Σάρραν αβραμιαίαν λαμπρύνουσαν πίστει· είδε την Ρεβέκκαν ταις εξυδρίαις ευποιίαις ανθούσαν·

είδε την Ραχήλ γάμω σωφροσύνης στίλβουσαν· είδε τυραννομάχων μητέρα πύργων εβδομάδι τετειχισμένην. Είδε πάντα δίκαιον· κατενόησε πάντα προφήτην· εκήρυξε, πάρειμι· και ο θείος αφυπνίσθη στρατός.

Ας σημειωθεί ότι ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος δεν είναι «απλή υπόθεση». Είναι ο πνευματικός ηγέτης (αν και απλός διάκονος) που έσωσε το λαό του από λιμό κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Νίσιβης από τους Πέρσες, πείθοντας τους πλούσιους της πόλης να προσφέρουν τα αναγκαία για την επιβίωση του πληθυσμού (βλ. Θεοδώρου Κ. Μπεράτη, Του Οσίου η ευχή, εκδ. «Ο Σωτήρ», Αθήνα 2007, σελ. 7). Αυτός λοιπόν ο άνθρωπος, ο συν τοις άλλοις και μεγάλος ποιητής (η «λύρα του Πνεύματος»), προφανώς δεν ήταν σχιζοφρενής, ώστε από τη μια να αναλώνεται για το λαό του και από την άλλη να κυριαρχείται από μίσος για το ήμισυ της ανθρωπότητας!

Μερικές χρήσιμες παρατηρήσεις για το θέμα της γυναίκας στα έργα που αποδίδονται στον άγιο Εφραίμ είναι οι εξής:

1. Ο συγγραφέας απευθύνεται σε άνδρες και μάλιστα σε άνδρες που είναι ήδη μοναχοί, ή θέλουν να γίνουν. Ξέρουμε ότι μεγάλο μέρος από τα έργα του αφορά κάθε είδους οδηγίες υπέρ μοναζόντων. Μοναχός και ο ίδιος, από τους αρχαιότερους μάλιστα, είχε μεγάλη πείρα από τον ανδρικό μοναχισμό, γι' αυτό άλλωστε τα γραπτά του αποτέλεσαν βάση των μεταγενέστερων μοναχικών κανονισμών. Προκαλεί μάλιστα εντύπωση ότι αποτρέπει τους μοναχούς όχι μόνο από τη συναναστροφή γυναικών, αλλά και από τη συναναστροφή νεαρών παιδιών/εφήβων, προφανώς γνωρίζοντας τους κινδύνους για την εκδήλωση ομοφυλοφιλικών τάσεων!

2. Οι αναφορές του στην αγάπη είναι πολλαπλάσιες από τις δυσμενείς του αναφορές στη γυναίκα. Και μάλιστα, παρά τα δυσμενή σχόλια για το δέλεαρ του κάλλους των γυναικών, λέει μια χαρακτηριστική φράση, όταν συμβουλεύει τους μοναχούς να μην ανοίξουν ή να μη δεχτούν γυναίκα που τους χτυπά την πόρτα αναζητώντας πληροφορίες: ότι αυτό δεν γίνεται λόγω κακίας ή μισανθρωπίας, αλλά για να μην καταλήξει το καλό σε κακό! (Άρα θεωρεί και αυτονόητο ότι το να βοηθήσεις μια γυναίκα είναι καλό):

«Οίδε γαρ ο καρδιογνώστης Κύριος, ότι ου πονηρίας χάριν, ή μισανθρωπίας, αποβάλλεις το γύναιον, αλλ’ ίνα μη δια του αγαθού το κακόν σοι κατεργάσηται» (Προς αδελφόν εκπεσόντα και περί μετανοίας. Παραίνεσις μβ΄ – σ.σ. η λέξη «γύναιον» δεν έχει υποτιμητική σημασία εδώ, όπως δεν έχει όταν π.χ. χρησιμοποιείται στο στίχο του αναστάσιμου απολυτίκιου «τα γύναια χαράς έπλησε λέγων», που αναφέρεται στη συνάντηση του Κυρίου με τις αγίες Μυροφόρες).

Άρα λοιπόν, τον απασχολούν τα αποτελέσματα που μπορεί να έχει σ’ έναν αδύναμο μοναχό η φυσική έλξη του αντίθετου φύλου και δε σκοπεύει να υποκινήσει μίσος ή απέχθεια στη γυναίκα ως άνθρωπο.

Ας θυμηθούμε τι λέει στο επίμαχο χωρίο για το οποίο κατηγορείται: «Ξεσκέπασε με τον λογισμό σου το δέρμα του προσώπου της, και τότε θα δεις όλη την μηδαμινότητά της ομορφιάς της, διότι δεν θα βρεις τίποτε άλλο από οστά φλέβες και δυσοσμία. Σκέψου επίσης αυτή να γερνάει, να μεταβάλλεται, να πεθαίνει, να πέφτει μαραμένο όλο εκείνο το άνθος».

Εδώ βρίσκεται ξεκάθαρα το κλειδί της έννοιας των λόγων του. Γιατί δεν είναι μόνο οι γυναίκες άσχημες χωρίς δέρμα ή γριές. Το ίδιο και οι άνδρες. Εάν ήθελε να κατηγορήσει το γυναικείο φύλο, δε θα χρησιμοποιούσε κάτι που ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ έχουν. Ούτε το να είσαι άσχημος κάτω από το δέρμα, ή να γερνάς, είναι κατηγορία για κάποιον. Γιατί άρα τα έγραψε; Για να δημιουργήσει αντικίνητρο σε αυτούς που θέλουν να μείνουν σε παρθενία, αλλά πειράζονται από τα γυναικεία θέλγητρα. Αυτό που δίνει εδώ ο άγιος, (ή όποιος τέλος πάντων έγραψε το κείμενο αυτό που αποδίδεται στον άγιο), είναι μία μέθοδος αποτροπής της γυναικείας έλξης για μοναχούς. Ένας τεχνητός τρόπος να δημιουργήσει στον μοναχό απέχθεια για τη γυναικεία έλξη, και όχι για τη γυναίκα αυτή καθεαυτή ως ανθρώπινο πλάσμα. Αυτό από μόνο του δείχνει έναν άνθρωπο που όχι μόνο δεν μισεί τις γυναίκες, αλλά που ΑΓΩΝΙΖΕΤΑΙ με μεθόδους ενάντια στην έλξη που του προκαλούν, επειδή τις υπεραγαπά!

Ας σημειωθεί εδώ ότι ο «αδύναμος μοναχός» δεν είναι για πέταμα – δεν εγκαταλείπεται να γίνει έρμαιο έστω των φυσικών ορμών, που θα τον εμπόδιζαν να ακολουθήσει τον απίστευτα δύσκολο δρόμο που επέλεξε ο ίδιος. Αυτό ίσως θα προτιμούσαν κάποιοι άθεοι, σκληροί ηθικιστές, αλλά όχι οι Πατέρες της Εκκλησίας, που ποτέ δεν υπήρξαν σκληροί, ούτε ηθικιστές.

3. Προφανώς στα κείμενά του ενυπάρχει η αντίληψη της εποχής του για την γυναίκα. Την ονομάζει μερικές φορές «ασθενές μέρος», όχι βέβαια με την τρυφερότητα της σημερινής έννοιας, αλλά με την έννοια της αδυναμίας. Πιθανόν, το εξαίρετο χαρακτηριστικό της τρυφερότητας και της αναζήτησης μονιμότερου συντρόφου που εμπειρικά βλέπουμε και σήμερα στη γυναίκα, θεωρούνταν σημείο αδυναμίας το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει τους μοναχούς και να τους παροδηγήσει σε μια ζωή με μέριμνες (γυναίκα, παιδιά, σπίτι κ.λπ.) αντί για το "τάγμα των αγγέλων" στο οποίο στοχεύουν. Ακόμη χειρότερα, θα μπορούσε να τους οδηγήσει στο να εκμεταλλευτούν ένα συνάνθρωπό τους, την οποιαδήποτε γυναίκα, υποβιβάζοντας το δημιούργημα του Θεού σε ένα αντικείμενο σαρκικής εκμετάλλευσης και ηδονής, απομακρύνοντας ταυτόχρονα με την πράξη αυτή τον εαυτό τους από το πνευματικό ύψος που αξίζει σε ανθρώπους. Αναφέρει αρκετές φορές το ζήτημα των μερίμνων και εξηγεί γιατί αποτελεί εμπόδιο στην πνευματική άνοδο.

4. Προφανώς, φοβάται επίσης την ακράτεια των ανδρών, την αδυναμία τους απέναντι στην ωραία γυναίκα. Επαναλαμβάνει ότι με γυναίκα πονηρή, μόνο άνδρας αμαρτωλός μπορεί να έχει σχέση.

5. Δεν θα πρέπει καθόλου να παραβλέψουμε ότι επιπλήττει επανειλημμένα και τους άνδρες σχετικά με τα ελαττώματα που, κατά τις συνθήκες τις εποχής, είναι συνηθέστερα σε αυτούς: τους κατηγορεί για οινοποσία και μέθη, για εγωισμό, υπερηφάνεια και θυμό και αγάπη για τον πλούτο και τις ανέσεις και συνεχώς αναφέρει πόσο μακριά από τον Θεό βρίσκονται τέτοιοι άνδρες!

6. Νομίζω ότι όσοι έχουν βρεθεί κοντά σε αυστηρούς μοναχούς που διδάσκουν, καταλαβαίνουν περί τίνος πρόκειται: κανείς δεν θα υποτιμούσε τη γυναίκα σε μια συζήτηση που θα αναφερόταν στην ισοτιμία γυναίκας και άνδρα απέναντι στην πίστη, την αγιότητα, την δυνατότητα Σωτηρίας και φυσικά την κοινωνία. Θα έλεγαν ότι ο Θεός έφτιαξε τον άνθρωπο άνδρα και γυναίκα. Σε μια συζήτηση όμως που θα αφορούσε στα σαρκικά πάθη, αν μιλούσαν σε άνδρες, θα αναφέρονταν και πάλι κατεξοχήν στη γυναίκα, ως κάτι που ο άνδρας θα πρέπει να προσέχει όσο τίποτε άλλο. Τα στερεότυπα που έχουμε, ίσως και η εμπειρία του άνδρα μοναχού από τον εαυτό του, οδηγούν σε τέτοιες διδασκαλίες. Όταν, για να κάνει την συμβουλή του πιο αξιοπρόσεκτη, ο άνδρας μοναχός κάνει τον μαθητευόμενο να βλέπει τον διάβολο να κρύβεται πίσω από μια ωραία γυναίκα, δεν εννοεί τη γυναίκα, αλλά την παραπλάνηση από τη γενετήσια έλξη. Μην ξεχνάμε και τις μεθόδους διδασκαλίας κάθε εποχής.

Παρόμοια στάση από εθνικές φιλοσόφους

Είναι όμως ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ότι παρόμοια απάντηση προς «ερωτευμένους» άνδρες έδωσαν στο παρελθόν και γυναίκες φιλόσοφοι, και μάλιστα εθνικές! Αυτό προφανώς το αγνοούν εκείνοι που προβάλλουν το απόσπασμα ως «όπλο» κατά του χριστιανισμού. Η ανάλογη στάση εθνικών γυναικών, και μάλιστα φιλοσόφων, έχει τεράστια σημασία, εκτός αν πρέπει να «νομιμοποιήσουμε» μια συμπεριφορά, όταν εκδηλώνεται από μη χριστιανούς, και να την καταδικάσουμε με βδελυγμία, όταν εκδηλώνεται από χριστιανούς...

Η σημαντικότερη περίπτωση είναι της Αλεξανδρινής φιλοσόφου Υπατίας, αγαπημένου προσώπου για τους ιδεολογικούς αντιπάλους του χριστιανισμού, λόγω της φρικτής πολιτικής δολοφονίας της από κάποιους ανόητους χριστιανούς. Σύμφωνα λοιπόν με το μαθητή της Δαμάσκιο, κάποτε, που ένας άλλος μαθητής της τής εξομολογήθηκε τον έρωτά του, «εκείνη αποφάσισε να τον τιμωρήσει και βρήκε μια πολύ αποτελεσματική μέθοδο για να τον αποφύγει. Του έδειξε μια από τις πετσέτες υγείας που χρησιμοποιούσε, το σύμβολο δηλαδή της γυναικείας φύσης, λέγοντας: “Αυτό αγαπάς στην πραγματικότητα, νεαρέ μου, και όχι την ομορφιά για την ομορφιά της”» (Dzielska Maria, Υπατία η Αλεξανδρινή, μτφρ. Γ. Κουσουνέλος, Ενάλιος, Αθήνα 1997, σελ. 99-100). Αν και υπάρχει μια άλλη εκδοχή του περιστατικού, σύμφωνα με την οποία η Υπατία θεράπευσε με μουσική τον πόθο του νέου γι’ αυτήν, ο ίδιος ο Δαμάσκιος την απορρίπτει ως ψευδή, ενώ η εκδοχή με την πετσέτα ταιριάζει περισσότερο στην Υπατία επειδή ήταν πλατωνική.

«Η αποκρουστική ιστορία είναι πράγματι απόλυτα πλατωνική. Μας αποκαλύπτει τον αληθινό χαρακτήρα της Υπατίας και δείχνει την απέχθειά της προς το ανθρώπινο σώμα και τη σεξουαλικότητα» [σ.σ.: πλατωνικά στοιχεία]. «Είναι βέβαιο ότι δεν έδειχνε ελκυστική, ευχάριστη ή ευμενή συμπεριφορά. Δεν της ταιριάζουν αυτές οι ιδιότητες. Θα έλεγε κανείς –όπως άλλωστε φαίνεται από τις πηγές– ότι διέθετε ασυνήθιστη δύναμη χαρακτήρα και ηθικό σθένος. Η ερμηνεία του περιστατικού δεν απαιτεί πολύπλοκη σκέψη. Αυτοί που αναφέρουν την απόρριψη των προτάσεων του Αλκιβιάδη από τον Σωκράτη θεωρούν εύκολη την εξήγηση της στάσης της Υπατίας. Η αηδιαστική ενέργειά της σκόπευε να κάνει τον μαθητή να καταλάβει τη βαθύτερη σημασία του Έρωτα και να τον “στρέψει” σε αυτή την κατεύθυνση» [Dzielska Maria, ό.π., σελ. 101 (η έμφαση δική μας). Βλ. και υποσημ. 43, στην ίδια σελ., όπου αναφέρονται άλλες περιπτώσεις, από κυνικές φιλοσόφους και από τη Σωσιπάτρα].

Ο μοναχισμός ως έρωτας

«Τη βαθύτερη σημασία του Έρωτα» λοιπόν ήθελε να διδάξει στο μαθητή της η μεγάλη φιλόσοφος (μεγάλη και για μας, τους χριστιανούς, που τη σεβόμαστε όπως σεβόμαστε και όλους τους αρχαίους εθνικούς φιλοσόφους, άσχετα από τις διαφορές τους με το χριστιανισμό, αρκεί να μην τους εκμεταλλεύονται ιδεολογικά οι άθεοι και οι παγανιστές), αλλά όχι μόνο να τον διδάξει, αλλά «και να τον “στρέψει” σε αυτή την κατεύθυνση». Επιθυμεί λοιπόν να τον χειραγωγήσει – σε αυτό βέβαια που η ίδια θεωρεί ιδεώδες και αληθινά ωραίο και ευγενικό.

Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με τους δασκάλους του χριστιανικού μοναχισμού. Προσπαθούν να βοηθήσουν τους μαθητές τους (που οικειοθελώς έθεσαν τον εαυτό τους στη μαθητεία αυτή) να καταλάβουν τη βαθύτερη σημασία του Έρωτα (το θείο έρωτα και την ένωση με το Θεό, το ανώτατο ερωτικό ιδεώδες σε όλο το σύμπαν) και να τους στρέψουν σε αυτή την κατεύθυνση.

Εδώ χρειάζεται λοιπόν ένα ακόμη σχόλιο: ο (σωστός ορθόδοξος) μοναχισμός δεν είναι μια ανέραστη κατάσταση, αλλά μια ερωτική κατάσταση. Στην πραγματικότητα ο ορθόδοξος μοναχός επιχειρεί ένα άλμα στο δρόμο της ομοίωσης με το Θεό: αντί να δοθεί σ’ έναν άνθρωπο (γάμος) και μέσω αυτού να σπάσει τον εγωισμό του και ν’ απλώσει την αγάπη του σ’ όλη την κτίση (πράγμα που οδηγεί στη σωτηρία και είναι ο ορθόδοξος σκοπός του γάμου, πέρα από οποιεσδήποτε κοινωνικές ή ψυχολογικές ανάγκες που οδηγούν τον άνθρωπο να παντρεύεται), επιχειρεί κατευθείαν αυτή τη διεύρυνση, έχοντας ως όχημα την προσευχή. Η προσευχή του ορθόδοξου μοναχού είναι η στιγμή, κατά την οποία ο χώρος και ο χρόνος διευρύνονται άπειρα κι εκείνος απλώνει τον εαυτό του, ως αγάπη, σε όλη την κτίση, σε όλους τους κόσμους, από τον πρώτο μικροοργανισμό που πλάσθηκε ποτέ στην κοσμική σούπα κάποιου πλανήτη ώς το Θεό.

Η εμπειρία των αγίων έχει αποδείξει ότι το άλμα αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η μαθητεία σ’ ένα σοφό (δηλαδή άγιο) πνευματικό πατέρα, έναν «γέροντα», που θα βοηθήσει το μοναχό να συρρικνώσει μέχρι εξαφάνισης τον εγωισμό του, ώστε να μην επιχειρήσει αυτή την προσευχή φιλόδοξα («θα γίνω άγιος»), αλλά ταπεινά, συμπάσχοντας και με το σκουλήκι, αφήνοντας απόλυτα τον Τριαδικό Θεό να τον οδηγήσει. Και πάντα οποιαδήποτε εμπειρία, απ’ αυτές που φαίνονται στον απλό άνθρωπο μεταφυσικές (ή και «εξωσωματικές» –όρος του ανατολικού μυστικισμού, αδόκιμος για το χριστιανισμό), π.χ. ένα θαύμα ή όραμα, πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη και ταπείνωση.

Η εκτός του χριστιανισμού κοινωνία θεωρεί αποδεκτό να μένει κάποιος άγαμος, επειδή «δόθηκε ολόψυχα» στην τέχνη ή την επιστήμη (είναι ο ιδιότυπος μοναχισμός της νεωτερικότητας) ή ακόμη και στον αγώνα για την επαγγελματική του ανέλιξη. Κατακρίνει όμως (επειδή δεν κατανοεί) την επιθυμία κάποιων χριστιανών να μείνουν άγαμοι από θείο έρωτα, από εκείνο τον έρωτα που αποδέχεται τον έρωτα του Θεού για τον άνθρωπο, εκείνο τον έρωτα που ενώνει τον άνθρωπο με «όλα τα όντα».

Όπως θα ήταν λάθος να αφήσουμε έναν έγγαμο να διαλύσει το γάμο του λόγω «πειρασμών» (για να δοθεί στη δουλειά του π.χ. ή στις ηδονές), έτσι είναι λάθος και να αφήνεται ο μοναχός να διαλύει το δικό του γάμο. Και όπως χρειάζεται αγώνας για να στερεώνεται ένας άνθρωπος στο γάμο του (αγώνας κατά των ελαττωμάτων του, του εγωισμού του και γενικά του παλιού εαυτού του), έτσι χρειάζεται αγώνας –και μεγαλύτερος– για να στερεώνεται ένας άνθρωπος στο γάμο τού μοναχισμού. Όταν ωστόσο στερεωθεί, απολαμβάνει τη χαρά του παραδείσου, που είναι ασύγκριτα σπουδαιότερη από κάθε θυσία.

Γι’ αυτό βλέπουμε τους πνευματικούς πατέρες του μοναχισμού να αγωνίζονται με τρόπους ακατανόητους για τη δική μας «μη χριστιανική» σκέψη – ή ακόμη και φαινομενικά «χριστιανική», που όμως παρερμηνεύει το χριστιανισμό «κοινωνικά» και «συναισθηματικά» και τελικά τον κόβει και τον ράβει στα μέτρα μας.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η αναφορά του μεγάλου υπερασπιστή των γυναικών αγίου Κοσμά του Αιτωλού, όταν απευθυνόταν σε υποψήφιους μοναχούς: «Αμή ωσάν θέλης να φυλάξης την παρθενίαν, πρέπει πρώτον θεμέλιον να βάλης την ακτημοσύνην και να μην έχης σακκούλαν, να μην έχει κασσέλλα [δηλ. να μην έχει καθόλου χρήματα] και να τηγανίζεις το σώμα σου καθώς τηγανίζεις το ψάρι με νηστείες, προσευχές, αγρυπνίες, διά να νεκρώνης, να ταπεινώνης την σάρκα, οπού είνε ένας λύκος, ένα γουρούνι, ένα θηρίον, ένα λεοντάρι» [Ωραία πράγματα λέει για τους άντρες, ε; Ας προσθέσουμε εδώ ότι ο μοναχός δεν επιθυμεί να γίνει «σωματοκτόνος», αλλά «παθοκτόνος» (άγ. Ποιμήν)]. «Και να φεύγης τον κόσμον, μα περισσότερον την γυναίκα. Και όχι πάλιν να μισής την γυναίκα, διατί είναι πλάσμα Θεού, αλλά τα πάθη που ακολουθούν οι άνθρωποι. Και αν τύχη και περάσης από ένα σοκκάκι και εις το ένα μέρος είνε η γυναίκα και εις το άλλο είνε ο διάβολος, να μην αποπεράσης εκείθεν οπού είνε η γυναίκα, μόνον από εκεί όπου είναι ο διάβολος, διατί κάνεις τον σταυρόν σου και φεύγει, μα η γυναίκα δεν φεύγει». Και κλείνει το ίδιο απόσπασμα με την απαραίτητη διευκρίνιση: «Και καθώς είνε δύσκολον το αρνί να συναναστρέφεται με τον λύκον και να μη φαγωθή [δύσκολον, λέει, όχι αδύνατον, αλλά λαμβάνει μέριμνα υπέρ του αδύναμου] ή τα λιανόξυλα με τα κάρβουνα και να μην καγούν, έτσι είνε δύσκολον ο καλόγηρος να συναναστρέφεται με γυναίκες και η καλογριά με άνδρες και να μην μολυνθούν και να σκανδαλισθούν» (Βλ. επισκόπου Αυγουστίνου Ν. Καντιώτου, Κοσμάς ο Αιτωλός, έκδοσις 21η, Αθήναι 1998, σελ. 261-262).

Ένας τίμιος άθεος τουλάχιστον θα μπορούσε να αναγνωρίσει ότι αυτός ο κώδικας επικοινωνίας είναι ξένος γι’ αυτόν.

Ίσως βέβαια και να πει: «Ναι, δεν καταλαβαίνω τι εννοούν όλοι αυτοί οι αλλόκοτοι άνθρωποι, αλλά και δεν θέλω να έχω καμία σχέση με τέτοιες ομάδες ανθρώπων»! Τότε, έχουμε να του δείξουμε αυτά:

Συμβίωση ανδρών και γυναικών στο μοναχισμό

Ο ορθόδοξος μοναχισμός ποτέ δεν ανδροκρατήθηκε. Είναι αλήθεια ότι η έρημος είναι (ή τουλάχιστον ήταν τον 4ο αι. μ.Χ.) τόπος καταλληλότερος για άντρες παρά για γυναίκες. Κι όμως, οι «πολιστές της ερήμου» (εκείνοι δηλ. που μετέτρεψαν την έρημο σε πόλη) δεν ήταν μόνο άντρες: αναρίθμητες μοναχές και ερημήτριες ακολούθησαν τη μεγάλη αγία διδασκάλισσα της ερήμου Συγκλητική, που «έγινε για τις γυναίκες ό,τι ο Μέγας Αντώνιος για τους άντρες» (Ωρολόγιον το Μέγα, λειτουργικό βιβλίο, 5 Ιανουαρίου). Επίσης, μεγάλα γυναικεία αναστήματα του μοναχισμού καθοδήγησαν άντρες ή έγιναν παραδείγματα για άντρες, ακόμη και αγίους, όπως η αγία Μαρία η Αιγυπτία (παράδειγμα για τον άγιο Ζωσιμά, το βιογράφο της), η αγία Ισιδώρα η διά Χριστόν σαλή (ανακαλύφθηκε απ τον άγιο Πιτηρούμ μετά από θεία αποκάλυψη), αλλά και η αγία Ματρώνα η Χιοπολίτιδα, η αγία Γενεβιέβη των Παρισίων, η αγία Ειρήνη η Χρυσοβαλάντου (που έσωζε θανατοποινίτες με κατ’ ευθείαν παρέμβαση στον αυτοκράτορα – εμφανιζόμενη στο όνειρό του, καθώς λέει η βιογραφία της) κ.π.ά., ενώ στα νεότερα χρόνια έχουμε την αγία Φιλοθέη την Αθηναία, την αγία Ελισάβετ της Ρωσίας κ.π.ά.

Ακόμη και το Άγιο Όρος δεν ανδροκρατείται, αφού αποτίνει φόρο τιμής στη μεγάλη Ηγουμένη του, τη Θεοτόκο, που εικονίζεται με τα διακριτικά της ηγουμενίας να εποπτεύει τα αγιορείτικα μοναστήρια.

Υπήρξαν όμως και αγίες που διατέλεσαν ηγουμένες μικτών μονών, δηλαδή μονών με δυο κτηριακά συγκροτήματα (ένα για άντρες και ένα για γυναίκες) στον ίδιο αύλειο χώρο. Τέτοια είναι η αγία Χίλντα του Γουΐτμπυ στην ορθόδοξη αρχαία Αγγλία (614-680 μ.Χ.):

«Η αγία Χίλντα ήταν από τις πιο γνωστές ηγουμένες μοναστηριών της εποχής εκείνης. Το μοναστήρι της ήταν μικτό, με άντρες και γυναίκες, που ζούσαν σε ξεχωριστά κτίρια, όπως και στην σημερινή Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου στο Έσσεξ. Αξιοσημείωτο είναι πως μία ηγουμένη κατά την Κέλτικη Εκκλησία είχε δικαιώματα πνευματικής καθοδήγησης αλλά όχι δικαίωμα χορήγησης άφεσης αμαρτιών και άσκησης των υπολοίπων ιερατικών καθηκόντων. Έτσι πολλοί συμβουλεύονταν τις ιερές ηγουμένες για θέματα πνευματικά. […]», Παντελή Χατζηιωάννου, Ο βίος του αγίου Δαβίδ Ουαλίας (ανέκδοτη μελέτη), Εισαγωγή, σημ. xxxv.

Ας δούμε επίσης άλλο ένα τόπο υπέροχης συμβίωσης μοναχών και μοναζουσών, που αναφέρεται στο Αναστασίου Κ. Καραγιάννη, Η οσιοπαρθενομάρτυς Θεοδώρα η Πελοποννησία (η εν Βάστα Αρκαδίας), εκδ. Απόστολος Βαρνάβας, Αθήνα 2005, σελ. 22-23 (υποσ.): το Σαραντάριο όρος (Παλαιστίνη).

«Καλό είναι, προκειμένου να συγκρίνουμε απλά την απάθεια, στην οποία έφθασε η Αγία Θεοδώρα, ζώντας επί χρόνια σε ανδρικό κοινόβιο, με την απάθεια των αναχωρητών και μοναχών, οι οποίοι έζησαν θαυμαστά, άνδρες και γυναίκες μαζί, στο Σαραντάριο όρος, όπου ενήστευσε ο Ιησούς Χριστός επί 40 ημέρες, αν δούμε τι γράφει ο Ευάγριος (6ος μ.Χ. αιώνας) στην Εκκλησιαστική του Ιστορία για το βίο αυτών [σ.σ. πρόκειται για τον Ευάγριο το Σχολαστικό από τη Συρία και όχι για τον ωριγενιστή του 4ου αι. Ευάγριο Ποντικό].

[…] Άλλοι έμεναν με θηρία μαζί και άλλοι είχαν επινοήσει άλλο είδος ασκήσεως, διαμένοντες μέσα στην καυτή έρημο, άνδρες και γυναίκες μαζί, αφού είχαν καλύψει μόνον τα διακριτικά του φύλου τους, ενώ το υπόλοιπο σώμα τους ήταν γυμνό, περιφρονώντας τη ζέστη και το ψύχος.

Η απάθειά τους προς όλα τα μάταια και τερπνά του κόσμου ήταν παραδειγματική. Σε τέτοιο σημείο απαθείας έφθασαν, ώστε με τους άνδρες ένοιωθαν σαν άνδρες και με τις γυναίκες σαν γυναίκες και επιθυμούσαν να μετέχουν σε κάθε περίπτωση και των δύο φύσεων (αρσενικής και θηλυκής) και να μην είναι μιας μόνο φύσεως.

Διότι τόσο πολύ, λέγει ο Ευάγριος, τ’ αντίθετα αναμίχθηκαν, ώστε η Θεία Χάρη συγκέντρωνε τα άμικτα και πάλι τα διαιρούσε, συγκατοικούσε δε μέσα τους η ζωή και η νέκρωση, δηλαδή τα ενάντια και προς τη φύση και προς τα πράγματα. Έτσι, εκεί μεν που υπήρχε πάθος, ένοιωθαν νεκρούς τους εαυτούς τους, ωσάν να ήταν μέσα στον τάφο, εκεί δε που υπήρχε αρετή, ένοιωθαν προς το Θεό ικεσία, δύναμη στο σώμα, σφρίγος νεανικό, και ας ήταν προχωρημένης ηλικίας…».

Σήμερα μικτή μονή είναι η μονή Τιμίου Προδρόμου στο Έσσεξ της Αγγλίας, ιδρυθείσα από τον άγιο γέροντα Σωφρόνιο Σαχάρωφ (1896-1993), μέλος της οποίας είναι και η συγγραφέας και παιδαγωγός αδελφή Μαγδαληνή, βιβλία της οποίας κυκλοφορούν και στα ελληνικά, όπως το Σκέψεις για τα παιδιά στην Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα, έκδ. μονής Έσσεξ (βλ. εδώ: http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=103).

Άδικα λοιπόν αναζητούν κάποιοι δείγματα «μισογυνισμού» στους μεγάλους διδασκάλους του ορθόδοξου χριστιανικού αγώνα. Πίσω από τα λόγια των μεγάλων αγίων υπάρχει μια άγνωστη σε μας (τους εκτός μοναχικού βίου και φωτισμού) πραγματικότητα – μια πραγματικότητα που χαρακτηρίζεται από μεγάλη αγάπη, συγχώρηση (συν+χώρηση) και αγωνία για την αιώνια και ισότιμη σωτηρία «πάντων και πασών».

Άφθαρτοι άγιοι στην ορθοδοξία

Επιμέλεια: Θ. Ι. Ρηγινιώτης

Η αφθαρσία του σώματος είναι η πιο «εντυπωσιακή» φανέρωση της αγιότητας ενός ανθρώπου. Είναι μια ιδιότυπη κατάσταση ανεξήγητης «μουμιοποίησης», κατά την οποία το σώμα εμφανίζει μερική αφθαρσία (δεν έχει υγρά) και διατηρεί την ευλυγισία του ζωντανού σώματος, χωρίς φυσικά να υποστεί ταρίχευση.

Η απουσία ταρίχευσης είναι προφανής κι από το ότι άφθαρτοι άγιοι αναδεικνύονται σε όλες τις εποχές και όχι μόνο σε χριστιανικές χώρες όπως το Βυζάντιο ή η τσαρική Ρωσία, αλλά και στην οθωμανική αυτοκρατορία, στο σημερινό Ισραήλ κ.λ.π. Θα έπρεπε να υπάρχει μια μυστική μέθοδος ταρίχευσης, γνωστή σε όλες τις εποχές σε όλους τους ορθόδοξους χριστιανούς (όλους τους επισκόπους ενδεχομένως), αλλά άγνωστη στην ιατρική, που χρησιμοποιείται επιλεκτικά, με ανεξήγητα κριτήρια επιλογής, σε τυχαίους ανθρώπους, με χρονική απόσταση αιώνων και τεράστια γεωγραφική απόσταση, ενώ δε χρησιμοποιείται σε μεγάλους αυτοκράτορες ή σε άλλους αγίους κ.τ.λ. Δε φαίνεται να υπάρχει τέτοια συνομωσία κατασκευής άφθαρτων αγίων.

Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι μπορεί να πρόκειται για κάποια φυσική μουμιοποίηση, που οφείλεται στις συνθήκες ζωής ή ταφής τους. Ωστόσο, ακόμα κι αν υπάρχει πιθανότητα για κάτι τέτοιο, η έκταση και η γεωγραφική διασπορά του φαινομένου θα έπρεπε να είναι διαφορετική γιατί π.χ. μόνο ορθόδοξοι; γιατί άνθρωποι εγνωσμένης αγιότητας; γιατί μόνο τόσοι; Τουλάχιστον στις ορθόδοξες χώρες, που οι συνθήκες ζωής και ταφής είναι περίπου ίδιες για όλους, θα έπρεπε να έχει διαπιστωθεί ότι πρόκειται για φυσικό φαινόμενο. Άλλωστε δεν είναι μόνο του συνδέεται με ευωδία, με θαυμαστά φαινόμενα άλλου τύπου κ.τ.λ.

Ο σύγχρονος άνθρωπος (που δέχεται ως δόγμα την ανυπαρξία του μεταφυσικού κόσμου) εύκολα σκέφτεται πως αυτά μπορεί να είναι απάτες ή μύθοι. Βέβαια, υπάρχουν αμέτρητες μικρολεπτομέρειες που δε μπορεί να είναι τίποτα απ’ τα δυο. Το σημαντικότερο τεκμήριο για μας ότι τα άφθαρτα λείψανα είναι γνήσια είναι ότι οι άλλοι άγιοι τα παραδέχονται και τα σέβονται ως κληρονομιά των αγίων στη Γη (βλ. π.χ. το βίο των αγίων Σάββα και Συμεών της Σερβίας, που έγραψε ο όσιος της εποχής μας Σέρβος Πατέρας της Εκκλησίας και σπουδαίος φιλόσοφος Ιουστίνος Πόποβιτς).

Σημειωτέον ότι η ψυχή των αγίων δεν είναι στα λείψανά του, αλλά στον κόσμο του Θεού, που συμβατικά ονομάζουμε «ουρανό». Τους αγίους (άφθαρτους ή μη) τους τιμάμε, τους αγαπάμε, τους θεωρούμε το θεϊκό απάνθισμα της ανθρωπότητας, αλλά, το τονίζω, δεν τους λατρεύουμε, γιατί μόνο το Θεό λατρεύουμε, όχι τα δημιουργήματά Του.

Α. Άφθαρτα λείψανα που υπάρχουν σήμερα

1. Αγία Σολομονή. Το αρχαιότερο άφθαρτο σώμα αγίας φυλάσσεται μέχρι σήμερα στο πατριαρχείο της ΚΠολης. Ανήκει στην αγία Σολομονή, μητέρα των αγίων 7 Μακκαβαίων Παίδων, που βασανίστηκαν μέχρι θανάτου από το βασιλιά της Συρίας Αντίοχο τον Επιφανή το 168 π.Χ. και γιορτάζουν την 1 Αυγούστου.

Πηγή: Βίος και ακολουθία της αγίας Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας και της οσίας Θεοφανούς της Βασιλίδος, εκδ. «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη, σελ. 10-11.

2. Αγία Ευφημία η μεγαλομάρτυρας, νέα κοπέλα που θανατώθηκε με φρικτούς βασανισμούς στο διωγμό του Διοκλητιανού (303-304 μ.Χ.). Το σώμα της φυλάσσεται στο πατριαρχείο της ΚΠολης, μαζί με της αγίας Σολομονής, της αγίας Αργυρής και της αγίας Θεοφανούς. Η 4η Οικουμενική Σύνοδος (451 μ.Χ.) τοποθέτησε σ’ αυτό ένα ορθόδοξο και ένα μονοφυσιτικό δογματικό κείμενο, ώστε με μια «θεοσημία» να φανεί ποιο από τα δύο εκφράζει τη χριστιανική αλήθεια. Το πρωί στα χέρια της η αγία κρατούσε το ορθόδοξο κείμενο, ενώ το μονοφυσιτικό είχε πέσει στα πόδια της. Το επεισόδιο αναφέρεται στην επιστολή της συνόδου προς τον πάπα Λέοντα, αλλά σημασία έχει ότι η αγία θεωρείται έκτοτε δασκάλα της πίστης, ισότιμη με τους Πατέρες Εκκλησίας –μια «Μητέρα»– και ζωγραφίζεται να κρατάει ένα βιβλίο, όπως εκείνοι.

3. Άγιος Σπυρίδωνας. Πατέρας της Εκκλησίας του 4ου αιώνα. Αν και βοσκός, σχεδόν αγράμματος, έγινε επίσκοπος Τριμυθούντος της Κύπρου και η αγιότητά του τον έκανε σεβαστό. Καταγράφονται πολλά θαύματά του ενώ ακόμη ζούσε. Το άφθαρτο σώμα του μεταφέρθηκε κάποια στιγμή στην ΚΠολη και μετά την άλωση (1453) στην Κέρκυρα, όπου και φυλάσσεται μέχρι σήμερα, όπως και της αγίας Θεοδώρας. Εορτάζει στις 12 Δεκεμβρίου.

4. Αγία Θεοδώρα η Αυγούστα (αυτοκράτειρα), 815-867 μ.Χ. Σύζυγος του τελευταίου εικονομάχου αυτοκράτορα Θεόφιλου. Μετά το θάνατό του, το 842 μ.Χ., αναστήλωσε τις εικόνες, θέτοντας οριστικό τέλος στην εικονομαχία. Κυβέρνησε με επιτυχία, αλλά αργότερα εξαναγκάστηκε από το γιο της, το Μιχαήλ Γ΄, που επηρεαζόταν από το φιλόδοξο αδελφό της Βάρδα, να γίνει μοναχή. Το σώμα της βρίσκεται στην Κέρκυρα. Εορτάζει 11 Φεβρουαρίου.

5. Αγία Θεοφανώ η Αυγούστα, 863-893 μ.Χ. Σύζυγος του αυτοκράτορα Λέοντα Στ΄ του Σοφού. Περιφρονημένη από το σύζυγό της και δέσμια των υποχρεώσεων της αυλής (γι’ αυτό και απέτυχε να πάρει διαζύγιο), έζησε ως μοναχή μέσα στα ανάκτορα και, μετά το θάνατο της μικρής κόρης της, στη μονή των Βλαχερνών, όπου και πέθανε μετά από ένα χρόνο σε ηλικία μόλις 30 ετών. Το σώμα της φυλάσσεται μέχρι σήμερα στο πατριαρχείο της ΚΠολης.

6. Άγιος Ιωσήφ ο Σαμάκος. Απλός ιερέας από το Χάνδακα (Ηράκλειο) της Κρήτης, που το φιλανθρωπικό του έργο έφτασε τα όρια του πάθους: αφού μοίρασε όλα του τα υπάρχοντα στους φτωχούς, καθώς και το μερίδιό του από την ελάχιστη κληρονομιά που του άφησε ο πνευματικός του πατέρας (ο «γέροντάς» του), πρόσφερε τα λίγα του εισοδήματα (τη νύχτα άφηνε κρυφά χρήματα στα σπίτια των φτωχών) σε βαθμό που συχνά έμενε χωρίς δεκάρα, και τότε, κατά την παράδοση, από θαύμα βρίσκονταν ψωμιά στο σακούλι του για να μπορεί να τροφοδοτεί τους αναξιοπαθούντες που του ζητούσαν βοήθεια. Σεβαστός από Κρητικούς και Ενετούς (Ενετοκρατία στην Κρήτη) κοιμήθηκε ηλικιωμένος το 1511. Το άφθαρτο και θαυματουργό σώμα του μεταφέρθηκε στη Ζάκυνθο, όπου φυλάσσεται και σήμερα, το 1669, όταν ο Χάνδακας έπεσε στα χέρια των Τούρκων.

Πηγή: ο Μέγας Συναξαριστής, στις 22 Ιανουαρίου (εορτή του αγίου Ιωσήφ Σαμάκου).

7. Άγιος Γεράσιμος της Κεφαλλονιάς. Σπουδαίος ασκητής του 16ου αιώνα. Κοιμήθηκε το 1579. Το σώμα του αργότερα θάφτηκε με διαταγή του επισκόπου Φιλαδελφείας Γαβριήλ Σεβήρου, γιατί η τιμή που του απέδιδαν οι Κεφαλλονίτες κόντευε να προσλάβει διαστάσεις ειδωλολατρίας. Λόγω παλλαϊκού αιτήματος, έγινε νέα ανακομιδή το 1618 ή 1619. Γιορτάζει 16 Αυγούστου και 20 Οκτωβρίου.

8. Άγιος Διονύσιος της Ζακύνθου. Πατέρας της Εκκλησίας του 16ου αιώνα. Επίσκοπος Αιγίνης και αργότερα λειτουργός σε διάφορες εκκλησιαστικές θέσεις στη Ζάκυνθο. Πολύ μορφωμένος, με μεγάλο κοινωνικό έργο, τελικά αποσύρθηκε στη μονή Αναφωνήτριας, όπου και έκρυψε από τα μάτια της αστυνομίας το φονιά του αδελφού του, προτιμώντας να τον συγχωρήσει και να τον οδηγήσει στη μετάνοια και τη σωτηρία παρά να τον παραδώσει. Κοιμήθηκε το 1622. Γιορτάζει στις 17 Δεκεμβρίου. Το σώμα του φυλάσσεται στη Ζάκυνθο, όπως και του αγίου Ιωσήφ του Σαμάκου.

9. Άγιος Αθανάσιος ο Πατελάρος ο Θαυματουργός. Πατριάρχης ΚΠόλεως καταγόμενος από την Αξό Μυλοποτάμου του νομού Ρεθύμνης. Άνθρωπος με εξαιρετική μόρφωση και πολυτάραχη ζωή, έμεινε πατριάρχης για λίγο μόνο καιρό και, μετά από περιπλανήσεις, κατέληξε στη Ρωσία, όπου και παρέμεινε μέχρι την κοίμησή του (1654). Το άφθαρτο σώμα του βρίσκεται στο Χάρκοβο της Ρωσίας, αλλά το κεφάλι και τα χέρια του κόπηκαν για να μελετηθούν σε σοβιετικά εργαστήρια. Ωστόσο δεν αναφέρθηκαν ποτέ πορίσματα αυτών των μελετών, ούτε ξέρουμε πού βρίσκονται σήμερα τα τεμάχια αυτά του ιερού λειψάνου.

10. Αγία Αργυρή η νεομάρτυρας (1688-1721). Νέα κοπέλα από την Προύσα της Βιθυνίας. Σε ηλικία 17 ετών απέρριψε πρόταση γάμου Τούρκου άρχονται και παντρεύτηκε έναν χριστιανό. Ο Τούρκος τη συκοφάντησε ότι, δήθεν, ήταν μουσουλμάνα και αλλαξοπίστησε. Αρνούμενη να ασπαστεί το ισλάμ, καταδικάστηκε σε ισόβια και κλείστηκε στη φυλακή του Ζινδάν (ΚΠολη), όπου υποβαλλόταν σταδιακά σε βασανιστήρια. Πέθανε στη φυλακή μετά από 16 χρόνια, αφού μια μέρα νωρίτερα μετάλαβε κρυφά. Το 1725 το σώμα της βρέθηκε άφθαρτο, όπως και παραμένει μέχρι σήμερα και φυλάσσεται στην ΚΠολη. Εορτάζει στις 30 Απριλίου.

11. Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος. Άγιος του 18ου αιώνα. Ιπποκόμος Τούρκου αφέντη στο Προκόπι της Μικράς Ασίας, κατόρθωσε, λόγω του αδαμάντινου χαρακτήρα του, να του επιτραπεί να διατηρήσει τη χριστιανική του πίστη. Πέθανε ειρηνικά. Το σώμα του μεταφέρθηκε στην Ελλάδα κατά τη μικρασιατική καταστροφή και φυλάσσεται στην Εύβοια. Είναι μαύρο, γιατί οι Τούρκοι είχαν αποπειραθεί να το κάψουν.

12. Άγιος Τύχων του Ζαντόνσκ ο Θαυματουργός (1724-1783). Σπουδαίος και θαυματουργός ασκητής από το Ζαντόνσκ της Ρωσίας. Διατέλεσε για λίγα χρόνια αρχιεπίσκοπος του Βορόνεζ, παραιτήθηκε όμως γιατί ποθούσε την ασκητική ζωή. Το σώμα του βρέθηκε άφθαρτο 63 χρόνια μετά την κοίμησή του, όπως είναι και σήμερα. Εορτάζει στις 13 Αυγούστου.

* Νεότεροι άγιοι, που δεν έχουν αναγνωριστεί επίσημα:

1. Όσιος Γουρίας Κάρπωφ (1815-1882). Αρχιεπίσκοπος της Συμφερούπολης της Κριμαίας (χερσόνησος στα νότια της Ρωσίας) με μεγάλη φιλανθρωπική και πνευματική δράση, που είχε υπηρετήσει για είκοσι χρόνια και στην ορθόδοξη Εκκλησία του Πεκίνου. Το σώμα του βρέθηκε άφθαρτο το 1929, όταν το σοβιετικό καθεστώς γκρέμισε το ναό, στον οποίο βρισκόταν ο τάφος του. Φυλάσσεται στη Συμφερούπολη.

Πηγή: Νεκτάριου Αντωνόπουλου, Αρχιεπίσκοπος Λουκάς, εκδ. Ακρίτας 2003, σελ. 444-445.

2. Όσιος Ιωάννης ο Ρουμάνος. Ασκητής και ποιητής, που έζησε σε μια σχισμή των βράχων στην έρημο του Χοζεβά, στην Παλαιστίνη (Ισραήλ). Κοιμήθηκε το 1960. Το σώμα του φυλάσσεται στη μονή των αγίων Ιωάννη και Γεωργίου του Χοζεβά.

3. Οσία Ειρήνη Μυρτιδιώτισσα. Νεαρή μοναχή από τις Οινούσσες (Δωδεκάνησα), κόρη ευσεβούς οικογένειας που και οι γονείς της έγιναν μοναχοί. Κοιμήθηκε 21 ετών το 1960. Το σώμα φυλάσσεται στις Οινούσσες. Δημοσιεύματα του νομίατρου Χίου και του γιατρού Αλ. Καλόμοιρου επιβεβαιώνουν ότι η περίπτωσή της είναι ανεξήγητη, ενώ υπάρχει η μαρτυρία του Ελβετού γιατρού Bessler, που ήταν παρών κατά την κοίμηση μέχρι και την κηδεία, ότι το σώμα δεν υπέστη κανενός είδους φαρμακευτική παρέμβαση.

Πηγή: περιοδικό «Όσιος Φιλόθεος της Πάρου», εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, τεύχ. 15, Σεπτ.-Δεκ. 2005.

4. Όσιος ιερομάρτυρας Φιλούμενος. Κύπριος ιερομόναχος, που δολοφονήθηκε άγρια το 1979 στο μοναστήρι του Πηγαδιού του Ιακώβ (Φρέαρ του Ιακώβ) στους Αγίους Τόπους. Το σώμα του φυλάσσεται στη Θεολογική Σχολή της Αγίας Σιών, στην Παλαιστίνη.

Πηγές: Κλείτου Ιωαννίδη, Γεροντικό του 20ού αιώνος, εκδ. Παναγόπουλος, Αθήνα 1999, Νικολάου Ζαχαριάδη, Βιώματα και διδαχές σύγχρονων Γερόντων, Πύργος Ηλείας, Ο άγιος νέος ιερομάρτυς Φιλούμενος ο Κύπριος, έκδ. Ι. Μ. Αγίου Νικολάου, Ορούντα – Κύπρος 2003.

5. Γέροντας Βησσαρίων (1908-1991). Εξαίρετος μοναχός από το Πεταλίδι Μεσσηνίας, που έζησε και κοιμήθηκε στη μονή Αγάθωνος, στο νομό Φθιώτιδας. Διακρίθηκε για την πνευματική και φιλανθρωπική του δράση. Το σώμα του ανακαλύφθηκε ανέπαφο στις 2 Μαρτίου 2006, πράγμα που έγινε πρώτο θέμα στην επικαιρότητα. Ο ιατροδικαστής Γιαμαρέλος εξέτασε το σώμα και αποφάνθηκε ότι η περίπτωσή του είναι ανεξήγητη. Το θέμα προκάλεσε έντονους διαξιφισμούς στα κανάλια, ανάμεσα σε «πιστούς» και «άπιστους».

Β. Άφθαρτα λείψανα που δεν υπάρχουν πια

1. Αγία Μαρία η Μαγδαληνή. Η γνωστή μαθήτρια του Κυρίου και ισαπόστολος. Το σώμα της ήταν θαμμένο στην Έφεσο της Μικράς Ασίας, όπου και πέθανε. Μεταφέρθηκε στην ΚΠολη από τον αυτοκράτορα Λέοντα Στ΄ το Σοφό το 890 μ.Χ. μαζί με το λείψανο του αγίου Λαζάρου από την Κύπρο. Η εκδοχή ότι πρόκειται για μετανοημένη πόρνη, θεωρία άγνωστη στα ευαγγέλια, παρέμεινε και παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστη και στην ορθόδοξη παράδοση το ίδιο και η νεόκοπη εκδοχή για δήθεν ερωτική σχέση της με τον Ιησού (κάτι τέτοιο δεν μπορεί να αληθεύει, γιατί στο πρόσωπο του Ιησού έχει ήδη συντελεστεί ο «ιερός γάμος» Θεού και ανθρωπότητας, οπότε είναι άτοπο να υποθέσουμε ότι ο Ιησούς παντρεύτηκε μια γυναίκα). Το ιερό λείψανό της αγνοείται, αλλά το δεξί χέρι της, άφθαρτο και με θερμοκρασία σώματος, φυλάσσεται στην ιερά μονή Πέτρας του Σίμωνος στο Άγιο Όρος, όπου η αγία τιμάται ως δεύτερη κτήτορας της μονής (μετά τον άγιο Σίμωνα).

Πηγή: ο Μέγας Συναξαριστής και η Εκκλησιαστική Ιστορία του Νικηφόρου Κάλλιστου Ξανθόπουλου.

2. Άγιος Σάββας της Σερβίας. Γιος του βασιλιά της Σερβίας Συμεών, που, μαζί με τον πατέρα του, εγκατέλειψαν τη βασιλική εξουσία και έγιναν μοναχοί. Ίδρυσαν τη μονή Χιλανδαρίου στο Άγιο Όρος. Κοιμήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 1236 στη Βουλγαρία. Το άφθαρτο σώμα του μεταφέρθηκε στο Μιλέσοβο της Σερβίας το 1237 και, λόγω των πολλών θαυμάτων του, το έκαψαν οι Τούρκοι κατακτητές στο 1594.

Πηγή: Ιουστίνου Πόποβιτς, Βίος και πολιτεία των αγίων Σάββα και Συμεών, εκδ. Το περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη.

3. Άγιος Νεκτάριος Αιγίνης ο Θαυματουργός. Άνθρωπος με διαμαντένιο ήθος, θεωρήθηκε επικίνδυνος από φιλόδοξους αρχιερείς του πατριαρχείου Αλεξανδρείας (όπου ήταν επίσκοπος Πενταπόλεως) ως πιθανός διάδοχος του πατριαρχικού θρόνου, συκοφαντήθηκε και το 1890 εξορίστηκε στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα περιφρονήθηκε λόγω του κακού ονόματος που τον ακολουθούσε, αλλά, όταν το 1894 διορίστηκε διευθυντής στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή (σχολή υποψηφίων ιερέων), στην Αθήνα, τότε το ήθος του έλαμψε πανηγυρικά και επιτέλους έγινε αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα σπουδαίο άνθρωπο. Από το 1908 έζησε στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας που είχε ιδρύσει στην Αίγινα και το 1920 πέθανε από καρκίνο στο Αρεταίειο Νοσοκομείο στην Αθήνα.

Από το 1921 το σώμα του βρέθηκε ανέπαφο και ευωδίαζε σε όλες τις εκταφές. Σώζεται το πόρισμα του νομίατρου της Αίγινας του 1932 Γ. Ξύδια, που επιβεβαιώνει ότι το φαινόμενο είναι ανεξήγητο. Στην ανακομιδή του 1953 βρέθηκαν μόνο τα οστά σε όνειρο μοναχής του μοναστηριού, ο άγιος φέρεται να λέει ότι ο ίδιος παρακάλεσε το Θεό «να λυθεί το σώμα του», για να αξιοποιηθούν τα λείψανά του στην καθιέρωση ναών(1) . Το 1961, με παλλαϊκή απαίτηση (λόγω των πολλών θαυμάτων και εμφανίσεών του), το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον ανακηρύσσει άγιο. Πριν λίγα χρόνια, το πατριαρχείο Αλεξανδρείας του ζήτησε συγγνώμη μετά θάνατον με επίσημο έγγραφο που βρίσκεται αναρτημένο στον τοίχο του φτωχικού κελιού του, στο μοναστήρι της Αγ. Τριάδας, στην Αίγινα. Εκεί βρίσκεται και ο τάφος του, από τον οποίο ακούγεται συνεχώς ένας ανεξήγητος ανεπαίσθητος ήχος. Εορτάζει στις 9 Νοεμβρίου.

***

Σημ.: Στις περιπτώσεις των αγίων όπου δεν αναφέρεται πηγή, πηγή είναι η Εγκυκλοπαίδεια του «Ηλίου», εκδ. Ιωάννη Δ. Πασσά, στα αντίστοιχα λήμματα. Βλ. όμως και τις βιογραφίες τους, όπου υπάρχουν.

***

(1)Οι χριστιανικοί ναοί καθιερώνονται με πολύωρη τελετή (που λέγεται ενθρονισμός ή εγκαίνια), κατά την οποία τοποθετούνται στην αγία τράπεζα μικρά τεμάχια από λείψανα αγίων αυτό συμβαίνει, γιατί ο αληθινός ναός του Θεού είναι αχειροποίητος: το ανθρώπινο σώμα (βλ. Α΄ Κορινθ. γ΄16-17, στ΄ 19), ενώ οι πρώτοι ιστορικά χριστιανικοί ναοί ήταν οι τάφοι των μαρτύρων, από τους οποίους κατάγεται η σημερινή αγία τράπεζα.

Αφιέρωμα του MEGA στο Γέροντα Παΐσιο (στην «Κοινωνία ώρα Mega»)

Πηγή: Αγιορείτικες μνήμες

Οι υποστηρικτές της απομάκρυνσης των Ιερών Συμβόλων, η ανεξιθρησκεία και η Δημοκρατία

Πηγή: amen.gr

του Μητροπολίτη Προικοννήσου π.Ιωσήφ

Φαίνεται ότι το «Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι» (ΕΠΣΕ) τους τελευταίους καιρούς έχει βαλθεί να τρομοκρατήσει κάθε Έλληνα που έχει επιλέξει να μην  αποκρύβει τη θρησκευτική του ταυτότητα. Η εργολαβική και κατά συρροή απαίτηση από ποικίλες εκφράσεις εξουσίας (Ευρωπαϊκό Δικαστήριo, Ελληνικά Δικαστήρια, Συνήγορο του Πολίτη κ.ο.κ.) να ενεργοποιηθούν προς την κατεύθυνση απομακρύνσεως κάθε θρησκευτικού συμβόλου (Σταυρού, εικόνας, Ευαγγελίου) από τους χώρους εκπαίδευσης και δικαιοσύνης έχει αρχίσει να παίρνει μορφή παράκρουσης και μανίας καταδιώξεως!

Και βέβαια πρέπει να είναι κανείς αφελής για να πιστέψει ότι οι «ακτιβιστές» θα περιορισθούν σε αυτά. Μετά από λίγο θα ακούσουμε και άλλα: Θα τους ενοχλεί λ.χ. ο ήχος της καμπάνας, ο σταυρός στη σημαία ή στο εθνόσημο, η δημόσια εμφάνιση της κληρικής περιβολής και δεν ξέρω τι άλλο!

Εγώ ως «κουτός και αγράμματος και από ορεινό χωριό» βλέπω το Ηνωμένο Βασίλειο λ.χ. να έχει ανώτατο άρχοντα ex officio αρχηγό της Εκκλησίας της Αγγλίας, τη σημαία του να έχει του Σταυρό του Χριστού και το σταυρό του Αγίου Ανδρέα, το δικαιϊκό του σύστημα να είναι αξεχώριστα συνυφασμένο με το εκκλησιαστικό δίκαιο (εξ ου και το περίφημο LLB όλων των δικηγόρων = Μπάτσελορ του κοσμικού και εκκλησιαστικού δικαίου!!) τον Εθνικό Ύμνο να επικαλείται το Θεό να σώζει τη βασίλισσα κ.α.π. Βλέπω φαρδύ πλατύ το Σταυρό στη σημαία της Δανίας, της Σουηδίας, της Φινλανδίας (έρημο Ελσίνκι!), της Νορβηγίας, πολύ «σκοταδιστικών», ως γνωστόν, Ευρωπαϊκών χωρών, για να μην πάω στην ασιατική Γεωργία (που η δική της έχει 5 (πέντε) σταυρούς!).

Βλέπω στην «καθυστερημένη» Αυστραλία (πολύ μακριά πέφτει!) να ορκίζονται οι Κυβερνήτες στη Βίβλο και νομίζω πως το ίδιο συμβαίνει και με τις Η.Π.Α. και τον Πρόεδρό τους, όπου βέβαια όλα αρχίζουν και τελειώνουν με το «σκοταδιστικό» God bless America (ο Θεός να ευλογεί την Αμερική). Βέβαια μπορεί να φταίει το ότι είμαι κουτός και αγράμματος κι’ από ορεινό χωριό, πάντως δεν έχω πληροφορηθεί πως γίνονται για όλα αυτά αντιδράσεις, κάποιοι να νιώθουν προσβεβλημένοι, να θέλουν να ξωπετάξουν κ.τ.τ.

Αυτή η έρημη Ελλάδα δεν προήλθε από παρθενογέννηση. Κάποιοι αγωνίστηκαν να την φτιάξουν, θυσιάσαν περιουσίες, θυσιάσαν ζωές, αίμα, πολύ αίμα!... Κι αυτοί  που αγωνίσθηκαν, που θυσίασαν περιουσίες και ζωές κι ακριβοπλήρωσαν με πολύ αίμα λίγο ελεύθερο ουρανό για ν’ ανασάνουν, τόκαμαν για να μπορούν να κάνουν το σταυρό τους ελεύθερα ή όπως θαλέγε κι ο «μπανάλ» ο Σεφέρης: «για του Χριστού την πίστη, και για την ψυχή του ανθρώπου καθισμένη στα γόνατα της Υπερμάχου Στρατηγού, πουχε στα μάτια της ψηφιδωτό τον καημό της Ρωμιοσύνης». Έτσι στήθηκε κι έτσι έφτασε ως τον 21ον αιώνα η έρημη Ελλάδα.

Πριν λίγους μήνες κάποιοι έκαμαν κάποια παρόμοια με των ΕΠΣΕιτών συζήτηση την Αυστραλία. Κι ο Πρωθυπουργός της «απολίτιστης» αυτής Χώρας είπε ξεκάθαρα: «Αυτοί που έφτιαξαν αυτή την Χώρα, τη χτίσανε πάνω σε χριστιανικά θεμέλια και αρχές. Όσοι έρχονται εδώ οφείλουν να το ξέρουν και να το σέβωνται. Αν δεν τους αρέσει μπορούν να πάρουν το καπελάκι τους και να πάνε κάπου αλλού» (προφανώς στην ΕΠΣΕλλάδα που έχει φρέσκο αέρα στα μυαλά μερικών)!

Κανείς τίμιος άνθρωπος δε θ’απαιτήσει ποτέ από έναν άθεο να υποκριθεί το θρησκευόμενο, ούτε από τον πιστό κάποιας θρησκείας ή αίρεσης ή παραθρησκείας ν’ακολουθήσει πιστεύματα, έθιμα ή πρακτικές χριστιανικές. Άλλωστε η ανεξιθρησκεία και ως όρος είναι απόλυτα ελληνικός, και μάλιστα παπαδίστικος! Είναι επινόηση και εφεύρημα λεκτικό του Ευγένιου Βούλγαρη (Αρχιερέως, ως γνωστόν, σοφού ακαδημαϊκού  διαφωτιστή όχι όμως αθέου α λά Βολταίρ, κλπ. κλπ.).

Ρωτάω με το κουτό και αγράμματο κι απ’ ορείνο χωριό μυαλό μου: Ρώτησαν οι φίλοι ΕΠΣΕίτες τους Μουσουλμάνους λ.χ. βουλευτές του Ελληνικού Κοινοβουλίου αν θέλουν να πάψουν να ορκίζονται στο Κοράνιο ή τους Ισραηλίτες συμπατριώτες μας όταν προσφεύγουν στα δικαστήρια αν έχουν πρόβλημα με τον όρκο που δίδουν ή τέλος πάντων αν τους ενοχλεί η εικόνα του Χριστού (Εβραίου, ως γνωστόν, στο γένος κατά το ανθρώπινο, και Προφήτου του Ισλάμ κατά το Κοράνι, αντίστοιχα); Ρωτάω (με το κουτό κλπ.) από πότε οι μειοψηφίες (ΕΠΣΕίτες) θα επιβάλλουν τη θέληση τους στις πλειοψηφίες; Οι πλειοψηφίες παντού διαμορφώνουν τις συνθήκες (με σεβασμό στις μειοψηφίες) και οι μειοψηφίες συνυπάρχουν. Αυτό ξέρω (με το κουτό κλπ.) πως είναι η Δημοκρατία. Το αντίθετο είναι καραμπινάτος φασισμός!...Ναι, μα ό,τι ιερό και όσιο έχω!...  
 

Ανθολόγιον 15: Κική Δημουλά

Ο παρηγορητικός χρόνος. Όταν φεύγει μας αφήνει το τηλέφωνο του. Απαντάει πάντα η στενογράφος του: η μνήμη. Ποτέ ο ίδιος.

Κική Δημουλά, Ο φιλοπαίγμων μύθος,  εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2003, σελ.19

Άγιοι Προστάτες: Ο άγιος Στυλιανός

Ο Άγιος ασκήτεψε στην έρημο σε σπηλιά. Τιμάται και ως γιατρός ανίατων ασθενειών. Όταν πέθαινε το παιδί ενός ζευγαριού, οι μητέρες ζωγράφιζαν την εικόνα του Αγίου να κρατά ένα βρέφος και τον επικαλούνταν. Αμέσως οι μητέρες «στυλώνονταν», συλλάμβαναν και γεννούσαν άλλο παιδί. Αλλά και άρρωστα παιδιά μετά την επίκληση του Αγίου γίνονται καλά (στυλώνονται). Ιδιαίτερα προστατεύει τα νόθα παιδιά λόγω σχετικού θαύματος: Κάποτε οι χωριανοί κυνηγούσαν να πάρουν το παιδί που γέννησε παράνομα μία γυναίκα. Ο Άγιος έκρυψε το βρέφος μέσα στη μακριά γενειάδα του και έτσι γλίτωσε από τους διώκτες του.

Πηγή

Γιος πλουσίων γονέων (πού μάλλον γεννήθηκε στην Παφλαγονία, χωρίς αυτό να είναι σίγουρο, διότι εκεί φυλασσόταν και ιερό λείψανο του), διδάχτηκε νωρίς απ' αυτούς να είναι εγκρατής και να θεωρεί το χρήμα μέσο για την ανακούφιση και περίθαλψη των φτωχών και των αρρώστων. Αφού έτσι ανατράφηκε, και οι γονείς του πέθαναν, διαμοίρασε όλη την κληρονομιά του και πήγε σαν ασκητής στην έρημο. Εκεί γνωρίστηκε με άλλους ασκητές, πού ζούσε μαζί τους με αδελφική αγάπη, χριστιανική συγκατάβαση και επιείκεια. Δεν λύπησε ποτέ κανένα, μεγάλη του χαρά μάλιστα, ήταν να επαναφέρει τη γαλήνη στις ταραγμένες ψυχές. Η φήμη της θαυμαστής ασκητικής του ζωής έφθασε μέχρι τις πόλεις, και πολλοί έτρεχαν να τον βρουν για να ζητήσουν απ' αυτόν τις πνευματικές του οδηγίες. Ο όσιος Στυλιανός, παρά την ερημική ζωή του, έτρεφε στοργή και συμπάθεια προς τα παιδιά, πού τόσο αγαπούσε και ο Κύριος. Αν, έλεγε, η ταπεινοφροσύνη αποτελεί θεμέλιο των αρετών, η παιδική ηλικία από τη φύση της είναι περισσότερο ενάρετη, απ' ότι οι μεγαλύτεροι των φιλοσόφων. Πολλές φορές οι γονείς έφεραν προς αυτόν τα παιδιά τους, και τότε η αγαλλίαση του οσίου ήταν πολύ μεγάλη. Ο Θεός βραβεύοντας το Ιερό αυτό αίσθημα του, προίκισε τον όσιο με το χάρισμα να θεραπεύει τα άρρωστα παιδιά και να καθίστα εύτεκνους άτεκνες γυναίκες. Πέθανε πλήρης ήμερων αλλά και αρετών.
 

Εικόνα: σελίδα Οικουμενικού Πατριαρχείου

Απολυτίκιο. Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Στήλη έμψυχος, της εγκρατείας, στύλος άσειστος, της Εκκλησίας, Στυλιανέ ανεδείχθης μακάριε, ανατεθείς γαρ Θεώ εκ νεότητας, κατοικητήριον ώφθης του Πνεύματος. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Πηγή

Το πραγματικό Βατοπαίδι

Πηγή: Αγιορείτικες μνήμες

Ανθολόγιον 14: Κυριάκος Σιμόπουλος

Η δύση λαφυραγώγησε και απομύζησε τον βυζαντινό ελληνισμό.Με τις κατακτήσεις και τον κολοσσιαίο πλούτο που συγκεντρώθηκε κατά τις σταυροφορίες δημιουργήθηκαν οι προυποθέσεις για τη θεαματική οικονομική πρόοδο, ενώ η επαφή με τον αρχαίο πολιτισμό, που διαφύλαξαν με ζήλο οι βυζαντινοί,τροφοδότησε την ευρωπαική αναγέννηση. Με τα λάφυρα -υλικά και πνευματικά-των ιμπεριαλιστικών εξορμήσεων αναπτύχθηκαν τα δυτικά κράτη χωρίς εσωτερικές αναστατώσεις και κοινωνικές ανατροπές.Οι Έλληνες- το αίμα και ο ιδρώτας τους- και η πολιτιστική τους παράδοση υπήρξαν η πρώτη ύλη και οι χυμοί για την άνθηση του ευρωπαικού πολιτισμού. Θυσιάστηκε το Βυζάντιο για να σωθεί η δύση.

Κυριάκος Σιμόπουλος (1921-2001),  

Ξενοκρατία Μισελληνισμός και Υποτέλεια, 10η έκδοση, εκδ. Πιρόγα,σελ.11

Τα εισόδια της Θεοτόκου

Πηγή: Εκκλησία της Ελλάδος 
(ΣΥΝΟΔΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΠΙ ΤΗΣ  ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ, ΜΟΥΣΙΚΗΣ, ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ)

«Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον, και της των ανθρώπων σωτηρίας η προκήρυξις. Εν ναώ του Θεού τρανώς η Παρθένος δείκνυται, και τον Χριστόν τοις πάσι προκαταγγέλλεται. Αυτή και ημείς μεγαλοφώνως βοήσωμεν˙ Χαίρε της οικονομίας του Κτίστου η εκπλήρωσις».

Μία από τις κυριότερες και μεγαλύτερες Θεομητορικές εορτές του έτους είναι τα «Εισόδια» της Θεοτόκου. Η Εκκλησία μας την τιμά στις 21 Νοεμβρίου, με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Η σημασία της εορτής αυτής είναι μεγάλη και ιερή. Αποτελεί τήν βάση και την αρχή για όλη την μετέπειτα ζωή της Θεοτόκου.

Όπως γνωρίζουμε, η Παναγία Θεοτόκος, γεννήθηκε από γονείς γηραιούς, τον Ιωακείμ και την Άννα, που είχαν παρακαλέσει με πολύ πόνο τον Θεό να τους δώση ένα τέκνο και να το αφιερώσουν στο Ναό Του. Πραγματικά, αυτό και έκαναν. Οταν δηλαδή η Μαρία έγινε τριών ετών την έφεραν οι ίδιοι οι γονείς της στο Ναό και την παρέδωσαν στα χέρια του Ζαχαρία του ιερέα. Αυτός την αγκάλιασε, την ευλόγησε και είπε: «Εμεγάλυνε ο Κύριος το ονομά σου σε όλες τις γενεές. Με σένα θα ευλογηθούν τα έθνη και ο Κύριος θα λυτρώση τους υιούς του Ισραήλ». Και ανέβασε την τριετή Μαρία στο εσωτερικό του θυσιαστηρίου, όπου ο Θεός την χαρίτωσε. Και ευφράνθηκε η Παναγία και με αγαλλίαση ψυχής εσκίρτησε και όλοι πνευματικά πανηγύρισαν που έμεινε στο Ναό τον Άγιο, για να αγιασθεί και να γίνει αργότερα η Μητέρα του ίδιου του Θεού.



ΣΠΟΥΔΗ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Στην εικονογράφηση του γεγονότος των Εισοδίων της Θεοτόκου, βλέπουμε, στο κέντρο την Παναγία σαν μικρό τριετές κοράσιον, που όμως έχει όλη την ιερότητα της μέλλουσας Μητέρας του Θεού. Ο ιερέας Ζαχαρίας ο μετέπειτα πατέρας του Προδρόμου, έχει ακουμπήσει ευλαβικά και στοργικά το χέρι του επάνω στην κεφαλή της. Την ευλογεί και την υποδέχεται στα άγια των αγίων, φορώντας ενδύματα λειτουργικά και διακριτικό της ιερωσύνης στην κεφαλή του. Η Παναγία στέκει με ιερή σιγή απέναντί του έχει τα χέρια της σε στάση ευλαβική και συγχρόνως κινητική απέναντί του, που δηλώνει την προθυμία και την χαρά της προσελεύσεώς της στον Ναό του Κυρίου. Αυτό είναι το σχέδιο και το θέλημα του Θεού και η προαιώνια βουλή του για την σωτηρία των ανθρώπων.

Το ίδιο ευλαβικά και με ιερή συγκίνηση εικονίζονται και οι γέροντες γονείς της Ιωακείμ και Άννα. Την παραδίδουν στα χέρια του Ζαχαρία με μια κίνηση πολύ εκφραστική, που δηλώνει την προθυμία τους να εκπληρώσουν την υπόσχεσή τους στο Θεό και να του αφιερώσουν το μονάκριβο παιδί τους, που το απέκτησαν μετά από πολλών χρόνων προσευχή και νηστεία και σε γήρας προχωρημένο. Όμως η αγάπη στο Θεό επισκιάζει τα σπλάχνα της στοργής της ανθρώπινης φύσης. Έχουν στραμμένα τα βλέμματά τους στην παιδίσκη τους Μαρία, προσέχοντάς την με πολύ συγκίνηση.

Πίσω τους βλέπουμε πολλές νεάνιδες, να κρατούν λαμπάδες αναμμένες και να προπέμπουν την Παναγία οδηγώντας την στο Ιερό, όπου έμεινε σαν περιστερά ηγιασμένη και έγινε η λαμπάδα του Θεού, η κατοικία Του, ο ναός Του, το θυσιαστήριο και η λατρεία η ζώσα και καθαρά.

«Ο καθαρώτατος Ναός του Σωτήρος, η πολυτίμητος παστάς και Παρθένος, το ιερόν θησαύρισμα της δόξης του Θεού, σήμερον εισάγεται, εν τω οίκω Κυρίου, την χάριν συνεισάγουσα, την εν Πνεύματι Θείω˙ ην ανυμνούσιν Άγγελοι Θεού˙ Αύτη υπάρχει σκηνή επουράνιος».



Η ΚΑΠΝΙΚΑΡΕΑ
(ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ)

Η Καπνικαρέα, το θαυμάσιο αυτό βυζαντινό Ναΐδριο που είναι κτίσμα του 11ου αιώνα, βρίσκεται στο μέσο της οδού Ερμού στην Αθήνα και τιμάται επ' ονόματι των Εισοδίων της Θεοτόκου.

Το αρχικό κτίσμα είναι Ναός σταυροειδής μετά τρούλλου, ο οποίος στηρίζεται σε τέσσεροις κίονες με ρωμαϊκά κιονόκρανα. Στην βόρρεια πλευρά του Ναού μεταγενέστερα προσετέθη Παρεκκλήσιο, τιμώμενο επ' ονόματι της Αγίας Βαρβάρας. Στη δυτική πλευρά του κτίσματος υπάρχει Νάρθηκας, ο οποίος έχει μεταγενέστερη ηλικία από το Παρεκκλήσιο. Από τα τέσσερα ανοίγματα που υπάρχουν δυτικά, τα δύο μεσαία δίλοβα χωρίζονται με κίονες. Στη νότια πλευρά του Νάρθηκα υπάρχει μικρό Πρόστοο που στηρίζεται σε δύο κίονες. Πολλά γλυπτά και επιγραφές έχουν εντοιχισθεί στη δυτική πλευρά του Νάρθηκα και στους τοίχους του Παρεκκλησίου.

Ο Ναός της Παναγίας της Καπνικαρέας είναι χαρακτηριστικό δείγμα κτίσματος σταυρικού τύπου της εποχής του. Η τοιχοποιία του είναι πολύ επιμελημένη, με κανονικές στρώσεις και χρήση άφθονου κονιάματος. Το Πρόστοο που βρίσκεται στη νότια πλευρά, παρουσιάζει μεγάλες αναλογίες, σε σχέση με τις γνωστές της ομάδας των Εκκλησιών της Αργολίδος (Μέρμπακα, Χώνικα, Αγίας Μονής), που χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα. Το εσωτερικό του Ναού διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες αυστηρού Βυζαντινού τύπου, από τον Φώτιο Κόντογλου.

Ανθολόγιον 13: Θεόδωρος Ζιάκας

Ο Θεός γνωρίζεται όχι κατανοώντας ένα νόημα, αλλά καλλιεργώντας μια σχέση.

Θεόδωρος Ζιάκας, Αυτοείδωλον εγενόμην...,εκδ. Αρμός, Αθήνα 2005,σελ.220

Δολοφονία ιερέα μέσα σε εκκλησία

 Πηγή: troktiko

Ο 35χρονος πατέρας Δανιηλ ήταν γνωστός στη Ρωσία για τη θέση του για το Ισλάμ και το πως προσπαθούσε να εκχριστιανίσει μουσουλμάνους. Χθες το απόγευμα ένας άγνωστος με κουκούλα μπήκε στην εκκλησία που βρισκόταν ο ιερέας. Αφού τον ρώτησε το όνομα του τον πυροβόλησε στο κεφάλι και στο στέρνο. Ο πατέρας Δανιήλ εξέπνευσε λίγη ώρα αργότερα στο νοσοκομείο. Γενικά πάντως ήταν ένα άτομο που δεχόταν πολλές απειλές για τη ζωή του

Το ύστατο χαίρε στον Πατριάρχη Σερβίας Παύλο

Πηγή: Ρομφαία, 19-11-2009

Φωτό: www.romfea.gr

Επιμέλεια: Αιμίλιος Πολυγένης

Χτες έλαβε χώρα στο Βελιγράδι η εξόδιος ακολουθία του μακαριστού Πατριάρχου Σερβίας κυρού Παύλου, στην οποία προεξήρχε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος.

Στην εξόδιο ακολουθία του Πατριάρχη συμμετείχαν ο Πατριάρχης Ρουμανίας κ. Δανιήλ, ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος, ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος, εκπρόσωποι Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ο Μητροπολίτης Γέρων Αξώμης Πέτρος, από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ο Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιος, από το Πατριαρχείο Μόσχας ο Μητροπολίτης Μίνσκ και Σλούτσκ κ. Φιλάρετος, από την Ελλάδα οι Μητροπολίτες Ελασσώνος Βασίλειος και Δημητριάδος Ιγνάτιος και από την Εκκλησία της Κύπρου ο Μητροπολίτης Πάφου κ. Γεώργιος.

Επίσης και αντιπροσωπεία από το Άγιον Όρος, ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος, αρχιμανδρίτης Γαβριήλ, ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Φιλοθέου, αρχιμανδρίτης γέρων Νικόδημος και ο ιερομόναχος Σεραφείμ της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου.

Παρακάτω παρατίθεται ο επικήδειος του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου κατά την εξόδιο ακολουθία του αοιδίμου μακαριστού Πατριάρχου των Σέρβων κυρού Παύλου, τον οποίο ο κ. Βαρθολομαίος ανέγνωσε στις (13:00) ακριβώς.

Μακαριώτατοι, Ιερώτατοι και Θεοφιλέστατοι άγιοι Αδελφοί,

Εξοχώτατε κύριε Πρόεδρε της Σερβικής Δημοκρατίας

Εξοχώτατε κύριε Πρωθυπουργέ,

Υψηλότατοι

Εξοχώτατοι Άρχοντες,

Ευλογημένα τέκνα της Εκκλησίας!

«Εγήρασεν Ιωδαέ πλήρης ημερών και ετελεύτησεν»! Ο Αγιώτατος Αρχιεπίσκοπος Πεκίου, Μητροπολίτης Βελιγραδίου και Καρλοβιτσίου και Πατριάρχης Σερβίας, ο πολυφίλητος ημίν και σεπτός Αδελφός και Συλλειτουργός κυρός Παύλος, πλήρης ημερών αγίων, επλήρωσε το κοινόφλητον χρέος, και ενέπλησε την θριαμβεύουσαν εν ουρανοίς Εκκλησίαν πολλής χαράς επί τη υποδοχή της μακαρίας και ηγνισμένης ψυχής του, την επί γης όμως στρατευομένην Εκκλησίαν, την στερηθείσαν της γλυκείας σωματικής αυτού παρουσίας, κατεβύθισεν εις μέγα πένθος!

 «Τείχη Σιών, της θεοσώστου Σερβίας λέγομεν, καταγάγετε ως χειμάρρους δάκρυα ημέρας και νυκτός»! Ο άγγελος του Βελιγραδίου, ο φωστήρ της πολυπάθου Χώρας των Νοτιοσλαύων, απέπτη εις τους ουρανούς!

Αδελφοί Ιεράρχαι, και ο ευαγής της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Σερβίας Κλήρος, και τα Μοναχικά Αυτής Τάγματα, «επί τα όρη λάβετε κοπετόν και επί τας τρίβους της ερήμου θρήνον», διότι ο άξιος πρωτοστάτης υμών και ακάματος προστάτης και φύλαξ ανύστακτος των ιερών της Εκκλησίας και του Γένους σας υποθέσεων, ο ποιμήν ο καλός και του Αρχιποίμενος Χριστού άριστος μιμητής, ο μέγας Ηγούμενός σας, προσετέθη ήδη εις τους αοιδίμους προκατόχους του και κατέλιπε την Αγιωτάτην Εκκλησίαν σας εν χηρεία!

Σύμπας ο απορφανισθείς χριστώνυμος Σερβικός λαός, ο απολέσας τον φιλοστοργότατον Πατέρα, τον θεόσοφον Διδάσκαλον, τον μέγαν παρηγορητήν και Κυρηναίον του σταυρού του, εις ημέρας κατ’ εξοχήν αυχμηράς και κυριολεκτικώς τραγικάς δια την Σερβίαν, «έναρξαι θρήνου... πίκρανον κλαυθμόν και θέρμανον κοπετόν και ποίησον το πένθος κατά την αξίαν αυτού»!

Αποτελεί, αδελφοί, κοινόν μυστικόν της ανά την Οικουμένην Εκκλησίας ότι ο από Ράτσκας και Πρεζρένης μακαριστός Πατριάρχης των Σέρβων Παύλος ο Στόϊτσεβιτς δεν ήτο εις συνήθων μέτρων Πρωθιεράρχης. Άλλωστε και η μορφή αυτού και η όλη παρουσία ηκτινοβόλει οσιότητα και δικαιοσύνην!

Αδαμάντινος το ήθος, εθελουσίως πάμπτωχος, ασκητής υπενθυμίζων τους αρχαίους Πατέρας της ερήμου, νηστευτής, αδιαλείπτως προσευχόμενος, πράος, ειρηνικός και ταπεινός τη καρδία, αλλά και μαχητής ανυποχώρητος και θυσιαστικός οσάκις παρίστατο ανάγκη, πύρινος λειτουργός του ιερού θυσιαστηρίου, πνευματέμφορος, συνεκέντρωνεν εις εαυτόν, ως θα έλεγε περί Μελετίου Αντιοχείας Γρηγόριος ο Νύσσης, «Δαβίδ την πραότητα, Σολομώντος την σύνεσιν, Μωϋσέως την αγαθότητα, Σαμουήλ την ακρίβειαν, Ιωσήφ την σωφροσύνην, Δανιήλ την σοφίαν, Ηλιού τον ζήλον της πίστεως, Ιωάννου την παρθενικήν αφθορίαν».

Ευρυμαθής άλλωστε Θεολόγος, προφητικός κήρυξ του Ευαγγελίου, φιλάδελφος, φιλότεκνος, ελεημονέστατος, πλήρης σπλάγχνων οικτιρμών, διαλλακτικός, ειρηνοποιός, ανήρ ανοικτών οριζόντων και με άμεσον επαφήν με την σύγχρονον πραγματικότητα, υπήρξε στοιχείον μέγα της Εκκλησίας των ημερών μας, φέρον έκτυπον την σφραγίδα της αγιότητος!

Και αυτοί οι θύραθεν αντελαμβάνοντο ότι είχον να κάμουν με προσωπικότητα ασυνήθη, με άνδρα άλλων μέτρων, άλλης ποιότητος, και εσέβοντο αυτόν, ακόμη και όταν δεν συνέκλιναν αι απόψεις και θέσεις των. Ο Θεός τον εχάρισεν εις την Εκκλησίαν την κατάλληλον στιγμήν, τότε ακριβώς που ο λαός του και η πατρίς του τον εχρειάζοντο περισσότερον!

Αυτός, ο μαθών και παθών τα θεία Άγιος Πρωθιεράρχης, έδωκε την λύσιν εις το οδυνηρόν σχίσμα της λεγομένης «Ελευθέρας Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας», οδηγήσας αυτήν οπίσω εις τους στοργικούς κόλπους του Σερβικού Πατριαρχείου. Δυστυχώς δεν ηυμοίρησε να ίδη ανάλογον ευτυχή κατάληξιν και του ετέρου σχίσματος της Εκκλησίας των Σκοπίων, παρά τας επιμόνους προσπαθείας του. Είμεθα παρά ταύτα βέβαιοι ότι αυτό ακριβώς θα είναι το πρώτον αντικείμενον των θεοπειθών ικεσιών του προς τον Ύψιστον τώρα όπου ευρίσκεται ενώπιόν Του και την χαράν της λύσεως θα την απολαύση ο διάδοχός του.

Αυτός, ο μικρός και αδύναμος το δέμας αλλά γίγας το φρόνημα και το πνεύμα, Πατριάρχης Παύλος εσήκωσε το βάρος του σταυρού και του πάθους του ιστορικού και ευλογημένου Σερβικού Έθνους κατά την δοκιμασίαν των τελευταίων ετών. Αυτός ήτο η ζώσα έκφρασις της ενότητός του, η ενσάρκωσις της αγίας παραδόσεως και τιμαλφούς κληρονομίας του Αγίου Σάββα!

Δύνασθε, Σέρβοι αδελφοί, να λέγετε περί του κοιμηθέντος Πατριάρχου σας: «Τοιούτος ημίν έπρεπεν αρχιερεύς, όσιος, άκακος, αμίαντος», άξιος διάδοχος του Αγίου Σάββα, άξιος κατά πάντα του υψηλού και πολυευθύνου Πατριαρχικού αξιώματος, αλλά και των πολυπλόκων και οδυνηρών καιρικών περιστάσεων!

Είχομεν προσωπικώς την χαράν να τον γνωρίζωμεν από ετών και να συνεργασθώμεν αδελφικώτατα κατ’ επανάληψιν. Είδομεν την αγωνίαν του δια τον λαόν του, δια την πατρίδα του, δια την όλην Εκκλησίαν, δια τα πανανθρώπινα προβλήματα της αμφισβητήσεως των αξιών, της ηθικής καταπτώσεως, της πτωχείας, της αδικίας, της σκληροκαρδίας και αδιαφορίας των ισχυρών δια τους αδυνάτους, της καταστροφής του περιβάλλοντος.

Δεν εχρειάσθη ποτέ να κουρασθή δια να μας πείση περί της αγνότητος των προθέσεων και των αισθημάτων του, ούτε περί της εν φόβω Θεού και ως κατενώπιον Αυτού αντιμετωπίσεως από μέρους του πάντων γενικώς των θεμάτων, μικρών η μεγάλων.

Εκόσμει όντως την σεπτήν χορείαν των Προκαθημένων των Αγιωτάτων Ορθοδόξων Εκκλησιών, και η συμβολή του εις την λυσιτελή αντιμετώπισιν των μειζόνων εκκλησιαστικών ζητημάτων και πανανθρωπίνων προβλημάτων των ημερών μας υπήρξε πλέον η αξιοσημείωτος.

Η αναστροφή μετά της Μακαριότητός του ήτο πηγή πολλής χαράς, αγαλλιάσεως, εμπνεύσεως και βαθείας πάντοτε συγκινήσεως. Πολύ περισσότερον η συμπροσευχή και η συλλειτουργία, κατά την οποίαν δεν ηδύνατο να αποκρύψη το υψηλόν επίπεδον της πνευματικής του εμπειρίας και καταστάσεως.

Δεν αποτελεί σχήμα λόγου η φράσις ότι θα μας λείψη πολύ! Δια τούτο και θρηνούμεν και αποδυρόμεθα την αφ’ ημών πορείαν του, καίτοι γνωρίζομεν ότι δι’ αυτόν ισχύει το ψαλμικόν «Τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος των οσίων Αυτού», και είμεθα απολύτως βέβαιοι ότι η έξοδός του είναι έξοδος ζωής, απόθεσις των αχρήστων πλέον δερματίνων χιτώνων, είσοδος εν ειρήνη εις την επηγγελμένην Βασιλείαν, πανευφρόσυνος συντυχία μετά της Θεοτόκου, των Αγγέλων και πάντων των Αγίων, παραλαβή από των χειρών του αγωνοθέτου Θεού του αμαραντίνου της δικαίας δόξης στεφάνου, φωτεινή παράστασις εις την αιώνιον Λειτουργίαν του επουρανίου θυσιαστηρίου ομού μετά του Αγίου Σάββα και πάντων των θεοφιλώς και θεαρέστως αρχιερατευσάντων και ιερατευσάντων και αυτοπρόσωπος ομιλία μετά του Θεού, κατά την οποίαν ήδη εντυγχάνει υπέρ ημών και παντός του λαού!

Τούτο μας παρηγορεί, τούτο μας ειρηνεύει, τούτο καταπνίγει την λύπην και περιστέλλει το πένθος δια την στέρησιν της σωματικής παρουσίας του!

Διερμηνεύοντες προς την σεπτήν Ιεραρχίαν, τους ευσεβείς Άρχοντας, τον ευαγή ιερόν Κλήρον, τον θεοφιλή μοναχισμόν και άπαντα τον πενθηφόρον Σερβικόν λαόν την πολλήν στοργήν και αγάπην και βαθυτάτην συμπάθειαν της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, τα θερμότατα συλλυπητήρια του Οικουμενικού Πατριαρχείου και την προσωπικήν ημών οδύνην, ευχόμεθα και προσευχόμεθα εκτενώς όπως το Πανάγιον Πνεύμα, δια πρεσβειών του μακαριστού Πατριάρχου, αναδείξη αντάξιον αυτού διάδοχον, πηδαλιούχον δεξιόν της Σερβικής Εκκλησίας και πατέρα του ενδόξου Σερβικού Έθνους, ίνα συνεχίση την ολοφώτεινον εκείνου, θεοφιλή και λαοσωτήριον πρωθιεραρχικήν πορείαν!

Συ δε, φιλόχριστε, αξιόθεε, άξιε πάντων των Μακαρισμών του Χριστού, πολυφίλητε και πολύκλαυστε Αδελφέ Παύλε, αναπαύου εν τω φωτί του Θεού μέχρι της κοινής αναστάσεως! Αιωνία, αγήρως και αγία σου η μνήμη! 


**************
Δείτε επίσης:  

-Λόγοι και συμβαντα από τη ζωή του μακαριστού Πατριάρχου Σερβίας κυρού Πάυλου: στον Προσκυνητή

-Πατριάρχης Σερβίας Παύλος :«ΝΑ ΕΝΑΣ ΑΓΙΟΣ ΠΟΥ ΠΕΡΠΑΤΑ ΣΤΗ ΓΗ!»: στις Απόψεις για τη Μονή Βατοπαιδίου

-Ενας πραγματικός χριστιανός κοιμήθηκε... : στον π. Λίβυο