Καλή χρονιά!

Καλή χρονιά.

Ευτυχισμένο και δημιουργικό το 2011, με υγεία.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Τα πτερόεντα δώρα

πηγή: Σταγόνα στον Ωκεανό

(Κάντε κλίκ πάνω στο κείμενο για καλύτερη ανάλυση)

Το εξαιρετικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη "Τα πτερόεντα δώρα" συμπεριλαμβάνεται στον δ' τόμο των "Απάντων" (εκδ. Δόμος). Πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Αλήθεια" στις 1 Ιανουαρίου 1907.

Βλ. περισσότερα σε παλιότερη ανάρτηση μας (30-12-2009):

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Τα πτερόεντα δώρα

Βυζαντινά Κάλαντα Πρωτοχρονιάς (Byzantine Carols for the New Year's Day)

Πηγή:
http://www.youtube.com/user/gerasimosbereketis#p/c/19ED1BB869197E3C/4/SERzMcchUMM
http://boustasia.blogspot.com/2010/12/blog-post.html

Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως κ. Ανθίμου, Εθνική φυσιογνωμία και Ορθόδοξη Οικουμενικότητα στη σημερινή Ελλάδα

 Πηγή-Φωτό: Ρομφαία

Εθνική φυσιογνωμία και Ορθόδοξη Οικουμενικότητα στη σημερινή Ελλάδα

(ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως κ. Ανθίμου στο Πολεμικό Μουσείο, 29-12-2010)

Ο τίτλος του θέματος που ανέλαβα να σας παρουσιάσω, έχει την πρωτοτυπία να σημαίνει κάτι, μόνο στη γλώσσα μας, στα ελληνικά! Αν μεταφραστεί σε άλλη γλώσα θα είναι τελείως ακατανόητος. Ας μην βιαστεί κάποιος να πει, «τι μας ενδιαφέρει κάτι τέτοιο!». Είναι ανάγκη πλέον, να μεταφράζουμε τις έννοιές μας και σε άλλες γλώσσες για να βλέπουμε δύο πράγματα:

1. πόσο μπορούν να μας κατανοήσουν οι άλλοι και

2. πόσο αντέχουν οι αλήθειες μας στο ευρύτερο σήμερα,

διαφορετικά θα μας παραμείνουν για εσωτερική κατανάλωση. Όμως, οι έννοιες «φυσιογνωμία» και «οικουμενικότητα», είναι εξωστρεφείς∙ τη «φυσιογνωμία» μας, άλλοι τη διαπιστώνουν και η «οικουμενικότητα» είναι «άνοιγμα» σε άλλους.

Όταν συζητάμε τις δύο έννοιες του τίτλου «εθνική ταυτότητα»-«Ορθόδοξη Οικουμενικότητα» και τη σχέση που έχουν η που δεν έχουν, φανερώνουμε ότι όλοι μας, ανεξαιρέτως, είμαστε ακατάστατα ριγμένοι μέσα σ’ένα δίχτυ, από το οποίο, νομίζω πως πρέπει γρήγορα να βγούμε.

Τι εννοώ∙

για την πρώτη έννοια∙ κολακευόμαστε από το λόγο του Αϊνστάιν ότι «το σύμπαν είναι ελληνικό», πιστεύουμε ότι όλος ο κόσμος μας οφείλει το «αρχαίο πνεύμα αθάνατο» και από την άλλη, «ελληνικό» θεωρούμε μόνο ο,τι φαίνεται από την πλατεία Συντάγματος (Γ. Σεφέρης).

Την Ορθοδοξία, πάλι, τη βλέπουμε με τα γυαλιά της βοσπορίδος ανατολής, αυτά τα γυαλιά είναι πολύχρωμα∙ όμως, εκείνο που μας δυσκολεύει περισσότερο είναι το γεγονός ότι την Ορθοδοξία ενώ τη βιώνουμε γονιδιακά, την εξωτερικεύουμε προτεσταντικά.

Επιμένω, λοιπόν, ότι χρειάζεται να ξέρουμε πως μας βλέπουν οι άλλοι, για να βγούμε μέσα από το δίχτυ στο οποίο βρισκόμαστε, επειδή σε μια επίσκεψη των ονομάτων του τίτλου μας, το πιο ανώδυνο θα ήταν να συζητήσουμε: τι είναι «εθνικό», ποιά στοιχεία συγκροτούν την εθνική φυσιογνωμία μιας χώρας, ποιά τακτική κατέστησε το Βυζάντιο «οικουμενικό» και τι είναι η Ορθοδοξία!

Όμως, αφού στον τίτλο του Συνεδρίου μας βάλατε την δύσκολη λέξη «σήμερα», η ομιλία θα μας οδηγήσει σε κακοτοπιά, όπου το λιγότερο, θα είναι να παρεξηγηθούμε, όμως το χειρότερο θα είναι να χαθούμε σε αντιθέσεις και να πνιγούμε σε διαπιστώσεις, χωρίς να φτάσουμε πουθενά.

Λοιπόν, τι είναι «εθνικό», σήμερα;

Ποιά είναι, σήμερα, η εθνική φυσιογνωμία της Χώρας μας;

Αυτό που στο Βυζάντιο εννοούσαν «οικουμενικό» αποδίδεται, σήμερα, με τη λέξη «παγκόσμιο»;

Τι σημαίνει «Ορθοδοξία», σήμερα; όχι στη Θεολογία, εκεί το καταλαβαίνουμε∙ αλλά στην καθημερινότητα της κατά Χριστόν ζωής, όπου αποδεικνύεται η δεν αποδεικνύεται το ορθόδοξο του δόγματος σε κάθε εποχή.

Τι λέτε; θα το αντέξουμε το «σήμερα»; αν «ναι», τότε, σας ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνατε να μου αναθέσετε αυτήν την ομιλία και συνεχίζω.

Αγαπητοί μου∙

Α’

Υποπτεύομαι ότι στις μέρες μας, η διχασμένη εθνική μας προσωπικότητα έφτασε σε αδιέξοδο και χρειάζεται εξάπαντος να επανεξετασθεί. Άρχισε με την ελληνική επανάσταση, οπόταν, προκειμένου να μη θιγούν οι βλέψεις του τσάρου προς την Άσπρη θάλασσα και αξιοποιώντας το ρομαντικό φιλελληνισμό της Ευρώπης (απότοκο της ληστείας των αρχαιοελληνικών μας χώρων), οι επαναστάτες έκαναν μια προσυμφωνημένη και εξομολογημένη αμαρτία. Είπαν, θα ονομασθούμε «έλληνες, για να ρίξουμε στάχτη στα μάτια του κόσμου, πραγματικά ρωμηοί» (Μακρυγιάννης). Από τότε άρχισε ο ελληνισμός να βιώνει την διχασμένη εθνική του προσωπικότητα και συνεχίζεται με διάφορες μορφές μέχρι και σήμερα.

Να θυμίσω παραδείγματα;

Όλες οι διαφημιστικές αφίσσες και τα σποτάκια του υπουργείου Τουρισμού, παρουσιάζουν αρχαιοελληνικά αγάλματα και κίονες∙

Στις σελίδες των διαβατηρίων μας από τις 14 φωτογραφίες οι 12 έχουν αρχαιοελληνικές παραστάσεις, υπάρχουν δύο μόνο καθολικά μοναστηριών κι αυτά έτυχε να τα πάρουν από γραβούρες του 18ου αιώνα που συνέπεσε να μην έχουν σταυρό∙

Στις αναφορές του υπουργείου Πολιτισμού, στις μελέτες του, στους εκπαιδευτικούς προγραμματισμούς του, δε βλέπω να υφίστανται τα πρόσφατα 2000 χρόνια∙

οπότε και ο λαός μας έμαθε, ενώ επικαλείται τον Χριστό και την Παναγία, συγχρόνως να λανσάρεται με την Αφροδίτη της Μήλου η τον Ερμή του Πραξιτέλη.

Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι αυτό, που λέω διχασμό της εθνικής μας προσωπικότητος, συντηρείται για λόγους προβολής μας στο Εξωτερικό. Παρ’όλο, που, έξω κανείς πια δεν μας παίρνει στα σοβαρά ως απογόνους του Μ. Αλεξάνδρου, να το δεχθώ∙ είναι όμως και η συνολική εικόνα της Χώρας μας που δε δείχνει να ενδιαφέρεται για την διατήρηση μιας ζωντανής εθνικής ταυτότητος. Επιμένω στο «ζωντανής εθνικής ταυτότητος». Και, αρέσει-δεν αρέσει, η ζωντανή ταυτότητα του λαού μας  είναι η ορθοδοξη χριστιανική, οπότε ορθόδοξη χριστιανική είναι και η φυσιογνωμία της Πατρίδος μας, ακόμα. Και δεν είναι που το λέω εγώ, τώρα πλέον το λένε παντού, ότι πρώτιστο και δυναμικότερο στοιχείο της εθνικής φυσιογνωμίας μιας χώρας, είναι η θρησκευτική πίστη του λαού της.

Σ’εμας, φανερά η Πολιτεία μας, δεν τολμά να αποστασιοποιηθεί από τις ορθόδοξες χριστιανικές καταβολές μας, αλλά, δεν βιώνει όμως, με αυτοσυνειδησία και τόλμη αυτό το βίωμα του λαού μας. Κρυφά, λοιπόν, βλέπουμε να υφαίνονται μεθοδολογίες, να καταστρώνονται νομοσχέδια, να τυπώνονται βιβλία, να εφαρμόζονται τακτικές, να διορίζονται Δραγώνες, να μοντάρονται σποτάκια για τις τηλεοράσεις, που αμβλύνουν κάθε παραδοσιακή φυσιογνωμία και ταυτότητα της Πατρίδος μας. Επίσημα η Πολιτεία δε μας λέει∙ «θέλω να γίνω λαϊκό Κράτος», όμως, διαπιστώνουμε ότι η νέα πολιτική σκέψη που διαχέεται σε όλα τα κόμματα, επιστρατεύει ανθρώπους τελείως άγευστους της πνευματικής λαϊκής εμπειρίας, για να ευτελίσουν, να γελοιοποιήσουν και τελικά να ροκανίσουν το φρόνημα και το ήθος του λαού∙ (συμπτωματικά; κατευθυνόμενα; κανείς δεν μπορεί να το βεβαιώσει).

Υπήρξε Πρωθυπουργός μας που σημειώθηκε ότι καθ’όλη τη διάρκεια της θητείας του δεν παρευρέθηκε ποτέ σε Δοξολογία και σε Παρέλαση!

Τα προηγούμενα χρόνια, αν μιλούσες για πατρίδα ήσουν εθνικιστής, αν συγκρινόσουν με κάποιον άλλο λαό ήσουν σωβινιστής, αν μιλούσες για το στρατό ήσουν μιλιταριστής, μέχρι πριν από 1 χρόνο αν έλεγες τη γνώμη σου για την ιθαγένεια ήσουν ρατσιστής, φονταμενταλιστής! Πατριώτης ποτέ δεν ήσουν. Η λέξη ήταν σχεδόν επικηρυγμένη, όπως και ο εκφραστής της.

Θυμάστε και τα παρεπόμενα∙ ο όρκος στα δικαστήρια και στη Βουλή, οι εικόνες στα σχολεία, οι παρελάσεις, η έπαρση και η υποστολή, ο σταυρός από το κοντάρι και το πανί της σημαίας.

Αλλά και στον υπόλοιπο κοινωνικό μας βίο, μια πλούσια σειρά νομοσχεδίων επιδιώκουν να αποχρωματίσουν την εθνική φυσιογνωμία της Χώρας μας από κάθε χριστιανικό χρώμα∙ πολιτικός γάμος, αυτόματο διαζύγιο, σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, το θρήσκευμα στις ταυτότητες, η πολιτική βάπτιση, η πολιτική κηδεία, όχι η σύμφωνη, αλλά η απλή γνώμη του επισκόπου, προκειμένου να ανεγερθεί τέμενος αλλοθρήσκων στην επαρχία του και άλλα.

Και το νυστέρι πήγε πιο βαθειά∙ στα σχολικά εγχειρίδια. Δεν ήταν μόνο «ο συνωστισμός στην παραλία της Σμύρνης», είναι ακόμα ουσιαστικότερη η επέμβαση. Στα σχολικά βιβλία κατορθώθηκε η απάλειψη της αλυσιδωτής συνέχειας των ιστορικών γεγονότων (αν διδάξεις σε σχολική τάξη σήμερα ότι στην άλωση της Πόλης ήταν κι ο Μέγας Ναπολέων, τα παιδιά θα το αποδεχτούν, επειδή συνήθισαν σε ιστορικά άλματα και όχι στην ιστορική συνέχεια) καθώς και η απομυθοποίηση κάθε ιστορικής αλήθειας. (η παλιότερη φράση «μετριούνται οι τούρκοι 3 φορές και λείπουν 3.000, μετριούνται τα ελληνόπουλα και λείπουν 3 λεβέντες» μπορεί να έδινε με την υπερβολή της μια αίσθηση υπερηφάνειας, αλλά δεν έβλαφτε κανέναν, δεν αναβίωνε εχθρότητες, δεν πυροδοτούσε μίση).

Παράλληλα με τα ιστορικά γεγονότα, από τα αναγνωστικά του Δημοτικού απαλείφθηκε τελείως κάθε παραπομπή και σε εκκλησιαστικά στιγμιότυπα.

Όλα αυτά γίνονταν, έγιναν (είτε επειδή τα ζητούσε η Ε. Ε. είτε με εγχώριο ζήλο) μέχρι πριν από 14 μήνες που κοινολογήθηκε η οικονομική κρίση. Οπότε ακούσαμε τον Πρωθυπουργό μας να μας θυμίζει μια λησμονημένη λέξη∙ «η Πατρίδα μας» είπε∙ «χρειάζεται θυσίες». Ξαφνιαστήκαμε! Κοιταχτήκαμε περίεργα, ποιά πατρίδα, τι είναι αυτό; Τρομάζαμε να θυμηθούμε την έννοια! Μέχρι τότε ακούγαμε για Ευρωπαϊκή Οικονομική Ένωση, για ΟΝΕ, για Οικονομική Σύγκλιση και παρόμοια, οπότε δικαιολογημένα είχε επικρατήσει σε όλους μας η νοοτροπία που είχαμε. Αυτή η τακτική είχε ρημάξει κάποτε την πανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία, όταν δεν δίστασε να γράψει έξω από το ανάκτορο του Yildiz στην ΚΠολη, επάνω σε μαρμάρινη πινακίδα: «Το ταμείο του Πατισάχ είναι θάλασσα κι όποιος δεν πίνει απ’αυτό είναι χοίρος».

Αλλά, γιατί όχι; Χωρίς εθνική υπερηφάνεια (Ίμια), χωρίς εθνικές κόκκινες γραμμές (η κ. Μπενάκη στον Πρόεδρο Παπούλια), χωρίς ιστορικό μπούσουλα, χωρίς εθνική Παιδεία, σε τι άλλο θα μας εξυπηρετούσε μια Πατρίδα, αν όχι για να την αρμέξουμε; Ανάχωμα σε ένα τέτοιο εθνικό σπορ, οπωσδήποτε θα μπορούσε να σταθεί, μια «ηθική αγωγή του πολίτη», η η αξιοποίηση της ηθικής του Ευαγγελίου, που είναι μέσα στην Παράδοση του λαού μας. Αλλά αυτή η ηθική είχε προ πολλού εξοστρακιστεί από την Χώρα, μαζύ μ’αυτούς που την διδάσκουν. Θυμηθείτε, κάθε χρόνο πριν την Μεγ. Βδομάδα∙ τη μια χρονιά, ο «Κώδικας ντα-Βίντσι», την άλλη, ένα «Απόκρυφο Ευαγγέλιο», την τρίτη, η λειψανοθήκη με τα οστά κάποιου «Ιησού γιου του Ιωσήφ» και έπειτα η πλημμυρίδα των σκανδάλων στην Αθήνα, στα Ιεροσόλυμα, στο Βατοπαίδι∙ ε! πολύ θέλει να διαλυθεί ο ηθικός εθνικός ιστός ενός κρατιδίου;

Κάναμε και οι κληρικοί λάθη, να σας πω τι εννοώ. Όταν παρασυρθήκαμε σε άγνωστα για μας τερέν και μιλήσαμε οι ίδιοι για «κάθαρση της Εκκλησίας». Βλάσφημη φράση! Και οι ακάθαρτοι που θα πάνε, όταν η Εκκλησία γίνει κολλέγιο αγίων; Χάσαμε τότε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να μιλήσουμε στο λαό μας ορθόδοξα∙ για την πορεία προς την μετάνοια και την ανακαίνιση του όλου ανθρώπου, που είναι η κύρια «δουλειά της Εκκλησίας».

Ο λαός μας, λοιπόν, κρύωσε, χαλάρωσε, έχασε τα πρότυπά του, έχασε την ελπίδα του, ισοπέδωσε μέσα του τα πάντα, δεν είχε πλέον φραγμούς και μας ταύτισε με το διεφθαρμένο Κράτος του οποίου μας βλέπει αναπόσπαστο τμήμα. Είπα κάποτε σε πολιτικό, αν μάθετε στο λαό μας να πετάει πέτρες στους ιερείς, σε σας θα πετάξει χειροβομβίδες. Στο τέλος, ο λαός μας, παρασύρθηκε σ’ένα παιχνίδι που απαιτούσε να πληρώσει η Εκκλησία φόρους από την θρυλούμενη «αμύθητη περιουσία» της. Αλήθεια! διερωτήθηκε κανείς, από που κόβουμε τα χρήματα που πληρώνουμε φορολογία;

Μέσα στο 2010 ψηφίστηκαν και μια σειρά νόμοι και εγκαθιδρύθηκε σε βάρος μας νοοτροπία, που μας έκαναν να αισθανόμαστε οι πιο ανέντιμοι και αντιπαραγωγικοί φορείς του Δημοσίου.

Σήμερα, αντιλαμβανόμαστε ότι συλλήβδην ο εκκλησιαστικός λόγος μόλις γίνεται ανεκτός, εκτός αν είναι «κατά παραγγελίαν». Για πολλούς είναι ύποπτος, οπισθοδρομικός και αντιδραστικός. Δικαιούται ύπαρξης, χάρη στη μεγαθυμία του «δημοκρατικού πλουραλισμού». Αρκεί να μην ενοχλεί την κοινωνία με πολλά λόγια και ο χρόνος και η «πρόοδος» θα εξαλείψουν και αυτό το φαινόμενο, όπως και τόσα άλλα κατάλοιπα της λαϊκής δεισιδαιμονίας» (π. Βασιλ. Καλλιακμάνης). Είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι σε μια επόμενη αναθεωρητική Βουλή, τίποτε στις σχέσεις μας με το Κράτος δε θα παραμείνει ως έχει σήμερα. Το κακό είναι ότι δεν προετοιμαζόμαστε για κάτι τέτοιο, ούτε «επί χάρτου».

Όλα αυτά και όσα παρόμοια, ενδεχομένως, έχετε εσείς στο νου σας, δείχνουν με το δάκτυλο μια Χώρα, που δεν ξέρω τι φυσιογνωμία έχει, αλλά πάντως Ορθόδοξη Χριστιανική φυσιογνωμία δε θέλει να έχει, ενώ ο λαός της επιμένει να θρησκεύεται.

Αυτήν τη διχασμένη εθνική προσωπικότητα της Χώρας μας, τη ζουν έντονα οι πολιτικοί μας, οι οποίοι εκλέγονται μεν από ένα λαό που διαγκωνίζονται να τον συναντήσουν σε κάθε γιορτή (Χριστούγεννα, Πάσχα, 15αυγουστο, δοξολογίες, εθνικά μνημόσυνα), σε εσπερινούς και λιτανείες (προ εκλογικών περιόδων κυρίως), αλλά δε λαμβάνουν καθόλου υπόψη τους την πίστη του λαού, όταν νομοθετούν γι’αυτόν.

Θυμηθείτε τις δηλώσεις των πολιτικών μας στο πλατύσκαλο του Μητροπολιτικού Ναού των Αθηνών την Κυριακή της Ορθοδοξίας∙ κάποιος είπε πριν 2-3 χρόνια: «η Εκκλησία πρέπει να εκσυγχρονισθεί, να καθαρθεί και να επανεξετάσει το ρόλο της». Μιλούσε ασφαλώς για το Νομικό Πρόσωπο της Εκκλησίας, που ξέρει. Άλλο πρόσωπο της Εκκλησίας, πνευματικό, δεν ξέρει ο άνθρωπος∙ ίσως να γνωρίζει και το κοινωνικό πρόσωπο της Εκκλησίας μας, ιδρύματα, συσσίτια κ.λ.π.

Αυτόν τον τομέα, του κοινωνικού έργου της Εκκλησίας μας, πάλι δεν τον αξιοποιήσαμε σωστά, προκειμένου να διδάξουμε στο λαό μας, ότι η φιλανθρωπία για μας αποτελεί τον τρίτο πυλώνα της δράσεως της Εκκλησίας μετά την λατρεία και το κήρυγμα. Η φιλανθρωπία είναι για μας απόρροια της ευαγγελικής εντολής της αγάπης, έτσι όπως οικοδομείται στα επισκοπικά γραφεία που δέχονται ανθρώπους καθημερινά, έτσι όπως καλλιεργείται από ιερείς που ξημεροβραδυάζονται στους Ναούς με το πετραχείλι στο λαιμό. Αυτήν την προσφορά δεν την αποτιμά κανείς. Ο συμβολισμός των κωδωνοκρουσιών, οι θείες Λειτουργίες, οι πολλές Αγρυπνίες στις πόλεις και στα μοναστήρια, στο Άγιον Όρος, οι Κατηχητικές συνάξεις, οι εποικοδομητικές ομιλίες, οι χριστιανικές Κατασκηνώσεις, δεν είναι στοιχεία που σηματοδοτούν το φρόνημα του λαού μας, οπότε και τη φυσιογνωμία της Χώρας;

Η σημερινή, λοιπόν, εθνική φυσιογνωμία της Πατρίδος μας, καταγράφεται ως ασύνδετη με την ιστορική μας συνέχεια. Προσπαθεί να αποποιηθεί κάθε χριστιανικό της γονίδιο και κάθε ανάλογη συμπεριφορά, οπότε εμφανίζεται χωρίς εθνικό προσανατολισμό. Δεν μετέχει στην καθημερινή μεταφυσική πάλη του λαού μας, γι’αυτό, κατά τη γνώμη μου, δεν αφήνει ίχνη της διαβάσεώς της στο σύνολο πολιτισμό. Στο δε θρησκευτικό γεγονός, που απαιτητικά επανέρχεται στην παγκόσμια πολιτισμική ιστορία σε Ευρώπη και Αμερική, νομίζω ότι η δική μας εθνική ταυτότητα, πλέον, δεν έχει να παίξει κανένα απολύτως ρόλο. Οπότε η Χώρα μας καθίσταται πλέον ξέφραγη σε οποιοδήποτε θρησκευτικό υποκατάστατο μεταναστεύσει και δράσει στην εδαφική επικράτειά μας.

Β’

Η έννοια της οικουμενικότητος δεν μπορεί να έχει σήμερα καμμιά ιστορική ομοιότητα με αυτήν που είχε στη βυζαντινή Οικουμένη. Εκείνο το σχήμα παρήλθε και ανάλογες σημερινές προσπάθειες (Η.Π.Α., Ε.Ε., Ρωσία) έχουν εγγενείς αδυναμίες για να το αντιγράψουν. Οι αυτοκρατορίες πέρασαν∙ η πτώση των Αετών, όταν συντελέσθηκε, άφησε μακάβριο γδούπο που μας τρομάζει μέχρι σήμερα∙ η πρόσφατη παλλινόρθωση μερικών δικεφάλων δέφαίνεται να επιδιώκει τη συγκρότηση «Οικουμένης»∙ κι όσοι το προσπαθούν, μάλλον θέλουν να μονοπωλήσουν με τα παραμυθένια σύμβολα του παρελθόντος σύχρονες εθνικές διεκδικήσεις τους.

Άρα, λοιπόν, ταυτόχρονη συμπόρευση «βασιλείας και ιερωσύνης» με σκοπό τη δημιουργία «Οικουμένης» κατά το βυζαντινό μοτίβο, δεν υπάρχει τρόπος να επιτευχθεί, τουλάχιστον στη γηραιά Ήπειρο.

Η Εκκλησία πρέπει πρώτη να το καταλάβει αυτό, να αποτινάξει από πάνω της τη σκουριά του αυτοκρατορικού παρελθόντος μας και να αναλάβουμε, χωρίς ψευδαισθήσεις, έναν καίριο ρόλο δράσεως στη σύγχρονη κοινωνία, όπου γης.

Μπορεί να γίνει αυτό; Μπορεί. Επειδή η έννοια της οικουμενικότητος του κηρύγματος της Εκκλησίας δεν έχει χάσει την δραστικότητά της, ούτε θα τη χάσει ποτέ. Αρχίζει με την προσευχή του Κυρίου στη Γεθσημανή για «μια ποίμνη με έναν ποιμένα» και καταλήγει με την εντολή Του «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη».

Αυτός είναι ο λόγος που η Εκκλησία δεν είναι θρησκεία. Δεν έχει μέλη. Δεν έχει οπαδούς. Έχει πιστούς και ο πιστός εγγράφεται στην Εκκλησία με το βάπτισμά του∙ όμως, παραμένει σ’αυτήν με όρους πνευματικότητος, όχι με ταυτότητα μέλους. Η Εκκλησία θεωρεί όλο τον κόσμο δικό της. Θεωρεί ότι έχει ευθύνη ακόμα και για όσους δεν της ανήκουν. Θεωρεί ότι είναι υπεύθυνη ακόμα και για τη λάσπη με την οποία γράφεται η ιστορία του πλανήτη. Αυτή η ευθύνη της δεν είναι διεκδικητική, για να κατακτήσει τον κόσμο. Είναι ευθύνη ανανεωτική, για να αναπλάσει τον κόσμο. Να τον αναπλάσει όχι με βία, με επιβουλή, αλλά με αγιότητα.

Υπάρχουν ακόμα σήμερα, άθεοι άνθρωποι και λαοί που ενώ εκτιμούν την υπεροχή του Ευαγγελίου, δε γίνονται χριστιανοί, ξέρετε γιατί; επειδή εμείς οι Χριστιανοί δε ζούμε σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, ώστε να μας δουν, να διαπιστώσουν τα καλά μας έργα και τότε να δοξάσουν τον Πατέρα μας «τον εν τοις ουρανοίς».

Αυτή η έλλειψη της αγιότητος είναι που μας κάνει να φοβούμεθα να ανοιχτούμε στον κόσμο για να μην «αποκαλυφθεί» η ανεπάρκειά μας. Κλεινόμαστε, λοιπόν, στον εαυτό μας, ζυμωθήκαμε με τις εθνικές διεκδικήσεις των λαών μας, τρώμε τις σάρκες μας και δεν αφήνουμε το κοινό Ποτήριο να μας ενώσει, ούτε τους Ορθοδόξους εννοώ. Έχουμε έλειμμα της οικουμενικής αποστολής μας και προσπαθούμε να την αναπληρώσουμε με προσκόλληση στο γράμμα. Έχουμε μειωμένη αυτοσυνειδησία και γι’αυτό δεν αποφασίζουμε να παρουσιάσουμε κρυστάλλινο το λόγο του Ευαγγελίου στο παγκόσμιο χρηματιστήριο των αξιών. Δεν έχουμε ταπείνωση για να παραδεχτούμε την αλήθεια, ότι δε ζούμε «κατά Χριστόν» και για να καθησυχάζουμε τη συνείδησή μας, ανυψώσαμε τους τύπους σε δόγματα. Τελικά, φαίνεται ότι έχουμε ελλειματική πίστη στο Χριστό, γι’αυτό διστάζουμε να πατήσουμε επάνω σε φίδια και σε σκορπιούς, με βεβαιότητα ότι τίποτε δε θα μας βλάψει.

Αυτή η έλειψη πίστεως και αυτοπεποιθήσεως δημιουργεί την ιεραποστολική νωχελικότητα των ορθοδόξων, μειώνει τη δραστικότητα του Ευαγγελίου στην εποχή μας, δεν ανανεώνει την Εκκλησία μας εσωτερικά και της κόβει και την οικουμενική προοπτική.

Χρειάζεται, λοιπόν, να ξαναγυρίσουμε στην αρχή μας, στη βάση μας. Χρειάζεται να δοκιμάσουμε ξανά, πόσο στέρεος είναι ο λίθος επάνω στον οποίο στέκεται η Εκκλησία σήμερα. Όταν λέω «στέκεται» εννοώ όχι σαν κατεστημένη εξουσία, αλλά σαν πνευματικό γεγονός. (Πιστέψτε με, όταν στις καταθέσεις στεφάνων περνώ με τους επισήμους μπροστά από την μπάντα που παιανίζει, διερωτώμαι τι να σκέπτονται άραγε για μένα οι στρατιώτες που παρουσιάζουν όπλα.)

Χρειάζεται, από την αρχή, να εξετάσουμε πόσο χρήσιμοι είμαστε στην κοινωνία πνευματικά, όχι στο Κράτος θεσμικά. Αλλιώς είχε αρχίσει αυτή η σχέση: το αναμφισβήτητο πνευματικό ειδικό βάρος μας στην κοινωνία, το πήρε η Πολιτεία και το τίμησε θεσμικά. Σήμερα, τι ισχύει; (δεν αντέχω την απάντηση)

Επανέρχομαι στο ότι χρειάζεται να προβληματιζόμαστε σε κάθε εποχή∙ και στη δική μας, να επανεξετάσουμε τη δραστικότητα του Ευαγγελίου, όχι επειδή αμφιβάλλουμε αλλά επειδή είναι ανάγκη να  εμπιστευθούμε το Χριστό περισσότερο. Χρειάζεται να μας προστεθεί πίστη.

Η Πίστη μας έχει οικουμενική δυναμική. «Οικουμενική» δεν εννοώ γεωγραφικά, αλλά μεθοδολογικά και ιεραποστολικά. Όμως, ούτε οι ίδιοι θα πεισθούμε γι’αυτό, ούτε κανέναν θα μπορέσουμε να πείσουμε, ούτε  το παραμικρό οικουμενικό αποτέλεσμα θα φέρουμε, αν δεν είμαστε θωρακισμένοι εσωτερικά. Αλλιώς, που να πάμε ξυπόλητοι στ’αγκάθια;

Θα γίνουμε σαν κι εκείνους που τους είπε ο Χριστός, ότι περιάγουν «την θάλασσαν και την ξηράν ποιήσαι ένα προσήλυτον...»

Η οικουμενική δράση μας χρειάζεται να αρχίσει από μέσα μας, από το εσωτερικό της Πίστεώς μας και να επικεντρωθεί σε όσους συμπατριώτες μας έχουν να βρεθούν σε Εκκλησία από την ημέρα που τους βάπτισαν.

Ποιός δεν το αντιλαμβάνεται, ότι στην ελλαδική κοινωνία μας, ολοένα και λιγοστεύουμε, όσοι ξέρουμε την αξία της λατρευτικής και της μυστηριακής ζωής! Εξάπαντος χρειάζεται να αποκρυπτογραφήσουμε την «κατά Χριστόν ζωή» και να προτείνουμε σε όσους δεν τη γεύθηκαν ποτέ, τόσο την ωφελιμότητά της, όσο και την ομορφιά της (δίπλα μας υπάρχουν 40ρηδες, 50ρηδες, τεχνοκράτες, οικογενειάρχες, καλής πάστας, με ευγένεια χαρακτήρος και με καχυποψία, όμως, που τους κρατά μακρυά μας).

Να τους προτείνουμε να τη ζήσουν αφού τη διαπιστώσουν οι ίδιοι («γεύσασθε και ίδετε») κι όχι επειδή τους το λέμε εμείς η κάποιες Οικουμενικές Σύνοδοι.

Τα δόγματά μας, αν θέλουμε να είναι και σήμερα δείκτες ζωής, δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται ως μαθηματικά αξιώματα. Κι αν είναι δείκτες ζωής θα είναι της δικής μας ζωής, όχι της ζωής άλλων, άλλοτε («ουκέτι δια την σην λαλιάν πιστεύομεν∙ αυτοί γαρ ακηκόαμεν και οίδαμεν ότι ούτος εστιν αληθώς ο σωτήρ του κόσμου ο Χριστός» (Ιω. 4, 42).

Σήμερα, είναι αλήθεια, ότι στον τόπο μας, στην Πατρίδα μας, δεν εμπνεόμαστε από την οικουμενική διάσταση του Ευαγγελίου, που την περιγράφω σαν έξοδο από τον εαυτό μας για μια συνάντηση με τον έλληνα ακατήχητο, κατ’αρχήν κι έπειτα με όλους τους παρόμοιους. Καί  ξέρετε γιατί δεν υπάρχει αυτή η εκρηκτική προοπτική; κατά την γνώμη μου. Επειδή, αισθανόμαστε εμείς και δίνουμε την εντύπωση και στους άλλους ότι είμαστε ένα μουσείο ιερών λειψάνων του παρελθόντος, της γλώσσης, του τυπικού, του τελετουργικού, της ενδυματολογίας, κ. α. Εμείς ξέρουμε τι αξία έχουν όλα αυτά, ως εργαλεία όμως, όχι ως στόχοι. Το «άνοιγμα» όλων αυτών, δεν γίνεται να δαιμονοποιείται ασυζητητί.

Ο Φλωρόφσκυ δεν είπε «πίσω στους Πατέρες» για να οπισθοδρομήσουμε  εκεί, είπε να πάμε μπροστά «μαζί με τους Πατέρες».

Λέμε ότι ο κόσμος σήμερα δεν έχει πυξίδα. Δεν έχει, επειδή η Εκκλησία δε γεννάει δόγματα∙ τα δόγματα είναι δείκτες ζωής. Μα, για να γεννηθούν δόγματα, χρειάζεται να προηγηθεί πνευματικός τοκετός, δυναμικός προβληματισμός, παλαίστρα, κονταροκτυπήματα.

Πέρασε η εποχή που οι άνθρωποι δεν αμφισβητούσαν εύκολα τα λόγια μας κι ἂν τα αμφισβητούσαν δεν το εξέφραζαν. Σήμερα χρειάζεται να πείσουμε για τα πάντα. «Κανενός δε θα πείσεις την καρδιά, αν ο λόγος δεν βγαίνει απ’τήν καρδιά σου, κανενός δε θα πείσεις τη ζωή, αν η ζωή σου δεν είναι ματωμένη».

Να ανοίξουμε, λοιπόν, την Αγία Γραφή, Παλαιά και Καινή Διαθήκη και να αφήσουμε τη φράση: «οι Πατέρες της Εκκλησίας λένε ετούτο η το άλλο» χωρίς να παραπέμπουμε σε κανέναν Πατέρα. Να κατανοήσουμε ότι οι Πατέρες μας δεν ήταν πιόνια στη σκακιέρα του Θεού, αλλά ελεύθερες υπάρξεις που φαγώθηκαν με τα ρούχα τους προκειμένου να δουν τη δόξα του πραγματικού (Χρυσ. Σταμούλη, Έρως και θάνατος).

Να ξαναμιλήσουμε για το Χριστό,  (αναφέρομαι σχετικά στην έκδοση του Μp 3 με το κείμενο της Καινής Διαθήκης σε μετάφραση) χωρίς μεγάλες κουβέντες, πομπώδεις φράσεις και θεολογικά συμπλέγματα.

Βρίσκω ο ίδιος άρθρα σε περιοδικά, που τα διαβάζω και δεν τα καταλαβαίνω∙

μαθαίνω ότι και μερικά σχολικά εγχειρίδια θρησκευτικών, είναι ανυπόφορα.

Να πάψουμε τις μεγάλες κουβέντες για θέωση, για νήψη και για θαύματα.

Να ομολογήσουμε την ανεπάρκειά μας, για να μην ξαφνιάζεται ο κόσμος όταν «βγαίνουν στον αέρα» σκάνδαλα. Να καταθέσει ο καθ’ένας μας, την όση ταπεινή προσπάθεια κάνει για να λυτρωθεί από την αμαρτία.

-Γέροντα, είδες αγγέλους στο Άγιον Όρος; -Όχι, παιδί μου, εγώ μέχρι τώρα μόνο δαίμονες βλέπω, που τους πολεμώ!

Να ξανακάνουμε σκοπό μας την αγιότητα, αφού πρώτα συμφωνήσουμε στον ορισμό της αγιότητος. (άγιος είναι ο μετανοημένος αμαρτωλός κι όχι ο θαυματοποιός η ο καζαμίας)

Να παραδεχτούμε ότι και οι άγιοι Πατέρες μας έκαναν λάθη και να διαλαλήσουμε ότι αγιότητα δεν είναι η αναμαρτησία, αλλά η βαθειά συναίσθηση της αμαρτωλότητος.

Να πάψουμε να κακολογούμε τους Επισκόπους στην Πατρίδα μας, παγκόσμια ορθόδοξη πρωτοτυπία γκρεμίζοντας έτσι ολόκληρο το εκκλησιολογικό μας οικοδόμημα, γιατί  θα πάθουμε το «ει αλλήλους δάκνετε και κατεσθίετε...(Γαλ. 5,15).

Να γίνουμε φιλάνθρωποι με τον αμαρτωλό, με τον αιρετικό και τον άθεο και τέλος, να υψώσουμε τη φωνή μας ενάντια σε κάθε αδικία.

Να μάθουμε πρώτα εμείς και έπειτα να διδάξουμε στα νέα παιδιά, πως να μη φοβούνται τη ζωή κι έπειτα πως να νικούν το θάνατο. (Θα έχετε δει το σύνθημα στους δρόμους «υπάρχει ζωή πριν το θάνατο;»)

Κοντολογίς, να γίνουμε αλάτι, ειδ’άλλως ας πεταχτούμε στο δρόμο.

Και αφού τα κάνουμε αυτά, αφού δηλαδή, κάνουμε την Εκκλησία στην Πατρίδα μας Ορθόδοξη κοινότητα με οικουμενική διάσταση, τότε∙ με αυτήν την εμπειρία του Χριστού, ως εξάρτυση∙

να βγούμε να παλέψουμε στα μαρμαρένια αλώνια των ιδεών,

να βγάλουμε την πνευματική πραμάτεια μας στον πάγκο, όπως οι παραγωγοί στη λαϊκή αγορά,

να πούμε, «ορίστε, κόσμε, εμείς οι ορθόδοξοι από την αγιότητα των χαρισματικών φορέων μας, από την Παράδοσή μας, από την αμαρτωλή εμπειρία μας, από την 2χιλιοχρονη πάλη μας με το Θεό, αυτήν την πρόταση ζωής έχουμε να προτείνουμε στον πλανήτη.

Έτσι, προσωπικά, εννοώ την οικουμενική αποστολή της Εκκλησίας, που δε σταμάτησε ποτέ, δεν ολοκλήρωσε το έργο της, αφού ο Χριστός δεν κοιμήθηκε εκείνο το βράδυ στον κήπο της Γεθσημανή.

Αλλιώτικα οι Ορθόδοξοι δεν μπορούμε να μιλάμε (και γι’αυτό δε μιλάμε) για Οικουμενικότητα της Εκκλησίας μας.

Όμως, όσο χρειάζεται το οικουμενικό μήνυμα του Ευαγγελίου ο δικός μας Ορθόδοξος Ελληνικός κόσμος, άλλο τόσο το χρειάζεται και ο έξω από την Ορθοδοξία κόσμος.

Χρειάζεται επανευαγγελισμό η δύσμοιρη Ευρώπη που ακόμα την εκδικούμαστε για τον Καρλομάγνο,

χρειάζεται την τρυφερότητά μας το Ισλάμ της πνευματικής Τουρκίας,

χρειάζεται την αποδοχή της λησμονιάς η Ορθοδοξία της Βουλγαρίας,

χρειάζεται κατανόηση η Εκκλησία των Σκοπίων,

χρειάζεται την αντισιωνιστική ειλικρίνειά μας ο εβραϊκός κόσμος,

χρειάζεται προσγείωση το τσαρικό ανεμόπτερο της Ρωσίας, για να μη συντριβεί.

Χρειάζεται να βγάλουμε την Αμερική από την πρόσφατη αλλοφροσύνη που την οδήγησε το δίπολο «εξέλιξη η δημιουργία»;

Χρειάζεται μια Ορθόδοξη συμπόρευση με το πείραμα του Cern για να λυτρωθεί από την ψευδαίσθηση ότι θα ανακαλύψει το γονίδιο του Θεού.

Χρειάζεται, όμως, και να πάρουμε στα σοβαρά τα νεώτερα πορίσματα πολλών επιστημών προκειμένου να τα «παντρέψουμε» με την Αγία Γραφή και την εκκλησιαστική μας εμπειρία, μήπως αναχθούμε έτσι σε μια ανώτερη αλήθεια, την οποία ενδεχομένως θέλει να μας αποκαλύψει ο Θεός. («Πολλά απεσιώπησεν η γραφή∙ παρέλειπεν δε η ιστορία τον ημέτερον νουν γυμνάζουσα, εξ ολίγων αφορμήν παρεχομένη επιλογίζεσθε τα υπόλοιπα», έγραφε το 370 ο Μέγας Βασίλειος).

Να το καταλάβουμε κάποτε∙ η Αγία Γραφή δεν είναι επιστημονικό βιβλίο, αν ήταν, έπρεπε να κλείσουν όλα τα Πανεπιστήμια του κόσμου.

Χρειάζεται να εγκαταλείψουμε την ενορχηστρωμένη καχυποψία απέναντι στον Πολιτισμό, όσο καλό κι αν είναι το άλλοθι μας.

Χρειάζεται ερμηνεία το φαινόμενο της οικονομικής κρίσεως που διερχόμεθα∙ ερμηνεία όχι τραπεζική, ούτε φιλανθρωπική, ούτε «πνευματική». Αλλά ερμηνεία των λόγων του Χριστού για το δίπολο Θεός-μαμωνάς.

Τότε να βγούμε να συναντήσουμε τον Ρωμαιοκαθολικό και να του εξηγήσουμε, πως τον λοξοδρομεί το δόγμα της εξουσίας του.

Τότε να βγούμε να εξηγήσουμε στον Προτεστάντη, πως τον χιλιοκομμάτιασε η απόρριψη της ενιαίας εκκλησιαστικής Παραδόσεως.

Τότε να προκαλέσουμε σε δημόσιο διάλογο το Χιλιαστή, προκειμένου να ανατρέψουμε τις χριστολογικές δοξασίες του. (όχι δεν πας φαντάρος, δε δίνεις στο παιδί σου αίμα)

Έτσι μας χρειάζεται ο κόσμος! διαφορετικά, ερμηνεύστε, αν μπορείτε, τη δουλειά που έκανε ο Προηγούμενος της Μονής Φιλοθέου π. Εφραίμ στην Αμερική και στον Καναδά. Σήμερα αντιγράφει, αύριο θα κλονιστεί, θα πέσει, όμως μεθαύριο θα πατήσει στα πόδια της.

Έτσι, μ’αυτόν τον τρόπο, η Ορθοδοξία «ανοίγεται» και νικά!

Κάθε φορά που θα ανοίγεται θα νικά, κάθε φορά που θα την «κλείνουμε», θα την καταδικάζουμε στο να γίνει ιδεολογία.

Αν η πίστη μας έχει αλήθεια, δεν έχει ανάγκη τα ψιμμύθια του παρελθόντος, ούτε τις φοβίες του μέλλοντος.

Η Εκκλησία μεταποίησε κι έπειτα στήριξε την αυτοκρατορία, γιατί να φοβηθεί την παγκοσμιοποίηση;

Το Ευαγγέλιο με τα «σπαστά ελληνικά» του, πάλεψε και νίκησε την ελληνική φιλοσοφική διανόηση. Γιατί να μη νικήσουμε τους αφελείς σχεδιασμούς της Νέας Εποχής;

Η λαϊκή ρωσική ευσέβεια νίκησε την κομμουνιστική απάτη, γιατί να μη νικήσει την καπιταλιστική σχιζοφρένεια;

Πρώτα, λοιπόν, η εσωτερική καλλιέργειά μας σε μια οικουμενική διάνοιξη της υπάρξεώς μας και έπειτα η προς τα έξω οικουμενική ομολογία, με αυτοπεποίθηση και πίστη στο Χριστό.

Εμείς, σήμερα, τι κάνουμε στην Ελλάδα;

Καταντήσαμε περπατούσες εγκυκλοπαίδειες δογματικής,

οσφραινόμαστε έναν αιρετικό από μίλια μακρυά, κι αν δε βρούμε, βαφτίζουμε εύκολα κάποιους∙

επιδεικνύουμε μια εικόνα προτεσταντικής ερμηνευτικής, Πηδάλιο, παραγωγή γεροντικών προτύπων, σωρηδόν αγιοποιήσεις μοναχών και ιερομονάχων,

υστερικού φανατισμού, Ορθοδοξία η θάνατος, τον πάπα να καταράσθε,

φοβικής συνωμοσιολογίας, Πρωτόκολλα των σοφών της Σιών, 666, κάρτα του πολίτη, μεσσαιωνικής σημειολογίας, συντέλεια του κόσμου, οικουμενισμός,

προφητικής μελλοντολογίας, π. Παίσιος∙ Πόλη, Β’Παρουσια,

«Ιεροποιούμε» η «δαιμονοποιούμε» τα ιερά κείμενα και δεν κατεβαίνουμε από το άρμα της κατά γράμμα θεοπνευστίας.

Καταφεύγουμε στο παρελθόν και στο μέλλον, λες και δεν έχουμε να πούμε τίποτε για το παρόν.

Έτσι που κάνουμε∙ πρώτοι οι πιστοί αισθάνονται άβολα, μέσα σε μια τέτοια Εκκλησία που τους στιγματίζει και τους κάνει δακτυλοδεικτούμενους κι έπειτα οι χλιαροί∙ δεν τολμούν μεν να αποποιηθούν το βάπτισμα, αλλά δε θέλουν να έχουν καμμία σχέση με τη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας, παρά μόνο με την κοινωνική.

Φοβάμαι ότι χάνουμε το τραίνο

Όταν η Ελλάδα μπήκε στην Ε.Ε. η Le Monte έγραψε πρωτοσέλιδο: «καλωσορίζουμε τη Χώρα της Φιλοκαλίας». Στις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα όλη η Ευρώπη ψυχανεμίζονταν ότι η Ορθοδοξία θα αρθρώσει λόγο πρωτότυπο και δυναμικό. Δεν τον ακούσαμε.

Ο Ράνσιμαν είχε πει ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας της Ορθοδοξίας.

Δεν τον βλέπω, ακόμα!

Αν αργήσουμε, η Ιστορία θα μας προσπεράσει. Ο ποιητής ρωτάει: «αγάπη πού’ναι η εκκλησιά σου, βαρέθηκα πια τα μετόχια» (Γ. Σεφέρης).

Τα συμπτώματα του σημερινού κόσμου οφείλονται στα υποκατάστατα της χριστιανικής ζωής και στις αυθαίρετες ερμηνείες του Ευαγγελίου. Αυτά είναι τα μετόχια!

Αλλά αν αργήσουμε, θα συμβεί και κάτι χειρότερο: θα απογοητεύσουμε.

Τότε δε θα μας μείνει παρά να κλείσουμε το στόμα μας για πάντα, να βάλουμε το Ευαγγέλιο σ’ένα σκονισμένο ράφι βιβλιοθήκης και να βολέψουμε, όπως όπως, τη συμβιβασμένη και υποκριτική ζωή μας καθώς θα τρώγεται με τις ζωές και τις υπολήψεις των άλλων.

«Καιρός του ποιήσαι», λοιπόν. «Καθαρθήναι είτα καθάραι», αυτό θα πει Ορθόδοξη Οικουμενικότητα.

Να ανοίξουμε την Εκκλησία στον κόσμο και να μετασχηματίσουμε τον κόσμο σε Εκκλησία.

Να φωτίσουμε τα πάντα μὲ το Χριστό, τίποτε άμοιρο, τίποτε ξένο, τίποτε εχθρικό να μην υπάρχει γύρω μας. «Τα πάντα δείται σταυρού» και «υπέρ πάντων Χριστός απέθανε».

Να μην κλειστούμε άλλο στον εαυτό μας,

Να ξεγίνουμε από θρησκεία και να γίνουμε Εκκλησία του «σύμπαντος κόσμου».

Κάποτε, το να μην «ανοίγεσαι», φτιάχνει προφίλ, δεν προδίδει και την ένδειά σου, όμως, τώρα, ήρθε η ώρα μας∙ το θέλουμε; το μπορούμε;

«Τα αδύνατα παρ’ανθρώποις, δυνατά παρά τω Θεώ εστιν».

Σαν συμπέρασμα∙

Στον τόπο μας μόνο η Εκκλησία μπορεί να αναλάβει οικουμενικό ρόλο,

η Πατρίδα μας πια, όχι! Και προσέξτε∙

Ο,τι είναι Ορθόδοξο χριστιανικό, είναι και οικουμενικό αλλιώς προτεσταντίζει.

Ο,τι είναι Ορθόδοξο χριστιανικό οικουμενικό, είναι και ελληνικό.

Ο,τι είναι ελληνικό, πάντα ήταν ανοιχτό. Γι’αυτό οι έλληνες ανοίγονταν σε όλα και ελληνοποιούσαν τα πάντα.

Πήγαιναν μετανάστες και έκαμναν τους εκεί γηγενείς έλληνες. Έρχονταν λαοί ως μετανάστες, τους κοινωνούσαν την Παιδεία τους και έτσι τους έκαμναν φίλους. Τώρα δεν έχουμε Παιδεία να τους δώσουμε γι’ αυτό τους κάναμε ξένους, εχθρούς.

Ο επανευαγγελισμός των πιστών μας, ημών των ιδίων, θα είναι πράξη οικουμενικών διαστάσεων, αφού είτε το θέλουμε είτε όχι, το κατασάρκιο της Ορθοδοξίας είναι ελληνικής κατασκευής και ολόκληρη η Εκκλησία κυλάει πάνω σε ρόδες ελληνικών προδιαγραφών.

Η ελληνική Ορθοδοξία, σήμερα, δεν έχει φωνή στο ευρύτερο πνευματικό γίγνεσθαι. Έχει μόνο μια εμπειρία, που τη σέρνει σαν λείψανο από το παρελθόν και που κάποτε, καταντάει ειδωλολατρία.

Διερωτώμαι∙ στέρεψε άραγε από μας η έμπνευση; Από την Εκκλησία μας, εννοώ.

Ο ελληνισμός ξεκομμένος από την Εκκλησία δεν έχει έμπνευση πια.

Ο,τι ελληνικό άξιζε, μας το πήραν μαζί με τα Ελγίνεια και στις Χώρες εκείνες, δημιουργήθηκαν Πανεπιστημιακές Έδρες ελληνικών γραμμάτων, ελληνικής γλώσσας, ανθρωπιστικές επιστήμες κ.λ.π.

Όμως εκείνη η παραγωγή χρειάζονταν να εμπλουτίζεται από την Ελλάδα. Δεν έγινε κάτι τέτοιο. Όχι μόνο δεν τροφοδοτήθηκε από εμάς, αλλά εγκαταλείφθηκε κιόλας. Απαξιώθηκε τραγικά.

Άρα, τελειώσαμε.

Λέμε∙ «βαρειά μας βιομηχανία είναι ο πολιτισμός μας».

Προ μηνών κάποιος μου είπε ότι πήγε στη Δήλο και παραμέριζε τα χόρτα για να διαβάσει τις επιγραφές κάτω από τα αγάλματα.

Οι απεργίες στην Ακρόπολη και τα πανώ στα Προπύλαια δήλωσαν όχι κοινωνία του αρχαίου πνεύματος, αλλά μόνο διαχείρηση και μάλιστα κακή διαχείρηση. Η γλώσσα μας φτώχυνε τραγικά και όταν η Εκκλησία αδήρητα κάποια στιγμή θα την βγάλει από την λατρεία, στην ουσία θα την κηδεύσει. Η κλασσική παιδεία είναι ανύπαρκτη. Η Ιστορία μας γελοιοποιήθηκε από το Χόλλυγουντ (Μ. Αλέξανδρος, Τροία, Θερμοπύλες).

Γι’αυτό επιμένω ότι, μόνο η Εκκλησία μπορεί να δώσει χρώμα και ταυτότητα στην εθνική φυσιογνωμία της Χώρας, αν φυσικά το θέλει η Χώρα μας και όσο το θέλει. Χωρίς την εκκλησιαστική καθημερινή ζωή, η Πατρίδα μας δεν έχει ιδιοπροσωπία, δεν μπορεί να διεκδικήσει πρότυπη φυσιογνωμία. Στη σύγχρονη Παιδαγωγική διαπιστώνουμε προσπάθεια αναδείξεως των ελαχίστων ιδιαιτεροτήτων ενός παιδιού, της όποιας διαφορετικότητος που χαρακτηρίζει και αναδεικνύει το «κάτι άλλο». Φανταστείτε, λοιπόν, μια Χώρα σαν τη δική μας, χωρίς την ανάδειξη της εκκλησιαστικής παραδόσεώς της, έτσι όπως αυτή καλλιεργείται μέσα στους Ναούς και διαχέεται στην καθημερινότητα των ελλήνων. Τί  θα περισσεύσει στην περιρρέουσα ελλαδική ατμόσφαιρα, αν αφαιρεθεί το εκκλησιαστικό τελετουργικό, το λατρευτικό τυπικό, η εορτολογική αλυσίδα, η η βιβλική ορολογία;

Θέλετε να σας πω παράδειγμα προς αποφυγήν;

Η Ε.Ε. που οραματίστηκε τον εαυτό της να υπάρχει και να δραστηριοποιείται όχι μόνο χωρίς τη χριστιανική προμετωπίδα στο Σύνταγμά της αλλά, το κυριώτερο, χωρίς πνευματική θωράκιση, δεν υποψιάστηκε ότι έπρεπε να προηγηθεί πνευματική σύγκληση, για να επιτευχθεί η οικονομική. Τα οικονομικά μεγέθη δε φέρνουν κοντά τις καρδιές, δεν εξομαλύνουν τις διαφορές. Τώρα που η οικονομική Ένωση παραπατάει και πολλοί προβλέπουν ότι θα σωριστεί, παρασέρνει μαζί της κι έναν ολόκληρο κόσμο ιδεών και πραγμάτων που συστάθηκαν σε πολιτισμό κάτω από τη σκια του Σταυρού. Τώρα που έκοψε τον ομφάλιο λώρο της με τη ζωή, υπάρχει το ενδεχόμενο «την επισκοπήν» αυτής να λάβει «έτερος» (Ψαλμ. 108,8).

Αγαπητοί μου∙

Ίσως να έχει φτάσει ο καιρός για την «ήττα» της Ορθοδοξίας. Μια ήττα που θα δώσει τη δυνατότητα για να βάλουμε αρχή, νέα αρχή, που δε θα στηρίζεται στη δύναμη και την εξουσία που υπόσχονται νίκες και κυριαρχίες, αλλά στην αξιοποίηση της αποτυχίας, στο κέρδος που ανθίζει από την αποδοχή της αστοχίας. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, δεν μπορεί παρά να έχει δίκαιο, όταν σημειώνει∙ «ύστερ’από τόσες μεγάλες νίκες στην ιστορία, χρειάζονται τώρα και μερικές μεγάλες ήττες». (Χρυσ. Σταμούλη, Έρως και θάνατος).

Ας νικηθούν όλα όσα στην Πατρίδα μας πήραν τη θέση της Εκκλησίας∙ το σπίτι της εσωστρέφειας, το μαγαζί της εξουσιαστικότητας, η συντεχνία της θεσμικής επάρκειας, η ομάδα της αλαζονείας και της υποκρισίας, το σωματείο της αυταρέσκειας. Ας επανέλθει το θρησκευτικό σχήμα σε Οίκο από τον οποίο δε θα λείπει ὁ Χριστός, αὐτὸς ποὺ κάνει τὴν Ἐκκλησία Ἐκκλησία, αὐτὸς ποὺ σαρκώνει τὴν ἐλπίδα τῶν μελῶν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος καὶ ἀποδεικνύεται ἡ μόνη ὑπόστασή τους.

Πιστεύω ἀκράδαντα ὅτι τότε, ὁ νικημένος Ἰησοῦς, θὰ ξανανικήσει γιὰ χάρη μας τὸν κόσμο του.

Π. Ήφαιστος, Παρέμβαση για τον ρόλο της Εκκλησίας

Παρέμβαση στο ζήτημα της «θέσης και άποψης» της ελληνικής εκκλησίας

Παναγιώτης Ήφαιστος, καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς

Πηγή: ιστοσελίδα Π. Ήφαιστου & LoMaK

Το συντρέχον μέγα κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, πνευματικό, ηθικό και διπλωματικό πρόβλημα της Ελλάδας το οποίο ενδέχεται να καταλύσει ολοκληρωτικά το νεοελληνικό κρατίδιο συμπαρασύροντας στο βάραθρο όσους Έλληνες απέμειναν, δεν είναι άσχετο με την συζήτηση για τον ρόλο της Ελλαδικής Εκκλησίας και δεν αφορά μόνο τον εκάστοτε Αρχιεπίσκοπο ή επίσκοπο. Αυτό που διακυβεύεται, εκτιμώ, είναι κατά πόσο η Ελλάδα μετά από δύο περίπου αιώνες θα καταστεί εθνικά ανεξάρτητη και κατά πόσο θα εισέλθει σε πορεία δημοκρατίας και πολιτικού πολιτισμού, ή, αντίστροφα, κατά πόσο θα διαλυθεί για να εκτονωθούν τα σύνδρομα όσων επί δεκαετίες την καβαλίκευαν σέρνοντάς την στην εξάρτηση, στην πνευματική εκμηδένιση, στο ηθικό ξεχαρβάλωμα, στις ήττες και στις καταστροφές.

Συντομογραφικά μόνο:
      1. Έτσι που καταντήσαμε λόγω διάδοσης των εθνομηδενιστικών παραδοχών, ας καταθέσω, πρώτα, ένα «πιστοποιητικό προοδευτικής ορθότητας»: Δεν είμαι κατ’ ανάγκη θρησκευόμενος και δεν ενδιαφέρει κανένα ή την επίμαχη συζήτηση αν ο εκάστοτε σχολιαστής είναι «πιστός», άθεος, ή πιστός αλλά μη συχνός επισκέπτης στην Εκκλησία της ενορίας του. Τα ζητήματα που τίθενται για τον ρόλο της Εκκλησίας είναι πολιτικά. Θέτουν επί τάπητος το ερώτημα κατά πόσο θα μιλάμε λογικά και στην βάση μιας ελάχιστης γνώσης ή κατά πόσο υπάρχουν πλέον εχθρικά και φιλοσοφικά ασυμβίβαστα στρατόπεδα. Γιατί το σύνορο προσδιορίζεται, εν τέλει, από την απάντηση στο ερώτημα «τι συγκροτεί και συγκροτεί τα κράτη και τον κόσμο» και το συμπαρομαρτούν ερώτημα «πώς εξελίχθηκε ο κόσμος από την αρχαιότητα μέχρι το τέλος της Βυζαντινής Οικουμένης και στην συνέχεια από τον 15ο αιώνα μέχρι σήμερα».
      2. Λόγος για να συζητούν δύο Έλληνες σήμερα δεν υπάρχει αν δεν στέκονται πάνω στην ίδια διάγνωση των αιτίων: Το μέγα πρόβλημα της Ελλάδας ποτέ δεν ήταν η Εκκλησία αλλά η ξένη εξάρτηση και η άρρηκτα συναρτημένη με αυτή φαυλοκρατία των εξαρτημένων εξουσιαστών. Βαθύτερη αιτία είναι ότι ήδη μετά την δεκαετία του 1820 το κρατικό εποικοδόμημα στημένο μοντερνιστικά ήταν ηθικοκανονιστικά ασύμβατο με την υποκείμενη εθνική ανθρωπολογία. Η εξουσία που στήθηκε μέχρι και σήμερα ακούει στο όνομα «έμμεση αντιπροσώπευση» και κατ’ όνομα μόνο «έμμεσης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας». Για να δικαιούνταν το τελευταίο ακρωνύμιο έπρεπε να έχει φορά κίνησης προς άμεση δημοκρατία. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Μετά την επανάσταση, δεν κινηθήκαμε πάνω στα αχνάρια της τρισχιλιετούς παράδοσής μας στον στίβο του πολιτικού πολιτισμού, με αποτέλεσμα, να εισέλθουμε σε τούνελ δύο περίπου αιώνων εξάρτησης, φαύλων κύκλων εμφύλιων διενέξεων και διαδοχής της μιας κρατικής φαυλοκρατίας από μια άλλη.

      3. Είναι τουλάχιστον απαράδεκτος και αχαρακτήριστος αυταρχισμός εάν κανείς αξιώσει από οποιαδήποτε ομάδα ή μέλος της ελληνικής κοινωνίας να μην έχει λόγο για τα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα, ιδιαίτερα όταν πολλοί φοβούνται ότι κινδυνεύουμε να καταρρεύσουμε ολοσχερώς. Όταν όλοι μιλούν για μεγάλες επερχόμενες κακουχίες, μεγάλα δεινά και ενδεχομένως ένας μερικός ή ολικός ιστορικός εκμηδενισμός μας είναι προπετές να ζητάς από τον σημαντικότερο, μεγαλύτερο και ιστορικότερο πνευματικό θεσμό να σιωπήσει. Είναι εξαιρετικά πονηρή στάση αν κανείς αξιώνει να στερηθεί η Ελληνική Εκκλησία της ελεύθερης και ανεμπόδιστης διατύπωσης θέσεων που εκφράζουν τον μακραίωνα διαμορφωμένο πνευματικό κόσμο που μακραίωνα αντιπροσωπεύει, θέση με την οποία συνηγορούν πολλά εκατομμύρια ελλήνων. Είναι αχαρακτήριστο να επιχειρείται να εμποδιστεί ένας πνευματικός θεσμός να διατυπώσει κοινωνικοπολιτικές ευαισθησίες, ιδιαίτερα σε στιγμές που τα περισσότερα μέλη της κοινωνίας πλήττονται καίρια από λάθη, παραλήψεις και πολιτικά εγκλήματα με αποτέλεσμα σήμερα να έχει απολέσει, προσωρινά ελπίζουμε, το πολυτιμότερο αγαθό μιας κοινωνίας, την εθνική της ανεξαρτησία. Είναι τελείως απαράδεκτο, επιπλέον, να ακούονται πονηρές γκρίνιες ως και αν και η Ελληνική Εκκλησία να εμφορείται από Θεοκρατικά δόγματα. Έλεος! Η Ορθόδοξη παράδοσή μας ήταν και είναι ανθρωποκεντρική ακόμη και στις πιο ακραίες εκδηλώσεις της ή ταυτίσεις της που οφείλονταν συνήθως σε δύσκολες ιστορικές συγκυρίες ή ατομικές ιδιοσυγκρασίες. Κάθε περί του αντιθέτου ισχυρισμός είναι παντελώς ανυπόστατος και αχαρακτήριστα άδικος.

      4. Αυτό που διακυβεύεται, όμως είναι κάτι άλλο: Είναι κατά πόσο εμείς, οι νεοέλληνες, θα μείνουμε –έτσι για να συνεχίσουν να εκπληρώνονται κάποια σύνδρομα παλαιολιθικών υλιστικών αντιλήψεων– καθυποταγμένοι σε μοντερνιστικές και εθνομηδενιστικές νοοτροπίες που ροκανίζουν την ελληνική κοινωνία ηθικά, πνευματικά, οικονομικά, πολιτικά και κυριαρχικά. Ενώ όλα τα κράτη!! αφήνουν πίσω την μοντερνιστική αυτοκτονική ιδεολογία περί μιας αποκλειστικά υλιστικής δημόσιας σφαίρας, κάποιοι μεταξύ μας, λόγω αυτοκτονικής κεκτημένης ταχύτητας, ή επενδυμένων συμφερόντων στην ξένη εξάρτηση που θρέφεται από την απώλεια της ανεξαρτησίας μας, συνεχίζουν να καταπολεμούν την εισροή του πνευματικού κόσμου των πολιτών μέσα στα πολιτειακά δρώμενα.

      5. Θα αποτελούσε κακόγουστο αστείο –για να μην πω εχθρική στάση κατά της ελληνικής κοινωνίας– αν κανείς ισχυριζόταν πως η Ορθόδοξη πνευματική μας παράδοση δεν αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο του πνευματικού μας πλούτου και υπό τις περιστάσεις ίσως το μόνο στήριγμα πάνω στο οποίο μπορούμε να κρατηθούμε. Ή μήπως βλέπουμε γύρω μας πολλούς πνευματικά εμφορούμενους και πανέτοιμους να παλέψουν για την χαμένη πλέον εθνική μας ανεξαρτησία! Αυτό που βλέπουμε είναι το αντίθετο: Αντί κάποιοι να σιωπήσουν και να υπηρετήσουν ταπεινά την πατρίδα ξεστομίζουν φράσεις όπως «θα αλλάξω την Ελλάδα και τους Έλληνες». Οι Έλληνες όμως δεν χρειάζονται αλλαγή παρά μόνο μια: Να αποδεσμευτούν πολιτικοστοχαστικά για να μπορέσουν να κολυμπήσουν μέσα στον ωκεανό της ελληνικότητάς τους. Εκεί μέσα μπορούν να ποτιστούν πνευματικά, να δυναμώσουν τις κοσμοθεωρίες τους, να σταθούν όρθιοι ακόμη και αν οικονομικά πτωχεύσουν και να αποκτήσουν γνώση για το πώς θα πορευθούν στρατηγικά. Και μέσα σε αυτό τον ωκεανό ρέουν πολλοί ποταμοί δικοί μας και άλλων, εκ των οποίων ένας δικός μας και πολύ μεγάλος είναι η ελληνική ορθόδοξη μεταφυσική παράδοση (και πίστη για την πλειοψηφία των Ελλήνων που είναι πιστοί και καθημερινά θρησκευόμενοι). Η παράδοσή μας είναι εμπεδωμένη, δημοκρατική, ανθρωποκεντρική, ανθρωπιστική, φιλάνθρωπη, οικουμενική και πάντοτε σύγχρονη.

Όσοι δεν είναι κακόπιστοι ή αφελείς ας το κατανοήσουν: Μετά την πτώση του Βυζαντίου ο διεθνιστικοϋλισμός έβαλε τον κόσμο σε καταστροφική πορεία και τον πολιτικό πολιτισμό σε καθοδική πορεία. Διαδοχικά είχαμε μια αλληλουχία ιστορικά αλληλένδετων γεγονότων: Υλιστικές δημόσιες σφαίρες, αστικοποίηση, αποικιοκρατία, γενοκτονίες, εθνοκαθάρσεις (για να επιτύχουν, στην Ευρώπη και στην Βόρειο Αμερική και φυλετικά ομοιογενή «κρατικό έθνος», έννοια άγνωστη και ασύμβατη στην συμβατή με την ελληνικότητα κλασική παράδοση νοηματοδότηση του έθνους που αποτέλεσε τον άξονα και την ενσάρκωση του διαχρονικού πολιτικού πολιτισμού όλων των ανθρώπων.
Αυτοί οι ίδιοι καταλήστευσαν τον πλανήτη, περιέπλεξαν όλα τα έθνη σε αδιέξοδες ιδεολογικές δήθεν ηγεμονομαχίες, προκάλεσαν παντελώς άσκοπους εμφύλιους πολέμους και άσκησαν φασιστικές μεθόδους διαίρει και βασίλευε. Αυτή η καταστροφικής πορείας, όμως, σταδιακά αντιστρέφεται. Τα υπολείμματα αυτής της από άποψη πολιτικού πολιτισμού βέβηλης για τον άνθρωπο ιστορικής φάσης, όμως, συνεχίζουν να επηρεάζουν μέλη πολλών κοινωνιών.

Σε μερικά συνεχίζουν να καβαλικεύουν την εξουσία, να επανδρώνουν τα πανεπιστήμια και να αναμασούν αδιάντροπα ξεπεσμένα δόγματά μη διστάζοντας να επιτίθενται κατά των κοσμοθεωριών και των πνευματικών θεσφάτων των υποκείμενων κοινωνιών. Τι άλλο να περιμένουμε όμως; Οι κοσμοπλάστες ήταν πάντα «σοφοί». Αυτό αξιώνουν ακόμη και οι σπιθαμιαίου αναστήματος κοσμοπλάστες.

Με δεκανίκια στέκονται υπεράνω του λαουτσίκου και με υπεροψία και θράσος χιλίων πιθήκων υπερθέτουν τα δόγματά τους πάνω από την ιστορικά σμιλευμένη ανθρωπολογία των κοινωνικών οντοτήτων. Τολμούν ακόμη τους άμοιρους πολίτες που σύνθλιψε η άτυχη παρουσία τους και που καθημερινά αγωνίζονται να επιβιώσουν εις πείσμα και ερήμην του καταπιεστικού κράτους τους, να τις ονομάζουν «διεφθαρμένες» και τους εαυτούς τους θεόσταλτα παλικάρια προορισμένα να επιβάλουν κάθαρση.
Χωρίς την παραμικρή μυωπία μπροστά στους Κύκλωπες, τις Σειρήνες, τους Ποσειδώνες και τις τρικυμίες της θαλασσοπορίας προς την ανύπαρκτη Ιθάκη του 21ου αιώνα, εύλογα κανείς μπορεί να ισχυριστεί πως με ιστορικούς όρους έφθασε, τουλάχιστον, το τέλος των ιδεολόγων κοσμοπλαστών: Με αφετηρία τους εθνικοαπελευθερωτικούς πολέμους, την αποτυχία του εξίσου μοντερνιστικού φασισμού, την παρακμή των δυτικών ηγεμονιών τον τελευταίο αιώνα και την πτώση του επίπλαστου υπερκράτους της Σοβιετικής Ένωσης, δισεκατομμύρια άνθρωποι, πολλοί μέσα σε μεγάλα αν όχι γιγαντιαία έθνη, πετάνε στον ιστορικό σκουπιδοτενεκέ την μοντερνιστική διαστροφή που θέλει μια αποκλειστικά υλιστική δημόσια σφαίρα και επιζητεί την ανθρωπολογική εκμηδένιση των κρατών ως μέσο δήθεν εύτακτης διακυβέρνησής τους.

Ο πνευματικός κόσμος των πολιτών όλων των κρατών, συμπεριλαμβανομένων και των μεταφυσικών φιλοσοφικών παραδοχών, εισρέουν και διαμορφώνουν την ηθικοκανονιστική τάξη των εθνοκρατών. Αυτός ήταν πάντοτε ο κόσμος πριν έλθει ο ιδεολογικός φασισμός από τον 16ο αιώνα και εντεύθεν. Αυτός δεν μπορεί πια παρά να είναι και ο νέος κόσμος του 21 αιώνα όπου ουσίες και νοήματα θα αναδεικνύουν τα έθνη στην κλίμακα των σημασιών. Η εθνοκρατική ανθρωπολογία και ο εγγενής πνευματικός και αισθητός της πολιτισμός δεν μπορεί παρά να είναι πλέον ο άξονας τόσο της ενδοκρατικής ζωής όσο και της διεθνούς ζωής. Η εποχή του εθνομηδενισμού τελείωσε απλά κάποιοι δεν θέλουν να το δεχθούν και οι κοινωνίες πρέπει να προσέχουν από αυτούς.

Ήδη έχουμε πλέον μια εθνοκρατοκεντρική διεθνή τάξη πραγμάτων που εκκολάπτεται μπροστά στα μάτια μας. Η μετάβαση σε ένα πιο σταθερό εθνοκρατοκεντρικό κόσμο δεν θα είναι απλή ή εύκολη. Η ανοδική φορά θα συναρτάται πάντοτε με την επιτυχία συγκρότησης αντί-ηγεμονικών συσπειρώσεων αλλά και με την εμπέδωση της κοινής κοσμοθεωρίας όλων των εθνών, δηλαδή της Υψηλής Αρχής της Εθνικής Ανεξαρτησίας. Κοσμοθεωρητικής παραδοχής απέναντι στην οποία στέκονται οι ξεπερασμένοι μοντερνιστές, μεταμοντερνιστές και εθνομηδενιστές. Όσοι επί δεκαετίες αν όχι αιώνες στήριξαν την εξάρτηση του νέο-ελληνικού κράτους και την στέρησή της από την ελληνική του παράδοση καλά θα κάνουν αν έχουν τσίπα ντροπής να σταματήσουν να βάλουν κατά των ανθρωπολογικών προϋποθέσεων των Ελλήνων που εις πείσμα του μοντερνιστικού κράτους, διώξεων, δικτατοριών, γενοκτονιών και δυσπραγίας, επιβίωσαν.

Σε ένα πραγματικά δημοκρατικό πολιτειακό κόσμο όλες οι μεταφυσικές φιλοσοφίες έχουν θέση ακόμη και οι αθεϊστικές, οι μεταμοντέρνες και οι ανθρωπολογικά εκμηδενισμένες. Πλην όμως οι τελευταίες, νοιώθοντας πλέον ως μια απελπισμένη μειονότητα, γίνονται αδιάντροπα και αναίτια επιθετικές και επιχειρούν να κρατήσουν την Ελλάδα –και ενδέχεται άλλα κράτη στην ίδια θέση– στα πίσω καθίσματα της ιστορίας: Καθηλωμένους, εκμηδενισμένους και όπως συγκυριακά ελπίζουμε μας κατάντησαν, υποχείρια των διεθνών και διεθνικών θηρίων. Αυτό θέλουν να παθαίνουμε, κάποιοι, για να θρέψουν τα παρωχημένα ιδεολογικά σύνδρομά τους; Ας είμαστε εν τέλει, εκατέρωθεν, όλοι ειλικρινείς και ξεκάθαροι σε αυτά που λέμε!

Τέλος, επειδή τυγχάνει να είμαι συγγραφέας και επειδή δεν μπορούν να ειπωθούν πολλά με μερικές γραμμές, όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να ανατρέξει στο βιβλίο μου Κοσμοθεωρία των Εθνών, Συγκρότηση και συγκράτηση των κρατών, της Ευρώπης και του Κόσμου ή και σε δοκίμια όπως το «Το μεταβατικό σύστημα της Βεστφαλίας και του ΟΗΕ υπό την αίρεση των προϋποθέσεων που αναπτύσσονται στο κοσμοσυστημικό επίπεδο» ή το «Έθνος ως Δημοκρατία vs Μεταμοντερνισμός - εθνομηδενισμός - αποδομησμός».

Στ. Γιαγκάζογλου: «Τα Θρησκευτικά υποχρεωτικό μάθημα και για όλους»

 Πηγή: Εκπαιδευτικό Ιστολόγιο Λάρισας 

& Η Θεολογία Μεσοπέλαγα

* Οι προτάσεις του τομέα Θεολόγων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τα Θρησκευτικά στο νέο Λύκειο – Να δοθεί τέρμα στις απαλλαγές εισηγείται ο Σύμβουλος του Π.Ι., προτείνοντας την καθιέρωση της «Φιλοσοφικής Ηθικής», ως εναλλακτικού μαθήματος.

Την εκτίμηση ότι η πολιτική ηγεσία του υπ. Παιδείας, υιοθετώντας τη σχετική εισήγηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, θα διατηρήσει και στο νέο Λύκειο το μάθημα των Θρησκευτικών στο βασικό κορμό των μαθημάτων γενικής παιδείας, εξέφρασε ο Σύμβουλος του τομέα Θεολόγων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, δρ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, μιλώντας πρόσφατα στο Ρ/Σ της Ιεράς Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM) και στο δημοσιογράφο – θεολόγο Χάρη Ανδρεόπουλο.

Κρίνοντας με βάση παιδαγωγικά κριτήρια ο κ. Γιαγκάζογλου υποστήριξε ότι το ανθρωποκεντρικό σχολείο που οραματίζεται η πολιτεία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς να έχει, ως υποχρεωτικά, βασικά ανθρωπιστικά μαθήματα, όπως το θρησκευτικό και το ιστορικό μάθημα. «Δεν μπορεί να νοηθεί εγκύκλια παιδεία χωρίς Θρησκευτικά και Ιστορία», τόνισε ο Σύμβουλος του Π.Ι., αναφέροντας ότι, σε αντίθεση με την πρόταση μιας Επιτροπής διευθυντών που διέρρευσε στο Τύπο και ήθελε τα Θρησκευτικά και την Ιστορία, ως επιλεγόμενα μαθήματα στο νέο Λύκειο, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο πρόκειται να εισηγηθεί στη πολιτική ηγεσία του υπουργείου τα δύο αυτά - καθώς και άλλα - μαθήματα γενικής παιδείας, να υπάρχουν ως υποχρεωτικά στο νέο Λύκειο, ως «εκ των ων ουκ άνευ» μορφωτικά αγαθά, αν θέλουμε να μιλάμε για ένα Λύκειο που παρέχει πραγματική γενική, ανθρωπιστική παιδεία και όχι κατάρτιση.

«Αν το μάθημα των Θρησκευτικών τεθεί υπό καθεστώς επιλογής, τότε θα μπορεί ένας μαθητής να μην το επιλέξει ποτέ, όχι επειδή δεν συμπαθεί το μάθημα, αλλά απλώς για να ελαφρύνει το πρόγραμμά του. Είναι, όμως, δυνατόν να θεωρήσουμε ότι σ’ αυτόν τον μαθητή παρέχεται εγκύκλια γενική παιδεία;», διερωτήθηκε ο κ. Γιαγκάζογλου, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι, τελικά, θα αναθεωρηθεί η πρόταση της Επιτροπής διευθυντών να γίνει το μάθημα επιλεγόμενο και θα παραμείνει υποχρεωτικό. Γιατί», όπως επεσήμανε, «αν επικρατήσουν κριτήρια που δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν την ανθρωποκεντρική διάσταση της γενικής εκπαίδευσης και περιθωριοποιούν μαθήματα κορμού, όπως τα Θρησκευτικά και η Ιστορία, τότε Γενικό Λύκειο τινάζεται στον αέρα…».

Ο Σύμβουλος του Π.Ι. αναφερόμενος, ειδικότερα, στην ουσιαστική προσφορά που μπορεί να έχει το θρησκευτικό μάθημα, ειδικά στην εποχή μας, κατά την οποία τα σχολεία μας υποδέχονται όλο και περισσότερο παιδιά μεταναστών, ο κ. Γιαγκάζογλου τόνισε ότι στις μέρες μας ο ειδικός ρόλος του θρησκευτικού μαθήματος για τη διαχείριση των ζητημάτων της διαπολιτισμικότητας είναι αναντικατάστατος, μιας και τα μεταναστόπουλα προέρχονται, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, από διαφορετικές θρησκευτικές παραδόσεις και, άρα, θα πρέπει και να δικά μας παιδιά - τα ορθόδοξα Ελληνόπουλα - να ενημερωθούν για το πιστεύω των συμμαθητών τους, αλλά και τα μεταναστόπουλα να ενημερωθούν για τη κεντρική θρησκευτική παράδοση του τόπου που τους φιλοξενεί, για τη ομαλή κοινωνική ένταξή τους.

Ο κ. Γιαγκάζογλου εξέφρασε την εκτίμηση ότι το υπουργείο κινείται προς την κατεύθυνση αναθεώρησης της πρότασης να ενταχθεί στα επιλεγόμενα μαθήμα το μάθημα των Θρησκευτικών, όπως είχε εισηγηθεί η Επιτροπή διευθυντών και σημείωσε ότι ήδη το υπουργείο έχει συστήσει μια άλλη επιστημονική επιτροπή στην οποία μετέχει και ο πρόεδρος του τμήματος Β/θμιας γενικής εκπαίδευσης του Π.Ι. Χρήστος Δούκας, ο οποίος, όπως εξήγησε ο κ. Γιαγκάζογλου, πρόκειται να μεταφέρει τις προτάσεις που έκανε το Π.Ι. ένα χρόνο ενωρίτερα, στο πλαίσιο της συμμετοχής του στον εθνικό διάλογο για την Παιδεία.

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ Π.Ι.

Ποιες είναι, σε γενικές γραμμές, αυτές οι προτάσεις (για το νέο Λύκειο) του Π.Ι.: η ύπαρξη ενός ισχυρού κορμού μαθημάτων εγκύκλιας - γενικής παιδείας (μεταξύ των οποίων και το θρησκευτικό μάθημα) που θα είναι υποχρεωτικά για όλους τους μαθητές και από κεί και πέρα να υπάρχουν εξειδικεύσεις – κύκλοι θεωρητικής και θετικής κατεύθυνσης καθώς και κοινωνικοικονομικών επιστημών που θα έχουν μαθήματα υψηλής και χαμηλής βαρύτητας και σ’ αυτές τις κατευθύνσεις θα μπορούν να υπάρχουν στοχευμένες επιλογές μαθημάτων, ενώ θα πρέπει να υπάρχουν και επιλογές σε μαθήματα ξένων γλωσσών, σε δράσεις πολιτισμού, περιβαλλοντικής αγωγής, κ.ο.κ. Ο κ. Γιαγκάζογλου επεσήμανε, επίσης, ότι το νέο Λύκειο προτείνεται να συνδέεται με τα προγράμματα σπουδών του Δημοτικού και του Γυμνασίου, ασφαλώς δε και με τη τριτοβάθμια εκπαίδευση, έχοντας, όμως, σε κάθε περίπτωση στο πρόγραμμά του τον κορμό των υποχρεωτικών μαθημάτων γενικής παιδείας, στο πλαίσιο της μορφωτικής του αυτοτέλειας.

Ο Σύμβουλος του Π.Ι. είπε ότι ήδη γίνονται συζητήσεις, υπάρχουν σε εξέλιξη ζυμώσεις και όταν η υπουργός δημοσιοποιήσει στο επίσημο σχέδιο για το νέο Λύκειο, τότε στο πλαίσιο της επίσημης διαβούλευσης θα πρέπει να τοποθετηθούν οι πάντες έτσι ώστε μέσα από ένα δημιουργικό διάλογο να προκύψει το καλύτερο αποτέλεσμα.

ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ως προς τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο που θα πρέπει να έχει το μάθημα ο κ. Γιαγκάζογλου ανέφερε ότι η 11μελής Επιστημονική Επιτροπή για τα νέα προγράμματα του Δημοτικού και του Γυμνασίου σχεδιάζει να προτείνει ένα πολύ πιο ανοικτό χαρακτήρα θρησκευτικού μαθήματος για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο. Το μάθημα δεν θα είναι θρησκειολογικό, όπως θρυλείται από κάποιους, αλλά ένα μάθημα θεολογικό – παιδαγωγικό το οποίο θα είναι πιο ανοικτό απ΄ ότι είναι σήμερα στις άλλες χριστιανικές θρησκευτικές παραδόσεις, τα άλλα θρησκεύματα και στα μεγάλα ζητήματα που έθεσε η εκκοσμίκευση από τη μετανεωτερικότητα και μετά. Αρα, μιλάμε για ένα μάθημα που θα χωράει όλους του μαθητές χωρίς, φυσικά, να απεμπολεί τον κεντρικό ρόλο της ορθόδοξης θεολογίας και παράδοσης ο οποίος θα είναι απόλυτα κεντρικός, όπως συμβαίνει, κατά ανάλογο τρόπο, και με το μάθημα της Ιστορίας.

Μιλάμε για ένα θρησκευτικό μάθημα ανοικτό, πλουραλιστικό, με γνωσιακό και παιδαγωγικό χαρακτήρα, ένα μάθημα που θα ανοίγεται στις μεγάλες χριστιανικές παραδόσεις (Ρωμαιοκαθολικισμός, Προτεσταντισμός) και στις μεγάλες θρησκείες που μας ενδιαφέρουν για το σήμερα (Ισλάμ, Ιουδαϊσμός). Αυτό είναι εξ’ άλλου και το πρόγραμμα των Θεολογικών μας Σχολών», υπογράμμισε ο κ. Γιαγκάζογλου εκφράζοντας τη «απορία για το γεγονός ότι ορισμένοι με φανατισμό και συκοφαντική διάθεση μονίμως έχουν τη τάση να θεωρούν ότι η υπέβαση του κατηχητικού ή του ομολογιακού προτύπου του μαθήματος των Θρησκευτικών θα σημάνει την αλλοίωσή του κάτι που, φυσικά, δεν ισχύει, επ’ ουδενί. Ισα – ίσα, επεσήμανε «αυτό που επιδιώκεται να τονισθεί είναι ο μορφωτικός και παιδαγωγικός χαρακτήρας της ορθόδοξης Θεολογίας η οποία μεταπλάθει σε γνωσιακά στοιχεία και αξίες παιδαγωγικές την ορθόδοξη παράδοση όπως αυτή σαρκώθηκε στα μνημεία του πολιτισμού, στην εκκλησιαστική τέχνη, στα κείμενα των Πατέρων, κλπ. Όλα αυτά θα πρέπει να περάσουν στο μαθητή, αλλά με έναν χαρακτήρα καθαρά παιδαγωγικό και γνωσιακό και όχι χαρακτήρα μύησης στη πίστη, διότι αυτή η υπόθεση είναι πάρα πολύ σοβαρή, αλλά η κατήχηση δεν μπορεί να είναι έργο της πολιτείας και του σχολείου, καθώς ξεκάθαρα αποτελεί υπόθεση και έργο της Εκκλησίας»

ΤΕΡΜΑ ΣΤΙΣ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ

Για το θρησκευτικό μάθημα στο Λύκειο ο κ. Γιαγκάζογλου ανέφερε ότι το Π.Ι. πρόκειται να εισηγηθεί το σημερινό μάθημα της Χριστιανικής Ηθικής που διδάσκεται στη σημερινή Γ’ Λυκείου να «εξαπλωθεί» και στην Α’ και Β΄ τάξη του νέου Λυκείου, αλλάζοντας έτσι τη σημερινή λογική ότι στη Α’ τάξη κάνουμε ένα είδος κατήχησης και λειτουργικής, στη Β΄ κάνουμε θρησκειολογία με στοιχεία δογματικής. Η λογική της «θεολογίας των κλάδων», όπως γίνεται στην ακαδημαϊκή θεολογία, δεν μπορεί», υπογράμμισε, «πλέον, να «περπατήσει» στο σημερινό σχολείο». Επίσης, ο κ. Γιαγκάζογλου ανεκοίνωσε – μιλώντας πάντα για το νέο Λύκειο – ότι πρόκειται να προταθεί ένα νέο, εναλλακτικό μάθημα το οποίο θα λέγεται «Φιλοσοφική Ηθική» το οποίο θα βαθμολογείται κανονικά και θα είναι απολύτως ανοικτό στους πάντες και κανένας μαθητής – ακόμη και ετερόδοξος ή αλλόθρησκος - δεν θα μπορεί να έχει επιχειρήματα να μην το παρακολουθήσει. Το εναλλακτικό αυτό μάθημα θα πρέπει να το παρακολουθούν υποχρεωτικά όσοι έχουν τις όποιες αντιρρήσεις τους για το θρησκευτικό μάθημα και μέχρις ότου λυθεί οριστικά το ζήτημα της νομιμοποιητικής βάσης του μαθήματος που εμείς το θέλουμε υποχρεωτικό γιατί θεωρούμε ότι η θρησκευτική αγωγή πρέπει να αφορά όλους τους μαθητές και, συνεπώς, να μην απαλλάσσεται κανένας. Παρετήρησε, μάλιστα, ο κ. Γιαγκάζογλου ότι οι περισσότεροι μαθητές που ζητούν και παίρνουν, με την επίκληση λόγων «συνείδησης», απαλλαγή μετά το δικαίωμα που δόθηκε με τις εγκυκλίους Στυλιανίδη τον Αύγουστο του 2008, είναι κυρίως χριστιανόπουλα, ορθόδοξα παιδιά που το κάνουν θέλοντας απλώς να διδάσκονται ένα μάθημα λιγότερο, για λόγους …ελάφρυνσης. Εκδηλώνεται έτσι», τόνισε, «το παράδοξο φαινόμενο να’ χουμε μεταναστόπουλα, παιδιά άλλων θρησκευτικών παραδόσεων που μένουν στη τάξη και παρακολουθούν το μάθημα των Θρησκευτικών, ενώ τα δικά μας φεύγουν στο σπίτι ή βρίσκονται έξω, στην αυλή…Αυτή η κατάσταση θα πρέπει να σταματήσει, όλοι οι μαθητές, ανεξαρτήτως θρησκεύματος, θα πρέπει να βρίσκονται στη τάξη παρακολουθώντας Θρησκευτικά, ή το εναλλακτικό θρησκευτικό μάθημα».

Διαπιστώσεις

Όταν η οργανική διανόηση γίνεται (και) συστημική, είναι αδιανόητο  ν’ ασχολείσαι έστω και κατ’ ελάχιστον μαζί της.

Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΝΟΣΦΕΡΑΤΟΥ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ,Από την ηθική της απαγόρευσης στην ηθική της επιβεβλημένης απόλαυσης και πίσω: Μετασχηματισμοί του κοινωνικού δεσμού και αδιέξοδα του σύγχρονου υποκειμένου../ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΥΝΑΞΙΣ (ΤΕΥΧΟΣ 116)

Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΝΟΣΦΕΡΑΤΟΥ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ: Από την ηθική της απαγόρευσης στην ηθική της επιβεβλημένης απόλαυσης και πίσω: Μετασχηματισμοί του κοινωνικού δεσμού και αδιέξοδα του σύγχρονου υποκειμένου. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΥΝΑΞΗ (ΤΕΥΧΟΣ 116).

Δείτε επίσης:

Νέο τεύχος (αρ. 116) του περιοδικού Σύναξη

(Aformi):Ζώντας στην Εποχή των Τεράτων (Slavoj Zizek in Athens, lecture “Living in the Age of Monsters”, 19-12-2010,video)

Zizek from blog www.aformi.wordpress.com on Vimeo.
Ο Σ. Ζίζεκ στην Αθήνα (19-12-2010)
Πηγή: Αφορμή & OMADEON

Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας κ. Στυλιανού, Εγκύκλιος Χριστουγέννων 2010

Πηγή: Αντίφωνο

Πιέστε το fullscreen για να διαβάσετε τη Χριστουγεννιάτικη Εγκύκλιο του Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας κ. Στυλιανού.
2010 Christmas Message

(ΑΝΤΙΦΩΝΟ):Θεόδωρος Παντούλας,Των Ελλήνων οι κοινότητες, των Ρωμιών οι κοινωνίες

Των Ελλήνων οι κοινότητες, των Ρωμιών οι κοινωνίες

ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ: Ο κρυφός γελαστός άγιος του Αιγάλεω

ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ: Ο κρυφός γελαστός άγιος του Αιγάλεω

Προσκυνητής: Αγιος Νικόδημος της Τισμάνα(+26 Δεκεμβρίου)

Προσκυνητής: Αγιος Νικόδημος της Τισμάνα(+26 Δεκεμβρίου)

Χριστούγεννα στην Κερατέα: "Θέλουμε να μην μας αντιμετωπίζει το κράτος σαν σκουπίδια"

Για να μην ξεχνιόμαστε...
Κερατέα, 23-12-2010.

http://www.lavriaki.gr

Χιλιάδες Κάτοικοι της Λαυρεωτικής, των Μεσογείων,αλλά και από όλη την Αττική μέχρι και απ' τη Κύπρο βρέθηκαν το βράδυ της Πέμπτης 23/12/10 στη Κερατέα. Πολίτες κάθε φύλου και ηλικίας τραγούδησαν μαζί με τα συγκροτήματα που τίμησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση. Ο Σκοπός ιερός! Η Ειρηνική διαμαρτυρία για τα όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες στη Κερατέα. 

http://www.youtube.com/watch?v=vcjMRiT03vc&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=ZDayIN002c8&feature=related

Διαβάστε επίσης:
Οβριόκαστρο Κερατέας: Ο ''πόλεμος'' των αρχαίων με τα απορρίμματα.

Μητροπολίτου Κωνσταντίας -Αμμοχώστου κ. Βασιλείου, Η προοπτική της Φάτνης και του Σπηλαίου

πηγή: "Φιλελεύθερος", 25-12-2010

φωτό: Ι.Μ. Κωνσταντίας-Αμμοχώστου

Η Γέννηση του Ιησού Χριστού γίνεται γνωστή σε μας σήμερα κυρίως και κατ’ εξοχήν μέσα από τις διηγήσεις δύο ιερών Ευαγγελίων, του Ματθαίου και του Λουκά. Υπάρχει επίσης πληθώρα διηγήσεων για τη Γέννηση του Χριστού στα λεγόμενα απόκρυφα κείμενα, του 3ου και 4ου αιώνα, από τα οποία έχει αντλήσει κυρίως η υμνολογία και η εικονογραφία. Τέτοια κείμενα είναι: Η «Ανάληψη του Ησαΐα», το «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου», το ψευδεπίγραφο «Ευαγγέλιο του Ματθαίου» για την παιδική ζωή του Χριστού κ.λπ. Μέσα από τα απόκρυφα αυτά κείμενα λαμβάνει και το Κοράνι τις αναφορές του για τη Γέννηση του Χριστού.
Θεολογικά, βεβαίως, και δογματικά, η Γέννηση του Ιησού Χριστού σημαίνει την πρόσληψη της ανθρώπινης φύσεως από τον αιώνιο Υιό και Λόγο του Θεού. Είναι, κατά τη θεολογική ορολογία, η ενσάρκωση ή η ενανθρώπηση του Υιού του Θεού. Το γεγονός αυτό συνοψίζεται στο Σύμβολο της Πίστεως: «Τον δι’ ημάς τους ανθρώπους και διά την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα εκ των ουρανών και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου και ενανθρωπήσαντα».

Η ενανθρώπηση του Ιησού Χριστού έγινε επί της αυτοκρατορίας του Καίσαρος Αυγούστου (Διάρκεια της Βασιλείας του: 27 π.Χ.-14 μ.Χ.), όταν ηγεμόνας της Συρίας ήταν ο Κυρήνιος (Λκ. 2:1-2). Έτσι, η Γέννηση του Ιησού Χριστού τοποθετείται στο κέντρο της ιστορίας και του κόσμου και θέτει υπό κρίση και δοκιμασία την κατάσταση της εποχής εκείνης, που έλαβε χώρα το γεγονός.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά, είναι κυρίαρχος της «Οικουμένης» με τη διοικητική οργάνωσή της, με την ισχυρή στρατιωτική παρουσία της και με το σύστημα της συλλογής φόρων από τους υπηκόους της. Θρησκευτικά η Ρώμη προσπαθεί να ελέγξει τις τάσεις που δημιουργούνται από διάφορα θρησκευτικά ρεύματα και φιλοσοφικά κινήματα, για να επιτύχει τη συνοχή της αυτοκρατορίας. Ο εκάστοτε αυτοκράτορας καθίσταται ο ίδιος θεός και ζητά από τους υπηκόους του, όχι απλώς υποταγή στους νόμους, αλλά και θρησκευτική λατρεία του ιδίου. Επίσημες θρησκείες είναι η Ειδωλολατρία και ο Ιουδαϊσμός. Αντίστοιχες κυρίαρχες φιλοσοφίες είναι αυτή του Ελληνισμού και εκείνη του Ιουδαϊσμού. Στην πραγματικότητα, μέσα σε μία pax romana, διάφορα θρησκευτικά κινήματα, απόρροια των ποικίλων θρησκευτικών συγκρητισμών και φιλοσοφικών ρευμάτων, πιέζουν ώστε να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο χώρο της αυτοκρατορίας. Η ιστορία αναφέρει με μελανά χρώματα την απάνθρωπη συμπεριφορά των διαφόρων ηγεμονίσκων σε βάρος των υπηκόων τους, που καθίστανται αντικείμενα των ταπεινών επιλογών τους, με αποτέλεσμα τη σκληρή κριτική εναντίον τους από τον Χριστό (Μκ. 10:42).

Όλες αυτές οι καταστάσεις τίθενται υπό κρίση και δοκιμασία από τον Ιησού που γεννάται στη Βηθλεέμ. Το νεογέννητο Βρέφος της Βηθλεέμ θέτει υπό κρίση την πολιτική κατάσταση και το οικονομικό σύστημα. Θέτει υπό κρίση τη θρησκευτική κατάσταση και το ρόλο εκείνων που τάχθηκαν να υπηρετήσουν τη θρησκεία, που, αντί να διακονήσουν την πνευματική ελευθερία του ανθρώπου τον υποδουλώνουν στους ανθρώπινους θεσμούς. Θέτει υπό κρίση και δοκιμασία την κατάσταση συνόλου του ανθρώπινου γένους και υποβάλλει τον προβληματισμό των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό, όπως και των ανθρώπων μεταξύ τους, αποστέλλοντας το μήνυμα της ελπίδας στον κόσμο και στον άνθρωπο ότι «μεθ’ ημών ο Θεός». Θέτει υπό κρίση και αμφισβήτηση την αξίωση του αυτοκράτορα να γίνεται ο ίδιος θεός. Ο Ιησούς είναι ο όντως βασιλέας, είναι ο πραγματικός Υιός του Θεού και η βασιλεία του είναι βασιλεία πνευματικής ελευθερίας και σωτηρίας. Η περιγραφή της Γεννήσεως του Ιησού από τον ευαγγελιστή Λουκά, όπως και η Γενεαλογία του, αντιπαραβάλλονται προς εκείνες των κοσμικών βασιλέων για να αποδειχθεί ότι Εκείνος είναι ο όντως βασιλέας, είναι Εκείνος που αναμενόταν σύμφωνα με την προαναγγελία των Προφητών. Θέτει υπό κρίση την περί Θεού οντολογία της ειδωλολατρίας και του Ιουδαϊσμού. Ο πραγματικός Θεός είναι αυτός που γεννάται στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Η αληθινή λατρεία ανήκει στον Τριαδικό Θεό της αγάπης και της κένωσης και όχι στον τιμωρό και εκδικητικό Θεό του Ιουδαϊσμού ή στους Θεούς των ταπεινών και ενστικτωδών παθών της Ειδωλολατρίας. Η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό δεν είναι πλέον ηθικής μορφής, αλλά υπαρξιακής και οντολογικής. Η θεία φύση του Χριστού ενώνεται υποστατικά, ασυγχύτως, αδιαιρέτως και αχωρίστως με την ανθρώπινη φύση. Έτσι, επιτυγχάνεται η εξύψωση της αξίας του ανθρώπου ως όλου και η εγκατάστασή του στην αιωνιότητα, αφού η ανθρώπινη φύση του Χριστού αναλήφθηκε στους ουρανούς δοξασμένη.

Άραγε όμως, ο Ιησούς Χριστός, του οποίου γιορτάζουμε τη Γέννηση μετά από δύο χιλιάδες χρόνια, θέτει υπό την ίδια κρίση και δοκιμασία τις δομές ακόμα και της σημερινής εποχής; Σήμερα συζητούμε και βιώνουμε στην καθημερινότητά μας την οικονομική κρίση, που κυρίως έθιξε τις αδύναμες τάξεις των ανθρώπων όλου του κόσμου. Εξαιτίας της καταστάσεως αυτής αναπτύσσονται φαινόμενα απαισιοδοξίας μεταξύ πολλών κοινωνικών τάξεων και προκαλούνται κοινωνικές αναταραχές. Συζητούμε ή και αποκτούμε την εμπειρία ενός πλουραλισμού κοινωνικού, θρησκευτικού, εθνικού, πολιτιστικού, πολιτικού, οικονομικού, καταστάσεις που γεννούν ακόμα και φαινόμενα ρατσιστικά. Μέσα από αυτή την κατάσταση θα λέγαμε δημιουργείται και σύγχυση όσον αφορά στην ορθότητα της περί Θεού πίστεως, γιατί πολλοί είναι εκείνοι που διεκδικούν την ορθότητα και τη μοναδικότητα της περί Θεού πίστεως και είναι πολλοί εκείνοι που εμφανίζονται με μεσσιανικές υποσχέσεις. Οι πολιτικοί, οι κοινωνικοί, οι εκπαιδευτικοί και οι θρησκευτικοί θεσμοί και οι παραδοσιακές αξίες τίθενται υπό αμφισβήτηση. Σύγχρονος συγγραφέας πιστεύει ότι ο σημερινός κόσμος κυριαρχείται από την πνευματική στείρωση και το θάνατο. Είναι ένας κόσμος αποξενωμένος από την πνευματικότητα και βρίσκεται ήδη στο δρόμο της αποσύνθεσης.

Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης προτείνει τη διέξοδο από το αδιέξοδο αυτό του σύγχρονου κόσμου. «Η θεότητα κρύφτηκε μέσα στη δική μας φύση, ούτως ώστε, όπως το φως των λυχναριών για τα ψάρια, έτσι με το δόλωμα της σαρκός να συλληφθεί με το αγκίστρι της θεότητας. Έτσι, η ζωή, αφού εγκατασταθεί μέσα στο θάνατο, και το φως, αφού λάμψει μέσα στο σκοτάδι, αυτό που εκλαμβάνεται ως αντίθετο του φωτός και αντίθετο από τη ζωή εξαφανίζεται. Δεν είναι δυνατόν να παραμένει το σκοτάδι με την παρουσία του φωτός, ούτε ο θάνατος όταν ενεργείται η ζωή». Όντως, η Γέννηση του Ιησού στη Βηθλεέμ είναι το κύτταρο και η αρχή της ζωής. Είναι ο σπόρος της ζωής που είναι παρόμοιος με την πράξη της πρώτης δημιουργίας. Είναι η πράξη της αναδημιουργίας του κόσμου. Είναι τα δύο μπινγκ μπανγκ της ζωής, της πρώτης δημιουργίας και της αναδημιουργίας και θα ακολουθήσει το τρίτο της Αναστάσεως.

Η απάντηση στο πιο πάνω ερώτημα είναι πως, ναι, και σήμερα όπως και πάντοτε ο Χριστός μπορεί να θέτει υπό κρίση και δοκιμασία τις δομές του κόσμου και να προσφέρει την ανανέωση. Αυτό, βέβαια, συνεπάγεται την ανάληψη ευθύνης και από τον άνθρωπο, που οδηγείται στα αδιέξοδα ένεκα των επιλογών του, να ακούσει το μήνυμα της ελπίδας που πηγάζει από το σπήλαιο και τη φάτνη της Βηθλεέμ. Στην πρωτοβουλία αυτή του Θεού καλείται να απαντήσει με το δικό του ΝΑΙ και να αφήσει το φως να σκορπίσει το σκοτάδι, να αφήσει τη ζωή να καταργήσει το θάνατο, την αγάπη να εξοβελίσει το μίσος, την ειρήνη του Θεού να καταργήσει τους πολέμους, να αφήσει τον Χριστό να γεννηθεί και μέσα στη δική του ύπαρξη για να τοποθετήσει το σπόρο της ζωής μέσα του.

Σάββας Αλεξάνδρου,Ύμνος και καταξίωση του ανθρωπίνου προσώπου

Πηγή: ΑΚΤΙΝΕΣ, Φιλελεύθερος 25-12-2010

Ο άνθρωπος, στην Ορθόδοξη Πατερική Θεολογία μας, προβάλλει ως πρόσωπο. Αυτό σημαίνει πως καταξιώνεται μόνο μέσα από την κοινωνία του με το Θεό, τους άλλους ανθρώπους και τον κτιστό υλικό κόσμο διά της αγάπης. Η έννοια του προσώπου συνδέεται με το κατ’ εικόνα. Ο Μέγας Αντώνιος παρατηρεί στη Φιλοκαλία: «Είναι πραγματική εικόνα του Θεού ο άνθρωπος εκείνος που ζει σωστά, αγαπώντας τους πάντες και πραγματοποιώντας στη ζωή του τις αρετές».

Με την πτώση ο άνθρωπος παύει, δυστυχώς, να είναι πρόσωπο και γίνεται άτομο. Αυτοεγκλωβίζεται δηλαδή στο εγώ του και βιώνει την κόλασή του που είναι κατά τον Άγιο Μακάριο τον Αιγύπτιο, η απουσία κοινωνίας προσώπων. «Κόλασις εστίν το μη θεάσασθαι ο εις το του ετέρου πρόσωπον».

Με τη Σάρκωση του Λόγου, αίρεται ο ατομικισμός του μεταπτωτικού ανθρώπου. Αυτό πραγματοποιείται με την πρόσληψη της ανθρώπινης προπτωτικής φύσης από μέρους του Χριστού, ο οποίος ενώνει στο πρόσωπό Του διά της σαρκώσεως, ασυγχύτως, αχωρίστως, ατρέπτως, αδιαιρέτως δύο φύσεις, τη Θεϊκή και την ανθρώπινη.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αναφερόμενος στο γεγονός αυτό, παρατηρεί: «Ο Χριστός, ο Υιός και Λόγος του Θεού, χωρίς να αποχωριστεί τη Θεϊκή δόξα και υπόστασή Του, προσλαμβάνει για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους την ανθρώπινη φύση, όπως ήταν πριν από την πτώση. Χωρίς κακίες, πάθη και μικρότητες». Το γεγονός αυτό της σάρκωσης αποτελεί ένα μυστήριο. Λέει γι’ αυτό ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Θεού γέννησις, σιωπή τιμάσθω». Το μυστήριο αυτό, λοιπόν, συμφαίνεται με την καταξίωση του ανθρωπίνου προσώπου. Το γεγονός της Θεοενσαρκώσεως σηματοδοτεί την αποκατάσταση του ανθρώπου στην προ της πτώσης κατάσταση, δηλαδή στην κατάσταση του προσώπου. Αυτό επιτυγχάνεται κατ’ αρχάς με την προβολή και βίωση από μέρους του Γεννηθέντος Χριστού της αρετής της ταπείνωσης που ως γνωστό ταυτίζεται με την έννοια του προσώπου, όπως ακριβώς και ο εγωισμός με την έννοια του ατόμου.

Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής τονίζει πως ο Θεός Λόγος γεννιέται στις ψυχές εκείνων που καθαίρονται από τα πάθη και βιώνουν την ταπείνωση. Λεει εμφαντικά: «Ο Χριστός γεννιέται στις ψυχές των ταπεινών ανθρώπων. Και κάθε κεκαθαρμένη από τα πάθη ψυχή γεννά το Θεό Λόγο και γίνεται η Παρθένος Μητέρα Του». Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς παρατηρεί πως το μυστήριο της σάρκωσης συνέβαλε στην καταξίωση του ανθρωπίνου προσώπου, διότι ο Γεννηθείς Χριστός ίδρυσε την Εκκλησία Του, που είναι ο ίδιος παρατεινόμενος στους αιώνες. Μέσα σ’ αυτήν αίρεται ο ατομικισμός του ανθρώπου, διότι εδώ καλείται να εξέλθει από το εγώ του και να κινηθεί αγαπητικά προς το Θεό και τους άλλους ανθρώπους.

Τέλος ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής τονίζει πως ο Χριστός με τη γέννησή Του μας χάρισε τέσσερα δώρα που ουσιαστικά συνιστούν την έξοδό μας από τον ατομικισμό και την πραγμάτωσή μας ως προσώπων διά της κοινωνίας μας με το Θεό, τον πνευματικό κόσμο και τους άλλους ανθρώπους. Πρώτο, μας χάρισε την αληθή Θεολογία, δηλαδή μας γνώρισε τον Τριαδικό Θεό. Δεύτερο, τον αγγελικό κόσμο. Τρίτο την υιοθεσία, δηλαδή μας κατέστησε παιδιά του Θεού. Τέταρτο, μας πρόσφερε τη Θεία Ζωή, δηλαδή το Θεανδρικό σώμα Του, που μας καθιστά θέσει και ενεργεία Θεούς, δηλαδή σε τελευταία ανάλυση αυθεντικά πρόσωπα. Είναι δυστυχώς τραγική πραγματικότητα το γεγονός πως ο σημερινός άνθρωπος, εξαιτίας του εγωισμού, βιώνει την αλλοτρίωσή του, τη μοναξιά του. Μόνη διέξοδος από αυτή την κατάσταση είναι η υπέρβαση του εγωισμού και η αποδοχή και η βίωση από μέρους του ανθρώπου της ταπείνωσης και της αγάπης, που ουσιαστικά συνιστούν την πεμπτουσία του γεγονότος της Σαρκώσεως.

 ----------

Ο κ. Σάββας Αλεξάνδρου είναι Θεολόγος, Βοηθός Διευθυντής Α΄ Συνεργάτης Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού.