ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

Ἐκ βάθους καρδίας

εὐχόμαστε σὲ ὅλους 

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

μὲ ὑγεία, ἀγάπη καὶ εὐτυχία.

Κρητικά Κάλαντα Πρωτοχρονιάς (Αντώνης Μαρτσάκης)

http://www.youtube.com/watch?v=rvaTFwRNVNA

Ν. Λυγερός, Η Βυζαντινή Θράκη

[πηγή: ιστότοπος Νίκου Λυγερού]

Όταν ακούμε συνεχώς για το νεοθωμανικό δόγμα κάθε λίγο και λιγάκι, έχουμε την εντύπωση ή τουλάχιστον μας την δίνουν, ότι δεν μπορούμε να κάνουμε απολύτως τίποτα και ότι στην καλύτερη περίπτωση θα είμαστε απλώς και μόνο παρατηρητές μιας κατάστασης. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Απλώς επειδή διαβάζουμε μόνο το στρατηγικό λάθος και όχι τα στρατηγικά του Βυζαντίου, δίνουμε σημασία στο ασήμαντο και δεν μελετάμε τα θεμελιακά και τα διαχρονικά στοιχεία. Αντί να δούμε δομές σαν τα βυζαντινά τάγματα και θέματα, είμαστε ακόμα στο επίπεδο να θεωρούμε τη Θράκη σαν μια περιθωριακή περιοχή, ενώ αγγίζει δύο θάλασσες και αποτελεί στρατηγικό Ελληνισμό. Ασχολούμαστε συνεχώς με τοπικά προβλήματα και δεν βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα και το ρόλο που έχουμε να παίξουμε. Ο Ελληνισμός είναι από τα πιο διαχρονικά στοιχεία της Ανθρωπότητας κι έχουμε ραγιάδες που προσπαθούν να μας πείσουν ότι δεν είμαστε τίποτα σε σχέση με τους γείτονες. Δίχως να αντιλαμβάνονται ότι η ίδια μας η ύπαρξη μετά από τόσους αιώνες αποδεικνύει το γελοίο αυτής της υπόθεσης. Η ιστορία έχει δείξει ότι είμαστε σπάνιοι. Άρα ας ασχοληθούμε με τον Χρόνο κι όχι συνεχώς με τον χώρο, αφού ο Ελληνισμός δεν έχει τέτοια όρια. Κατά συνέπεια, η ανάπτυξη της Θράκης είναι απαραίτητη ακόμα και σε πρακτικό επίπεδο. Και σε αυτό το κομβικό σημείο έρχεται να βοηθήσει ο ζεόλιθος με τα κοιτάσματά του και τις εφαρμογές του σε τόσους τομείς που επιτρέπει ταυτόχρονα και την καινοτομία. Ας δούμε λοιπόν αυτά τα δεδομένα και να μιλήσουμε για τα πράγματα με το όνομά τους. Δεν υπάρχει ούτε δυτικό ούτε ανατολικό πεδίο αλλά μόνο και μόνο ελευθερία και κατεχόμενα. Όλη η ιστορία του Βυζαντίου το δείχνει ξεκάθαρα ως η πιο μακρόχρονη οντότητα ως υπερδομή. Αν ενσωματώσουμε τα νοητικά σχήματά του, τότε δεν θα επικεντρωνόμαστε μόνο στο τέλος μ’ έναν παθητικό τρόπο, αλλά θα χτίσουμε το μέλλον με τα θεμέλια του παρελθόντος.

 http://www.lygeros.org/articles?n=14148&l=gr

Γιώργος Κοντογιώργης,Οι δημοσκόποι και οι δημοσκοπούμενοι: Μια σχέση χειραγώγησης

πηγή: Ιστολόγιο Καθηγητού Γ. Κοντογιώργη

Τελικά οι δημοσκόποι καθάρισαν τα αυτιά τους και άκουσαν. Μερικώς!.. Επί πολλά χρόνια τώρα ζητούσα να τεθούν στη δημοσκοπούμενη κοινωνία τα σωστά ερωτήματα και όχι αυτά που κατατείνουν στον εγκιβωτισμό της στο μονοσήμαντο καθεστωτικό γίγνεσθαι της κομματοκρατίας. Στο κρίσιμο ερώτημα: "πόσοι από εσάς θα φεύγατε από τη χώρα εάν είχατε τη δυνατότητα", η απάντηση είναι 56,6%. Το ερώτημα αυτό, θα ήταν πλήρες και θα έδινε το ακριβές στίγμα των αισθημάτων της κοινωνίας, εάν συνοδευόταν από τις δέουσες συμπληρωματικές ερωτήσεις. Θα πληροφορούμασταν για παράδειγμα  για το βαθμό νομιμοποίησης των ηγητόρων και του συστήματος, εάν και σε ποιο βαθμό οι Έλληνες αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στην Ελλάδα της ασχήμιας και του αίσχους που οικοδόμησαν οι ολιγαρχικές συμμορίες και οι συγκατανευσιφάγοι που λυμαίνονται το κράτος και καταδυναστεύουν την κοινωνία. Επειδή όμως οι δημοσκόποι έχουν εθισθεί να εστιάζουν μονοσήμαντα τα ερωτήματα στις προδιαγραφές και στις ανάγκες των εντολέων τους, υπηρετώντας το σύστημα και τους στόχους τους, δεν κατάφεραν να σκεφθούν ή δεν θέλησαν να θέσουν με τον σωστό τρόπο το ερώτημα, με τις προεκτάσεις που επιβάλλονται για να γίνει σαφές το "γιατί", η αιτιολογία της απάντησης. Το "στένεψαν" ευθύς αμέσως, το ενέταξαν δηλαδή σε πλήθος άλλων ερωτημάτων (όπως ποιος είναι ο καταλληλότερος πρωθυπουργός (sic), ποια προτεραιότητα δίδουν στα ονομαστικά αναφερόμενα προβλήματα (!) κ.ά.) που καθοδηγούν τον δημοσκοπούμενο στα γνώριμα νερά της καθεστωτικής εναλλαγής στην εξουσία. Προφανώς πρέπει να προκύψει ότι από αυτή την επιλογή θα βγει η χώρα από την κρίση, ότι μέσω του κρατούντος κομματικού συστήματος θα αντιμετωπισθούν υποχρεωτικά τα ζέοντα προβλήματα που οι ίδιοι δημιούργησαν και συντηρούν. Ότι η απόρριψη που καταγράφεται σχεδόν ολοκληρωτικά είναι συγκυριακή και όχι ανυπέρβλητη. Όλη η ιστορία είναι ότι εντολείς των δημοσκοπήσεων και δημοσκόποι αγωνιούν να εκβιάσουν πρόθεση ψήφου στην καθεστωτική κομματοκρατία, όχι να αντλήσουν την πραγματική κοινωνική βούληση. Να ανιχνεύσουν τάσεις στην κοινωνία ώστε είτε να την καθοδηγήσουν, καταστρώνοντας την επόμενη στρατηγική είτε, εν ανάγκη, να εναρμονίσουν τις δικές τους κινήσεις προκειμένου να παραμείνουν στον αφρό και την επόμενη ημέρα.

Παρόλ' αυτά, μια προϊδεασμένη ματιά ρίχνει άπλετο φως στα αισθήματα, στις προσεγγίσεις της κοινωνίας των πολιτών. Επιβεβαιώνεται πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η κοινωνία απορρίπτει στο σύνολό τους το πολιτικό σύστημα και τους διαμεσολαβητές του (την κομματοκρατία), τις καθεστωτικές δυνάμεις της διαπλοκής και της αγυρτείας που κινούνται γύρω από αυτό. Ότι συντρέχει μια χαοτική απόκλιση των πολιτικών του κράτους από τις επιλογές της, αλλά και σε ότι έχει να κάνει με τις κοινωνικές προτεραιότητες, τις πραγματικές ανάγκες της χώρας, και πολλά άλλα. Πάντως ένα είναι βέβαιο: όσο και αν ο σχολιαστής της δημοσκόπησης επιχειρεί εναγωνίως να εντοπίσει το πρόβλημα στην ανεργία, με πρόσχημα την πρώτη προτεραιότητα που δίνει ο δημοσκοπούμενος σ' αυτήν, η ανάγνωση του όλου υλικού συνομολογεί ότι η απόρριψη είναι καθολική. Η ελληνική κοινωνία σε τίποτε και με τίποτε δεν αναγνωρίζει τον εαυτό της μέσα στον καιάδα της απαξίωσης, της λεηλασίας και της ταπείνωσης που την σέρνουν οι ηγήτορές της. Και της οποίας η ανεργία αποτελεί απόρροια. Θα είχε επομένως ενδιαφέρον, αντί να επιδιώκεται η "χειραγώγηση" των απαντήσεων, να ερωτηθεί ο δημοσκοπούμενος ποία είναι η δική του ιδέα για την Ελλάδα, για το μέλλον της, για το πολιτικό σύστημα και για όλα όσα στο κοινωνικο-οικονομικό, πολιτισμικό και πολιτικό πεδίο αντιλαμβάνεται ως προσιδιάζοντα σε μια χώρα στην οποία θα ήθελε να ζήσει. Πώς η χώρα του θα μπορούσε να γίνει προσφιλής, οικεία και αποδεκτή για να τον στεγάσει.

 

http://contogeorgis.blogspot.gr/2013/12/blog-post_30.html

Ζύγκμουντ Μπάουμαν, Ευρώπη: το διαζύγιο εξουσίας και πολιτικής

Η διάγνωση για την ασθένεια που οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ένωση στην εντατική έχει γίνει επιτυχώς: «δημοκρατικό έλλειμμα». Μάλιστα, κοντεύει να καταντήσει κοινός τόπος, αφού θεωρείται δεδομένη, και σχεδόν κανένας δεν την αμφισβητεί σοβαρά. Κάποιοι  αναλυτές αποδίδουν την ασθένεια σε κάποιο εκ γενετής ελάττωμα του οργανισμού, άλλοι αναζητούν φορείς της νόσου ανάμεσα στα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και αυτά που εκπροσωπούν· κάποιοι πιστεύουν ότι η νόσος έχει φτάσει στο τελικό στάδιο και κατέστη πλέον ανίατη, ενώ άλλοι διατηρούν την πεποίθηση ότι μια τολμηρή χειρουργική επέμβαση μπορεί να σώσει τον ασθενή. Ωστόσο, σχεδόν κανένας δεν αμφισβητεί τη διάγνωση. Όλοι, ή περίπου όλοι, συμφωνούν ότι οι ρίζες της ασθένειας βρίσκονται στη διάρρηξη της επικοινωνίας ανάμεσα στους πολιτικούς ιθύνοντες (εκείνους που χαράσσουν πολιτική στις Βρυξέλες και/ή τους πολιτικούς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου) που δίνουν τον ρυθμό, και στον λαό ο οποίος καλείται να χορέψει σ’ αυτά τα βήματα, χωρίς να έχει ερωτηθεί ή συναινέσει.

Τουλάχιστον δεν υπάρχει έλλειμμα επιχειρημάτων για να υποστηριχθεί η διάγνωση, το «έλλειμμα δημοκρατίας» δηλαδή, στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κατάσταση της Ένωσης, χωρίς αμφιβολία, απαιτεί εντατική φροντίδα: το μέλλον της –ακόμα και η ίδια η πιθανότητα επιβίωσής της– είναι αμφίβολο. Μια τέτοια κατάσταση ονομαζόταν, από τις απαρχές της ιατρικής πρακτικής «κρίση». Ο όρος επινοήθηκε για να δηλώσει ακριβώς μια τέτοια στιγμή, στην οποία ο γιατρός είναι αναγκαίο να αποφασίσει επειγόντως σε ποιο συνδυασμό γνωστών και διαθέσιμων ιατρικών μέσων θα καταφύγει, προκειμένου να αρχίσει να αναρρώνει ο ασθενής. Όταν μιλάμε για κρίση οποιασδήποτε φύσης, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής, εκφράζουμε αφενός το αίσθημα της αβεβαιότητας, της άγνοιάς μας για την τροπή που θα πάρουν τα πράγματα — και, δευτερευόντως, την ανάγκη παρέμβασης: να επιλέξουμε τα σωστά μέτρα και να αποφασίσουμε να τα εφαρμόσουμε τάχιστα. Χαρακτηρίζοντας μια κατάσταση «κρίσιμη», εννοούμε ακριβώς αυτό: τον συνδυασμό της διάγνωσης και το κάλεσμα για δράση. Υπάρχει, βέβαια, μια εγγενής αντίφαση σε μια τέτοια ιδέα: σε κάθε περίπτωση, η είσοδος σε μια κατάσταση αβεβαιότητας και άγνοιας αποτελεί αρνητικό παράγοντα, όσον αφορά τη δυνατότητά μας να επιλέξουμε τα κατάλληλα μέτρα και να οδηγήσουμε τις υποθέσεις μας στην επιθυμητή κατεύθυνση.

***

H παρούσα κρίση διαφέρει από τα ιστορικά προηγούμενα της, στον βαθμό που βιώνεται ως ένα διαζύγιο μεταξύ εξουσίας και πολιτικής. Συνέπεια του διαζυγίου είναι η απουσία ενός οργανισμού που να μπορεί να κάνει εκείνο το οποίο απαιτεί εξ ορισμού κάθε «κρίση»: να επιλέξει τον δρόμο και τη θεραπεία που θα ακολουθήσει. Η απουσία αυτή, όπως φαίνεται, θα συνεχίσει να λειτουργεί παραλυτικά στην αναζήτηση μιας βιώσιμης λύσης, ώστε εξουσία και πολιτική να έλθουν ξανά σε γάμο. Ωστόσο, υπό τις συνθήκες της παγκόσμιας αλληλεξάρτησης το ενδεχόμενο ενός τέτοιου νέου γάμου δεν μοιάζει διόλου πιθανό στο εσωτερικό ενός κράτους, όσο μεγάλο και ισχυρό κι αν είναι αυτό. Ούτε και μέσα σε μια ένωση κρατών, αφού η εξουσία είναι ελεύθερη να εγκαταλείψει κατά βούληση και άνευ προειδοποιήσεως κάθε επικράτεια που την ελέγχουν πολιτικές οντότητες υπό τα φαντάσματα των μετα-βεστφαλιανών ψευδαισθήσεων. Μοιάζει τώρα να αντιμετωπίζουμε το τρομερό αλλά επιτακτικό καθήκον της ισχυροποίησης της πολιτικής και των θεσμών της σε παγκόσμιο επίπεδο. Όλες οι πιέσεις, από τις απολύτως γήινες μέχρι τις υψιπετείς φιλοσοφικές, είτε πηγάζουν από τα συμφέροντα της επιβίωσης είτε υπαγορεύονται από ηθικό καθήκον, τείνουν σήμερα προς την ίδια κατεύθυνση — παρότι έχουμε προχωρήσει πολύ λίγο προς τα εκεί. Στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενός πανδοχείου στα μισά αυτού του δρόμου, τούτες οι πιέσεις μοιάζουν πιο σοβαρές και πιο οδυνηρές από ό,τι σε άλλες περιοχές του παγκοσμιοποιημένου πλανήτη.

Το δημοκρατικό έλλειμμα δεν αποτελεί, με κανέναν τρόπο, ζήτημα που αφορά αποκλειστικά την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάθε δημοκρατικό κράτος, κάθε πολιτικό σώμα που έχει στόχο –ή διατείνεται ότι έχει– την πλήρη κυριαρχία στην επικράτειά του, εν ονόματι των πολιτών του και όχι της βούλησης ενός μακιαβελικού Ηγεμόνα ή σμιτιανού Führer, υπόκειται σήμερα σε μια διπλή δέσμευση: εκτίθεται στις πιέσεις εξωτερικών από την πολιτική δυνάμεων, αδιαπέραστων από την πολιτική βούληση και τις απαιτήσεις της ιδιότητας του πολίτη, στις οποίες δεν μπορεί ούτε στο ελάχιστο να ανταποκριθεί, λόγω του χρόνιου ελλείμματος εξουσίας. Με την εξουσία και την πολιτική να υπακούουν σε διαχωρισμένες και ανεξάρτητες μεταξύ τους ομάδες συμφερόντων, με τις κυβερνήσεις να βολοδέρνουν μεταξύ δύο πιέσεων που είναι αδύνατον να συμβιβαστούν, η εμπιστοσύνη στην ικανότητα και τη βούληση του πολιτικού κατεστημένου να εκπληρώσει τις υποσχέσεις του ξεθωριάζει γρήγορα — ενώ η επικοινωνία μεταξύ των κυρίαρχων ελίτ και του πλήθους έχει διαρραγεί πλήρως. Ολοένα και περισσότερο, στις εκλογές, την ψήφο την καθορίζει η απογοήτευση για τις ελπίδες του παρελθόντος, ελπίδες που είχαν επενδυθεί στους νυν κυβερνώντες. Αυτή η απογοήτευση των εκλογέων έχει τον πρώτο λόγο, και όχι η προτίμησή τους για μια συγκεκριμένη πολιτική ή η αφοσίωσή τους σε μια ιδεολογία.

Υπάρχει και κάτι άλλο που πρέπει να αναλογιστούμε, στο οποίο πρέπει να επικεντρώσουμε τη σκέψη και τη δράση μας. Είτε το γνωρίζουμε είτε όχι, ακούσια ή εκούσια, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σήμερα ένα εργαστήριο (αν όχι το μοναδικό, τότε σίγουρα ένα από τα πιο προηγμένα σε διεθνώς), στο οποίο σχεδιάζονται, ερευνώνται και τεστάρονται τρόποι αντιμετώπισης των αποτελεσμάτων που παράγει ο παρών διαχωρισμός εξουσίας και πολιτικής. Αυτή είναι, αναμφισβήτητα, η πιο σημαντική και αποτελεσματική εισφορά της Ευρώπης στις προοπτικές του πλανήτη· στην πραγματικότητα, στην επιβίωσή του. Το παρόν δίλημμα της Ευρώπης προδιαγράφει τις προκλήσεις που το υπόλοιπο του πλανήτη –το σύνολο του πλανήτη, όλοι οι κάτοικοί του– είναι βέβαιο ότι, αργά ή γρήγορα, θα νιώσει από πρώτο χέρι, θα αντιμετωπίσει και θα ζήσει. Οι πόνοι που νιώθουμε λοιπόν σήμερα, μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι οι ωδίνες του τοκετού που θα γεννήσει μια ανθρωπότητα η οποία θα ζει εν ειρήνη με τον εαυτό της, βγάζοντας τα κατάλληλα συμπεράσματα από τις απαιτήσεις τής –αμετάκλητα παγκοσμιοποιημένης– συνθήκης της. Αυτό που σήμερα αισθανόμαστε σαν το αφόρητα οδυνηρό σφίξιμο μιας μέγγενης μπορεί να αποδειχθεί, εκ των υστέρων, ότι ήταν ο σοβαρός αλλά παροδικός πόνος που προξενεί μια δαγκάνα που μας αρπάζει από την επικείμενη καταστροφή και μας σώζει.

μετάφραση: Στρ. Μπουλαλάκης

[Το άρθρο του Zygmunt Bauman, «Εurope is trapped between power and politics», δημοσιεύθηκε στο Social Europe Journal, στις 14.5.2013. Εδώ δημοσιεύονται αποσπάσματα].

http://enthemata.wordpress.com/2013/12/28/zba/

Αναγνωστική ανασκόπηση 2013

 ΚΛΙΚ:

Αναγνωστική ανασκόπηση 2013

Ζύγκμουντ Μπάουμαν, Ρευστή επιτήρηση: Μη επανδρωμένα αεροσκάφη και social media

πηγή: ΕΝΘΕΜΑΤΑ

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Σε ένα παλαιότερο άρθρο μου, στο ηλεκτρονικό περιοδικό  Social Europe, στις 28.6.2011  εξέταζα από κοινού δύο φαινομενικά ασύνδετες μεταξύ τους ειδήσεις, που δημοσιεύτηκαν την ίδια ημέρα, στις 19 Ιουνίου 2011. Καμία  τους δεν έγινε πρωτοσέλιδο και θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν διαφύγει της προσοχής, στο καθημερινό «τσουνάμι πληροφοριών»: δύο μικρές σταγόνες σε μια πλημμύρα ειδήσεων που υποτίθεται ότι μας διαφωτίζουν, αποσαφηνίζοντας τι συμβαίνει, αλλά τελικά συσκοτίζουν και αποχαυνώνουν το βλέμμα μας. Το πρώτο δημοσίευμα, που υπέγραφαν η Ελίζαμπεθ Μπουμίλερ και ο Τομ Σάνκερ, αφορούσε την εντυπωσιακή αύξηση  των μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), που έχουν φτάσει να είναι μικρά σαν λιβελούλες ή κολιμπρί που κουρνιάζουν σε ηλιόλουστα περβάζια· σε κάθε περίπτωση, είναι σχεδιασμένα, κατά τη γλαφυρή έκφραση του αεροναυπηγού Γκρεγκ Πάρκερ, «για να κρύβονται σε κοινή θέα». Το δεύτερο δημοσίευμα, του Μπράιν Στέλτερ, ανακήρυττε το διαδίκτυο ως «τον τόπο όπου πεθαίνει η ανωνυμία». Το μήνυμα ήταν κοινό: αμφότερα τα κείμενα προοιωνίζονταν το τέλος της αορατότητας και της αυτονομίας, των δύο καθοριστικών χαρακτηριστικών της ιδιωτικότητας – παρότι γράφτηκαν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο.

Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που επιτελούν κατασκοπευτικές και βομβαρδιστικές αποστολές, όπως οι διαβόητοι «Θηρευτές» -Predators («πάνω από 1.900 αντάρτες στις περιοχές όπου ζουν οι φυλές του Πακιστάν έχουν σκοτωθεί από αμερικανικές μη επανδρωμένες αποστολές από το 2006»), θα συρρικνωθούν σύντομα στο μέγεθος πτηνού ή, ακόμα καλύτερα, εντόμου. (Την κίνηση των φτερών των εντόμων θεωρείται πολύ ευκολότερο να τη μιμηθεί η τεχνολογία, σε σχέση με τις  κινήσεις των πτηνών. Σύμφωνα με τον επισμηναγό Μάικλ Άντερσον, που κάνει το διδακτορικό του στην προωθημένη ναυπηγική τεχνολογία, οι εξαιρετικές αεροδυναμικές επιδόσεις του γερακόσκορου,[1] ενός εντόμου γνωστού για την ικανότητά του να αιωρείται, είναι ο στόχος του σημερινού σχεδιαστικού οργασμού, που είναι σίγουρο ότι σύντομα θα δώσει αποτελέσματα, αφήνοντας πολύ πίσω αυτά που «μπορούν να κάνουν τα αδέξια αεροσκάφη μας»).

Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της νέας γενιάς θα είναι αόρατα, τη στιγμή που θα καθιστούν τα πάντα γύρω τους ορατά· θα είναι ακαταμάχητα ,τη στιγμή που θα κάνουν τα πάντα γύρω τους ευάλωτα. Με τα λόγια του Πήτερ Μπέικερ, καθηγητή ηθικής στη Ναυτική Ακαδημία των ΗΠΑ, αυτά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη θα οδηγήσουν τον πόλεμο στη «μετα-ηρωική εποχή». Επίσης, σύμφωνα με άλλους μελετητές της στρατιωτικής ηθικής, θα μεγαλώσουν κι άλλο το τεράστιο «χάσμα ανάμεσα στο αμερικανικό κοινό και τους πολέμους του». Θα σημάνουν, με άλλα λόγια, ένα ακόμη άλμα (το δεύτερο μετά την αντικατάσταση των κληρωτών από επαγγελματίες στρατιώτες) προς την απόλυτη αορατότητα του πολέμου σε σχέση με το έθνος στο όνομα του οποίου διεξάγεται (καθώς δεν θα κινδυνεύουν ζωές από τον πληθυσμό του). Κι έτσι, ο πόλεμος  θα είναι πολύ πιο εύκολος –και πολύ πιο ελκυστικός– ως επιλογή, χάρη στην ολοκληρωτική σχεδόν απουσία παράπλευρων απωλειών και πολιτικού κόστους.

Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της επόμενης γενιάς θα βλέπουν τα πάντα, ενώ θα παραμένουν με άνεση αόρατα  – κυριολεκτικά αλλά και μεταφορικά. Δεν θα υπάρχει  κανένα καταφύγιο, για να αποφύγει κανείς την παρακολούθηση. Ακόμη και οι υπεύθυνοι για τις αποστολές των μη επανδρωμένων αεροσκαφών τεχνικοί θα απολέσουν  τον έλεγχο επί των κινήσεών τους κι έτσι δεν θα μπορούν –όσο ισχυρές πιέσεις κι αν δεχτούν–, να εξαιρέσουν οτιδήποτε από την ενδεχόμενη παρακολούθηση: τα νέα βελτιωμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη θα είναι προγραμματισμένα να πετούν μόνα τους, να ακολουθούν δρομολόγια της επιλογής τους, σε χρόνους της επιλογής τους. Δεν υπάρχει όριο στις πληροφορίες που θα παρέχουν μόλις τεθούν σε λειτουργία στους προβλεπόμενους αριθμούς.

Ωστόσο, αυτή ακριβώς η πτυχή της νέας τεχνολογίας κατασκοπείας και επιτήρησης, η ικανότητά της δηλαδή να δρα από απόσταση και αυτόνομα, είναι που ανησυχεί περισσότερο τους σχεδιαστές της, και συνακόλουθα και τους δύο δημοσιογράφους που μεταφέρουν αυτούς τους προβληματισμούς: ένα «τσουνάμι δεδομένων», που ήδη κατακλύζει το αρχηγείο της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας, απειλεί να εξαντλήσει τις δυνάμεις του προσωπικού που προσπαθεί να το αφομοιώσει και να το επεξεργαστεί, και κατά συνέπεια απειλεί να ξεφύγει από τον έλεγχό του (ή και οποιουδήποτε άλλου). Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ο αριθμός των ωρών που χρειάζονται οι αρμόδιοι υπάλληλοι της Πολεμικής Αεροπορίας για να ανακυκλώσουν τις πληροφορίες που τους παρέχονται από τις μη επανδρωμένες πτήσεις αυξήθηκε κατά 3.100% –και, κάθε μέρα, άλλες 1.500 ώρες βιντεοσκοπημένου υλικού  προστίθενται στον όγκο των πληροφοριών που διαγκωνίζονται για επεξεργασία. Μόλις η  σημερινή περιορισμένη οπτική των αισθητήρων – σαν μέσα από καλαμάκι αναψυκτικού– των μη επανδρωμένων αεροσκαφών αντικατασταθεί από το «Βλέμμα της Γοργόνας» που θα μπορεί μεμιάς να αγκαλιάσει μιαν ολόκληρη πόλη (πρόκειται για εξέλιξη που επίκειται στο άμεσο μέλλον),[2] θα απαιτούνται 2.000 αναλυτές για την επεξεργασία των δεδομένων μιας μόνο μη επανδρωμένης πτήσης, αντί για τους μόλις δεκαεννέα αναλυτές που κάνουν την ίδια δουλειά σήμερα.

Κανείς δεν μπορεί να ξέρει με σιγουριά εάν ή πότε ένα «κολιμπρί» θα προσγειωθεί στο  περβάζι του. Αλλά όσον αφορά το «τέλος της ανωνυμίας» που ευγενικά μας προσφέρει το διαδίκτυο, το ζήτημα τίθεται κάπως διαφορετικά: εκεί συναινούμε εθελουσίως στον σφαγιασμό του δικαιώματός μας στην ιδιωτικότητα. Ίσως, απλώς συγκατανεύουμε στην απώλεια της ιδιωτικότητάς μας γιατί τη θεωρούμε λογικό αντίτιμο για τα θαύματα που μας προσφέρονται ως αντάλλαγμα.  Ίσως, πάλι, η πίεση να οδηγήσουμε στο σφαγείο την προσωπική μας αυτονομία είναι τόσο συντριπτική, τόσο κοντινή στην κατάσταση ενός κοπαδιού προβάτων, που μόνο μια σπάνια, εξαιρετικά ανυπότακτη, τολμηρή, εριστική και αποφασιστική βούληση θα ήταν ικανή να προσπαθήσει  να της αντισταθεί. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ωστόσο, μας προσφέρεται, τουλάχιστον κατ’ όνομα, μια επιλογή, όπως και η επίφαση τουλάχιστον μιας διμερούς σύμβασης, καθώς και το τυπικό τουλάχιστον δικαίωμα διαμαρτυρίας ή και άσκησης αγωγής σε περίπτωση που η σύμβαση αυτή παραβιαστεί: κάτι που δεν παρέχεται ποτέ στην περίπτωση των μη επανδρωμένων πτήσεων. Όπως όμως και να ‘χει, από τη στιγμή που μπαίνουμε στο διαδίκτυο, παραδινόμαστε στη μοίρα.

Ποιο συμπέρασμα μπορεί να εξαχθεί από τη συνάντηση αυτή μεταξύ των χειριστών των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και των διαχειριστών του Facebook, που, ενώ δουλεύουν με φαινομενικά αντίθετους σκοπούς και κινητοποιούνται από φαινομενικά αντίθετα κίνητρα, συνεργάζονται ωστόσο στενά, αποφασιστικά και άκρως αποτελεσματικά για την επίτευξη, τη διατήρηση και την επέκταση αυτού που τόσο πετυχημένα έχει ονομαστεί «κοινωνική διαλογή»;

Πιστεύω πως το πλέον αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της σημερινής εκδοχής της επιτήρησης είναι πως έχει, κατά κάποιον τρόπο, καταφέρει να αναγκάσει ή να δελεάσει αντίθετες δυνάμεις να συνεργάζονται αρμονικά, υπηρετώντας από κοινού την ίδια πραγματικότητα. Απ’ τη μια, το παλιό στρατήγημα του πανοπτισμού («Ποτέ δεν πρέπει να ξέρεις πότε παρακολουθείται το σώμα σου, ώστε στο μυαλό σου να είσαι διαρκώς υπό παρακολούθηση»), σταδιακά αλλά επίμονα και από ό,τι φαίνεται ακατάσχετα, τυγχάνει σχεδόν καθολικής εφαρμογής. Απ’ την άλλη, καθώς ο παλιός πανοπτικός εφιάλτης («Δεν είμαι ποτέ μόνος») έχει αναδιατυπωθεί παίρνοντας τη  μορφή της ελπίδας «Να μη μείνω ποτέ ξανά μόνος» (εγκαταλελειμμένος, αγνοημένος και παραμελημένος, εξοστρακισμένος και αποκλεισμένος), ο φόβος του να αποκαλύπτεται κανείς έχει καταπνιγεί από τη χαρά του να μην περνάει απαρατήρητος.

Οι δύο παραπάνω εξελίξεις, και κυρίως η σύμπτωσή τους στην προώθηση του ίδιου στόχου, έγιναν φυσικά δυνατές από την αντικατάσταση της φυλάκισης και του εγκλεισμού ως της απώτατης απειλής για το υπαρξιακό αίσθημα ασφάλειας και μιας μείζονος πηγής άγχους, από τον αποκλεισμό. Η συνθήκη του να είναι κανείς παρακολουθητέος ή ορατός έχει συνεπώς επαναξιολογηθεί: από απειλή, έγινε πειρασμός. Η υπόσχεση της αυξημένης ορατότητας, η προοπτική  να είναι κανείς εκτεθειμένος στο βλέμμα και την παρατήρηση όλων, ταιριάζει πολύ με την σχεδόν ακόρεστη αναζήτηση αποδείξεων κοινωνικής αναγνώρισης, και ως εκ τούτου μιας αξιομνημόνευτης –«ουσιαστικής»– ζωής. Το να έχει κανείς ολόκληρο το είναι του, με όλα του τα ελαττώματα, καταγεγραμμένο σε δημοσίως προσβάσιμα μητρώα μοιάζει να είναι το καλύτερο προληπτικό αντίδοτο στην τοξικότητα του αποκλεισμού — όπως και ένας αποτελεσματικός τρόπος να κρατηθεί μακριά η απειλή της εκδίωξης. Πράγματι, είναι ένας πειρασμός που λίγοι από όσους βιώνουν την, κατά κοινή ομολογία, επισφαλή κοινωνική ύπαρξη της εποχής μας θα είναι αρκετά δυνατοί για να τον αποκρούσουν.

---

[1]    Hawk-moth: λεπιδόπτερο της οικογένειας των σφιγγοειδών, η οποία περιλαμβάνει πάνω από 1.000 είδη. Ο συγγραφέας αναφέρεται προφανώς στο hummingbird hawk-moth, η πτήση του οποίου μοιάζει με του κολιμπρί. (Σ.τ.Μ.)

[2]    Με όνομα εμπνευσμένο από τον  μύθο της Μέδουσας, που πέτρωνε όποιον την κοιτούσε κατάματα, το «Βλέμμα της Γοργόνας» (Gorgon Stare) είναι ένα πρόγραμμα Αεροπορικής Παρακολούθησης Ευρείας Περιοχής (WAAS) που βασίζεται στη σφαιρική διάταξη πολλαπλών μηχανών λήψης στο κάτω μέρος μη επανδρωμένων αεροσκαφών (των «Θεριστών»). Οι κάμερες αυτές, που ελέγχονται από το έδαφος, μπορούν να δίνουν ανεξάρτητα και παράλληλα feeds σε πολλαπλούς χρήστες, να στοχεύουν σε μια περιοχή προκειμένου να παραγάγουν τρισδιάστατες απεικονίσεις της,  να «ανοίγουν» για να καλύψουν ευρύτερες περιοχές, εμβαδού 15 τ. χλμ. ή και μεγαλύτερες. Οι αισθητήρες αυτοί χρησιμοποιούνται ήδη στο Αφγανιστάν, έχουν όμως αναφερθεί προβλήματα στη λειτουργία τους (Σ.τ.Μ.)

http://enthemata.wordpress.com/2013/11/03/zb/

Γ. Κοντογιώργης: Ελληνισμός, Χριστιανισμός και Οικουμένη (3η διάλεξη)

πηγές:

http://lomak.blogspot.gr/2013/12/3-29-13.html

&

http://www.youtube.com/watch?v=Jv6twQV0xxI#t=18

Προηγούμενες διαλέξεις:

• Γ. Κοντογιώργης: Ελληνισμός, Χριστιανισμός και Οικουμένη (2η διάλεξη)
• Γ. Κοντογιώργης: Ελληνισμός, Χριστιανισμός και Οικουμένη (1η διάλεξη)

Τὰ σύμπαντα σήμερον, χαρᾶς πληροῦνται· Χριστὸς ἐτέχθη ἐκ τῆς Παρθένου

Η Γέννησις, Μονή Βατοπαιδίου. Μικρογραφία σε περγαμηνή. Χειρόγραφο αρ. 974, 13ος αι. Πηγή: http://agioritikesmnimes.blogspot.gr/2011/12/421-2.html

Ἡ πολιτικὴ τοῦ φόβου δὲν κάμπτει τις ἐν εγρηγόρσει συνειδήσεις, ποὺ ἐμφοροῦνται ἀπὸ ἀγάπη γιὰ ὅλον τὸν κόσμο.

Ἡ πολιτικὴ τοῦ φόβου δὲν κάμπτει τὸ καλλιεργημένο καὶ ἠθικὸ ὑποκείμενο.

Τὰ σύμπαντα σήμερον, χαρᾶς πληροῦνται· Χριστὸς ἐτέχθη ἐκ τῆς Παρθένου.

Γ.Μ.Β.

25-12-2013

[πηγή]

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

 

Ευχόμαστε ολόψυχα σε όλους και σε όλες

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

 

με υγεία, αγάπη, ειρήνη, αλληλεγγύη 

 

 

Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε!

Το άγνωστο μήνυμα των Χριστουγέννων: να γίνεις θεός!

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!

 

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Ένας ησυχαστής του Αγίου Όρους στην καρδιά της πόλης: π. Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης (1906-1991)

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Σύναξη, τεύχος 117 (2011), σελ. 50-­67 

Πηγή: ΑΝΤΙΦΩΝΟ

Η θεολογική μελέτη της ζωής και της διδασκαλίας συγχρόνων προσώπων του εκκλησιαστικού στερεώματος είναι μια ιδιότυπη άσκηση (1). Θα την ονόμαζα "άσκηση στη συνάντηση με το σήμερα", υπό την έννοια ότι πασχίζεις να διακρίνεις ποια ρεύματα συνθέτουν την τρέχουσα συγκυρία, να αφουγκραστείς τι ιδιαίτερο κομίζει κάθε παρουσία, να διαγνώσεις συγκλίσεις και αποκλίσεις, να νοήσεις τη θεολογία ως ζωντανή πράξη. Όλα αυτά έχουν κόπο άσκησης στη μαθητεία και στην ευθυκρισία, κόπο στον οποίον υποχρεούνται μεν όλοι οι βαπτισμένοι, αλλά τον οποίον αντιστρατεύεται ο μορφέας των μονομερειών και της αυτοδικαίωσης.

Ομολογώ ότι την πρόσκληση για πραγμάτευση του θέματος την αποδέχτηκα με αμφιθυμία: Από τη μια, βλέπω το εν λόγω θέμα ως πρόκληση γοητευτική, καθ’ όσον σχετίζεται με διαχρονικά ζητήματα της εκκλησιαστικής αποστολής. Από την άλλη, το νιώθω ως διακινδύνευση, ως ψηλάφηση πραγμάτων που με ξεπερνούν. Σχετίζεται, μάλιστα, με μιαν επί πλέον, ιδιαίτερη δυσκολία. Ο γέροντας Πορφύριος δεν δημοσιοποίησε σχεδόν κανένα δικό του γραπτό κείμενο(2). Στη διάθεσή μας έχουμε μαρτυρίες αυτοπτών και αυτηκόων, οι οποίες, όμως, φυσικώ τω λόγω, εμφανίζουν εξαιρετική ανομοιογένεια. Μια σφαιρική ανάγνωσή τους δίνει την αίσθηση ότι σε κάποιες εξ αυτών όντως αποτυπώνεται η οπτική του γέροντα, σε άλλες, όμως, ότι γενικεύονται αδιάκριτα θέσεις τις οποίες ο ίδιος διατύπωσε κατά περίπτωση ή (ακόμη χειρότερα) ότι τα λόγια του χρησιμοποιούνται έτσι ώστε απλώς να επιβεβαιώνουν πεποιθήσεις του αφηγητή!

Προσώρας δεν μπορεί να γίνει κάτι γι' αυτό, πέρα από σεβαστική θεολογική δουλειά, η οποία θα μπορέσει, ίσως, σε βάθος χρόνου, να δείξει τι αντέχει και τι όχι. Και πάλι, δηλαδή, με άσκηση έχουμε να κάνουμε, για την οποία και ευχόμαστε να μην αστοχήσουμε δραματικά!

ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ Ή...ΑΦΙΞΗ;

Είναι πλήθος οι άγιοι στους οποίους αναφερόταν (σε διάφορες ευκαιρίες και με ποικίλες αφορμές) ο γέροντας Πορφύριος. Νομίζω, όμως, ότι μπορούμε να σταθούμε ειδικά σε τρεις: στον άγιο Ιωάννη τον Καλυβίτη του 5ου αιώνα, τον άγιο Πορφύριο Γάζης του 5ου αιώνα και τον άγιο Ανδρέας Κρήτης του 8ου αιώνα. Στη σχέση του Πορφυρίου μαζί τους αποκαλύπτεται, ίσως, η λεπτή διελκυστίνδα συγκλίσεων και αποκλίσεων, η οποία, όπως είπαμε, συμβάλλει στη διαμόρφωση του σήμερα.

Κατ' επανάληψη ο Πορφύριος ομολόγησε τη μεγάλη του αγάπη για τον άγιο Ιωάννη τον Καλυβίτη, η οποία του γεννήθηκε όταν, σε ηλικία δώδεκα περίπου ετών, πρωτοδιάβασε τον Βίο του αγίου. Στο Άγιο Όρος ανέβηκε, και μάλιστα σε άγουρη ηλικία, ακριβώς με τον πόθο να μιμηθεί τον άγιο(3). Αλλά, ποια ήταν η πολιτεία του Ιωάννη του Καλυβίτη; Σύμφωνα με το συναξάρι του(4), δωδεκάχρονος όντας ο Ιωάννης στην Κωνσταντινούπολη, αρνήθηκε τις προοπτικές μιας λαμπρής καριέρας, εγκατέλειψε κρυφά το πατρικό του σπίτι και έγινε μοναχός στην περίφημη μονή των Ακοιμήτων(5). Εκεί ο διάβολος τον ωθούσε να εγκαταλείψει τη μοναχική ζωή, εξάπτοντας την αγάπη του προς τους γονείς του. Για να αντέξει αυτό τον πειρασμό, ο Ιωάννης επέστρεψε μεν στο πατρικό του, επέστρεψε όμως ως άγνωστος επαίτης μοναχός. Οι γονείς του δεν τον αναγνώρισαν, και του επέτρεψαν να χτίσει μια ευτελή καλύβα κοντά στην είσοδο του σπιτιού τους. Εκεί έζησε ασκητικά επί τρία χρόνια και, λίγο πριν κοιμηθεί, αποκάλυψε την ταυτότητά του στη μητέρα του.

Εδώ υπάρχει κάτι αξιοπρόσεκτο. Κοινό στοιχείο του αγίου Ιωάννη του Καλυβίτη και του γέροντα Πορφυρίου είναι αφενός ο πόθος για αναχώρηση από την κοινωνία, και αφετέρου η ακύρωση της αναχώρησης. Ο άγιος Ιωάννης παρέμεινε μεν ασκητής μέχρι τέλους, όμως ξαναεισήλθε στην κοινωνία που είχε αφήσει. Παρόμοια, ο Πορφύριος κράτησε μεν μέχρι τέλους την αγάπη του για το αγιορείτικο κελί του, το άφησε, όμως, πριν γίνει είκοσι ετών. Τα εξηνταπέντε από τα ογδονταπέντε χρόνια της επίγειας ζωής του τα έζησε στην κοινωνία. Ωστόσο, ο Πορφύριος κομίζει κάτι, το οποίο υπερβαίνει τα μέτρα του Καλυβίτη. Ο ίδιος αφηγήθηκε ότι, ενόσω μόναζε στο Άγιον Όρος, ένιωσε σφοδρή την έγνοια για τους γονείς του και για έναν ξάδερφό του, χάριν του οποίου σκεφτόταν να ταξιδέψει στον κόσμο, για να τον πάρει μαζί του, στην ευτυχία του Όρους(6). Τις σκέψεις αυτές, όμως, ο ίδιος ο Πορφύριος και οι πνευματικοί του τις απέκρουσαν ως πειρασμό. Η επιστροφή στον κόσμο αποκλείστηκε. Κι όμως, αυτό που συνέβη στη συνέχεια (ως πρωτοβουλία του Θεού, σύμφωνα με την αφήγηση του Πορφυρίου), ήταν το αδιανόητο - αυτό που ποτέ δεν φανταζόταν ο ίδιος: η οριστική εγκατάλειψη του Όρους, χάριν του κόσμου(7). Όχι, όμως, χάριν των κατά σάρκα συγγενών του, αλλά χάριν όλων των ανθρώπων, δηλαδή χάριν εκείνων με τους οποίους τον συνέδεε όχι ένα γεγονός βιολογίας (η συγγένεια του αίματος), αλλά ένα άλμα στην ελευθερία: η αγάπη. Στον Πορφύριο ανήκει η συγκλονιστική συμβουλή προς τους εκπαιδευτικούς, δηλαδή προς αυτούς που έχουν πλήθος τέκνων όχι κατά σάρκα: "Η αγάπη σας να είναι αληθινή. [Τα παιδιά] να μην τ' αγαπάτε ανθρώπινα, όπως κάνουν συνήθως οι γονείς· δεν τα βοηθάτε"(8).

Το πεδίο, λοιπόν, όπου κατ' εξοχήν έζησε και έδρασε ο γέροντας Πορφύριος ήταν το πιο πολυάνθρωπο και ποικιλόμορφο τμήμα της Ελλάδας: το κέντρο της πόλης των Αθηνών και η ευρύτερη περιοχή της(9). Εδώ χρειάζεται να προσέξουμε το εξής: Η εγκατάστασή του στον κόσμο δεν ήταν πράξη κατ' οικονομίαν, δεν ήταν παρέκκλιση. Ήταν η κυρίως αποστολή του. "Έμεινα εκεί", έλεγε ο ίδιος. "Εκείόπου με είχε φέρει ο Θεός"(10). Άρα, δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με έξοδο (με αναχώρηση, δηλαδή, από το Όρος), αλλά πρωτίστως μεείσοδο (με την είσοδό του στην πόλη). Στην ιστορία της Εκκλησίας συναντάμε διαφόρων ειδών εισόδους ασκητών σε χώρους γεμάτους προβλήματα, ακριβώς για να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα. Συναντάμε, για παράδειγμα, αναχωρητές οι οποίοι εισέρχονταν στην έρημο, όχι για να βρουν εκεί την ηρεμία (όπως έκαναν πολλοί άλλοι ασκητές), αλλά για να συγκρουστούν μετωπικά με τον διάβολο ο οποίος, σύμφωνα με τη σημιτική παράδοση, έδρευε εκεί και από εκεί εξαπέλυε τις επιθέσεις του κατά των ανθρώπων. Ίδιας λογικής είναι και η είσοδος του ασκητή στην κοινωνία, ώστε να συγκρουστεί με τον διάβολο και να ελευθερώσει τις πόλεις από την δαιμονική κατοχή(11). Βασικό χαρακτηριστικό, δηλαδή, αυτού του είδους εισόδου, είναι η επιδίωξη άμεσης και μετωπικής σύγκρουσης με το κακό.

Χαρακτηριστική αυτής της αποζήτησης μετωπικής σύγκρουσης είναι η περίπτωση του αγίου Πορφυρίου, επισκόπου Γάζης. Ο Πορφύριος αυτός, άλλοτε με την προσευχή και άλλοτε με τα αυτοκρατορικά στρατεύματα, γκρέμισε τα εθνικά ιερά της Γάζας και μέσωαυτής της βίας (κατά τη λογική της εποχής) κατέδειξε τον Χριστό ως Θεό ισχυρότερο από τον Γαζαίο πολιούχο Δία / Μαρνά(12). Ο γέροντας Πορφύριος έφερε το όνομα ακριβώς του εν λόγω αγίου. Ο ναός, μάλιστα, του ησυχαστηρίου που ίδρυσε ο γέροντας στο Μήλεσι(λιγότερο από πενήντα χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα), θεμελιώθηκε σε αγρυπνία εορτής του αγίου Πορφυρίου (13). Ωστόσο, ίσως είναι αξιοπρόσεκτο ότι ο γέροντας, κάποια στιγμή που μνημόνευσε τον άγιό του, τον μνημόνευσε ως ασκητή (ως ταπεινώσαντα τα πάθη μετην εγκράτεια), όχι όμως ως μαχητή και καθαιρέτη των ειδώλων(14). Η τακτική του γέροντα Πορφυρίου, όσον αφορά την αναμέτρηση μετο κακό, υπήρξε ριζικά διαφορετική (θα έλεγα: διαμετρικά αντίθετη) προς εκείνην του αγίου του.

Ο γέροντας Πορφύριος διαφωνούσε εντελώς με την επιδίωξη μετωπικής σύγκρουσης με τον διάβολο. Πίστευε ότι αυτό στο οποίο θα στρέψεις το νου σου, αυτό στο οποίο θα επικεντρώσεις τις δυνάμεις σου, αυτό θα καθορίσει την ύπαρξή σου, είτε πρόκειται για κάτι που αγαπάς, είτε πρόκειται για κάτι που μισείς(15). Ο γέροντας σαφώς και πίστευε ότι η ζωή του Χριστιανού τελεί σε αντιδικία προς τα έργα του σατανά, επέμενε όμως κατηγορηματικά ότι η λύση είναι το να στραφεί ο άνθρωπος στον Χριστό, στην αγάπη του και στο φως του. Αυτό το φως και η μεταλαμπάδευσή του διώχνει τα σκοτάδια - όχι η πάλη κατά του σκοταδιού καθεαυτού. Μια άμεση πάλη κατά του σκοταδιού καθιστά κέντρο της ζωής του σταυροφόρου το σκοτάδι, το οποίο κατά τα άλλα ο σταυροφόρος αντιμάχεται! Ο γέροντας Πορφύριος, δηλαδή, πραγματοποίησε κι αυτός είσοδο στην κοινωνία, αλλά με τη λογική του ενοφθαλμισμού: για να μπολιάσει τον κόσμο με αγάπη.

Εξαιρετικά χαρακτηριστική είναι η στάση του σε ένα συναφές ζήτημα, το οποίο έχει καταταλαιπωρήσει πλήθη ψυχών στην Ελλάδα: το ζήτημα του 666 και του Αντιχρίστου. Επέμενε ότι δεν επέρχεται "σφράγισμα" με τη χρήση αριθμών και συμβόλων, αλλά ότι, αντιθέτως, σημασία έχει ποιον δέχεται η καρδιά του ανθρώπου ως αφέντη της(16), διαφοροποιούν εκκωφαντικά τον γέροντα Πορφύριο από πλήθος πνευματικών των ημερών μας.

Ο γέροντας Πορφύριος, προφανώς, δεν ήταν ο θεολόγος του δημόσιου χώρου. Ήταν, όπως, είπαμε, ενοφθαλμιστής και δίνει καίρια κριτήρια ως τέτοιος . Η νηφάλια πραότητά του διαφέρει απίστευτα από την μέχρι υβριστικού παραληρήματος ζηλωτική επιθετικότητα, η οποία ευδοκιμεί στιςμέρες μας εν ονόματι της προάσπισης της πίστης. "Στην ιεραποστολική μας προσπάθεια", έλεγε ο Πορφύριος, "να υπάρχει λεπτός τρόπος [...]Λίγα λόγια [...] Η καλύτερη ιεραποστολή γίνεται με το καλό μας παράδειγμα, την αγάπη μας, την πραότητά μας"(17). Ο ίδιος έκανε κάποτε την αυτοκριτική του για την πρώιμη περίοδό του, οπότε, όντας ζηλωτής της πίστης, έσχισε στο πατρικό του σπίτι "ένα ερμηνευμένο ευαγγέλιο" που διάβαζε ο πατέρας του(18). Οι μαρτυρίες δείχνουν ότι ο γέροντας Πορφύριος, ο άνθρωπος που πρόθυμα συζητούσε με τους πρόθυμους ανθρώπους επί ατελείωτες ώρες, δεν εισέβαλε στον χώρο του άλλου. Δεν μιλούσε απρόκλητα για τον Θεό, όπως, παρόμοια, δεν έσπευδε να ραντίσει με τον αγιασμό όλους τους παρισταμένους, αφού δεν ήταν βέβαιος ότι οι ίδιοι το ήθελαν(19).

Στο ζήτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία η μαρτυρία του Σέρβου Ορθόδοξου επισκόπου Ειρηναίου Μπούλοβιτς. Ο π. Ειρηναίος υπήρξε μαθητήςτου π. Ιουστίνου Πόποβιτς (1894 - 1979), ο οποίος πρόσφατα (στις 2 Μαΐου 1910) ανακηρύχθηκε άγιος από το Σερβικό Πατριαρχείο. Ο Πορφύριος γνώριζε ότι ο π. Ιουστίνος ερχόταν συχνά σε οξεία αντιπαράθεση με τους κομμουνιστές κυβερνώντες της Τιτοϊκής Γιουγκοσλαβίας. Τι ποιο φυσικό, να τον μιμούνται οι μαθητές του; Και τι θα έλεγαν, άραγε, οι μαθητές του σε κάποιον που θα ερμήνευε διαφορετικά τον δάσκαλό τους, παρ' όλο που ο ίδιος δεν τον είχε ζήσει; Εδώ, κοντολογίς, έχουμε να κάνουμε με το φαινόμενο που θα το ονόμαζα "φετιχισμό του βιώματος": η προσωπική γνωριμία ή η βίωση προσώπων και πραγμάτων απολυτοποιείται, σε βαθμό που η προσωπική εμπειρία να τίθεται πάνω από τα θεολογικά κριτήρια (και να εκτρέφει, συν τοις άλλοις, τη νόσο του γεροντισμού). Ο γέροντας Πορφύριος, λοιπόν, αναγνώριζε μεν ότι ο ίδιος ο Πόποβιτς ηδύνατο να έρχεται σε άμεση αντιπαράθεση, διαφωνούσε όμως με το συμπέρασμα ότι η στάση του αυτή θεμελιώνει γενικό υπόδειγμα. Ζηλωτικές φράσεις, μάλιστα, του τύπου "Εγώ θα μείνω εδραίος στην πίστη, κι ας μου κόψουν το κεφάλι", ο Πορφύριος τις σχολίασε ως εξής:

"Καλό είναι και αυτό, αλλά έτσι δεν γίνεται το έργο του Χριστού [...] Σε συμβουλεύω, πάτερ Ειρηναίε, να πορεύεσαι κάπως διαφορετικά. Για να γίνεται το έργο του Χριστού, για να ωφελούνται και να σώζωνται ακόμη και οι άθεοι, οι κομμουνισταί και άλλοι, να μην τους αντιπαρατίθεσαι· να μην τα βάζης μαζί τους και να μην τους προκαλής"(20). "Ακόμη κι αν κάποιος μπροστά σου πτύση την εικόνα, το πρόσωπο του Χριστού, εσύ να σιωπήσης. Μην υπερασπίζεσαι τον Χριστό. Δεν έχει ανάγκη ο Χριστός να τον υπερασπισθής εσύ. Τι λες εσύ γι' αυτά; Θέλει ο Χριστός να σωθούν και οι άθεοι και οι κομμουνισταί ή όχι;"(21).

Τα λόγια αυτά (καλλίτερα: αυτή τη στάση ζωής) τα βρίσκω συγκλονιστικά και, ταυτοχρόνως, δυσβάστακτα. Η διαφοροποίηση της Εκκλησίας από ανελεύθερα καθεστώτα είναι σημαντικό χρέος της, όμως, τα λόγια του Πορφυρίου προφανώς δεν υπονοούν σύμπλευση με την πολιτική εξουσία, αλλά άλλου είδους αντίσταση. Θα έλεγα ότι την εποχή της Τουρκοκρατίας ο Πορφύριος θα ήταν με το μέρος του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, κι όχι των αρματωλών(22). Τα συγκεκριμένα, λοιπόν, λόγια του Πορφυρίου, σχετικά με την Τιτοϊκή Γιουγκοσλαβία, έχουν, νομίζω, ένα ιδιαίτερο νεύρο: Κλείνουν την πόρτα σε έναν από τους μεγαλύτερους πειρασμούς της εκκλησιαστικής ζωής: το σταυροφορικό πνεύμα. Και μετακινούν το κέντρο βάρους, από την υπεράσπιση του Χριστού, στη διακονία των ανθρώπων - όλων των ανθρώπων. 

Εδώ ας μου επιτραπεί να διατυπώσω μια διερώτηση, από ερευνητικό ενδιαφέρον. Διάφορες μαρτυρίες βεβαιώνουν ότι με τον Πορφύριο συζητούσαν, συν τοις άλλοις, άνθρωποι αριστεροί, μαρξιστές, άθεοι κοκ(23). Ωστόσο, δεν μπόρεσα να εντοπίσω σχετικές αφηγήσεις! Πιθανολογώ ότι θα είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, και μάλιστα αν σκεφτούμε ότι με τα χρόνια διακονίας του στο κέντρο της Αθήνας συνέπεσε ο εμφύλιος πόλεμος (1946-1949) και το μέγιστο μέρος της δικτατορίας (1967-1974), καταστάσεις που προκάλεσαν αφόρητο πόνο και συχνά φανέρωσαν ένα έλλειμμα εκκλησιαστικής παρουσίας (ενδεικτικά υπενθυμίζω ότι κατά τη δικτατορία οικογένειες φυλακισμένων φοιτητών είχαν ζητήσει την αρωγή της Ιεράς Συνόδου, εις μάτην όμως[24]). Είναι γεγονός, πάντως, ότι στους λόγους του Πορφυρίου δεν συναντάμε την εθνικιστική ρητορία που αφθονεί σε εκκλησιαστικούς χώρους. Σχετικά με το όλο ζήτημα, έχω συναντήσει ένα σπάραγμα, το οποίο αφορά την περίοδο του εμφυλίου. Αναφέρεται ότι σε κάποια εκδρομή στην περιοχή της Άμφισσας (στην κεντρική Ελλάδα) ο γέροντας "είδε" μια μάχη που είχε διεξαχθεί προ δεκαετιών μεταξύ κυβερνητικών στρατευμάτων και κομμουνιστών ανταρτών, και επεσήμανε πόσο άγριες και θηριώδεις ένιωθε τις ψυχές και στις δύο πλευρές(25). Αν τυχόν αυτό δείχνει την δίχως ιδεολογική προσχώρηση έγνοια του για τον άνθρωπο, τότε μαρτυρίες από τις οδυνηρές περιόδους που ανέφερα ίσως να είχαν να πουν πολλά. Και ίσως να φώτιζαν παραπάνω την μόνη επιβεβλημένη για τους Χριστιανούς προσχώρηση: την προσχώρηση στους οδινομένους.

Ο Πορφύριος δεν φρεναπατώταν ότι τάχα δεν υπάρχουν πολέμιοι της πίστης· ούτε αγνοούσε τις ειδοποιούς διαφορές μεταξύ του Χριστιανισμού και άλλων θρησκειών, κυρίως ανατολικών και νεοπαγανιστικών· ούτε έκρυβε ότι επιθυμούσε την συνάντηση όλων με τον Χριστό(26). Αλλά, ταυτόχρονα έδινε το ήθος του σεβασμού και της συνύπαρξης:

"Εκεί [...] έχετε και αλλοθρήσκους και αλλοδόξους. Σε όλους να φέρεσαι με λεπτότητα, με αγάπη. Κανένα να μην προσβάλλης. Όλους να τους αισθάνεσαι και να τους αποκαλείς αδελφούς, ακόμη και όσους ανήκουν σε άλλες θρησκείες. Όλοι είμεθα παιδιά του ιδίου Πατέρα. Να μην κάνης παρατηρήσεις για την θρησκεία τους σε όσους είναι αλλόθρησκοι"(27). "Ο φανατισμός δεν έχει σχέση με τον Χριστό [...].Να υπάρχει σεβασμός της ελευθερίας του άλλου"(28).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ.

Χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας π. Αναστασίου

Πηγή: Ρομφαία / αναδ. Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΜΕΣΟΠΕΛΑΓΑ

«Ἐγὼ ἦλθον ἵνα ζωὴν ἔχωσι καὶ περισσὸν ἔχωσιν» (Ιω. 10:10)

Ο τονισμός της αξιοπρέπειας του ανθρώπου κυριαρχεί στην εποχή μας στις ποικίλες δημόσιες διακηρύξεις.

Το γεγονός όμως που αναδεικνύει με μοναδική ένταση την αξία της ανθρώπινης ζωής είναι αυτό που δεσπόζει στη σημερινή μεγάλη εορτή: Ότι ο Υιός του Θεού του ζώντος, του απροσίτου και παντοδυνάμου, προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, έγινε άνθρωπος.

Αυτό παραμένει το εκπληκτικό κεντρικό μήνυμα των Χριστουγέννων. Για τη σωτηρία του κόσμου, ο Θεός δεν έστειλε αγγέλους, δεν έλαβε τη μορφή κάποιου άλλου δημιουργήματος, αλλά έγινε άνθρωπος.

Έτσι τόνισε με σαφή τρόπο την αξία αυτής καθεαυτής της ανθρώπινης ζωής και φανέρωσε την ιερότητα της κάθε ανθρώπινης υπάρξεως.

Αλλά συγχρόνως το Ευαγγέλιο αποκαλύπτει ότι ο Χριστός ήλθε για να ανυψώσει την ανθρώπινη φύση, να μεταγγίσει σ’ αυτήν πλησμονή ζωής.

Η σημερινή λοιπόν εορτή είναι η κατεξοχήν εορτή της ζωής, σε όλες τις διαστάσεις και την προοπτική της.

Μέσα στην εορταστική χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα μάς δίνεται η ευκαιρία να αναλογισθούμε βαθύτερα την ουσιαστική αξία του θεόσδοτου αυτού δώρου, που ήδη απολαμβάνουμε, και γενικότερα να αυξήσουμε τον σεβασμό μας προς την όπου γης ανθρώπινη ύπαρξη.

1. Αρχίζοντας πρώτα από τη δική μας ζωή, καιρός να προσέξουμε τα λεγόμενα αυτονόητα· όπως π.χ. είναι το χρέος μας να διατηρούμε άρτια τη βιολογική μας ζωή, αποφεύγοντας καταχρήσεις, πάθη και λάθη που την υποβιβάζουν και την υποσκάπτουν, φροντίζοντας να αναπτύξουμε όλες τις πνευματικές μας δυνατότητες.

Ως ζωντανά κύτταρα του ανθρωπίνου γένους έχουμε ευθύνη και υποχρέωση να καλλιεργήσουμε όλα μας τα χαρίσματα, όλο το φάσμα της δημιουργικότητος μας και να προσφέρουμε στην ανθρωπότητα ό,τι καλύτερο διαθέτουμε.

Ακόμα και στις πιο σκοτεινές συνθήκες απογνώσεως ας αναλογιζόμαστε την ανυπέρβλητη αξία της ζωής και ότι δεν δικαιούμεθα, σε καμιά περίπτωση, να την καταστρέψουμε με τα ίδια μας τα χέρια.

Οι πολυειδείς δοκιμασίες του ανθρωπίνου βίου, κάμψη υγείας, ανέχεια, κατατρεγμοί, συκοφαντίες, συχνά ανοίγουν νέους πνευματικούς, υπαρξιακούς ορίζοντες.

Απορροφημένοι από τη φροντίδα για την καθημερινή βιοτή, αμελούμε συνήθως την άλλη διάσταση που άνοιξε με την έλευση Του ο Χριστός· ότι ήλθε για να μας οδηγήσει σε πνευματική άνθηση και καρποφορία, να μας προσφέρει «τό περρισόν αὐτῆς τῆς ζωῆς, τουτέστι τό πλέον ἤτοι τό τιμιώτερον, τήν τελειοτάτην τοῦ Πνεύματος μέθεξιν» (Άγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας).

Το «περισσόν» σημαίνει την ποιοτική πληρότητα που χαρίζει η παρουσία του ζωοποιούντος Πνεύματος σε εκείνους οι οποίοι «μένουν ἐν Χριστῷ».

2. Η δεύτερη κατεύθυνση του Χριστουγεννιάτικου στοχασμού μας οφείλει να αποβλέπει στην τόνωση του σεβασμού της ζωής των συνανθρώπων μας. Ποικίλες απειλές κατά της ζωής, δολοφονικές ενέργειες, αιματηρές συγκρούσεις διαστίζουν την καθημερινότητα.

Παρ’ όλα τα προσχήματα, οποιαδήποτε αφαίρεση ζωής αποτελεί έγκλημα όχι μόνο κατά του συγκεκριμένου θύματος αλλά γενικότερα κατά της ανθρωπότητος.

Αλλά η περιφρόνηση της ζωής δεν συντελείται μόνο με εγκληματικές πράξεις και την πολύμορφη βία. Αναρίθμητοι άνθρωποι απειλούνται από διάφορες μορφές αδικίας στην κοινωνική και ιδιωτική σφαίρα.

Η αδικία οδηγεί πολλούς ανθρώπους σε στερήσεις, φτώχια, εξαθλίωση. Κάτι ακόμα που δρα, χωρίς να διακρίνεται σαφώς, κατά της ανθρώπινης ζωής είναι η αδιαφορία για την ποιότητα ζωής των συνανθρώπων μας.

Δεν φαίνεται πάντοτε καθαρά, δεν διώκεται από τον νόμο, όμως δεν παύει να υπονομεύει αμέτρητες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές.

Σε εποχή μάλιστα κρίσεων, όπως η δική μας, η αδιαφορία γίνεται συχνά θανατηφόρα. Άμεσο χρέος όλων μας είναι να προστατεύουμε κάθε ανθρώπινη ζωή με έμπρακτη συμπαράσταση και άγρυπνη αλληλεγγύη, στηρίζοντας με λόγο και έργο, με άδολη αγάπη, όσους δοκιμάζονται, όσους πληγώνει η ανέχεια, η αρρώστια και η απελπισία.

Συγχρόνως, χρέος των συνειδητών χριστιανών είναι η μαρτυρία ότι εκτός από την βιολογική ζωή υπάρχει μια άλλη ακόμα ανώτερη ποιότητα ζωής.

Η πνευματική, την οποία χαρίζει και προάγει η πίστη, το άνοιγμα της καρδιάς μας στην περιοχή του Πνεύματος.

Μια ζωή που κινείται διαρκώς σε μεταμορφωτική εσωτερική πορεία με την βεβαιότητα ότι ο Χριστός ήλθε «...ἵνα πᾶς ὁ θεωρῶν τὸν υἱὸν καὶ πιστεύων εἰς αὐτὸν ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον …»(Ιω. 6:40).

***

                                                                         

«Ἐγὼ ἦλθον ἵνα ζωὴν ἔχωσι καὶ περισσὸν ἔχωσιν» (Ιω. 10:10).

Το εκπληκτικό μήνυμα των Χριστουγέννων είναι ότι ο Υιός του Απροσίτου Θεού έγινε άνθρωπος.

Η ενανθρώπηση του θείου Λόγου διατρανώνει, αδελφοί μου, την τεράστια αξία της ανθρώπινης ζωής. Αλλά συγχρόνως αποκαλύπτει ότι ο Χριστός ήλθε να μας μεταγγίσει μια ζωή ανώτερη «την τελειοτάτην του Πνεύματος μέθεξιν,» που προεκτείνεται στην αιωνιότητα.

Ας φροντίσουμε τις εορταστικές αυτές ημέρες να βιώσουμε βαθύτερα την ιερότητα και το μεγαλείο του θεόσδοτου δώρου της ζωής.

Και ακόμη να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας με άοκνη προσπάθεια για την ανάπτυξη της πνευματικής ζωής.

Ταυτόχρονα ας ενισχύσουμε τον σεβασμό μας για την ζωή των συνανθρώπων μας, καταπολεμώντας τη βία, την αδικία και την αδιαφορία που την υπονομεύουν.

Ας την στηρίζουμε με την αγαπητική αλληλεγγύη μας. Ευλογημένα Χριστούγεννα με συνειδητό αγώνα για μια πιο ανθρώπινη κοινωνία. Και με την έμπνευση του Χριστού, η νέα χρονιά περισσότερο ανθρώπινη.

Ὁ Ἅγιος Θεμιστοκλῆς ὁ Μάρτυρας

Πηγή: ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ

 

Σήμερα ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τὴν μνήμη τοῦ Ἁγίου Θεμιστοκλέους, ὁ ὁποῖος καταγόταν ἀπὸ τὰ Μύρα τῆς Λυκίας καὶ ἔζησε τὴν ἐποχὴ τοῦ αὐτοκράτορα Δεκίου. Ἦταν βοσκὸς στὸ ἐπάγγελμα.

Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὁ Ἀσκληπιός, ὁ ἄρχοντας τῆς Λυκίας, ξεκίνησε διωγμὸ κατὰ τῶν χριστιανῶν καὶ ὁ στόχος του ἦταν νὰ συλλάβει τὸν Ἅγιο μάρτυρα Διοσκουρίδη. Ὁ Διοσκουρίδης ὅμως κατέφυγε στὸ ὄρος ὅπου ἔβοσκε ὁ Θεμιστοκλῆς τὰ πρόβατά του. Οἱ ἄνθρωποι τοῦ ἄρχοντα κίνησαν καὶ αὐτοὶ πρὸς τὸ ὄρος ὅπου καὶ συνάντησαν τὸν Θεμιστοκλῆ. Ὅταν ἐρωτήθηκε γιὰ τὴν πίστη του δὲν δίστασε οὔτε στιγμὴ νὰ ὁμολογήσει τὸν ἕναν καὶ μοναδικὸ Θεό. Οἱ στρατιῶτες ἀκούγοντας τὴν ὁμολογία αὐτὴ τῆς πίστης του, τὸν συνέλαβαν καὶ τὸν ὁδήγησαν στὸν ἄρχοντα Ἀσκληπιό. Παρ’ ὅλες τὶς ἀπειλὲς ποὺ δέχθηκε ὁ Ἅγιος ἔμεινε ἀκλόνητος στὴν πίστη του. Αὐτὸ ἐξόργισε τὸν Ἀσκληπιὸ καὶ διέταξε τὸν βασανισμό του.
Ὁ Ἅγιος Θεμιστοκλῆς παρέδωσε τὸ πνεῦμά του πάνω στὸ μαρτύριο.

Χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αμερικής π. Δημητρίου

πηγή: ΑΜΕΝ

διαΚρητικά 37: Αλέξανδρος Παπαδάκης

http://www.youtube.com/watch?v=54e-3aWTu04#t=214 

Ανθολόγιον 155: Στήβεν Μιούζ

(...) Ο δημοφιλής και άκρατος θρησκευτικός συγκρητισμός, ο αντιδραστικός και επιθετικός ευαγγελικός φονταμενταλισμός της δεξιάς και οι αυτάρεσκες ψυχο-πνευματικότητες της νέας εποχής δεν μπορούν να εκφράσουν την κοινωνία και την ετερότητα∙ αυτή υπάρχει αποκλειστικά μέσα στην Εκκλησία, η οποία αναδεικνύει τους ανθρώπους και ταυτόχρονα τους παρέχει τις προϋποθέσεις για να γίνουν απόλυτα ζωντανοί ως πρόσωπα που βρίσκονται σε σχέση με το Χριστό και με τους άλλους ανθρώπους μέσα στον κόσμο. Ο συγκρητισμός, ο φονταμενταλισμός και οι ψυχο-πνευματικότητες δεν επαρκούν για να προσφέρουν στη σύγχρονη ζωή ένα αντίδοτο στις απάνθρωπες δυνάμεις του Μαμμωνά, οι οποίες λειτουργούν μέσα στους πολυεθνικούς παγκόσμιους βιομηχανικούς ομίλους και μέσα στα τραπεζικά συμφέροντα που κυριαρχούν στην οικονομική ζωή. (...)



Στ. Μιούζ, "Ψυχολογικές προκλήσεις του επισκοπικού βαθμού μέσα στο σύγχρονο πολιτιστικό περιβάλλον", μετάφραση: Απόστολος Αποστολίδης, στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ, τεύχος 127, Ιούλιος- Σεπτέμβριος 2013, σελ. 41-56 (το απόσπασμα που παραθέτουμε είναι από τη σελ. 45).

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Φυσικός εκκλησιασμός

Ν.Γ. Πεντζίκης, Φυσικός εκκλησιασμός, 1988, σινική μελάνη και κραγιόνια σε χαρτόνι

Αναδρομική έκθεση ζωγραφικής με τίτλο "Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Φυσικός Εκκλησιασμός 1934-1993: 3+1 Θέματα, 3 Ουρανοί"  παρουσιάζεται στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ, στη Βίλα Καπαντζή (Βασιλίσσης Όλγας 108). 

Διάρκεια έκθεσης: 13 Δεκεμβρίου 2013 – 26 Ιανουαρίου 2014

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αναδρομική θεματική έκθεση του μεγάλου Θεσσαλονικέα, η οποία συγκεντρώνει πάνω από τριακόσια πενήντα έργα όλων των περιόδων. Ταυτόχρονα, ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια ψηφιοποίησης του συνόλου των έργων του που βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, με αποτέλεσμα να έχει ήδη δημιουργηθεί μια ικανή βάση δεδομένων για το πεντζικικό έργο.

Επιμελητής της έκθεσης είναι ο γιος του καλλιτέχνη, Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκης.

 Τα έργα που θα παρουσιαστούν κατανέμονται σε τρεις χρονολογικές ενότητες (ουρανούς):
- 1934 ἕως 1952, «Οὐρανὸς τὰ ἐσώρουχα»
- 1952 ἕως 1967, «Οὐρανὸς τὸ παράθυρο»
- 1967 ἕως 1993, «Οὐρανὸς τὸ σπήλαιο»
και σε τρία + ένα θέματα:
- το θήλυ
- η γενέτειρα πόλη Θεσσαλονίκη
- η φύση και, τέλος,
- το σημειωματάριο από την επίσκεψη στο 'Αγιον Όρος το 1952.

Περισσότερα εδώ:

http://www.miet.gr/web/gr/events/more.asp?id=291

διαΚρητικά 36: Αντώνης Μαρτσάκης-Φραγκίσκος Μπαλτζάκης

http://www.youtube.com/watch?v=b1dPDp1Jatc#t=54

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΑΡΤΣΑΚΗΣ-ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΜΠΑΛΤΖΑΚΗΣ: ΚΟΝΤΥΛΙΕΣ ΜΕ ΜΠΑΝΤΟΥΡΑ

Μ' ένα λουλούδι το κλαδί δε λέγεται ανθισμένο
ένα φιλί μου έδωσες μα κι άλλα περιμένω

Ένα φιλί μου έδωσες και γλύκανες τ' αχείλι
άχι και να' θελεν ο Θιός άλλα πολλά να στείλει

Άχι και να' θελεν ο Θιός να 'θελεν κι καρδιά σου
μια νύχτα ν'αποκοιμηθώ μέσα στη αγκαλιά σου

Μια νύχτα ν'αποκοιμηθώ με τα δικά σου χάδια
κι ύστερα να γενούν πολλά τσ' αγάπης μας τα βράδια

Ανθολόγιον 154: π. Τύχων Σεβκούνωφ

ΠΕΡΙ ΕΝΟΣ ΓΑΤΟΥ

Περιττό να πούμε ότι στον λαό μας αρέσει να επικρίνει και να κριτικάρει τους ιερείς. Γι' αυτό και μου προξένησε μεγάλη έκπληξη, όταν κάποια φορά (...), με πλησίασε ένας ενορίτης με το όνομα Νικολάι και μου είπε:

"Τώρα κατάλαβα: οι καλύτεροι, οι σπουδαιότεροι, οι καρτερικότεροι και οι πιο υπέροχοι άνθρωποι στον κόσμο είναι οι ιερείς!".

Έμεινα έκπληκτος και ρώτησα τι του προκάλεσε ξαφνικά αυτές τις σκέψεις.

Ο Νικολάι απάντησε:

"Στο σπίτι μου έχω ένα γάτο- τον λέμε Κότι. Είναι πολύ καλός, έξυπνος και όμορφος. Έχει όμως μια παραξενιά: όταν φεύγουμε με τη γυναίκα μου για δουλειά, ανεβαίνει στο κρεβάτι μας και -συμπαθάτε με- κάνει την ανάγκη του. Και τι δεν κάναμε για να του ξεμάθουμε τη συνήθεια αυτή: τον πήραμε με το καλό, τον τιμωρήσαμε, μα αποτέλεσμα μηδέν. Στο τέλος, στήσαμε ολόκληρη περίφραξη. Αλλά, όταν γύρισα σπίτι, είδα ότι η περίφραξη ήταν χαλασμένη και ο Κότι είχε συρθεί πάνω στο κρεβάτι και είχε κάνει τη βρωμιά του. Ήμουν τόσο θυμωμένος, που τον άρπαξα και τον έκανα τόπι στο ξύλο! Ο Κότι στεναχωρήθηκε τόσο που χώθηκε κάτω από μια καρέκλα και άρχισε να κλαίει! (...) Εκείνη τη στιγμή έφτασε και η γυναίκα μου και όρμησε να με φάει: "Καλά δεν ντρέπεσαι; Είσαι και χριστιανός! Δεν πρόκειται να σου μιλήσω, μέχρι να εξομολογηθείς στον ιερέα αυτή τη βάναυση, κακή και αντιχριστιανική σου πράξη!". Δεν μπορούσα να κάνω κάτι άλλο και το πρωί ήρθα στο μοναστήρι να εξομολογηθώ(...).

Ο π. Γκλέμπ είναι ένας καλός μεσήλικας ηγούμενος από τη Λαύρα του Αγίου Σεργίου, που λειτουργούσε προσωρινά στο μοναστήρι Ντονσκόι. (...) Ο Νικολάι του διηγήθηκε λεπτομερώς τη θλιβερή ιστορία με τη γάτα. Προσπάθησε να μην κρύψει τίποτα, γι' αυτό μιλούσε αρκετή ώρα. Και όταν τελείωσε ο π. Γκλέμπ παρέμεινε για λίγο σιωπηλός , πήρε μια ανάσα και είπε:

"Ναι, ναι...Ήταν βέβαια άσχημη εξέλιξη! Μόνο που δεν κατάλαβα: αυτός ο Κόπτης σπουδάζει στο πανεπιστήμιο, αλλά δεν μένει σε εστία;"

"Ποιος Κόπτης;",αντιρώτησε ο Νικολάι.

"Αυτός που μένει μαζί σας και για τον οποίο μου διηγήθηκες μόλις τώρα".

"Και τότε κατάλαβα", ολοκλήρωσε την ιστορία του ο Νικολάι, "ότι ο π. Γκλέμπ που ήταν ελαφρώς κουφός, παρακολούθησε ταπεινά επί δέκα λεπτά το παραλήρημά μου για έναν Κόπτη, ο οποίος για κάποιο λόγο ζει μαζί μας στο διαμέρισμα και τα κάνει πάνω στο κρεβάτι μας, και τον οποίο ξυλοφόρτωσα και γι' αυτο χώθηκε κάτω απ'την καρέκλα και άρχισε να κλαίει...Τότε συνειδητοποίησα ότι οι πιο καλοί και υπέροχοι, υπομονετικοί και σπουδαίοι άνθρωποι στον κόσμο είναι οι ιερείς μας".

π. Τύχων Σεβκούνωφ, Σχεδόν άγιοι: Πνευματικές αφηγήσεις από τη Ρωσία του χθες και του σήμερα, εκδ. Εν πλώ, β΄ έκδοση, Αθήνα 2012, σελ. 389-391.

Θ.Ι.Ζιάκας, Ανάγκη και Ελευθερία

 Πηγή: ΑΝΤΙΦΩΝΟ

Αναφερόμενοι, ορισμένοι από μας τους νεώτερους, στην κοσμοθεωρητική προσκόλληση των αρχαίων στην κοσμική Ανάγκη, υπογραμμίζουμε τον ανελεύθερο χαρακτήρα της αρχαιοελληνικής οντολογίας, προκειμένου να την διαστείλουμε από τη χριστιανική οντολογία, την θεμελιωμένη στην ελευθερία. Η προσέγγιση αυτή είναι σωστή, αλλά αν δεν συνοδεύεται από ορισμένες διευκρινίσεις, αδικεί κατάφορα την αρχαιοελληνική ελευθερία, χώρια που παρανοεί την αρχαιοελληνική οντολογία, ως προς τα κοινωνικά της τέλη.

Δεν υποψιαζόμαστε, όταν θέτουμε έτσι την οντολογική διαφορά κλασικού και χριστιανικού Ελληνισμού, ότι η Ανάγκη προσλαμβάνει οντολογική σημασία στους αρχαίους κυρίως για λόγους πολιτειακούς και όχι για λόγους «μεταφυσικούς» (ατομικούς-υπαρξιακούς). Αν περιοριστούμε στη διαπίστωση, ότι ο χριστιανισμός ελευθέρωσε υπαρκτικά τους Έλληνες από την υποταγή στην κοσμική Ανάγκη, απλώς δεν καταλαβαίνουμε για τι πράγμα μιλούμε.

 Όταν οι Έλληνες προσέφευγαν στη λατρεία της κοσμικής Ανάγκης, δεν το έκαναν γιατί η ορμή τους προς την ελευθερία ήταν δεσμευμένη σε μεταφυσικούς νάρθηκες, με αποτέλεσμα να προβάλουν έτσι την «αναπηρία» τους αυτή ως «δουλεία» στην κοσμική Ανάγκη. Απεναντίας, προσέφευγαν στην κοσμική Ανάγκη (την «ανάγκα» στην οποία «και θεοί πείθονται»), για να κατοχυρώσουν την ατομική ελευθερία τους και να την επεκτείνουν σε κοινωνική και πολιτική, δηλαδή καθολική: την ελευθερία του «μη άρχεσθαι υπό μηδενός», κατά τον Αριστοτέλη. -Την μόνη ελευθερία που τους «ανάπαυε». Πολλαπλώς παθόντες και μαθόντες, ήξεραν πολύ καλά ότι η πολιτική ελευθερία δεσμεύεται από την πολιτειακή αταξία και όχι από την κοσμική τάξη. Επομένως: αν ο χριστιανισμός κόμιζε κάποια απελευθέρωση στους Έλληνες, αυτή δεν πρέπει να εστιαστεί στη σχέση με την κοσμική Ανάγκη, αφού κάθε άλλο παρά ως υποδούλωση βίωναν οι Έλληνες την μίμηση της κοσμικής τάξης. 

Το θέμα ήταν πώς θα ισορροπήσει σταθερά μια κοινότητα ελευθέρων ατόμων, -ατόμων με εξ ορισμού αλληλοσυγκρουόμενες προσωπικές επιδιώξεις. Μια κοινότητα όπου «πάντες» είναι «ισόψηφοι» (Άτομα) και όχι «ομόφυλοι» (κολεκτιβιστικά «μέλη»). Οπότε προς «το εφ’ εαυτόν έκαστος σπεύδη» (από τα ατομικά του «καλά και συμφέροντα» οιστρηλατείται), κατά τον  Θουκυδίδη. Με άλλα λόγια: Το πρόβλημα ήταν η Δικαιοσύνη. Τα άστρα δεν πέφτουν το ένα πάνω στο άλλο κι ο κόσμος τους είναι θαυμαστά σταθερός, επειδή υπακούουν στην Ανάγκη-Δικαιοσύνη. Επειδή οι αντίθετες κινήσεις τους εναρμονίζονται. Το ανάλογο πρέπει να κατορθωθεί και στον κόσμο της πόλεως. Άρα: μίμηση της κοσμικής Δικαιοσύνης - «υποταγή» στην κοσμική Ανάγκη. Αλλά: Αν ο νόμος είναι προϋπόθεση της ελευθερίας, ο σεβασμός του δεν είναι πλήρης και αποτελεσματικός, όταν είναι μόνο καταναγκαστικός. Εξ ου και η Αρετή, ως προϋπόθεση της Δικαιοσύνης. Η ψυχή-κόσμος πρέπει να παραδειγματιστεί από την ουράνια κοσμική τάξη και να εναρμονιστεί εσωτερικά, ώστε να καταστεί ενδογενώς δίκαιη. Η εξωτερική Δικαιοσύνη θεμελιώνεται στην εσωτερική Δικαιοσύνη. Να πού απευθύνεται και πού δρα (τελειο-ποιητικά) η μίμηση της κοσμικής τάξης: στην ανωριμότητα της ατομικής ψυχής. Δηλαδή στον πυρήνα του προβλήματος της Ελευθερίας.

Μόνο το διαλυμένο άτομο της ελληνικής παρακμής και ειδικά ο γραικύλος, θα αισθανθεί το αποτέλεσμα της εσωτερικής εναρμόνισης, την Αρετή, ως «δουλεία στην Ανάγκη», ως απαράδεκτη δέσμευση της «ελευθερίας» του. Αλλά το άτομο αυτό είναι ήδη δούλο της ιδιωτείας του, έρμαιο των παθών του και άμεσα υποψήφιο για υποζύγιο του ανατολικού δεσποτισμού. Αν δεν αλλάξει δεν μπορεί να αναγνωρίσει τον χριστιανισμό ως απάντηση στο πρόβλημά του. Δεν είναι δηλαδή «αυτό» που προσέλαβε τον χριστιανισμό. Επίσης: Η υπαρκτική ελευθερία (από τον θάνατο ή από το γεγονός της γεννήσεως) είναι «αγωνία» που θα ανακύψει στην ελληνιστική εποχή, ως σύμπτωμα της αποσύνθεσης της ελληνικής ατομικότητας. Επομένως ο χριστιανισμός, θεωρούμενος μόνο ως απάντηση στην υπαρξιακή αγωνία, δεν είναι επαρκής απάντηση, αφού προηγείται του υπαρξιακού προβλήματος το πολιτικό: η κατάρρευση της θεμελιώδους νοηματοδότησης της ελληνικής ατομικής ελευθερίας ως πολιτικής. Το υπαρξιακό «κενό» δείχνει το πολιτικό κενό, το οποίο αν δεν «πληρωνόταν», η χριστιανική απάντηση δεν μπορούσε να εισχωρήσει στην ελληνική ιστορία και δι’ αυτής στην παγκόσμια ιστορία. Δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε το πώς, αλλά αυτό είναι που έκανε η πρωτοχριστιανική Κοινότητα, και γι’ αυτό άλλωστε ονομάστηκε «Εκκλησία». Δεν ήταν απλώς ατομικό-υπαρξιακό το «κενό» που κάλυψε ο χριστιανισμός, ώστε να «ενδημοποιηθεί» στα Κοινά του οικουμενικού πλέον ελληνικού πολιτισμού και να στήσει εκεί «το θέατρο της ενεργείας του» –κατά τις καίριες διατυπώσεις του Σπυρίδωνος Ζαμπελίου. Σήμερα, σε εποχή παγκοσμιοποίησης του ανθρωπολογικού μηδενισμού, όλα αυτά αντιστρατεύονται το political correct και οι ολιγόψυχοι κάμπτονται και ρευστοποιούνται. Αλλά αυτό δεν είναι λόγος να μην ομολογούμε μετά παρρησίας -μεταξύ μας τουλάχιστο- τους άλλοτε κοινούς μας τόπους.

Οι παρανοήσεις τροφοδοτούνται γνωσιολογικά από την νεωτερική συσκότιση του ανθρωπολογικού διακυβεύματος και την συνδυασμένη μ' αυτήν εσφαλμένη ερμηνεία του τρόπου με τον οποίο παρουσιάζουν οι τραγικοί την ισχύ της κοσμικής Ανάγκης. Η Τραγωδία (όπως και η σωκρατική φιλοσοφία) είναι το ανάχωμα που υψώνει το υγιές ελληνικό Άτομο, για να αποσοβήσει την κατολίσθησή του στον ηθικό και γνωσιολογικό σχετικισμό κι από εκεί στον γραικυλισμό και τον μηδενισμό. Το ανάχωμα στήνεται όταν η δύναμη του Μύθου έχει πάψει να τροφοδοτεί την κοινωνική συνοχή. Όταν η «απομυθοποίηση» έχει ήδη εξασθενίσει το «ιερό δέος» που συνέχει την πόλι. «Πώς μπορεί να σταθεί πόλις χωρίς τον ιερό φόβο;» (που φυλάει τα έρημα), θα αναρωτηθεί ο Αισχύλος. Είναι ολοφάνερη η σωφρονιστική σκοπιμότητα της Τραγωδίας. Γι' αυτό, άλλωστε, η αθηναϊκή κυβέρνηση καθιερώνει επιμίσθιο, ώστε όλοι οι πολίτες να προσέρχονται στις θεατρικές παραστάσεις. Γι’ αυτό και η δημοκρατία είναι «θεατροκρατία», κατά τον ιεροφάντη των «μεγάλων μυστηρίων» της ελληνικής φιλοσοφίας. Τη διαρκή απειλή της υποστροφής στο χάος (στο «μηδέν») υπενθυμίζει άλλωστε και η γιγαντομαχία στα αετώματα του Παρθενώνα, όπως πολύ εύστοχα σημειώνει ο Κώστας Παπαϊωάννου. 

Ο χριστιανισμός δεν απελευθέρωσε το ελληνικό πνεύμα από την «υποταγή στην κοσμική Ανάγκη», καθώς δεν ετίθετο τέτοιο θέμα. Του πρότεινε, ως εναλλακτική λύση, κάτι άλλο: να βάλει τον τράχηλό του κάτω από τον ζυγό της Αγάπης. Μόνο αυτή η υποταγή μπορούσε να του εξασφαλίσει την σταθερότητα του ζητουμένου, που ήταν η ηθική και η πολιτειακή Δικαιοσύνη, η βάση της ατομικής ελευθερίας. «Αγαπήσωμεν αλλήλους ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν»! –«Ομολογία» δεν σήμαινε, τότε, αυτό που νομίζουμε εμείς σήμερα: την «δήλωση» που αποσπά ο ανακριτής-βασανιστής-ιεροεξεταστής κλπ, αλλά την μετοχή στον ιερό Κοινό Λόγο.