π. Ευάγγελος Γκανάς,Παράδοση και μετανεωτερικότητα

Πηγή: Αναστάσιος

(...)Το πρώτο και βασικό βήμα για να μην είναι η παράδοση νεκρό παρελθόν, αλλά ζωντανό παρόν, συνίσταται στη συνειδητοποίηση ότι "όποιος θέλει να ζήσει σύμφωνα με την παράδοση οφείλει να μην ξεκόψει από τον σημερινό κόσμο και να μην ανασυστήσει με σχολαστική ακρίβεια το παρελθόν, για να φωλιάσει και πάλι εκεί, παρά πρέπει να εγκύψει στην παράδοση για να βρει μέσα της την πίστη και τις οδηγίες με τη βοήθεια των οποίων θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του παρόντος. Η παράδοση δεν πρέπει να σημαίνει εγκλεισμό σε ορισμένο χώρο και χρόνο, παρά να συνιστά δύναμη στραμμένη προς τα έξω και ικανή να δώσει κάτι παραπάνω από μάχες οπισθοφυλακών" (Παν. Κονδύλης). Αυτό συνέβη και κατά την χρυσή περίοδο των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας. Δεν υιοθετήθηκε η φιλοσοφία και ο πολιτισμός των Ελλήνων, που ούτε ενιαίος ήταν και συχνά αντιμετωπίσθηκε με κριτικό μάτι από τη χριστιανική θεολογία, αλλά μια γλώσσα απαραίτητη για την επικοινωνία με πληθυσμούς για τους οποίους η ιουδαϊκή παράδοση ήταν απροσπέλαστη και αδιάφορη. Η ανάγκη για μια σύγχρονη γλώσσα, που δεν θα προδίδει την ουσία του ευαγγελικού λόγου, γίνεται επιτακτικότερη αν συνειδητοποιήσουμε ότι ο Χριστιανισμός στις μέρες μας δεν είναι τόσο πολύ εγκαταλελειμμένος, όσο είναι, απλά, άγνωστος.

Η εποχή της μετανεωτερικότητος έφερε αλλαγές και στο πεδίο της θρησκευτικότητας. Αν κατά την προηγούμενη περίοδο υπήρχε ένας σαφής αντίπαλος της Εκκλησίας, η ανερχόμενη αστική τάξη και η φιλοσοφία του Διαφωτισμού αρχικά, και αργότερα το κομμουνιστικό κίνημα και η φιλοσοφία του μαρξισμού, στις μέρες μας, και ιδίως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, δεν υπάρχει σαφής αντίπαλος, αλλά μια κατάσταση που ανέχεται τα πάντα και μάλιστα τις αναβιώσεις κάθε λογής θρησκευτικών κινημάτων, άλλοτε προερχόμενων από το χώρο της Ανατολής (ινδουιστές γκουρού, βουδισμός ζεν, σουφισμός,κ.ά.), και άλλοτε αναβιώσεις τοπικών παγανιστικών παραδόσεων (ελληνικό δωδεκάθεο, δρυίδες, ινδιάνικος σαμανισμός, κ.λπ.). Αν μπορούσαμε να διακρίνουμε έναν κοινό παρονομαστή σ' όλα αυτά τα θρησκευτικά κινήματα, είναι η βαθύτατη διάθεση του δυτικού ανθρώπου για μιας μορφής θεραπεία, η επιθυμία για εμπειρίες, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει συνάντηση με το χώρο του δαιμονικού, η αντίδραση σε κάθε μορφής ουσιαστικό πνευματικό αγώνα ενάντια στα πάθη και στον διάβολο, μια που αποσκοπούν σε μια διάλυση του υποκειμένου μέσα σ' ένα δήθεν αρμονικό Όλο. Κοινό επίσης στοιχείο είναι η συγκριτιστική διάθεση, η άμβλυνση των διαφορών μεταξύ των θρησκειών και η υιοθέτηση της αντίληψης πως κάθε θρησκευτική παράδοση αποτελεί ένα ανεξάρτητο και έγκυρο μονοπάτι προς τον ένα Θεό στον οποίο αποβλέπουν και φτάνουν εξίσου όλες οι θρησκείες(...).