Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2011

Σεβ. Μητροπολίτης Προικοννήσου π. Ιωσήφ: Οικονομική κρίση ή κρίση Θεού;


[Εἰσήγηση τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Προικοννήσου π. Ἰωσήφ στην ἡμερίδα τοῦ Παγκρητίου Συνδέσμου Θεολόγων μὲ θέμα: «Πνευματικές καὶ ἠθικές διαστάσεις τῆς σύγχρονης κοινωνικῆς κρίσης»,Ἡράκλειο 19 Νοεμβρίου 2011]


Σεβασμιώτατε,
Ἀγαπητοὶ πατέρες καὶ ἀδελφοί,
Κύριε Πρόεδρε τοῦ Παγκρητίου Συνδέσμου Θεολόγων,
Ἀγαπητοὶ συνάδελφοι Θεολόγοι!
Κατ’ ἀρχὴν εὐχαριστῶ θερμὀτατα τὸν Σύνδεσμό σας γιὰ τὴν εὐγενῆ πρόσκληση νὰ εἶμαι σήμερα ἀνάμεσά σας ὡς ὁμιλητής, καθὼς καὶ τὸν Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης καὶ πνευματικὸ πατέρα ὅλων μας κ. Εἰρηναῖο γιὰ τὴν προφρόνως καὶ εὐγενῶς, ὅπως πάντα, παρασχεθεῖσα εὐλογία του, τόσο γιὰ νὰ λειτουργήσω στὰ ὅρια τῆς θεοσώστου Ἐπαρχίας του, ὅσο καὶ γιὰ νὰ σᾶς μιλήσω. Εἶμαι δέσμιος τῆς ἀγάπης ὅλων σας! Θὰ προσπαθήσω νὰ δώσω, ὅσο μπορῶ, μιὰ ἀπάντηση στὸ ἐρώτημα:

«Κρίση οἰκονομικὴ ἤ Κρίση τοῦ Θεοῦ;»

  1. Στὶς ζοφερὲς ἡμέρες μας ὅλοι μιλοῦμε γιὰ τὴν «Κρίση» ποὺ ἐνέσκηψε καὶ μᾶς ταλανίζει, τόσο ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα, ὅσο καὶ στὴν Εὐρώπη καὶ σὲ ἄλλες χῶρες τοῦ κόσμου. Πέντε μέχρι στιγμῆς εὐρωπαῖοι πρωθυπουργοὶ κατέρρευσαν ἄδοξα μέσα στὴ δίνη αὐτῆς τῆς κρίσης. Χιλιάδες ἄνθρωποι βρέθηκαν ξαφνικὰ ἀντιμέτωποι μὲ τὸ φάσμα τῆς οἰκονομικῆς καταστροφῆς, τῆς ἀνεργίας καὶ τῆς φτώχειας, ἐνῷ πολλοὶ ἔχουν κιόλας φτάσει στὸ ἀπονενοημένο διάβημα. Ἤδη μιλοῦν γιὰ ἑκατοντάδες αὐτοκτονίες τὴν τελευταία διετία στὴν πατρίδα μας, ἄμεσα συναρτημένες μὲ τὴν περιλάλητη κρίση. Τὰ ΜΜΕ συνήθως τὶς ἀποσιωποῦν καὶ ἀπὸ μιὰ ἔποψη ἴσως καλῶς πράττουν. Οἱ μισθοσυντήρητοι καὶ οἱ συνταξιοῦχοι τοῦ  δημόσιου καὶ τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα εἶδαν τὸ μισθὸ καὶ τὴ σύνταξή τους νὰ περιορίζεται ἄγρια. Οἱ ὑπεύθυνοι διαχειριστὲς τῆς ζωῆς καὶ τοῦ μέλλοντός μας συμπεριφέρονται σὰν μαθητευόμενοι μάγοι, λαμβάνουν σπασμωδικὲς ἀποφάσεις, φάσκουν καὶ ἀντιφάσκουν, σήμερα ἀποφασίζουν κάτι καὶ αὔριο τὸ ἀναιροῦν, ὑπόσχονται, αὐτοδιαψεύδονται καὶ τραυματίζουν καθημερινὰ τὸ ἠθικὸ καὶ τὴν ἀξιοπρέπειά μας. Οἱ φόροι καὶ τὰ τέλη ἔρχονται σὰν καταιγίδα, αὐξάνονται συνέχεια μὲ γεωμετρικὴ πρόοδο καὶ εἰσπράττονται ἐκβιαστικά, χωρὶς μάλιστα νὰ λαμβάνεται κάποια μέριμνα γιὰ δίκαιη κατανομή τους. «Τὸ κράτος διεκδικεῖ συνέχεια τὰ δάκρυα καὶ τὸ αἷμα μας», ὅπως σωστὰ παρατήρησε σὲ ἐγκύκλιό του ὁ Μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος, «χωρίς καμμιὰ ἐλπίδα καὶ ἐγγύηση», ἐνῷ «προσφέρει στὸ λαὸ πολὺ λιγότερα ἀπ’ ὅσα τοῦ ἀπαιτεῖ» (Ἐγκύκλ. 63/30-9-2011). Τὸ περίφημο «κοινωνικὸ κράτος» ὅπως τὸ γνωρίζαμε ἀρχίζει νὰ συρρικνώνεται ταχύτατα καὶ νὰ ἀποσύρρεται ἀπὸ τὸ προσκήνιο. Μ’ αὐτὰ καὶ μ’ αὐτά, κυριολεκτικὰ «ἰσοπεδωθήκαμε στὸ μηδὲν τῆς περιουσίας μας καὶ στὸ τίποτα τῆς ἀξιοπρεπείας μας» (ἔνθ’ ἀνωτ.). Ἡ κατάθλιψη, τὸ πονηρὸ πνεῦμα τῆς λύπης, ὅπως τὴν ὀνομάζει ὁ Ἅγιος Κασσιανὸς ὁ Ρωμαῖος, εἶναι κατόπιν τούτων ἡ εὐρύτατα ἐνδημοῦσα νόσος καὶ στὸν τόπο μας, καὶ μάλιστα στὰ μεγάλα ἀστικὰ κέντρα, ἐνῷ ἡ κατανάλωση τῶν σχετικῶν ψυχοφαρμάκων ἔχει αὐξηθῆ δραματικά. Οἱ εἰδήσεις, τοῦ ἐσωτερικοῦ καὶ τοῦ ἐξωτερικοῦ, ποὺ βομβαρδίζουν κάθε ὥρα τ’ ἀφτιά μας καὶ τὰ μάτια μας, προξενοῦν ὄχι ἀνησυχία, ἀλλὰ κυριολεκτικὰ πανικό! Ἕνα δαιμονικὸ γαϊτανάκι οἰκονομικῆς καὶ κοινωνικῆς καταρρεύσεως ξετυλίγεται στὴν Εὐρώπη, στὴν Ἀμερικὴ καὶ σ’ ἄλλες χῶρες τῆς σφαίρας, στὸ ὁποῖο ἡ μικρὴ Ἑλλὰς ἔχει, δυστυχῶς, κεντρικὸ ρόλο. Οἱ πολιτικοί, ποὺ ἥκιστα ἀδίκως, θεωροῦνται ἀνεπαρκεῖς, ἀναξιόπιστοι καὶ κυριολεκτικὰ «χαλασοχώρηδες» κατὰ Παπαδιαμάντην, συγκεντρώνουν πάνω τους τὴν μῆνιν καὶ τὰ πυρὰ τῶν ἀγανακτισμένων καὶ ἀπελπισμένων. Θυμηθῆτε τὰ γεγονότα τῆς 28ης Ὀκτωβρίου. Κύματα ἀγανακτισμένων πολιτῶν κάθε ἡλικίας, κοινωνικῆς τάξεως καὶ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου, κατακλύζουν τὶς πλατεῖες καὶ τῶν ἑλληνικῶν πόλεων, ὅπως καὶ τῶν μεγαλουπόλεων τοῦ ἐξωτερικοῦ, διαμαρτυρομένων ἔντονα γιὰ τὴ διάχυτη δυστυχία. Συλλαλητήρια ἐπὶ συλλαλητηρίων καὶ διαδηλώσεις ἐπὶ διαδηλώσεων διοργανώνονται γιὰ νὰ ὑψώσουν διάτορη φωνὴ ἀπογνώσεως. Ἡ κρατικὴ ἐξουσία τοὺς δείχνει ἄγρια τὰ δόντια της. Ἡ διανόηση κάνει τὶς ἀναλύσεις καὶ τὶς ἐκκλήσεις της σὲ διάφορους τόνους, ἀλλὰ δὲν καταφέρνει νὰ ξορκίσει τὴ σύγχυση. Τὰ ἐκκλησιαστικὰ συσσίτια τῶν ἀπόρων ποὺ διοργανώνουν ἀξιέπαινα πολλὲς ἐνορίες μας, ἀποτελοῦν τὴ μόνη, συχνά, ἐλπίδα γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουν τὸ φάσμα τῆς πείνας ὁλοένα καὶ περισσότεροι συνάνθρωποι, ἀξιοπρεπεῖς μέχρι χθὲς νοικοκύρηδες. Οἱ ἄστεγοι πολλαπλασιάζονται συνεχῶς καὶ μάλιστα ἐν καιρῷ χειμῶνος. Οἱ περισσότεροι ποὺ κυκλοφοροῦν στοὺς δρόμους συμπεριφέρονται νευρωτικά, εἶναι ἕτοιμοι νὰ ἐκραγοῦν ἤ δείχνουν ἀφηρημένοι, μὲ τὸν νοῦ νὰ ταξιδεύει ἀλλοῦ. Στὶς συζητήσεις, ἀκόμη καὶ τῶν ἁπλουστέρων στὸ καφενεῖο ἤ στὸ χωριό, μπῆκαν νέοι ὅροι ὅπως: Μνημόνιο, Μεσοπρόθεσμο, Goldman Sachs, οἶκοι ἀξιολόγησης, σπρέντς, ἀσφάλιστρα κινδύνου, ἐπιτόκια, ΔΝΤ, Εὐρωζώνη, Τρόϊκα, διάθεση ὁμολόγων, δημοσιονομικὴ ἐξυγίανση, ἐκταμίευση τῆς δόσης κ.ἄ.π. Ὅλοι κουβεντιάζουν γιὰ τὸ ἄν τὸ Μνημόνιο εἶναι στὴν πραγματικότητα  τὸ Μνημόσυνο τῆς Ἑλλάδος ὅπως τὴν ξέραμε. Ἄν τὸ Μεσοπρόθεσμο εἶναι ἁπλῶς προοίμιο πολλῶν ἄλλων μεταμεσοπροθέσμων καὶ μακροπροθέσμων στραγγαλιστικῶν μέτρων ποὺ σὰν ὁδοστρωτῆρες θὰ περάσουν πάνω ἀπὸ τὸν ταλαίπωρο λαό μας. Ἄν θὰ πρέπει νὰ μείνουμε στὸ εὐρὼ ἤ νὰ ἐπιστρέψουμε στὴ σεμνὴ δραχμούλα μας. Ἄν ἀξίζει νὰ παραμένουμε στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση ἤ νὰ ἀποχωρήσουμε. Ἄν ἀντέχει τὸ οἰκοδόμημα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης στὸν τεκτονικὸ σεισμὸ ποὺ τὸ σείει (Ἰταλία, Πορτογαλλία, Ἰσπανία, Ἰρλανδία, Ἰσλανδία κ.λπ. κ.λπ.), ἤ ἄν θὰ καταρρεύσει καταπλακώνοντάς μας ὅλους κάτω ἀπὸ τὰ ἐρείπιά του. Ἄν ἡ Ἀμερική, ἡ Ρωσία ἤ ἡ Κίνα μποροῦν νὰ βοηθήσουν στὴν ἀντιμετώπιση τῆς καταστάσεως. Ὅλοι γίνονται αὐτοχειροτόνητοι οἰκονομικοὶ καὶ κοινωνικοὶ ἀναλυτὲς καὶ διεθνολόγοι καὶ ἀποφαίνονται ἀνάλογα. Πολλοὶ ἀναζητοῦν ἤδη μιὰ χώρα γιὰ νὰ μεταναστεύσουν, καὶ μάλιστα νέοι, ποὺ βλέπουν ἐδῶ τὰ φτερά τους καὶ τὰ ὄνειρά τους τραγικὰ ψαλλιδισμένα καὶ ἀσφυκτιοῦν. Στὴν Κύπρο ἔχουν κιόλας κατευθυνθῆ πολλοί, στὶς διάφορες δυτικοευρωπαϊκὲς χῶρες ἄλλοι, ἀρκετοὶ ἀναζητοῦν καλλίτερες συνθῆκες στὴ γείτονα Τουρκία, ἐνῷ πάρα πολλοὶ ἀναζητοῦν τοὺς γνωστοὺς παλαιότερους μεταναστευτικοὺς «παραδείσους» τῆς Αὐστραλίας καὶ τῆς Ἀμερικῆς. Ἀσφαλῶς δὲν πρόκειται γιὰ ἀνειδίκευτους χειρώνακτες ἀλλὰ συχνὰ γιὰ ἀνθρώπους μὲ πανεπιστημιακὰ πτυχία, μὲ γλῶσσες, μὲ διδακτορικὰ κ.τ.τ. Κατάσταση γενικῶς σουρρεαλιστική, τραγική, θρήνου καὶ οἰμωγῆς ἄξια, κυριολεκτικὰ δαιμονική. Αὐτὰ εἶναι γνωστὰ σὲ ὅλους. Καὶ ὅλοι ἀναζητοῦν τὴ ρίζα τοῦ μεγάλου κακοῦ στὴν πρὶν ἀπὸ δυόμιση χρόνια κατάρρευση τῆς Lehman Brothers στὴ Νέα Ὑόρκη καὶ στὶς περιπέτειες (καὶ ἀθλιότητες) τῶν χρηματοπιστωτικῶν ἱδρυμάτων τῆς Wall Street, μὲ τὰ λεγόμενα «Golden Boys» νὰ ἐπισύρρουν στὶς κεφαλές τους τὰ ἀναθέματα τὼν θυμάτων ἀπὸ κάθε γωνιὰ τῆς γῆς. Θεωροῦν ὅτι ἐδῶ, στοὺς ἄπληστους μεγαλοτραπεζίτες καὶ στὰ μοχλευμένα λογιστικά τους κεφάλαια, στὸ ἀμέτρητο «χρῆμα -ἀέρα», στὰ λιμνάζοντα ὁμόλογα (ἡ ἀγορὰ ὁμολόγων εἶναι σὲ ἀξία πέντε φορὲς μεγαλύτερη ἀπὸ ὅλο τὸ Ἀκαθάριστο Ἐτήσιο Προϊὸν τῆς ὑφηλίου, ἐνῷ ἡ ἀγορὰ τῶν διεθνῶν παραγώγων εἶναι δώδεκα φορὲς μεγαλύτερη ἀπὸ τὸ παγκόσμιο ΑΕΠ!), στὶς χρηματιστηριακὲς «φοῦσκες», βρίσκεται ἡ γενεσιουργὸς αἰτία τῆς καταστάσεως ποὺ βιώνουμε. Καὶ βέβαια κανεὶς ἐχέφρων δὲν θὰ ὑποστηρίξει ὅτι τὰ ἄδηλα ἐκεῖνα καὶ κρύφια μυστήρια καὶ τὰ θλιβερὰ γεγονότα στὴν πέραν τῶν Γαδήρων ὑπερδύναμη εἶναι ἄσχετα μὲ τὰ σημερινὰ δικά μας ὀξύτατα προβλήματα. Ὅπως ἄλλωστε δὲν εἶναι ἄσχετα καὶ κάποια ἄλλα, ὅπως τὸ λίγο παλαιότερο «Κρὰχ» τοῦ Χρηματιστηρίου Ἀξιῶν Ἀθηνῶν τοῦ 1999, ὅταν ἑκατὸ περίπου δισεκατομμύρια εὐρὼ ἄλλαξαν ἀπότομα χέρια, μὲ ἀποτέλεσμα χιλιάδες μικροεπενδυτὲς νὰ θρηνοῦν μέχρι σήμερα τὶς οἰκονομίες μιᾶς ζωῆς, τὸ ἐφάπαξ τῶν γηρατειῶν τους ἤ ὅσα ἀφρόνως δανείσθηκαν ἀπὸ τὶς Τράπεζες γιὰ νὰ «παίξουν» στὸ Χρηματιστήριο ἐπ’ ἐλπίδι εὐκόλου καὶ ὑψηλοῦ κέρδους. Βεβαίως κάποιοι ἄλλοι ἐθησαύρισαν ἀπ’ ἐκεῖνο τὸ ἀπότομο ξεφούσκωμα καὶ εἶναι κρίμα ποὺ δὲν βρέθηκε μέχρι σήμερα μιὰ σοβαρὴ κυβέρνηση μὲ ἀποφασιστικότητα νὰ ἀντιμετωπίσει τοὺς ταχυδακτυλουργοὺς ἐκείνους τῆς ἀπάτης κυριολεκτικὰ ὡς «πλουτίσαντας ἐπὶ Κατοχῆς». Κάποιοι, μὲ ὄχι ἐντελῶς ἀβάσιμη καχυποψία, ἀναζητοῦν πίσω ἀπὸ τὶς καλοσφαλισμένες πόρτες ἰδιοτύπων διεθνῶν λεσχῶν ὅπως ἡ λεγόμενη Τριμερὴς Ἐπιτροπὴ (The Trilateral Commission) ἤ ἡ Λέσχη Bilderberg, τὰ γενεσιουργὰ αἴτια τῆς παγκόσμιας Κρίσεως. Ἄλλοι μέμφονται τὴν Κομμισιὸν τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως, τὴν ἀκαμψία τοῦ κοινοῦ εὐρωπαϊκοῦ νομίσματος ἤ τὴν ἐπιθυμία τῆς Γερμανίας γιὰ μιὰ Γερμανικὴ Εὐρώπη. Ἄλλοι στοχοποιοῦν φορολογικοὺς παραδείσους ὅπως τὰ Cayman Islands τῆς Καραϊβικῆς μὲ τὶς ὑπεράκτιες ἑταιρίες, τὸ Λιχτενστάϊν καὶ τὴν Ἑλβετία μὲ τὸ ἀπόλυτο τραπεζικὸ ἀπόρρητο (τελευταίως αὐτὸ ἔχει ξεπερασθῆ, ἀλλὰ ἡ Ἑλλάδα μένει ἔνοχα ἀδιάφορη!), ὅπου φυγαδεύεται τὸ μαῦρο χρῆμα, προϊὸν οἰκονομικοῦ (τοὐλάχιστον!) ἐγκλήματος. Ἄλλοι κατηγοροῦν μεγάλες διεθνεῖς ἑταιρίες ποὺ ἐξυπηρετοῦν τεράστια συμφέροντα (ὅρα καὶ Siemens) καὶ τοὺς ἐντόπιους πράκτορές τους, ποὺ καὶ ὅταν ἀποκαλύπτεται ὁ καταλυτικὸς ρόλος τους ἐξασφαλίζουν τὴν ἀσυλία τους στὰ ὅρια τῆς μητέρας-πατρίδας τῆς ἑταιρίας. Δὲν εἶμαι εἰδικὸς γιὰ νὰ ἐκφέρω γνώμη, χωρὶς τοῦτο νὰ σημαίνει καὶ ὅτι εἶμαι κρετῖνος ἤ ὅτι δὲν ἔχω τὶς ὑποψίες μου. Ὁπωσδήποτε ὅμως θὰ εἴμασταν πολὺ μακρυὰ ἀπὸ τὴν ἀλήθεια ἄν δὲν ἀναζητούσαμε ταπεινὰ εὐθύνες καὶ ἀπὸ μᾶς τοὺς ἴδιους. «Πολλὰ γὰρ πταίομεν ἅπαντες». Ὅπως πολὺ εὔστοχα παρατηρεῖ ὁ Μεσογαίας Νικόλαος: «Σίγουρα καὶ ἡ δική μας εὐθύνη ὡς λαοῦ δὲν εἶναι καθόλου μικρή. Συμφωνήσαμε μὲ τὶς μικρονοϊκὲς πολιτικὲς ἐπιλογὲς καὶ τὶς κάναμε συνήθειες καὶ νοοτροπία μας. Ἡ ἀνειλικρίνεια, ἡ ἀδιαφορία, τὸ βόλεμα, τὸ εὔκολο κέρδος, ἡ προσβολὴ τῶν θεσμῶν, ἡ ὕβρις κατὰ τῆς πίστης καὶ τῆς παράδοσής μας, ἡ ἀσέβεια κατὰ τοῦ κράτους καὶ τῶν νόμων, οἱ ἀλόγιστες διεκδικήσεις, ἀποτέλεσαν κομμάτια τῆς ζωῆς τοῦ νεοέλληνα ποὺ δὲν μᾶς τιμοῦν καθόλου… Τὸ δικό μας μερίδιο εὐθύνης γιὰ τὸ σημερινό μας κατάντημα δὲν εἶναι εὐκαταφρόνητο.» (ἔνθ’ ἀνωτ.). Εἴμαστε βουτηγμένοι σὲ ἠθικὴ καὶ πνευματικὴ κρίση! Ἔχουμε ἀπομακρυνθῆ ἀπὸ τὴν εὐθεῖα ὅδὸ τοῦ Χριστοῦ! Αὐτὴ εἶναι μιὰ ὀδυνηρὴ ὅσο καὶ ἀναμφισβήτητη πραγματικότητα!
  2. Ἡ σημερινὴ Κρίση, ἀγαπητοί μου, ὅπως ἐπιγραμματικὰ τὴν περιγράψαμε, δὲν εἶναι βεβαίως ἡ πρώτη ποὺ βιώνει ἡ άνθρωπότητα. Εἶναι πολὺ χρήσιμο νὰ θυμούμαστε ὅτι πρὶν ἀπὸ ὀγδόντα χρόνια ὁ κόσμος εἶχε ζήσει τὴ «Μαύρη Τρίτη», δηλαδὴ τὴν 29η Ὀκτωβρίου 1929, ὅταν μ’ ἕνα τρομερὸ «Κρὰχ» τοῦ Χρηματιστηρίου τῆς Νέας Ὑόρκης ξέσπασε ἡ Παγκόσμια Οἰκονομικὴ Ὕφεση, «The Great Depression», ποὺ ἔφερε τὴν πείνα καὶ τὴν ἐξαθλίωση σὲ δεκάδες ἑκατομμύρια ἀνθρώπων σ’ ὅλο τὸν κόσμο. Περίπου δέκα χιλιάδες τράπεζες τινάχθηκαν στὸν ἀέρα, ἑκατομμύρια ἄνθρωποι ἔχασαν τὶς καταθέσεις τους, τὶς ἐπιχειρήσεις τους, τὰ ὑποθηκευμένα λόγῳ δανείων σπίτια καὶ περιουσίες τους. Μεγάλες ἐπιχειρήσεις διαλύθηκαν, τὰ ἐργοστάσια  ἔκλεισαν, ἡ βιομηχανία καὶ τὸ ἐμπόριο ἔγιναν συντρίμμια, ἐνῶ κατὰ σύμπτωση ἐνέσκηψε καὶ μιὰ μεγάλη περίοδος ξηρασίας στὶς Η.Π.Α., ποὺ κράτησε ὥς τὸ 1930, κι ἐκαθἠλωσε στὸ ναδὶρ καὶ τὴν ἀγροτικὴ παραγωγή. Πρώην ἑκατομμυριοῦχοι, ἐπιχειρηματίες, βιομήχανοι κ.τ.τ. βρέθηκαν ξαφνικὰ νὰ πουλοῦν μῆλα καὶ μολύβια σὲ καροτσάκια μικροπωλητοῦ στοὺς δρόμους γιὰ νὰ ἐπιβιώσουν. Ἄνθρωποι ἄρχισαν νὰ αὐτοκτονοῦν πηδώντας ἀπὸ τὰ ψηλὰ κτίρια. Μόνο στὶς Η.Π.Α. τὸ ἕνα τρίτο τοῦ λαοῦ βρέθηκε πολὺ κάτω ἀπὸ τὸ συμβατικὸ ὅριο τῆς φτώχειας. Σὲ ἄλλες χῶρες τὰ πράγματα ὑπῆρξαν χειρότερα. Στρατειὲς ἀτέλειωτες οἱ ἄνεργοι, οἱ νεόπτωχοι, οἱ πεινασμένοι, οἱ ἀπελπισμένοι σὲ ὅλο τὸν δυτικὸ κόσμο, ἦταν ἕνα θαυμάσιο ἄλλοθι γιὰ τοὺς μπολσεβίκους καὶ κομμουνιστὲς τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως ν’ ἀναθεματίζουν τὸ κεφάλαιο (ὄχι τὸ βιβλίο τοῦ Μὰρξ!) καὶ τὸν καπιταλισμό, καλώντας τοὺς «προλετάριους» ὅλης τῆς γῆς νὰ ἑνωθοῦν κάτω ἀπὸ τὴν «μπαντιέρα ρόσα τριονφερά» γιὰ ν’ ἀπολαύσουν τὸν ἐπαγγελλόμενο ἐρυθρὸ παράδεισο. Ἦταν ἐπίσης ἕνα θαυμάσιο ἄλλοθι γιὰ παρανοϊκοὺς ἀρχολίπαρους καὶ σπουδαρχίδες δημοπίθηκους, ὅπως κάποιος Ἀδόλφος Χίτλερ, γιὰ νὰ ξεσηκώσουν τὶς πανικόβλητες μάζες, νὰ τὶς φανατίσουν καὶ νὰ στήσουν σκοτεινὰ ὁλοκληρωτικὰ καθεστῶτα ποὺ θὰ ἔβαφαν στὸ αἷμα ὅλη τὴν ὑφήλιο μὲ τὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ἐὰν λάβουμε σοβαρὰ ὑπ’ ὄψιν ἀφ’ ἑνὸς μὲν τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἱστορία προχωρεῖ σὰν σπιρὰλ καὶ κάποτε μερικὰ φαινόμενά της ἐπαναλαμβάνονται, ἀφ’ ἑτέρου δὲ ὅτι ἡ οἰκονομία σήμερα εἶναι πολὺ περισσότερο παγκοσμιοποιημένη ἀπ΄ ὅτι τὸ 1929, τὸ Κρὰχ τοῦ ἔτους ἐκείνου, ποὺ ἐκράτησε μιὰ ὁλόκληρη δεκαετία καὶ κατέληξε μέσα στὸν ὠκεανὸ αἵματος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μόνο αἴσια σημεῖα δὲν φανερώνει στὸν ὁρίζοντα τῶν καιρῶν μας.
  3. Ἀλλ’ ἄς ἔλθουμε τώρα στὴν ἔννοια τῆς λέξεως «Κρίση», μὲ τὴν ὁποία χαρακτηρίζουμε τὴ σύγχρονη ὀδυνηρὴ συγκυρία. Τὴ χρησιμοποπιοῦμε σήμερα μὲ τὴν ἰατρικὴ ἔννοια τοῦ ὅρου: Δηλαδὴ ὡς ἀπότομη καὶ ὀξεία ἐμφάνιση συμπτωμάτων μιᾶς παθογένειας, μὲ προφανεῖς κινδύνους. Ἀσφαλῶς ὑπάρχουν καὶ ἄλλες ἔννοιες τοῦ ὅρου, ὅπως: Γνώμη, ἐκτίμηση, ἀποτίμηση, ἐκλογή, ἐπιλογή, προτίμηση, δοκιμὴ δεξιότητας ἤ δύναμης, ἔκβαση ἤ ἀποτέλεσμα μιᾶς ὑποθέσεως, ἑνὸς γεγονότος κ.λπ. Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἡ δικανικὴ ἔννοια: Δίκη, δικαστικὴ ἀπόφαση! Καὶ βεβαίως, στὴ συνάφεια αὐτὴ ὑπάρχει καὶ ὁ Κριτής, ἐπίγειος ἤ Θεῖος. Ἡ τελευταία αὐτὴ σημασία φρονῶ ταπεινὰ ὅτι τεροιάζει περισσότερο στὰ δεδομένα ποὺ μᾶς ἀπασχολοῦν.
Μᾶς εἶχε διδάξει ἐνωρίτατα καὶ πολὺ καθαρὰ ὁ Θεὸς ὅτι: «Ἐγὼ εἰμὶ Κύριος ὁ Θεός σου… οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ. Οὐ ποιήσεις σεαυτῷ εἴδωλον οὐδὲ παντὸς ὁμοίωμα, ὅσα ἐν τῷ οὐρανῷ ἄνω καὶ ὅσα ἐν τῇ γῇ κάτω καὶ ὅσα ἐν τοῖς ὕδασιν ὑποκάτω τῆς γῆς. οὐ προσκυνήσεις αὐτοῖς οὐδὲ μὴ λατρεύσῃς αὐτοῖς» (Ἔξοδ. Κ΄ 1-5). Μᾶς εἶχε ἐκ νέου προειδοποιήσει: «Οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν. ἤ γὰρ τὸν ἕνα μισήσει καὶ τὸν ἕτερον ἀγαπήσει, ἤ ἑνὸς ἀνθέξεται καὶ τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει. Οὐ δύνασθε Θεῷ δουλεύειν καὶ μαμωνᾷ» (Ματθ. Στ΄ 24). Ἡ λέξη μαμωνᾶς εἶναι ἀραμαϊκὴ καὶ σημαίνει κέρδος (συνηθέστερα ἀνέντιμο), λύτρα, δωροδοκία, ἀποζημίωση, πάντοτε μὲ μιὰ αἴσθηση ἀναξιοπρέπειας καί τινος ἠθικὰ ἐπιλήψιμου. Παραπέρα δηλώνει τὸν ὑλικὸ πλοῦτο καὶ τὴν ἀρρωστημένη προσκόλληση σ’ αὐτόν. Σημαίνει τελικὰ πλεονεξία, τὴν ὁποία ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἀπερίφραστα ἐχαρακτήρισε ὡς εἰδωλολατρία (Κολ. Γ΄ 5). Ἡ πλεονεξία παραγκωνίζει τὸν Θεὸ δίνοντας προτεραιότητα στὰ ὑλικὰ ἀγαθά, ὡσὰν αὐτὰ νὰ μποροῦν νὰ στηρίξουν τὴν ἐλπίδα τοῦ ἀνθρώπου γιὰ ζωή. Ὁ πλεονέκτης προσκολλᾶται ἀρρωστημένα στὰ ὑλικὰ ἀγαθά, ἀφοσιώνεται στὴν ἀπόκτηση, τὴν αὔξηση ἤ διατήρησή τους καὶ ξεχνᾶ ὁλότελα τὸν τροφοδότη καὶ ζωοδότη Θεό. Ἡ ὕλη ἔγινε ἡ θρησκεία του, ὁ χαμοθεός του, αὐτὴν ἐμπιστεύεται, δηλαδὴ πιστεύει, γι’ αὐτὴν κάνει τὰ πάντα. «Ὁ ἀγαπῶν ἀργύριον, οὕτως ὡς ἀγαπᾶν ὤφειλε Κύριον τὸν Θεὸν ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς», λέει ὁ Μέγας Βασίλειος, «ὁ τοιοῦτος ἀντὶ τοῦ δεουλεύειν τῷ Κυρίῳ, δουλεύει τῷ μαμωνᾷ, τὸ τῷ Θεῷ ὀφειλόμενον τῆς ἀγάπης μέτρον ἐπὶ τὸ ἀργύριον μεταθείς. Διὰ τοῦτο γίνεται ἡ πλεονεξία εἰδωλολατρία ἐπειδὰν τὰ τῷ Κυρίῳ προσφερόμενα δῶρα ἐπὶ τὰ γήϊνα μετενέγκῃ» (Εἰς τὸν Προφ. Ἠσαΐαν, κεφ. 1, PG 30, 212 CD). Δυστυχῶς στὴν ἐποχή μας θὰ ἀκουόταν ἐξαιρετικὰ ἐπίκαιρος ὁ λόγος τοῦ πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν ἑορτάσαντος Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου: «Οἱ πολλοὶ περὶ τὴν τῶν χρημάτων μαίνονται συλλογὴν καὶ τὸν Θεὸν μισήσαντες ἀγαπῶσι τὸν μαμωνᾶν» (Περὶ Κατανύξεως Α΄, ΕΠΕ 28, 634). Ἡ λατρεία τοῦ μαμωνᾶ εἶναι ἡ μεγάλη ἁμαρτία τῶν ἡμερῶν μας! Τί ἄλλο μαρτυρεῖ ἡ λύσσα μὲ τὶς ἀτέλειωτες ἐπενδύσεις, τὰ χρηματιστήρια, τὶς μετοχές, τὰ χαρτοφυλάκια, τὰ ρέπος, τὰ ὁμόλογα, τὶς ρευστοποιήσεις, τὰ θαλασσοδάνεια, τὶς μεγαλοπιστώσεις, τὰ συναλλαγματικὰ παιγνίδια, τὴν ἀκαριαία παρακολούθηση τῶν διεθνῶν ἀγορῶν, τῶν ἐπιτοκίων, τῶν συναλλαγῶν, τῆς τιμῆς τοῦ χρυσοῦ, τοῦ σκαμπανεβάσματος τῶν ἀξιῶν κ.τ.τ.; Ὅποιος ἔχει ὄμματα πνευματικὰ βλέπει ὅτι μπροστά μας «ἕστηκεν εἰκὼν χρυσῆ, ἡ τοῦ μαμωνᾶ τυραννίς», ὅπως θἄλεγε καὶ πάλι ὁ θεῖος Χρυσόστομος (Κατὰ Ματθαῖον Α΄, ΕΠΕ 9, 154). Εἰκὸνα Ναβουχοδονοσώρειος ἐν πεδίῳ Δεηρᾷ, τὴν ὁποία «ἔκνοον πρόσταγμα τυράννου δυσεβοῦς» καλεῖ ἐπίμονα σὲ διαρκῆ προσκύνηση. Καὶ ὅποιος ἔχει «ὦτα ἀκούειν», μέσα ἀπὸ τὰ πολυμέσα, τὴν τηλεόραση, τὸ διαδίκτυο, τὸν τύπο, τὸ ραδιόφωνο κ.λπ.,  ἀκούει τὸν πονηρὸ κήρυκα μὲ διάτορη φωνὴ νὰ ἐντέλλεται: «Ὑμῖν λέγεται, λαοί, φυλαί, γλῶσσαι· ᾖ ἄν ὥρᾳ ἀκούσητε τῆς φωνῆς τῆς σάλπιγγος, σύριγγός τε καὶ κιθάρας, σαμβύκης καὶ ψαλτηρίου καὶ συμφωνίας καὶ παντὸς γένους μουσικῶν, πίπτοντες προσκυνεῖτε τῆ εἰκόνι τῇ χρυσῇ ᾖ ἔστησεν Ναβουχοδονόσωρ ὁ βασιλεύς» (Δαν. Γ΄ 4-5). Οἱ περισσότεροι ἐνέδοσαν «καὶ ἐγένετο ὅτε ἤκουσαν οἱ λαοὶ τῆς φωνῆς τῆς σάλπιγγος, σύριγγός τε καὶ κιθάρας, σαμβύκης καὶ ψαλτηρίου καὶ συμφωνίας καὶ παντὸς γένους μουσικῶν, πίπτοντες πάντες οἱ λαοί, φυλαί, γλῶσσαι προσεκύνουν τῇ εἰκόνι τῇ χρυσῇ, ᾖ ἔστησε Ναβουχοδονόσωρ ὁ βασιλεὺς» (Δαν. Γ΄, 7) στὴ Wall Street, στὰ Χρηματιστήρια, στὶς Τράπεζες, στὰ ἀνταλλακτήρια, στὰ σαράφικα, στὰ ἀεριτζήδικα τῆς Νέας Ὑόρκης, τῆς Ἀθήνας, τοῦ Λονδίνου, τοῦ Τόκυο, τοῦ Χόνγκ-Κόνγκ, τοῦ Πεκίνου, τῶν Βρυξελλῶν, τῆς Φραγκφούρτης, τοῦ Παρισιοῦ κ.λπ. Ἐλάχιστοι εἶναι μὲ τὴ μερίδα τῶν ἁγίων Τριῶν Παίδων! Οἱ περισσότεροι προτίμησαν τὴν εἰκόνα τὴ χρυσῆ, τὸν μαμωνᾶ. Ἄλλοι ἐνεργῶς καὶ δημοσίᾳ καὶ γυμνῆ τῇ κεφαλῇ καὶ ἄλλοι ὑποκαρδίως, ρίχνοντας κρυφὰ πρὸς τὸ μέρος της τὸ θυμίαμα τῆς ἐπιθυμίας. Οἱ πάντες, σχεδόν, «φιλαργυρίαν νοσοῦντες, τὴν πάντων κακῶν αἰτίαν» (Γρηγ. Παλαμᾶς: ὁμιλ. ΛΘ΄ Ἐν Λιτῇ, ΕΠΕ 10, 500-502), «ἐματαιώθησαν ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν καὶ ἐσκοτίσθη ἡ ἀσύνετος αὐτῶν καρδία· φάσκοντες εἶναι σοφοὶ ἐμωράνθησαν, καὶ ἤλλαξαν τὴν δόξαν τοῦ ἀφθάρτου Θεοῦ» (Ρωμ α΄,  22-23) – μετήλλαξαν δηλ. τὴν λατρεία τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ μ’ ἐκείνην τοῦ εἰδώλου τῆς ἀπάτης τοῦ πλούτου, τῆς ὕλης, τοῦ χοός. Παραδόθηκαν «εἰς νοῦν ἀδόκιμον»  καὶ ὄχι μόνο συμπεριφέρθηκαν ὅπως πιὸ πρὶν μὲ ἐπώδυνη εἰλικρίνεια μᾶς διεζωγράφισε ὁ Μητροπολίτης Μεσογαίας, ἀλλὰ διέπραξαν καὶ τὸ ἄκρον ἄωτον τῆς ἁμαρτίας, δηλ. τὴν εἰδωλολατρία! Δὲν στοχάσθηκαν τοὐλάχιστον πὼς ἡ ὕλη, ὁ πλοῦτος, τὸ συνάλλαγμα, εἶναι «ὀλιγοχρόνιον κτῆμα· ἀγνώμων οἰκέτης, αἱμοβόρος καὶ ἀνδροφόνος· ποταμίων ρευμάτων μιμεῖται φύσιν» (Ἰω. Χρυσόστομος: Εἰς τὸ «Μὴ φοβοῦ ὅταν πλουτήσῃ ἄνθρωπος», Α΄, ΕΠΕ 8Α, 276-278) ἤ ἐκεῖνο ποὺ τόσο ὄμορφα λέει μὲ ἡδυσμένο ποιητικὸ λόγο ὁ Θεολόγος Γρηγόριος: «Τὰ δὲ χρήματα παίζει πλανῶντα τὴν φιλόπλουτον νόσον, ἄλλοις ἐπ’ ἄλλῳ προσγελᾶν πεφυκότα, πόρνης ἀπίστου τὸν τρόπον μιμούμενα, πολλοὺς ἐραστὰς ποικίλως μωκωμένης, συνόντα, καὶ φεύγοντα, καὶ κολλώμενα, τούτοις, ἐκείνοις, οὐδενὶ δὲ γνησίως. Τὸ γὰρ βέβαιον οὐκ ἔχει πλούτου φύσις, λάβροις θαλάσσης κύμασιν εἰκασμένη, κυρτουμένοις, πίπτουσιν ἀστάτῳ φορᾷ» (Ἔπη εἰς ἑτέρους Η΄, Πρὸς Σέλευκον, ΕΠΕ 11, 136-138). Ἤδη ἡ πόρνη ἐκείνη τοὺς ξεγέλασε, ὁ θησαυρὸς ἔφυγε ἀπὸ τὰ χέρια τους, κατακρήμνισε τὰ ὄνειρά τους, διέλυσε τὰ σχέδιά τους, ἐτσάκισε τὰ φτερά τους κι ἔφερε τόση δυστυχία στὴν ἀνθρωπότητα! «Ὁ πεποιθὼς ἐπὶ πλούτῳ οὗτος πεσεῖται» {Παροιμ. Ια΄, 28), ἔλεγε ἡ Γραφή, ἀλλὰ ποιός ἄκουε; Καὶ τώρα, οἱ προστιθέντες καρδίαν στὸν ρέοντα πλοῦτο (Ψαλμ. Ξα΄ 11), δηλαδὴ «οἱ τὴν εἰκόνα προσκυνήσαντες, ὄψονται τὸ πῦρ αὐτοῖς θηρίου χαλεπώτερον παντὸς ἐπιπηδῶν καὶ καθέλκον ἔνδον» (Ἰω. Χρυσόστομος: Κατὰ Ματθαῖον Α΄,  ἔνθ’ ἀνωτ.). Μόνο ποὺ στὸ πῦρ αὐτὸ μαζὶ μὲ τὰ ξερὰ καίγονται ἤδη καὶ τὰ χλωρά. Μαζὶ μὲ τοὺς χρυσολάτρες, τοὺς παραδόπιστους, τοὺς χαμοθεόδουλους, ἐκείνους ποὺ γιὰ χάρη τοῦ μπεζαχτᾶ ἀδίκησαν πολλούς, ἐπάτησαν ἐπὶ πτωμάτων, εὐτέλισαν θεσμούς, ἀπομύζησαν τὴν ἰκμάδα λαῶν καὶ χωρῶν ὁλοκλήρων, ὑφίστανται τὶς συνέπειες τὴς μεγάλης ἁμαρτίας καὶ πολλοὶ λιγότερο ὑπεύθυνοι, καὶ κάποιοι λίγοι ἀνεύθυνοι. Κρίση! Συμφορά!...
Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε στὸ σημεῖο αὐτὸ νὰ δανειστῶ τὰ φῶτα ἑνὸς συγχρόνου Ἁγίου, τοῦ Ἐπισκόπου Ζίτσης καὶ Ἀχρίδος Νικολάου Βελιμίροβιτς (+1956), τοῦ «Νέου Χρυσοστόμου» τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος ἔζησε τὴν Παγκόσμια Οἰκονομικὴ Ὕφεση τοῦ 1929. Κάποιος ἱερέας Κόναν τοῦ ἔγραψε ρωτώντας τον ἀπὸ ποῦ προερχόταν ἡ κρίση ἐκείνη καὶ τί ἐσήμαινε αὐτή. Τοῦ ἀπάντησε, μεταξὺ ἄλλων: «Ἡ ‘crisis’ [κρίση] εἶναι ἑλληνικὴ λέξη καὶ σημαίνει ‘δίκη’… Ἕως τώρα οἱ εὐρωπαϊκοὶ λαοὶ χρησιμοποιοῦσαν τὴ λέξη ‘δίκη’, ἀντὶ γιὰ τὴ λέξη ‘κρίση’, ὅποτε καὶ νὰ τοὺς εὕρισκε κάποια συμφορά. Τώρα ἡ καινούργια λέξη ἀντικατέστησε τὴν παλιά, καὶ τὸ κατανοητὸ ἔγινε ἀκατανόητο. Ὅταν γινόταν ξηρασία, πλημμύρα, πόλεμος ἤ ἔπεφτε ἐπιδημία, ὅταν ἔρριχνε χαλάζι, γίνονταν σεισμοί, πνιγμοὶ καὶ ἄλλες συμφορές, λέγανε: ‘Θεία δίκη’! Καὶ αὐτὸ σημαίνει: κρίση μέσα ἀπὸ ξηρασίες, κρίση μέσα ἀπὸ πλημμύρες, μέσα ἀπὸ πολέμους, μέσα ἀπὸ ἐπιδημίες κ.λπ. Καὶ τὴ σημερινὴ χρηματικο-οικονομικὴ δυσκολία ὁ λαὸς τὴν θεωρεῖ ὡς Θεία δίκη, ὅμως δὲν λέει ἡ δίκη ἀλλὰ ἡ κρίση. Ἔτσι ὥστε ἡ δυσκολία νὰ πολλαπλασιάζεται μὲ τὸ νὰ γίνεται ἀκατανόητη! Ἐφόσον ὅσο ὀνομαζόταν μὲ τὴν κατανοητὴ λέξη ‘δίκη’, ἦταν γνωστὴ καὶ ἡ αἰτία, λόγῳ τῆς ὁποίας ἦρθε ἡ δυσκολία, ἦταν γνωστὸς καὶ ὁ Δικαστής, ὁ Ὁποῖος ἐπέτρεψε τὴν δυσκολία, ἦταν γνωστὸς καὶ ὁ σκοπὸς τῆς ἐπιτρεπόμενης δυσκολίας. Μόλις ὅμως χρησιμοποιήθηκε ἡ λέξη ‘κρίση’, λέξη ἀκαταλαβίστικη σὲ ὅλους, κανεὶς δὲν ξέρει πιὰ νὰ ἐξηγήσει οὔτε γιὰ ποιό λόγο, οὔτε ἀπὸ Ποιόν, οὔτε ὡς πρὸς τί; Μόνο σ’ αὐτὸ διαφέρει ἡ τωρινὴ κρίση ἀπὸ τὶς κρίσεις ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὴν ξηρασία ἤ τὴν πλημμύρα ἤ τὸν πόλεμο ἤ τὴν ἐπιδημία ἤ τοὺς πνιγμοὺς ἤ κάποιους ἄλλους πειρασμούς. Μὲ ρωτᾶς γιὰ τὴν αἰτία τῆς τωρινῆς κρίσης, ἤ τῆς τωρινῆς Θείας δίκης! Ἡ αἰτία εἶναι πάντοτε ἡ ἴδια. Ἡ αἰτία γιὰ τὶς ξηρασίες, τὶς πλημμύρες, τὶς ἐπιδημίες καὶ ἄλλα μαστιγώματα τῆς γενιᾶς τῶν ἀνθρώπων, εἶναι ἡ αἰτία καὶ γιὰ τὴν τωρινὴ κρίση. Ἡ ἀποστασία τῶν ἀνθρώπων ἀπὸ τὸν Θεό! Μὲ τὴν ἁμαρτία τῆς Θεο-αποστασίας, οἱ ἄνθρωποι προκάλεσαν αὐτὴ τὴν κρίση, καὶ ὁ Θεὸς τὴν ἐπέτρεψε, ὥστε νὰ ξυπνήσει τοὺς ἀνθρώπους, νὰ τοὺς κάνει ἐνσυνείδητους, πνευματικούς, καὶ νὰ τοὺς γυρίσει πρὸς Ἐκεῖνον. Στὶς μοντέρνες ἁμαρτίες – μοντέρνα καὶ ἡ κρίση. Καὶ ὄντως ὁ Θεὸς χρησιμοποίησε μοντέρνα μέσα ὥστε νὰ τὸ συνειδητοποιήσουν οἱ μοντέρνοι ἄνθρωποι: χτύπησε τὶς τράπεζες, τὰ χρηματιστήρια, τὶς οἰκονομίες, τὸ συνάλλαγμα τῶν χρημάτων. Ἀνακάτωσε τὰ τραπέζια στὶς συναλλαγὲς σ’ ὅλο τὸν κόσμο, ὅπως κάποτε στὸ ναὸ τῶν Ἱεροσολύμων. Προξένησε πρωτόγνωρο πανικὸ μεταξὺ ἐμπόρων καὶ αὐτῶν ποὺ ἀνταλλάσσουν τὸ χρῆμα. Προκάλεσε σύγχυση καὶ φόβο. Ὅλα αὐτὰ τὰ ἔκανε γιὰ νὰ ξυπνήσουν τὰ ὑπερήφανα κεφαλάκια τῶν σοφῶν τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀμερικῆς, γιὰ νὰ ἔλθουν εἰς ἑαυτοὺς καὶ νὰ πνευματικοποιηθοῦν. Καὶ ἀπὸ τὴν ἄνεση καὶ τὸ ἀγκυροβόλημα στὰ λιμάνια τῆς ὑλικῆς σιγουριᾶς νὰ θυμηθοῦμε τὶς ψυχές μας, νὰ ἀναγνωρίσουμε τὶς ἀνομίες μας καὶ νὰ προσκυνήσουμε τὸν Ὕψιστο Θεό, τὸν Ζῶντα Θεό» (Δρόμος δίχως Θεὸ δὲν ἀντέχεται. Ἀθ. 2008, σσ. 33-35). Νομίζω ὅτι ὁ Ἅγιος τὰ λέει κατὰ γράμμα καὶ σ’ ἐμᾶς γιὰ τὴ σημερινὴ κρίση. Δὲν ἔχω καμμιὰ ἀμφιβολία. Ἔτσι εἶναι ἀκριβῶς! Κι ὅπως ὁ θεῖος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς θὰ ἐπέλεγε: «Διὰ ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα παιδευόμεθα, καὶ ἔτι παιδευθησόμεθα». Ναί, θ’ ἀκολουθήσουν κι ἄλλα, «τὴν μὲν γὰρ τῶν ἐπηρειῶν λύσιν ποθοῦμεν τε καὶ ζητοῦμεν, τοῖς δὲ πταίσμασι δι’ ἅ παιδευόμεθα καὶ προστίθεμεν» (Ὁμιλία ΛΘ΄ Ἐν Λιτῇ, ΕΠΕ 10, σσ. 500-502). Δυστυχῶς δὲν φαίνεται μετάνοια στὸν ὁρίζοντα, παρὰ τὸ ὅτι ἀντικειμενικά, εἴτε μᾶς ἀρέσει εἴτε ὄχι, αὐτὴ εἶναι ἡ μόνη λύση. Ἡ Θεία δίκη, λοιπόν, θὰ συνεχίζεται. Μέχρι πότε; Πάλι θὰ ζητήσω ἀπὸ τὸν Ἅγιο Νικόλαο Βελιμίροβιτς τὴν ἀπάντηση: «Ὅσο τὸ πνεῦμα τῶν ἀνθρώπων παραμείνει δίχως ἀλλαγή. Ὥσπου οἱ ὑπερήφανοι ὑπαίτιοι αὐτῆς τῆς κρίσης νὰ παραιτηθοῦν μπροστὰ στὸν Παντοδύναμο. Ὥσπου οἱ ἄνθρωποι καὶ οἱ λαοὶ νὰ θυμηθοῦν τὴν ἀκαταλαβίστικη λέξη ‘crisis’, νὰ τὴ μεταφράσουν στὴ γλῶσσα τους, ὥστε μὲ ἀναστεναγμὸ καὶ μετάνοια νὰ φωνάξουν: «ἡ Θεία δίκη»! (ἔνθ. ἀνωτ., σσ. 35-36). Εὔχομαι ἡ μέρα αὐτὴ νὰ μὴν ἀργήσει!

Σᾶς εὐχαριστῶ.


5 σχόλια:

Sharpedon είπε...

Πολύ ενδιαφέρον κείμενο, αλλά αυτό που μου έμεινε είναι η εξής εύλογη απορία : γιατί οι θεολόγοι και οι ιερείς στην χώρα μας είναι τόσο ασφυκτικά κοντά; Ο θεολόγος δεν υποτίθεται πως είναι ο επιστήμονας που μελετά και διδάσκει όλες τις θρησκείες; Δηλαδή αν ήθελα εγώ που είμαι άθρησκος να γίνω θεολόγος δεν θα μπορούσα; Και αν ναι γιατί; Ποιος θα με εμπόδιζε και βάσει ποιου σκεπτικού ή κανονισμού;

Ίσα ίσα, αν ο θεολόγος είναι άθρησκος -ή έστω θρησκευόμενος που τηρεί ίσες αποστάσεις από όλες τις θρησκείες, που δεν μπολιάζει την πίστη του στην θρησκεία που πιστεύει δηλαδή- δεν είναι πιο αντικειμενικός και αμερόληπτος στο αντικείμενο της διδασκαλίας του; Εν κατακλείδει το ερώτημά μου είναι αυτό : στην χώρα μας οι θεολόγοι είναι επί της ουσίας ιερείς με έναν επιστημονικοφανή μανδύα;

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ είπε...

Σας ευχαριστώ θερμά για το σχόλιο σας.Το θέμα που θίγετε έχει πάρα πολλές διαστάσεις.Δυο λόγια πρόχειρα θα πω. Κατανοώ την ένσταση σας για την "εγγύτητα" των θεολόγων με την πίστη τους (είναι κάτι το φυσικό για τους θεολόγους,όχι όμως και για ανθρώπους εκτός θρησκείας).Όμως το ίδιο ισχύει και στο ρωμαιοκαθολικό και στον προτεσταντικό χώρο. Φαντάζομαι το ίδιο ισχύει και στους θεολόγους των άλλων θρησκευμάτων. Εδώ όμως θα πρέπει να επισημανθεί το εξής: ο θεολόγος που διδάσκει στο σχολείο δεσμεύεται από τα Αναλυτικά Προγράμματα της Πολιτείας. Το σχέτικο μάθημα τελεί υπό την αιγίδα της Πολιτείας και του Υπουργείου Παιδείας, που είναι και το μόνο αρμόδιο για την ύλη του και την όλη στοχοθεσία του.Η Εκκλησία δεν έχει κανένα λόγο στο τι διδάσκεται στο σχολείο (και ούτε μπορεί να έχει, αφού η παιδεία παρέχεται από το κράτος). Από κει και πέρα:ο χαρακτήρας του μαθήματος καθορίζεται από την Πολιτεία. Έχετε δίκιο όταν επισημαίνετε τη "διπλή ταυτότητα" του θεολόγου: επιστήμονα και πιστού (κάπως παράδοξη για όσους εκκινούν ορθολογιστικά). Φυσικά και ο θεολόγος θα πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά το θρησκειολογικό γνωστικό αντικείμενο στο οποίο αναφέρεστε.Δεν νομίζω από την άλλη, ότι δεν μπορεί, όποιος θέλει, να έχει θεολογικά ενδιαφέροντα. Ελεύθεροι άνθρωποι είμαστε εξάλλου. Ακόμα κι αν δεν έχει τη δυνατότητα να σπουδάσει το αντικείμενο σε ένα πανεπιστήμιο μπορεί δια βίου μέσω της σχετικής βιβλιογραφίας να ενημερώνεται. Φυσικά συμφωνούμε ότι αυτός που διδάσκει το σχετικό αντικείμενο στο σχολείο θα πρέπει να είναι -ει δυνατόν-αντικειμενικός. (Το πρόβλημα στο σημείο αυτό είναι ότι το περιεχόμενο της διδασκαλίας δεν το καθορίζει ο ίδιος, αλλά το Υπουργείο). Το ίδιο βεβαίως θα πρέπει να ισχύει mutatis mutandis και για άλλα γνωστικά αντικείμενα(π.χ. Ιστορία). Και εκεί ο διδάσκων δεν θα πρέπει να είναι μονομερής (επηρεασμένος π.χ. από ιδεολογικές στρεβλώσεις κλπ).

Θ. Ρηγινιώτης είπε...

Ας μου επιτραπεί κι εμένα μια παρέμβαση.
Ο θεολόγος, κατά κανόνα, είναι θεολόγος μιας θρησκείας (ας βάλω και την ορθοδοξία στις θρησκείες, αν και, ως γνωστόν, ο χαρακτηρισμός απορρίπτεται εύλογα από μεγάλη μερίδα ορθοδόξων). Μελετητής και διδάσκαλος δηλ. της διδασκαλίας της θρησκείας του. Ο επιστήμονας που "μελετά και διδάσκει όλες τις θρησκείες" τηρώντας "ίσες αποστάσεις" είναι ο θρησκειολόγος, όχι ο θεολόγος.
Εμείς δηλ. είμαστε ορθόδοξοι θεολόγοι, όχι σκέτα "θεολόγοι".
Ορθόδοξοι θρησκειολόγοι υπάρχουν φυσικά, που μελετούν με αντικειμενικότητα το θρησκ. φαινόμενο παγκοσμίως, όπως ο Αλβανίας Αναστάσιος, ο Μιρτσέα Ελιάντε (Ρουμάνος) κ.π.ά.
Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμίσω ότι η τήρηση "ίσων αποστάσεων" προς όλες τις θρησκείες κατά πάσα πιθανότητα είναι επίσης μια θρησκευτική στάση, που μπορεί να εμπεριέχει μεροληψία! Η ιδέα ότι "όλες οι θρησκείες" είναι απλώς παραλλαγές του παγκόσμιου θρησκευτικού φαινομένου, που μάλιστα προέκυψαν από τις ανάγκες των ανθρώπων και μόνο, ευθέως ή όχι υπονοεί ότι όλες οι θρησκείες είναι ψευδείς. Αυτό όμως δεν αποτελεί αντικειμενικότητα απέναντί τους, αλλά αποδοχή μιας άλλης θρησκευτικής πεποίθησης ως ορθής (της αθεΐας, σε κάποια απόχρωσή της). Κι αυτό είναι επίσης μια πεποίθηση, όχι μια "επιστημονική ανακάλυψη", όπως νομίζουμε.
Ομοίως, η δική μας πεποίθηση ότι η Ορθοδοξία είναι η αληθινή προσέγγιση του θείου δεν είναι υποκειμενική, αφού στο χώρο της Ορθοδοξίας έχουν μελετηθεί πολύ και οι άλλες πνευματικές παραδόσεις και η θεία αποκάλυψη - έχουν μελετηθεί από αγίους και από ανθρώπους που μπήκαν σε άλλες θρησκείες ή γεννήθηκαν σ' αυτές κι όμως τις απέρριψαν ως δαιμονικές και κατέληξαν ορθόδοξοι.
Φυσικά είναι δικαίωμα καθενός να απορρίπτει τις δικές τους μαρτυρίες και εμπειρίες, ανάλογα με τις δικές του πάλι πεποιθήσεις...

Θ. Ρηγινιώτης είπε...

ΥΓ. Τέτοια πρόσωπα είναι ο Γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ, ο Διονύσιος Φαρασιώτης, ο Κένεθ Κλάους, ο Nilus Stryker, ο π. Σεραφείμ Ρόουζ, ο π. Δαμασκηνός Κρίστενσεν, o Γέροντας Νικόλαος ο Τούρκος (της ρωσικής Όπτινα), ο π. Παύλος ντε Μπαγεστέρ κ.π.ά. Αλλά και πολλοί μάρτυρες του Ιεχωβά, Πεντηκοστιανοί κ.λ.π.
Μπορείτε να δείτε αρκετές περιπτώσεις εδώ: http://www.oodegr.com/oode/ierapostoli/ierapostoli.htm#empeiries, και για το Ισλάμ εδώ: http://www.oodegr.com/oode/islam/agioi_tou_islam_1.htm.
Σας ευχαριστώ.

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ είπε...

Θεόδωρε, σε ευχαριστώ πολύ για τα λίαν κατατοπιστικά σχόλια σου.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ

1. Οι ενυπόγραφες αναρτήσεις (άρθρα, ομιλίες, κριτικές βιβλίων, επιφυλλίδες, δοκίμια, μελετήματα κλπ) που φιλοξενούνται ή αναδημοσιεύονται στο ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν κατά κύριο λόγο τους συγγραφείς τους και όχι απαραίτητα το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ».

2. Τα σχόλια των αναγνωστών του ιστολογίου «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν τους ίδιους προσωπικά και όχι το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ». Σχόλια άσχετα με το περιεχόμενο των αναρτήσεων δεν θα δημοσιεύονται.

3. Υπάρχουν στο ιστολόγιο μας πολλές προτάσεις (σύνδεσμοι, links) προς άλλους δικτυακούς τόπους. Το ιστολόγιο μας δε φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο των αναρτήσεων ή των σχολίων που γίνονται εκεί.

Αρχείο

Φίλοι κι αδελφοί

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

ΣΥΝ-ΙΣΤΟΛΟΓΕΙΝ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ένα ιστολόγιο αφιερωμένο στους 57 αη-Γιώργηδες της Ορθόδοξης Εκκλησίας

ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΧΑΡΝΩΝ

Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται...

Τοῦτο σᾶς λέγω πάλιν καὶ σᾶς παραγγέλλω: κἂν ὁ οὐρανὸς νὰ κατέβη κάτω κἂν ἡ γῆ νὰ ἀνέβη ἀπάνω κἂν ὅλος ὁ κόσμος νὰ χαλάση καθὼς μέλλει νὰ χαλάση σήμερον αὔριον, νὰ μὴ σᾶς μέλη τί ἔχει νὰ κάμη ὁ Θεός. Τὸ κορμὶ ἂς σᾶς τὸ καύσουν, ἂς σᾶς τὸ τηγανίσουν, τὰ πράγματά σας ἂς σᾶς τὰ πάρουν, μὴ σᾶς μέλη, δῶστε τα, δὲν εἶναι ἐδικά σας. Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται. Ἐτοῦτα τὰ δύο ὅλος κόσμος νὰ πέση, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρη, ἔξω ἂν τύχη καὶ τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας. Αὐτὰ τὰ δύο νὰ τὰ φυλάγετε νὰ μὴν τύχη καὶ τὰ χάσετε.

Ἅγιος Κοσμᾶς Αἰτωλός, Διδαχὴ Γ' (ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἰωάννη Β. Μενούνου, Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Διδαχὲς καὶ Βιογραφία, ἐκδόσεις Ἀκρίτας, ζ' ἔκδοση, Ἀθήνα 2004, σελ.154)

Επισκέπτες από 17/9/2009

Free counters!

ΠΕΡΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Περί θεολογίας

Περί θεολόγων και Θρησκευτικών

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ
ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ Θ. Ι. ΡΗΓΙΝΙΩΤΗ «ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟ ΑΘΕΟ»

Κ. ΤΣΑΤΣΟΣ, ΠΕΡΙ "ΕΙΔΙΚΩΝ"

Τοῦτο εἶναι τὸ δρᾶμα τῆς ἐποχῆς μας: ὅτι ἡ πρόοδος της δὲν βρίσκεται στὰ χέρια τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τῶν εἰδικῶν, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι πνευματικοὶ ἄνθρωποι.

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ἀφορισμοὶ καὶ διαλογισμοί, τέταρτη σειρά, εκδ. Βιβλ. τῆς Ἑστίας, Ἀθήνα 1972, σελ. 92.

台灣基督東正教會 The Orthodox Church in Taiwan

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Μετεωρίτικη Βιβλιοθήκη

ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΟΠΟΣ

Αξίζει να διαβάσετε

9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ