Κώστας Χατζηαντωνίου, Το χρέος και ο τόκος

Γραμμένα από το 2009 ως το 2014 και δημοσιευμένα σε περιοδικά, εφημερίδες ή στο διαδίκτυο, τα δοκίμια του Κώστα Χατζηαντωνίου που κυκλοφορούν συγκεντρωμένα τώρα από τις εκδόσεις Γόρδιος, δεν ήταν δυνατόν να μην εγγράφονται στο κλίμα της πολυεπίπεδης κρίσης που γνωρίζει την περίοδο αυτή η ελληνική ζωή. Κρίσης βαθιάς που, κατά τον συγγραφέα, χαρίζει στη σημερινή γενιά ένα σπάνιο όσο και επώδυνο ιστορικό προνόμιο: να ζει την καθολική κατάρρευση ενός πολιτισμού. Τα δοκίμια του βιβλίου αυτού δεν αναφέρονται μόνο στην οικονομική και την ηθική κατάρρευση της μεταπολιτευτικής ελληνικής δημοκρατίας ούτε εγκλωβίζονται στο αίσθημα νεοελληνικού διχασμού. Αναφέρονται στο λυκόφως του ευρωπαϊκού πολιτισμού, στο αργόσυρτο τέλος όλων των ιδεολογιών και στο κενό απ’ όπου περνούν ψυχρές οι ριπές του μηδενός.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη. Στα πρώτα δύο επιχειρείται η επισκόπηση της κρίσης του παρόντος (με αναδρομή στην οικοδόμηση αλλά και την κατάρρευση της μεταπολιτευτικής ευημερίας) και γίνεται μια προσπάθεια βαθύτερης ανατομίας του σύγχρονου αδιεξόδου, πέρα από τα ελληνικά συμφραζόμενα, με το αντίκρισμα του κενού κόσμου ως κόσμου τραγικού. Στα επόμενα δύο μέρη περιγράφονται θεσμοί, ιδέες, αξίες, εκδοχές νοήματος που θα μπορούσαν να αναζωογονήσουν τον τόπο και τον τρόπο μας.

Ο συγγραφέας δεν έχει ασφαλώς με τα συγκεκριμένα κείμενα την αυταπάτη πως απαντά ή εξαντλεί ζητήματα τα οποία είναι τεράστια, ασύνταχτα προς κάθε δογματισμό. Υποψίες διατυπώνει για αλήθειες που η ύπαρξή τους είναι η μόνη πιθανότητα για να μην παραδοθεί ο κόσμος στο μηδέν, στο σκοτάδι που σκύβει ήδη από το βάθος του ορίζοντα.

Με τη βαθιά πίστη πως υπάρχει και ένα άλλο Χρέος, πέρα από το δημοσιονομικό και είναι εφικτός ένας άλλος Τόκος, πέρα από τον χρηματικό (πέρα δηλαδή από τα κυρίαρχα οικονομικά σημαινόμενα που έφεραν τον κόσμο αλλά και τη ζωή μας ως εδώ), γεννήθηκε και ο γενικός τίτλος του βιβλίου. Με την ελπίδα πως δεν είναι γραφτό μας η καταστροφή, με την ελπίδα του ποιητή «για την καινούργια γέννα που όλο την περιμένουμε κι όλο κινά για νάρθει κι όλο συντρίμμι χάνεται στο γύρισμα των κύκλων», μιλά για μιαν ιδέα, για μια νέα γέννα που θα επιτρέψει τη συνέχιση της ιστορικής μας πορείας, τινάσσοντας από πάνω μας τις σκόνες αιώνων. Αν τούτη η έκδοση βοηθήσει έστω να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα τον εαυτό μας που οι ιστορικές περιπέτειες των αιώνων αλλοίωσαν (με αποτέλεσμα η αυτογνωσία να παραμένει αίτημα ιστορικά και αισθητικά εκκρεμές και εμείς, ανασφαλείς και ενοχικοί, να μην τολμάμε να γίνουμε σύγχρονοι), ο σκοπός του βιβλίου αυτού θα έχει δικαιωθεί απόλυτα. Γιατί σκοπός του συγγραφέα δεν ήταν να υποδείξει λύσεις αλλά ν’ ανοίξει ένα δρόμο. Δρόμο ζωής. Της ζωής που είναι πάντα το πρώτο και μέγα αγαθό.

[πηγή]