Η σωτηρία κατά το Ισλάμ και το χριστιανισμό: μια σύγκριση

Η ομιλία του Θεοδ. Ι. Ρηγινιώτη (πηγή βίντεο: islamforgreeks)

Η σωτηρία κατά το Ισλάμ και το χριστιανισμό: μια σύγκριση

Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης

Στις 16 Ιανουαρίου 2009, «συμπτωματικά» παραμονή της εορτής του αγίου Αντωνίου του Μεγάλου, καθηγητού της ερήμου, διοργανώθηκε από μουσουλμανικό σύλλογο των Αθηνών ένας θεολογικό δημόσιος διάλογος με θέμα «Η σωτηρία κατά το Ισλάμ και το χριστιανισμό: μια σύγκριση». Στο διάλογο ήταν προσκεκλημένος ο γράφων (ο οποίος πρότεινε και το θέμα), ενώ από μουσουλμανικής πλευράς μίλησε ο διοργανωτής της εκδήλωσης «απολογητής του Ισλάμ» Άχμεντ Ελντίν. Στη συνέχεια οι δύο ομιλητές απεύθυναν σειρά ερωτήσεων ο ένας προς τον άλλο και τέλος δέχτηκαν ερωτήσεις από το κοινό. Οι μουσουλμάνοι ακροατές ήταν σχεδόν όλοι αραβόφωνοι και οι ερωτήσεις προς εμένα γίνονταν μέσω διερμηνέως, τον οποίο ευχαριστώ.

Η εκδήλωση καταγράφηκε από τους διοργανωτές και το οπτικό υλικό δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο.

Εδώ δημοσιεύουμε το κείμενο της χριστιανικής ομιλίας, καθώς και σχόλιά μου για την ισλαμική διδασκαλία περί σωτηρίας, όπως την παρουσίασε ο μουσουλμάνος ομιλητής. Τα σχόλια αυτά δημοσιεύτηκαν αρχικά σε φόρουμ Ελλήνων μουσουλμάνων.

Περιεχόμενα

Α΄ Η ομιλία

α. Η ανάγκη σωτηρίας και ο Σωτήρας

β. Το πρώτο βήμα: το βάπτισμα

γ. Η αγάπη

δ. Τα τρία στάδια

ε. Η άρνηση του Θεού – επίγεια πρόγευση της κόλασης

στ. Μετά θάνατον: η «μέση κατάσταση»

ζ. Η τελική ανάσταση

Β΄ Τα σχόλια

1. Ισλαμική σωτηριολογία και χριστιανισμός

2. Θεός: το μεγαλείο της δύναμης ή το μεγαλείο της αγάπης;

3. Ο Χριστός και η θανάτωση των αμαρτωλών

4. Ποιον αγαπάει περισσότερο ο Θεός;

5. Ο παράδεισος, η «αλληγορία» και το δόλωμα

6. Επίγνωση ή τυφλή υπακοή;

7. Το πεπρωμένο

8. Η παραβολή του ασώτου

9. «πάντα τα έθνη»

10. Το «ευαγγέλιο του Βαρνάβα»

11. Κοράνι και σταυρός, ή: Το Κοράνι ως «απόδειξη»

12. Το Κοράνι ως απόκρυφο χριστιανικό έργο

Α΄ Η ομιλία

Εις το όνομα του Κυρίου και Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού.

Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, διά των πρεσβειών της Θεοτόκου και όλων των αγίων, ελέησέ μας τους αμαρτωλούς.

Καλησπέρα σας. Ευχαριστώ για την τιμή που μου έγινε να βρίσκομαι εδώ.

Το θέμα που πρότεινα είναι η σωτηρία του ανθρώπου. Ο Χριστός είπε κάποτε ότι το καλό και το κακό δέντρο ξεχωρίζουν από τους καρπούς (Ματθ. 12, 33). Ο πιο σίγουρος τρόπος λοιπόν, για να βρούμε την αληθινή θρησκεία, κατά τη γνώμη μου, είναι να δούμε τι είδους άνθρωπο διαμορφώνει.

Και δεν εννοώ «καλό» ή «κακό» άνθρωπο (γιατί παντού υπάρχουν άνθρωποι που ερμηνεύουν την πίστη τους έτσι, ώστε να γίνουν είτε καλοί είτε κακοί), αλλά αν σώζει τον άνθρωπο από το θάνατο και τον μεταμορφώνει σε αυτό, για το οποίο τον έχει προσκαλέσει ο Θεός: σε πλάσμα όμοιο με το Θεό, δηλαδή άγιο.

Διευκρινίζω ότι, μιλώντας για χριστιανισμό, εννοώ τον αρχαίο χριστιανισμό των πρώτων χιλίων χρόνων και κατόπιν τον ορθόδοξο, που είναι η ιστορική συνέχεια του αρχαίου. Δεν αναφέρομαι σε καθολικούς, προτεστάντες και λοιπές αιρέσεις.

Ομολογώ ότι προβληματίστηκα πολύ για το πώς θα αναπτύξω ολοκληρωμένα το θέμα μου μέσα σε μισή ώρα.

Μπορώ, Θεού θέλοντος, να παρουσιάσω το θέμα μέσα σε 10 δευτερόλεπτα. Η παρουσίαση είναι:

Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, διά της Θεοτόκου και όλων των αγίων, ελέησόν με τον αμαρτωλό.

Να η σωτηρία του ανθρώπου στο χριστιανισμό, την παρουσίασα.

Ασφαλώς όμως χρειάζεται μια πιο επιστημονική παρουσίαση, δηλαδή πιο σύνθετη και χρονοβόρα. Κατ’ ανάγκην θα έχει κενά, λόγω χρόνου. Μπορείτε μετά να με ρωτήσετε.

Α. Η ανάγκη σωτηρίας και ο Σωτήρας

Ο Θεός είναι Τριαδικός, επειδή είναι αγάπη. Από αγάπη ο Πατέρας γεννά τον Υιό και εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα, η αγάπη ενώνει τα Τρία Πρόσωπα της Θεότητας και τα κάνει Ένα Θεό.

Από αγάπη ο Θεός δημιούργησε τους αγγέλους και τους ανθρώπους. Όχι για να Τον δοξάζουν, αλλά για να λάβουν τη θεία χάρη, να ενωθούν με αυτόν και να απολαμβάνουν την ένωση αυτή στην αιωνιότητα.

Ο ενωμένος με το Θεό δεν ενώνεται με τη θεία ουσία, αλλά με την άκτιστη θεία χάρη (την αγαθή ενέργεια του Θεού) και γίνεται θεϊκό ον, δηλαδή άγιος. Αυτό είναι που ονομάζουμε «ομοίωση με το Θεό» – όχι «ισότητα» με Αυτόν.

Με το προπατορικό αμάρτημα οι άνθρωποι απομακρύνθηκαν από το Θεό και ύψωσαν διαχωριστικό τείχος όχι μόνο ανάμεσα σε άνθρωπο και Θεό, αλλά και μεταξύ τους, με τη φύση και με τον εαυτό τους. Το προπατορικό αμάρτημα δεν είναι το φάγωμα ενός καρπού, όπως αλληγορικά λέγεται στη Βίβλο, αλλά η εγκατάλειψη του Θεού και η προσπάθεια του ανθρώπου να γίνει θεός από μόνος του, προσπάθεια καταδικασμένη σε αποτυχία.

Ο Θεός δεν τιμώρησε τους πρωτοπλάστους. Το διαχωριστικό τείχος (η απώλεια του παραδείσου) ήταν η συνέπεια της απομάκρυνσης από το Θεό. Το κακό εισέβαλε μέσα τους και στην ανθρώπινη ιστορία. Γι’ αυτό η ανθρωπότητα συνέχισε να ζει πίσω από αυτό το τείχος, παρόλο που δεν βαρυνόταν με ευθύνη για το προπατορικό αμάρτημα.

Ο Χριστός ήρθε για να ενώσει ξανά θεότητα και ανθρωπότητα, γκρεμίζοντας το τείχος. Ο Ίδιος είναι και Θεός και άνθρωπος, επομένως γίνεται η γέφυρα επανένωσης των δύο χωρισμένων μερών. Έτσι ο Θεός επιλέγει τον πιο ταιριαστό στην αγάπη Του τρόπο για να θεραπεύσει την πάσχουσα ανθρώπινη φύση.

Ο Ίδιος ο Χριστός είπε:

• 
  
  «Εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή. Κανείς δεν έρχεται προς τον Πατέρα παρά μόνο μέσω εμού» («Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή. Ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ει μη δι’ εμού», Ιω. 14, 6).
  
  
• 
  
  «Εγώ είμαι το φως του κόσμου. Όποιος με ακολουθεί δεν θα περπατήσει στο σκοτάδι, αλλά θα έχει το φως της ζωής» («Εγώ ειμί το φως του κόσμου. Ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήσει εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής», Ιω. 8, 12).
• 
  
  «Εγώ είμαι η ανάσταση και η ζωή. Όποιος πιστεύει σ’ εμένα, και αν πεθάνει, θα ζήσει. Και κάθε ένας που πιστεύει σ’ εμένα δε θα πεθάνει ποτέ. Το πιστεύεις αυτό;» («Εγώ ειμί η ανάστασις και η ζωή. Ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται. και πας ο πιστεύων εις εμέ ου μη αποθάνη εις τον αιώνα. Πιστεύεις τούτο;», Ιω. 11, 25-26).

Τούτο φανερώνει ότι η αποστολή Του στον κόσμο ήταν η αποκάλυψη του εαυτού Του και η πρόσκληση προς τους ανθρώπους να ενωθούν με Αυτόν: «Ελάτε προς εμένα όλοι οι κουρασμένοι και φορτωμένοι και εγώ θα σας ξεκουράσω» («Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς», Ματθ. 11, 28). «Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου…» (Ματθ. 26, 26).

Αυτή η ένωση συνεπάγεται ένωση με το Θεό: «Κανείς δεν έρχεται προς τον Πατέρα παρά μόνο μέσω εμού» (Ιω. 14, 6), «Εγώ και ο Πατέρας είμαστε ένα» («Εγώ και ο Πατήρ έν εσμέν», Ιω. 10, 30), «Όποιος είδε εμένα, είδε τον Πατέρα» («Ο εωρακώς εμέ εώρακε τον Πατέρα», Ιω. 14, 8-9), «Μείνετε μέσα μου κι εγώ μέσα σας… γιατί χωρίς εμένα δε μπορείτε να κάνετε τίποτα» («Μείνετε εν εμοί καγώ εν ημίν… ότι χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν», Ιω. 14, 4-5) κ.λ.π.

Η ένωση αυτή του κάθε ανθρώπου με το Χριστό θα αποφέρει και την ένωση αγάπης όλων των ανθρώπων μεταξύ τους (όσων φυσικά το θέλουν). Θα είναι η εκπλήρωση της επιθυμίας που εκφράζει ο Ιησούς προς το Θεό Πατέρα Του, το βράδυ πριν σταυρωθεί: «για να είναι όλοι ένα, όπως και εμείς, [Πατέρα], είμαστε ένα. Εγώ μέσα τους και εσύ μέσα μου, για να είναι τελειοποιημένοι σε ένα» («ίνα ώσιν εν, καθώς και υμείς εν εσμέν, εγώ εν αυτοίς και συ εν εμοί, ίνα ώσι τετελειωμένοι εις εν», Ιω. 17, 22-23).

Β. Το πρώτο βήμα: το βάπτισμα

Το πρώτο βήμα για την ένωση με το Χριστό είναι το βάπτισμα.

«Εάν κάποιος δεν γεννηθεί εξ ύδατος και Πνεύματος, δε μπορεί να μπει στη βασιλεία του Θεού» (Iω. 3, 5: «εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και Πνεύματος, ου δύναται εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού»). «Πηγαίνετε να διδάξετε όλα τα έθνη, βαπτίζοντάς τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…» (Ματθ. 28, 19-20: «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…»).

Το βάπτισμα έχει δύο μέρη: συμβολικό και πραγματικό. Το συμβολικό είναι η κατάδυση στο νερό: συμβολίζει τον (πραγματικό) θάνατο του παλαιού εαυτού μας, την ταφή του (γι’ αυτό βουτάμε ολόκληροι στο νερό) και τη γέννηση του καινούργιου εαυτού μας, που αναδύεται μέσα από τα νερά, όπως το μωρό γεννιέται μέσα από τα «νερά» της μήτρας. Γι’ αυτό και η κατάδυση γίνεται τρεις φορές, συμβολίζοντας την ανάσταση του Χριστού μετά από τρεις ημέρες θανάτου.

Αυτός είναι και ο λόγος που το βάπτισμα εξαλείφει τις προηγούμενες αμαρτίες του ανθρώπου: επειδή ο παλιός εαυτός του πεθαίνει και γεννιέται ένας νέος εαυτός, που, ως νεογέννητος, είναι ακόμη αναμάρτητος.

Το πραγματικό μέρος του βαπτίσματος είναι οι προσευχές που απευθύνουν οι χριστιανοί, μέσω του ιερέα, προς το Θεό, για την αναμόρφωση και αναγέννηση εν Χριστώ του αδελφού μας που βαπτίζεται. Γι’ αυτό και δεν έχει σημασία αν ο βαπτιζόμενος είναι νήπιο, αφού το βάπτισμα είναι μια πράξη αναγέννησης (πραγματικής) και δεν έχει σχέση με μελέτη και κατανόηση της πίστης, η οποία μπορεί να γίνει και μετά. Βέβαια, δεν υπάρχει κανόνας που να επιβάλλει να βαφτίζουμε τα παιδιά μας μωρά, αλλά οι χριστιανοί θέλουμε να φέρουμε αυτή τη μέγιστη θεία χάρη στα παιδιά μας, γι’ αυτό και τα βαφτίζουμε. Μετά, όταν μεγαλώσουν, αν, ο μη γένοιτο, δε θέλουν πια αυτή τη χάρη, ας την απορρίψουν κι ας τραβήξουν όποιο δρόμο νομίζουν καλύτερο.

Όπως με τη φυσική μας γέννηση είμαστε απόγονοι του παλαιού Αδάμ, έτσι με την πνευματική μας γέννηση (το βάπτισμά μας) γινόμαστε απόγονοι του νέου Αδάμ (του Ιησού). Αυτό εννοούμε, λέγοντας ότι με το βάπτισμα απαλλασσόμαστε από το προπατορικό αμάρτημα. Δεν πρόκειται για αθώωση από κάποια ενοχή, αλλά για ένταξη στην πνευματική γενεαλογία του νέου Αδάμ, στην οποία ο άνθρωπος έχει ξανά τη δυνατότητα ένωσης με το Θεό και ομοίωσης με Αυτόν – δηλαδή αγιότητας.

Το πρώτο βήμα έγινε, βαπτιστήκαμε. Όμως η σωτηρία δεν είναι κάτι μαγικό, να συμβαίνει μέσω μιας τελετής. Το πραγματοποιείς με τον τρόπο ζωής σου.

Και, επειδή ο Θεός είναι αγάπη, η ένωση αυτή γίνεται με την αγάπη. Αγάπα το Θεό, αγάπα τον πλησίον, και τότε θα υπάρξει η ένωση με Αυτόν.

Γ. Η αγάπη

Τι είναι η αγάπη;

Δεν είναι το συναίσθημα αγάπη (με το οποίο δε μπορείς να αγαπάς τον εχθρό σου, όπως ζήτησε ο Χριστός) αλλά η διεύρυνση της πνευματικής καρδιάς (της «νοερής καρδιάς» όπως λέμε οι χριστιανοί), εντός της οποίας περιλαμβάνονται εκείνοι που αγαπάς. Εκεί συναντάς και το Θεό. Εκεί έρχεται η θεία χάρη και σε αγιάζει ψυχικά και σωματικά. Εκεί εισβάλλει και το κακό, όταν δεν αγαπάς, δηλαδή όταν η αγάπη σου στρέφεται προς τον εαυτό σου ή προς το χρήμα, την εξουσία, τις ηδονές κ.τ.λ. κι όχι προς το Θεό και το συνάνθρωπο.

Για να μπορέσω λοιπόν να αγαπήσω το Θεό και το συνάνθρωπο (όποιος κι αν είναι), πρέπει η νοερή καρδιά μου να είναι καθαρή από αυτά που με εμποδίζουν να αγαπήσω. Δηλαδή από τα «πάθη», αυτά που μου προκαλούν ψυχική εξάρτηση: τον εγωισμό, τη φιλοχρηματία, τη φιληδονία κ.τ.λ.

Όλη η ζωή και η ασκητική προσπάθεια του χριστιανού (το ότι νηστεύει, προσεύχεται, πηγαίνει στην εκκλησία, εξομολογείται, μεταλαβαίνει Σώμα και Αίμα Χριστού κ.τ.λ.) αποσκοπεί σ’ αυτό: όχι να πείσει το Θεό ότι Τον πιστεύει και Τον υπακούει, για να «εξασφαλίσει» τον παράδεισο ως ανταμοιβή, αλλά να προσελκύσει μέσα του τη θεία χάρη (την αγαθή ενέργεια του Θεού), που θα τον βοηθήσει να διευρύνει τη νοερή καρδιά του και να περιλάβει σ’ αυτήν όσο το δυνατόν περισσότερους – χωρίς τη βοήθεια του Θεού είναι ακατόρθωτο αυτό το έργο, γιατί, εκτός από τα πάθη που έχω μέσα μου και τους ανθρώπους που θα με πληγώνουν, καραδοκεί και ο εχθρός (δηλ. ο διάβολος).

Στην τέλεια διεύρυνση, η καρδιά περιλαμβάνει όλο το ανθρώπινο γένος, όλων των εποχών, και όλα τα πλάσματα του κόσμου, ακόμη και τα όρνια, τα θηρία και τα ερπετά, ακόμη και το διάβολο. Γι’ αυτό οι άγιοι προσεύχονται και για το διάβολο, ώστε, αν είναι δυνατόν, να μετανοήσει και να σωθεί.

Από τα αναρίθμητα παραδείγματα, που μπορώ να φέρω, ανθρώπων που αγάπησαν με τέλεια αγάπη (και αγίασαν), θα αναφέρω για λόγους χρόνου μόνο ένα: οι Ρώσοι ορθόδοξοι άγιοι πρίγκηπες Μπόρις και Γκλεμπ, το 1015, παραδόθηκαν στον αδερφό τους Σβιατοπόλκο ξέροντας ότι θα θανατωθούν, για να μη θυσιάσουν τη ζωή των στρατιωτών τους βάζοντάς τους να πολεμήσουν για χάρη τους.

Σημειωτέον ότι τους χριστιανούς που σκοτώνονται στον πόλεμο, ακόμη κι αν είναι αμυντικός ή απελευθερωτικός, δεν τους θεωρούμε μάρτυρες και δεν τους τιμάμε ως αγίους, αλλά προσευχόμαστε ΥΠΕΡ της σωτηρίας τους, διότι (αφού πέθαναν σκοτώνοντας ανθρώπους) η σωτηρία τους δεν είναι σίγουρη. Ως μάρτυρες τιμάμε μόνο εκείνους που σκοτώθηκαν για τη χριστιανική τους πίστη χωρίς να πολεμήσουν και χωρίς να αφαιρέσουν τη ζωή των εχθρών τους.

Αντίθετα, το Ισλάμ (όπως το βλέπουμε εμείς) πιστεύει ότι επιτρέπεται να επιβάλεις το «θέλημα του Αλλάχ» με πόλεμο, και αυτό έκανε από την αρχή, ακόμη και από την εποχή του Μωάμεθ.

Στην οικογένειά σας, στη γειτονιά σας, στο χωριό σας, μπορεί να υπάρχει κάποιος ή κάποια που πονάει όταν πονάνε οι άλλοι και χαίρεται όταν χαίρονται οι άλλοι (αυτός είναι ο ορισμός της αγάπης κατά τον απόστολο Παύλο, προς Ρωμαίους, 12, 15), και που συγχωρεί εκείνους που του έχουν κάνει κακό. Αυτός ο άνθρωπος, σε όποια θρησκεία κι αν ανήκει, κάνει πράξη την εντολή του Χριστού («αγαπάτε αλλήλους») και, ως χριστιανός, είμαι βέβαιος ότι ο Θεός (ο Θεάνθρωπος Χριστός) θα τον σώσει.

Αντίθετα, δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι εγώ θα σωθώ, κι ας είμαι χριστιανός, γιατί δεν αγαπώ πολύ. Ο μέσος άνθρωπος αγαπάει μέτρια, συνήθως υπό όρους, δε φτάνει σ’ αυτό το μέγιστο βαθμό αγάπης. Αυτός έχει ελπίδα σωτηρίας, όχι επειδή «είναι άξιος» να σωθεί, αλλά επειδή ο Θεός είναι ταπεινός και καλός και θέλει να σώσει όλους τους ανθρώπους. Έτσι, ο μέσος άνθρωπος ελπίζει στην αγάπη και το έλεος του Θεού. Πρέπει να προσεύχεται λέγοντας «Κύριε, ελέησέ με και σώσε με εξαιτίας της αγάπης που μου έχεις, αν και δεν το αξίζω», κι όχι να είναι εγωιστής και να νομίζει πως έχει τη σωτηρία στην τσέπη του.

Όμως εκείνοι, που φτάνουν την αγάπη τους στην τελειότητα, δεν «σώζονται» απλώς, αλλά μεταμορφώνονται, γίνονται όμοιοι με το Θεό, δηλαδή άγιοι.

Τι τους μεταμορφώνει; Η θεία χάρη, που μπαίνει μέσα στην πνευματική καρδιά τους, καθώς γίνονται αγνοί και ταπεινοί. Ο Θεός, που είναι εντελώς αγνός, ταπεινός και φωτεινός, μπαίνει μέσα στον άνθρωπο τόσο περισσότερο, όσο εκείνος γίνεται αγνός, ταπεινός και φωτεινός.

Δ. Τα τρία στάδια

Καθώς ο χριστιανός προοδεύει στην αγάπη και πλησιάζει προς το Θεό, η πνευματική του πρόοδος περνάει από τρία βασικά στάδια:

Το πρώτο στάδιο είναι η κάθαρση της καρδιάς από τα πάθη – ο άνθρωπος τότε τους αγαπά όλους, και τους εχθρούς του, και προσεύχεται με αγάπη, αγωνία και πόνο ψυχής γι’ αυτούς.

Το δεύτερο στάδιο είναι ο φωτισμός του νου (από το Άγιο Πνεύμα). Σ’ αυτό το στάδιο ο άνθρωπος νιώθει ξεκάθαρα το Άγιο Πνεύμα να ενεργεί μέσα του. Οι άγιοι διδάσκαλοι του χριστιανισμού, που ερμηνεύουν αυθεντικά την αγία Γραφή και διαμορφώνουν τη θεολογία μας, έχουν φτάσει τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο. Εμείς, που απλά «σπουδάζουμε θεολογία», είμαστε μόνο μαθητές των αγίων Πατέρων και Μητέρων, όχι δάσκαλοι του χριστιανισμού. Άγιοι δάσκαλοι του χριστιανισμού είναι άνθρωποι κάθε μορφωτικού επιπέδου, φύλου και κοινωνικής τάξης, όχι μόνο ιερείς ή επίσκοποι, αλλά και μοναχοί και λαϊκοί (και άντρες και γυναίκες, όπως είπα), και υπάρχουν σε όλες τις εποχές, και στη δική μας.

Το τρίτο στάδιο είναι η θέωση. Ο άγιος πλέον βλέπει τον Τριαδικό Θεό (ως Φως), σύμφωνα με τα λόγια του Χριστού «όποιον τηρεί τις εντολές μου… θα τον αγαπήσω και θα του εμφανίσω τον εαυτό μου» (Ιω. 14, 21 – «θα τον αγαπήσω»: όχι ότι αλλιώς δεν τον αγαπάει, υπονοείται ότι αυτός ο άνθρωπος επιτρέπει στην αγάπη του Θεού να ενεργήσει μέσα του). Τότε δε χρειάζεται λόγια προσευχής (αρκεί η «νοερά προσευχή», που λειτουργεί συνεχώς μέσα στην καρδιά του). Νιώθει τη χαρά και τον πόνο κάθε ανθρώπου, ανάλογα με τις πληροφορίες που του παραχωρεί ο Θεός. Κάνει θαύματα. «Είναι θεός σε όλα εκτός από τη θεϊκή ουσία» (άγ. Ισαάκ ο Σύρος), παραμένοντας άνθρωπος. Τότε η θεία χάρη του προκαλεί ανέκφραστη χαρά, που δεν είναι «ιδέα του», αλλά πρόγευση του μελλοντικού πλήρους παραδείσου.

Σε κάθε γενιά υπάρχουν άνθρωποι που έχουν φτάσει στο φωτισμό και τη θέωση. Οι πιο πολλοί ίσως δε γίνονται ποτέ γνωστοί. Και στη δική μας: Πορφύριος, Παΐσιος, Σωφρόνιος Σαχάρωφ, Κλεόπας Ελίε και πολλοί άλλοι είναι οι άγιοι της δικής μας γενιάς. Ας αναφέρω και το μεγάλο ορθόδοξο διδάσκαλο των ημερών μας (έναν από τους πολλούς) Εφραίμ Φιλοθεΐτη, που ζει στην Αριζόνα.

Τα θαύματα δεν αρκούν. Όλα τα θαύματα μπορεί να τα αναπαραστήσει ένας απατεώνας ή να τα αντιγράψει με πραγματική υπερφυσική δύναμη ο εχθρός (δηλ. ο διάβολος). Γι’ αυτό και τα θαύματα που υποτίθεται ότι έκανε ο Μωάμεθ π.χ. για μας τους χριστιανούς δε αποδεικνύουν τίποτε. Και τα θαύματα που μπορεί να κάνει ένας ορθόδοξος χριστιανός επίσης μόνο μετά από προσεχτική εξέταση γίνονται αποδεκτά. Και αν ακόμη εγώ αρχίσω να έχω οράματα με το Χριστό ή την Παναγία, πάλι μπορεί να πλανιέμαι, να είναι της φαντασίας μου ή παγίδα του εχθρού, που θα θέλει να με πείσει ότι είμαι άγιος για να σταματήσω τον αγώνα μου.

Τα θαύματα και τα οράματα δεν είναι το ζητούμενο. Δεν τα επιθυμούμε. Όποιος τα επιθυμεί, διατρέχει μεγάλο κίνδυνο – και μπορεί η επιθυμία αυτή να φωλιάζει στο βάθος της καρδιάς του και να μην την αντιλαμβάνεται ούτε ο ίδιος.

Γι’ αυτό, από την αρχή του χριστιανισμού (υπάρχουν αναφορές ήδη στην Καινή Διαθήκη), έχει αναπτυχθεί μια τεράστια προσπάθεια αποφυγής της πλάνης και ξεκαθαρίσματος των αληθινών εμπειριών θείας χάριτος από τις ψεύτικες. Είναι η μεγάλη επιστήμη της «διάκρισης των πνευμάτων», διδάσκαλοι της οποίας είναι οι άγιοι, οι οποίοι: έχουν ζήσει καταστάσεις ανοιχτής επίθεσης του εχθρού, καταστάσεις ψεύτικων βιωμάτων, δήθεν θεϊκών, έχουν ζήσει και πραγματικές επισκέψεις της θείας χάρης και έτσι η πείρα τους (αλλά κυρίως η μέγιστη ταπείνωσή τους) τους επιτρέπει να τα ξεχωρίζουν, τελικά, «διά της γεύσεως» (άγ. Σιλουανός).

Η παρουσία των αγίων στον κόσμο, σε συνδυασμό με τη διάκριση των πνευμάτων, αποτελεί τη μέγιστη απόδειξη ότι ο χριστιανισμός είναι αληθινός.

Ο ενδιαφερόμενος για λεπτομέρειες και περιπτώσεις πλάνης και διάκρισης των πνευμάτων, ας ανατρέξει (στο διαδίκτυο) στα άρθρα «Νευροθεολογία» (http://vardavas.blogspot.com/2009/09/blog-post_3950.html) και «Ιστορίες πλάνης» (http://vardavas.blogspot.com/2009/10/blog-post_30.html). Και στο βιβλίο «Γεροντικό ονείρων και οραμάτων», ιερά μονή αγ. Νικοδήμου, Πεντάλοφος Γουμενίσσης.

Ε. Η άρνηση του Θεού – επίγεια πρόγευση της κόλασης

Όταν ο άνθρωπος αρνηθεί το Θεό, δηλαδή αντί να ανοιχτεί με αγάπη στο Θεό και το συνάνθρωπο, στρέψει την αγάπη του προς τον εαυτό του ή προς άλλη κατεύθυνση: στο χρήμα, την εξουσία, τις ηδονές κ.τ.λ. (αυτή η κατάσταση ονομάζεται «αμαρτία», δηλ. «σφάλμα»), τότε ο Θεός δεν τον τιμωρεί, όμως το τείχος που έχει υψώσει γύρω από τον εαυτό του τον απομονώνει. Αυτή η απομόνωση τον οδηγεί στην καταστροφή, στην αποκτήνωση, τον κάνει έρμαιο των παθών του, αλλά και του εχθρού (του διαβόλου). Είναι η επίγεια πρόγευση της κόλασης, την οποία γνωρίζει ενώ ακόμη ζει.

Ο Θεός τον περιμένει με αγάπη και όσο ζει ο άνθρωπος μπορεί να επιστρέψει στο Θεό. Θα γίνει δεκτός με χαρά, όπως ο άσωτος υιός, στην πασίγνωστη ιστορία που διηγήθηκε ο Χριστός (κατά Λουκάν, κεφ. 15). Ο Θεός δεν επιρρίπτει ενοχή στον άνθρωπο, αρκεί να επιστρέψει για να τον πάρει στην αγκαλιά Του. Ας επιστρέψει για να επιβιώσει. Δεν πειράζει. Ο Θεός αυτό θέλει, να επιβιώσεις (ενν. να σωθείς, να Του δώσεις την ευκαιρία να σε βάλει στον παράδεισο). Ο Θεός είναι αγάπη. Και αγαπάει εσένα πιο πολύ απ’ ό,τι αγαπάει τον εαυτό Του.

Στην ιστορία αυτή, ο μεγάλος αδελφός του ασώτου υιού αρνείται να μπει στο σπίτι του πατέρα τους, επειδή αγανακτεί για τη θερμή υποδοχή που έγινε στον αδελφό του. Έτσι, μένει έξω. Έξω από το σπίτι του πατέρα όμως (το οποίο συμβολίζει τον παράδεισο), πολύ απλά, είναι η κόλαση.

Έτσι ο Χριστός αποκαλύπτει πώς κάποιος οδηγείται στην κόλαση (μόνος του, όχι από το Θεό) και γιατί εκεί υφίσταται τόση οδύνη: όχι γιατί «τον τιμωρεί ο Θεός», αλλά γιατί ο Θεός είναι Φως και Ζωή και μακριά Του υπάρχει μόνο σκοτάδι, μοναξιά και πόνος.

Στ. Μετά θάνατον: η «μέση κατάσταση»

Για τη μετά θάνατον κατάσταση ξέρουμε αρκετά: από τη διδασκαλία του Χριστού, από τις πληροφορίες που έλαβαν διάφοροι άγιοι εξαιτίας της αγάπης και ενότητάς τους με το Θεό και με τις ψυχές των νεκρών, αλλά και από πληροφορίες που έδωσαν ψυχές νεκρών, εμφανιζόμενες σε όνειρα ή οράματα. Αυτά (τα όνειρα και τα οράματα), για να αποφύγουμε την πλάνη, τα αντιμετωπίζουμε με επιφύλαξη και τα αξιολογούμε υπό το φως της διδασκαλίας του Χριστού και της εμπειρίας των αγίων. Όμως πρέπει να πούμε ότι δεν έρχονται σε αντίθεση με τα προηγούμενα.

Όταν λοιπόν ένας άνθρωπος πεθάνει, άγγελος μεταφέρει την ψυχή του στον πνευματικό κόσμο των ψυχών, αυτόν που ονομάζουμε συμβατικά «ουρανό», έχοντας κρατήσει αυτή την ονομασία από την αρχαία χριστιανική παράδοση. Στο δρόμο προς τον ουρανό η ψυχή δέχεται επίθεση πονηρών πνευμάτων, που προσπαθούν να την αρπάξουν προβάλλοντας τις αμαρτίες της. Αν η αγάπη της ξεπερνά τον εγωισμό της, ο άγγελος μπορεί να την υπερασπιστεί και να την οδηγήσει προς το Θεό, αν όμως όχι, οι δαίμονες την αποσπούν και την οδηγούν στο δικό τους σκοτεινό κόσμο.

Ανάλογα η ψυχή «τοποθετείται» στη λεγόμενη «μέση κατάσταση των ψυχών», που διαρκεί από την ημέρα του σωματικού θανάτου μέχρι τη δευτέρα παρουσία του Χριστού, κατά την οποία θα γίνει η ανάσταση όλων των ανθρώπων. Στη μέση κατάσταση ο άνθρωπος βιώνει μια πρόγευση του παραδείσου ή πρόγευση της κόλασης. Ο πλήρης παράδεισος και η πλήρης κόλαση θα υπάρξουν μετά την ανάσταση.

Ο Χριστός και οι άγιοι δεν δίνουν λεπτομέρειες για τη μέση κατάσταση. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες ανθρώπων που είδαν σε όνειρα ή οράματα τη μέση κατάσταση, και αυτές τις μαρτυρίες πρέπει να τις λάβουμε υπόψιν, αλλά δεν είναι τυχαίο ότι καμία απ’ αυτές δεν είναι «επίσημο» κείμενο της Εκκλησίας. Οι πιο πολλές μαρτυρίες περιγράφουν την κόλαση ως ένα σκοτεινό τόπο, όπου οι ψυχές βασανίζονται με γήινα βασανιστήρια, και τον παράδεισο ως ένα γαλήνιο κήπο, όπου οι ψυχές ζουν ειρηνικά, με αγάπη και συντροφικότητα που ξεπερνάει τα γήινα μέτρα.

Τις περιγραφές αυτές θα πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε ανθρωπομορφικά. Οι ψυχές δεν έχουν σώμα, ώστε να υφίστανται βασανιστήρια, να καίγονται στη φωτιά ή να χρειάζονται φως για να βλέπουν.

Έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και τις αναφορές του Χριστού στη «γέενα του πυρός», στο «πυρ το αιώνιον», το «σκότος το εξώτερον», το «ακοίμητο σκουλήκι» κ.τ.λ., που χρησιμοποιούσε όταν μιλούσε για την κόλαση, αλλά και στη «λίμνη του πυρός», όπου κατά την Αποκάλυψη θα ριχτούν στο τέλος ο διάβολος, ο αντίχριστος και όσοι τους έχουν ακολουθήσει.

Κατά τους αγίους διδασκάλους του χριστιανισμού, όπως οι άγιοι Ισαάκ ο Σύρος, Ιωάννης Δαμασκηνός, Γρηγόριος ο Σιναΐτης, Γρηγόριος Παλαμάς κ.ά., από κάθε εποχή, το «πυρ της κολάσεως» είναι το ίδιο το Φως του Θεού, που το αποστρέφεται με οδύνη ως πυρ εκείνος που το βλέπει μέσα από την παραμόρφωση του εγωισμού. Η αγάπη του Θεού κυριαρχεί και στην κόλαση, όπως στον παράδεισο, όμως η κόλαση είναι η κατάσταση εκείνων που δε θέλουν αυτή την αγάπη και που η συνύπαρξή τους με το Θεό τούς προκαλεί οδύνη, όχι χαρά. Το σκότος είναι το περιεχόμενο της αμαρτωλής ψυχής, ενώ το ακοίμητο σκουλήκι –λέει κάποιος άγιος– είναι ο Ίδιος ο Χριστός, που παρομοιάζει τον εαυτό Του με σκουλήκι, επειδή είναι το πιο ευαίσθητο από όλα τα πλάσματα: πεθαίνει και με το πιο απαλό άγγιγμα. Έτσι κι ο Χριστός, ο Θεός, είναι το πιο ευαίσθητο από όλα τα όντα: πονάει και με την παραμικρή αμαρτωλή σκέψη που θα κάνει ένα από τα δημιουργήματά Του.

Γι’ αυτό και στην Αγία Γραφή φαίνεται ότι δίκαιοι και άδικοι το ίδιο θα βρεθούν μέσα στο πυρ του Θεού (π.χ. στον Ησαΐα, κεφ. 33, στην Α΄ προς Κοριθνίους, κεφ. 3, κ.λ.π.). Ο ποταμός του φωτός, που ρέει από το Θρόνο του Θεού ΚΑΙ του Χριστού, στην Αποκάλυψη, κεφ. 22, είναι ο ίδιος με τον ποταμό του πυρός που ρέει από τον ίδιο Θρόνο κατά το Δανιήλ, κεφ. 7.

Στο όραμα του αγίου Μακάριου του Αιγύπτιου, 4^ος αι. μ.Χ., που είναι γραμμένο στο Γεροντικό (ένα βιβλίο της βυζαντινής εποχής που παραθέτει τις ιστορίες των αγίων της ερήμου), η ψυχή που βρισκόταν στην κόλαση πληροφορεί τον άγιο ότι: «Τα πάντα βρίσκονται μέσα στη φωτιά» (είπαμε τι είναι η φωτιά). «Κι εμείς είμαστε δεμένοι πλάτη με πλάτη. Όμως, όταν εσύ προσεύχεσαι για μας, βλέπουμε λίγο ο ένας τον άλλο, όση ώρα διαρκεί η προσευχή».

Να λοιπόν η απομόνωση, φυσική κατάληξη για τους ανθρώπους που αποστράφηκαν το Θεό και τον πλησίον και ουσιαστικά απομόνωσαν τον εαυτό τους όταν ζούσαν στη Γη.

Αν όμως η κόλαση είναι η απόλυτη μοναξιά, είναι λογικό ότι ο παράδεισος είναι η απόλυτη σχέση μεταξύ των πλασμάτων: ανθρώπων, αγαθών αγγέλων και του Τριαδικού Θεού. Αυτό γίνεται φανερό από τη διαρκή παρουσία των αγίων, αλλά και πολλών «μικρών αγίων» (απλών ανθρώπων που σώθηκαν και πήγαν στον παράδεισο), που εμφανίζονται μετά το θάνατό τους στους ζωντανούς. Η ιστορία της χριστιανικής ζωής είναι μια διαρκής συνύπαρξη ζωντανών και κοιμηθέντων, δεν υπάρχουν νεκροί. Οι άγιοι μάλιστα, με τη μεγάλη θαυματουργική δύναμη που λαμβάνουν από το Θεό, μετά θάνατον εμφανίζονται ολοζώντανοι και θαυματουργούν όχι μόνο στους χριστιανούς (σε αναρίθμητες περιπτώσεις), αλλά και στους μουσουλμάνους, οι οποίοι τους πιστεύουν και μερικοί βρίσκουν και το θάρρος να γίνουν χριστιανοί (εννοώ ορθόδοξοι). Βλ. σχετικά άρθρα στο διαδίκτυο: «Χριστιανικά θαύματα σε μουσουλμάνους» και «Μουσουλμάνοι που αγίασαν ως χριστιανοί» (αγίασαν, κατά κανόνα, επειδή οι άλλοι μουσουλμάνοι τους θανάτωσαν, με επίσημες δίκες, ως εξωμότες). Ο πρόσφατος άγιος Ευγένιος Ροντιόνωφ θανατώθηκε από Τσετσένους μουσουλμάνους το 1996 (23 Μαΐου), μετά από τρίμηνη αιχμαλωσία και βασανιστήρια για να ασπαστεί το Ισλάμ. Μετά το σφαγιασμό του καταγράφονται πολλές εμφανίσεις του.

Σε μια «επίσημη» προσευχή της Εκκλησίας (λέγεται «Ευχαριστία μετά τη θεία Μετάληψη») υπάρχει μια σπουδαία περιγραφή της παραδείσιας χαράς. Ο άνθρωπος παρακαλεί το Χριστό: αξίωσέ με να σταθώ από δεξιά Σου (η συμβολική θέση των σωζομένων) «όπου υπάρχει ο ασταμάτητος ήχος εκείνων που γιορτάζουν, η ανέκφραστη ευφροσύνη εκείνων που Σε αγαπούν και η απέραντη ηδονή εκείνων που βλέπουν την ομορφιά του προσώπου Σου, που ξεπερνά κάθε περιγραφή».

Αυτή λοιπόν είναι η απόλαυση του παραδείσου. Για να μη νομιστεί ότι ο «ήχος εκείνων που γιορτάζουν» αναφέρεται σε τσιφτετέλια και ζεϊμπέκικα, διευκρινίζω ότι πρόκειται για την ασταμάτητη υμνολόγηση του Θεού, που πραγματοποιείται από τους αγγέλους (βλ. τρισάγιο ύμνο των σεραφείμ, Ησαΐας, κεφ. 6) και από τους ανθρώπους στον παράδεισο, όπως φαίνεται από την Αποκάλυψη, αρχή κεφ. 15, κ.α.

Το ίδιο, όταν ο Χριστός παρομοιάζει τον παράδεισο με γαμήλιο γλέντι, μιλάει παραβολικά, δεν αξιώνει κυριολεκτική ερμηνεία των παραβολών Του, ούτε και ποτέ στο χριστιανισμό αυτές οι εικόνες εξελήφθησαν κυριολεκτικά. Στην παραβολή του πλούσιου και του Λάζαρου, Λουκ. κεφ. 16, ο παράδεισος είναι η αγκαλιά του Αβραάμ: άλλη μια πνευματική περιγραφή της παραδείσιας απόλαυσης.

Η περιγραφή του παραδείσου στο Ισλάμ ως τόπου με φαγοπότια και σεξουαλικές απολαύσεις, κατάλληλο κίνητρο για να προσηλυτιστούν οι φυλές της ερήμου, δε μπορεί να είναι αληθινή. Στα δικά μας μάτια φαίνεται όχι μόνο χονδροειδώς υλιστική, αλλά και βλάσφημη για το μεγαλείο και την πνευματικότητα του Θεού. Για να μην πω και ότι οι χριστιανοί ξέρουμε ότι εκείνος που δελεάζει τους ανθρώπους με υποσχέσεις σεξουαλικών απολαύσεων δεν είναι ο Θεός, αλλά ο εχθρός!...

Ζ. Η τελική ανάσταση

Η μέση κατάσταση θα τελειώσει με την ανάσταση όλων των ανθρώπων κατά την επιστροφή του Θεανθρώπου Χριστού στη Γη, που την ονομάζουμε «δευτέρα παρουσία Του», ενώ η Αγία Γραφή την ονομάζει «ημέρα του Κυρίου», «ημέρα του Χριστού», «εσχάτη ημέρα» κ.λ.π.

Ο Χριστός ο Ίδιος, σύμφωνα με τη διδασκαλία Του, θα αναστήσει τους νεκρούς, όλων των λαών, όλων των εποχών (π.χ. Ιω. 5, 21-29). Στην περίφημη παραβολή της τελικής κρίσης, Ματθ. κεφ. 25, όλα τα έθνη θα συναχθούν ενώπιον του Υιού του ανθρώπου (δηλ. του Χριστού), ο Οποίος θα διαχωρίσει «τα πρόβατα από των ερίφων» με βάση τη συμπεριφορά καθενός απέναντι στο συνάνθρωπο. Η συμπεριφορά αυτή ισοδυναμεί με συμπεριφορά προς τον Ίδιο το Χριστό, γιατί ο Χριστός ταυτίζει τον εαυτό Του με τον κάθε άνθρωπο. Έτσι, θα πει: «αφού ταΐσατε, ποτίσατε, ντύσατε, φιλοξενήσατε κ.τ.λ. έναν από τους ελάχιστους αδελφούς μου, σε μένα το κάνατε» και, αντίστοιχα, «αφού δεν το κάνατε σε έναν… σε μένα δεν το κάνατε». Έτσι θα πάνε οι μεν σε «ζωή αιώνια» και οι δε «σε κόλαση αιώνια».

Η εικόνα αυτή της δίκης, που επαναλαμβάνεται στο Δανιήλ, 7, Αποκάλυψις 20, ίσως και αλλού, φαίνεται ανθρωπομορφική. Στην πραγματικότητα, κατά τους αγίους του χριστιανισμού (π.χ. Σωφρόνιος Σαχάρωφ), «ο Χριστός κρίνει τον κόσμο» σημαίνει πως ο Ίδιος, που είναι η ενσάρκωση της τέλειας αγάπης, αποτελεί το μέγα κριτήριο για τη σωτηρία μας: στο βαθμό που πλησιάσαμε τη δική Του τέλεια αγάπη, ανοιχτήκαμε και προς το Θεό, γίναμε δεκτικοί της θείας χάριτος, μεταμορφωθήκαμε σε φωτεινά ή, αντίθετα, σκοτεινά όντα – δηλαδή γίναμε κατάλληλοι για να ζήσουμε την εμπειρία της θέας του Θεού ως φωτός ή πυρός.

Γι’ αυτό και κάθε άνθρωπος θα βιώσει σε διαφορετικό βαθμό τη χαρά του θείου φωτός ή την οδύνη του θείου πυρός, ανάλογα με την εν Χριστώ μεταμόρφωση της ψυχής του.

Ακόμη και αυτό όμως είναι ένας συλλογισμός ανθρωπομορφικός. Η πραγματικότητα της τελικής κρίσης, της αιώνιας ημέρας της βασιλείας του Θεού, του αιώνιου παραδείσου και της αιώνιας κόλασης, ξεφεύγει από την ανθρώπινη κατανόηση και ξεπερνά κάθε φαντασία.

Το σίγουρο είναι ότι ο Θεός θέλει όλοι οι άνθρωποι να σωθούν. Κανένα δεν καταδικάζει στην κόλαση. Η κόλαση είναι η καταδίκη που έδωσα ο ίδιος στον εαυτό μου. Και πρώτιστα είναι η κατάσταση που ζει ο διάβολος, στην οποία όμως προσκολλάται ο άνθρωπος που αρνήθηκε την αγάπη.

Ας σημειώσουμε πως στην παραβολή της τελικής κρίσης ο Χριστός δεν κρίνει τους ανθρώπους αν πίστεψαν ή αν τέλεσαν λατρευτικές πράξεις, ούτε καν αν αγάπησαν το Θεό, αλλά μόνο αν αγάπησαν ή περιφρόνησαν το συνάνθρωπο.

Πολλοί χριστιανοί φυσικά δεν θα σωθούν, λόγω της κακίας και του εγωισμού τους, ενώ θα σωθούν (διά του Χριστού) άνθρωποι από όλες τις θρησκείες, λόγω της ταπεινής αγάπης τους. Όμως οι μη χριστιανοί (στις θρησκείες και τις αιρέσεις) αντιμετωπίζουν σοβαρά εμπόδια, ικανά να τους στερήσουν τη σωτηρία τους.

Βασικά εμπόδια:

• 
  
  Ο άνθρωπος σώζεται με το να ενωθεί στο παγκόσμιο σώμα του Χριστού, μέσω του βαπτίσματος, και να ανοιχτεί με αγάπη προς Αυτόν. Πώς θα τα κάνει αυτά, αν δεν Τον πιστεύει ως Θεό αλλά ανήκει σε διάφορες θρησκείες;
• 
  
  Πάρα πολλές φορές είναι φανερό (κι άλλες τόσες καλυμμένο) ότι οι πιστοί των θρησκειών λατρεύουν πονηρά πνεύματα αντί για τον αληθινό Θεό, πράγμα που συσσωρεύει μέσα τους αρνητική ενέργεια εμποδίζοντας τη λεπτή, φωτεινή και ταπεινή θεία χάρη να μπει στην καρδιά τους και να τους σώσει.
• 
  
  Κατά κανόνα οι θρησκείες παρερμηνεύουν ή και απορρίπτουν εντελώς τη διδασκαλία περί αγάπης, την αντικαθιστούν με την απάθεια, τη συμπάθεια κ.τ.λ., ή και το μίσος προς τους εχθρούς (προσέξτε, αδελφοί μου!), υψώνοντας ένα ακόμη τείχος που διαχωρίζει τον άνθρωπο από το Θεό και τον πλησίον, αφού η ένωσή τους συντελείται διά της αγάπης.

Γι’ αυτό και οι χριστιανοί επιθυμούμε τον ευαγγελισμό τους και την είσοδό τους στο χριστιανισμό (φυσικά με ΕΙΡΗΝΙΚΟ τρόπο), όχι «για να δοξαστεί το όνομα του Θεού» (όπως διακηρύσσει ο ισλαμικός Αλλάχ – διακήρυξη εγωιστική και ανάξια του Θεού, κατ’ εμάς), αλλά για να ξεπεράσουν αυτά τα εμπόδια και να μπορέσουν να ενωθούν με το Θεό και να σωθούν! Η σωτηρία τους είναι αυτό που ενδιαφέρει το Θεό, που τόσο τους αγαπά, κι όχι «η δόξα του ονόματός Του».

Η Αποκάλυψη, στα δύο τελευταία κεφάλαια (21-22), δίνει μια εκπληκτική περιγραφή του αιώνιου παραδείσου, στην ανέσπερη ημέρα, μετά τη δευτέρα παρουσία. Μια λαμπερή πόλη, στολισμένη «σα νύφη», που κατεβαίνει από τον ουρανό στη Γη. Τα τείχη της έχουν δώδεκα πολύτιμους λίθους, ένα για κάθε απόστολο του Χριστού, μέσα της ρέει ο ποταμός του φωτός και φυτρώνει το δέντρο της ζωής, που καρπίζει δώδεκα φορές το χρόνο.

Κανένα κακό δε μπαίνει μέσα σ’ αυτήν (επομένως θα υπάρχει το κακό, αλλά αδύναμο και έξω από τον παράδεισο – και έξω είναι η κόλαση, όπως είδαμε στην παραβολή του ασώτου)

Η πόλη αυτή δεν έχει ήλιο, ούτε φεγγάρι, γιατί ήλιος και φεγγάρι της είναι ο Θεός και ο Χριστός.

Δεν έχει ναό, γιατί ναός της είναι ο Θεός και ο Χριστός.

Επομένως θα βρίσκεται μέσα στο Θεό. Εκεί θα υπάρχει η ενότητα των πάντων και η ανέκφραστη ευφροσύνη της θέας του προσώπου του Θεανθρώπου Χριστού. Εύχομαι να συναντηθούμε όλοι μας εκεί. Αμήν.

Η ομιλία του Άχμαντ Ελντίν

πηγή βίντεο: islamforgreeks

Β΄ Τα σχόλια

1. Ισλαμική σωτηριολογία και χριστιανισμός

Η διδασκαλία του Ισλάμ περί σωτηρίας, όπως την παρουσίασε ο Άχμεντ, αντιστοιχεί σχεδόν απόλυτα στη λαϊκή μορφή της χριστιανικής θεολογίας, την πιο απλοϊκή της μορφή, αυτή που κυριαρχεί στη σκέψη της γιαγιάς μου και που χρησιμοποιείται από χριστιανούς ιεροκήρυκες όταν απευθύνονται σε ανθρώπους αγράμματους και σχετικά άπειρους από τη θεία χάρη. Το τελευταίο το γράφω, γιατί κάποιος που έχει προσωπική πείρα από την παρουσία της θείας χάριτος (της αγαθής ενέργειας του Θεού) μπορεί να καταλάβει από την πείρα του τη βαθύτερη χριστιανική θεολογία για τη μεταμόρφωση του ανθρώπου (ακριβέστερα: τη χριστιανική ανθρωπολογία), ακόμη κι αν είναι αγράμματος.

Η διδασκαλία αυτή συνοψίζεται στην ιδέα:

Α) Αμαρτάνω => ο Θεός με τιμωρεί ρίχνοντάς με στην κόλαση (όπου τιμωρούμαι με γήινα βασανιστήρια).

Β) Ζω ενάρετα και ευσεβώς => ο Θεός με ανταμείβει πηγαίνοντάς με στον παράδεισο (όπου απολαμβάνω γήινες απολαύσεις).

Γ) Αμαρτάνω, αλλά μετανοώ και ζητώ ειλικρινή συγχώρεση από το Θεό => ο Θεός με συγχωρεί και πάλι πηγαίνω στον παράδεισο.

Εξυπακούεται ότι αυτό είναι το σχήμα, με το οποίο αντιλαμβάνεται τη σωτηρία και την κόλαση κάθε απλοϊκός πιστός. Στο χριστιανισμό είναι απόλυτα αποδεκτό (εκτός από συγκεκριμένα σημεία, π.χ. ότι θα κάνουμε σεξ στον παράδεισο), αλλά και χαρακτηρίζεται απόλυτα ανθρωπομορφικό. Ας μου επιτραπεί ωστόσο να παρατηρήσω ότι κάθε θρησκεία αποδέχεται με το δικό της τρόπο αυτό το σχήμα. Και οι Μάου Μάου ασφαλώς αυτή την ιδέα έχουν για τη μετά θάνατον ζωή.

Η πραγματική χριστιανική ιδέα για τη σωτηρία και την κόλαση είναι αυτή που, Θεού θέλοντος, παρουσίασα, πολύ σύντομα (λόγω χρόνου), στην ομιλία μου. Δεν παριστάνω το «διδάσκαλο του χριστιανισμού», αλλά κάνοντας χρήση της ιδιότητάς μου ως θεολόγου έκανα την παρουσίαση επιστημονικά: είπα αυτό που λέει η πνευματική μας κληρονομιά. Η ιδέα αυτή δεν είναι «μυστική», αλλά διακηρύσσεται από τους αγίους μας προς όλους, όμως δεν είναι «κατάλληλη» για όλους. Γι’ αυτό, πολλοί άνθρωποι επιμένουν να προσκολλώνται στα ήδη γνωστά, κατανοητά και οικεία σ’ αυτούς σχήματα: αμαρτία-τιμωρία, αρετή-ανταμοιβή, μετάνοια-σωτηρία. Αυτό δεν είναι απορριπτέο. Οι Πατέρες της Εκκλησίας καλούν καθένα να πλησιάσει το Θεό με όποιο κίνητρο του ταιριάζει, ο Θεός κανένα δεν περιφρονεί, όλους τους θέλει.

Ποια είναι αυτή η χριστιανική ιδέα; Η μεταμόρφωση του ανθρώπου σε κατά χάριν θείο ον (άγιο –ον καθ’ ομοίωσιν του Θεού), ον ενωμένο διά της αγάπης και με το Θεό και με τα άλλα όντα, πράγμα που αντιστοιχεί στον παράδεισο, και αντίθετα η εγωιστική αυτοαπομόνωση του ανθρώπου, που τον οδηγεί στην οδύνη τού να βιώνει τη θεία αγάπη ως πόνο (επειδή δεν τη θέλει και έχει καταντήσει τον εαυτό του ακατάλληλο γι’ αυτήν), πράγμα που αντιστοιχεί στην κόλαση. Δεν υπάρχει τιμωρία από το Θεό με την κυριολεκτική (ανθρώπινη) έννοια του όρου.

Αποδεικνύεται ότι η χριστιανική ιδέα είναι η αληθινή; Μάλιστα: χιλιάδες άνθρωποι σε όλη τη διάρκεια της χριστιανικής ιστορίας έχουν φτάσει σ’ αυτή την ένωση με το Θεό, στην θέωση, έχουν ζήσει στον εαυτό τους την κατάσταση αυτή, και γι’ αυτό ακριβώς την έχουν διδάξει στους άλλους.

Μάλιστα, οι άνθρωποι αυτοί έχουν προσέξει πάρα πολύ και έχουν κατορθώσει να αναπτύξουν ένα τέτοιο αισθητήριο, που τους επιτρέπει να διακρίνουν ψευδείς καταστάσεις δήθεν θέωσης (είτε στον εαυτό τους είτε στους άλλους) και να τις απορρίπτουν.

Όταν λοιπόν έχεις πραγματικά περιστατικά, τι άλλη απόδειξη χρειάζεσαι; Αν αμφιβάλλεις για την εγκυρότητα αυτών των περιστατικών, εξέτασέ τα.

Αντίθετα, οι μουσουλμάνοι αδελφοί μας, μη έχοντας το κατάλληλο υπόβαθρο για τέτοια έρευνα, κλείνουν τα μάτια και λένε: «Εδώ έχουμε αρχαία βιβλία, τη Βίβλο και το Κοράνι. Ας τα μελετήσουμε να δούμε –με φιλολογικά κριτήρια– τι είπε στ’ αλήθεια ο Χριστός, αν φαίνεται από τα λόγια της Βίβλου να περιγράφεται ως Θεός ή όχι, αν με τα χρόνια αλλοιώθηκαν τα κείμενα κ.τ.λ.».

Υποθέτω ότι σ’ αυτό οδηγήθηκαν όχι μόνο επειδή δεν έχουν άλλα δεδομένα για να συγκροτήσουν επιχειρήματα, αλλά και επηρεασμένοι από τον προτεσταντικό «ορθολογισμό» στη μελέτη της Βίβλου (δηλαδή φιλολογική μελέτη χωρίς τη θεία χάρη, που έχει οδηγήσει τους προτεστάντες επιστήμονες σε απίθανα συμπεράσματα, μακράν της πραγματικότητας). Λοιπόν, επειδή η Ορθοδοξία είναι ζωή, αυτό δεν είναι ορθόδοξος τρόπος έρευνας. Επιμένοντας ο καθένας στα δικά του, μάλλον δεν θα υπάρξει ποτέ κοινός τόπος συνεννόησης.

Κρίμα, γιατί οι ορθόδοξοι άγιοι (η έμπρακτη επαλήθευση της χριστιανικής διδασκαλίας περί σωτηρίας) είναι δίπλα σας. Αναζητήστε τους, κατ’ αρχάς, στα βιβλία (όσα μιλούν για σημερινούς αγίους) και κατόπιν στην πράξη (δε μπορώ να πω «αυτός είναι άγιος ή εκείνος», γιατί δε συνηθίζεται στην παράδοσή μας για ανθρώπους που ζουν ακόμη – μπορώ όμως να προτείνω π.χ. ένα έμπειρο ιερέα ή μοναχό για να του θέσετε αυτό το θέμα, ώστε να βάλετε μια αρχή: π.χ. π. Γεώργιος Μεταλληνός, π. Γεώργιος Ευθυμίου [καθηγητές της Θεολογικής Σχολής στο πανεπιστήμιο Αθηνών και οι δύο], π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος κ.λ.π.).

Στην αρχική «Επιστολή προς Έλληνες μουσουλμάνους», που δημοσιεύθηκε στο ίδιο φόρουμ, προς το τέλος, υπάρχουν κι άλλες αναφορές, ιδίως για ανθρώπου που ζουν εκτός Ελλάδος.

[Το απόσπασμα: Κλείνω το παρόν […] με μια πρόσκληση στα ζωντανά κέντρα της σύγχρονης χριστιανικής πνευματικότητας, μια επίσκεψη (ή σειρά επισκέψεων) στα οποία θα σας αποκαλύψει έναν ολόκληρο κόσμο σοφίας και αγάπης, που ασφαλώς αγνοείτε ότι υπάρχει στο χριστιανισμό (και οι απαρχές του αποτέλεσαν πηγή για το Ισλάμ). Τέτοια είναι τα μεγάλα μοναστικά κέντρα του Άθωνα, της Παλαιστίνης, της Ρωσίας (Όπτινα, Κίεβο, Βαλαάμ, Ντιβέγεβο κ.λ.π.), της Ρουμανίας (π.χ. μονή Πρισλόπ, μονή Παναγίας Ησυχαστρίας), της Σερβίας (π.χ. μονή Τσέλιε), της Φινλανδίας (π.χ. Βάλαμο) κ.λ.π., ενώ, για όσους δραστηριοποιούνται στην αγγλόφωνη δύση, κατάλληλη αφετηρία νομίζω πως θα ήταν:

• 
  
  η μονή του Τιμίου Προδρόμου στο Έσσεξ της Αγγλίας (Stavropegic Monastery to St John the Baptist, Essex), με την παράδοση του γέροντα Σωφρονίου Σαχάρωφ και πλούσιο εκδοτικό έργο, κατάλληλο για συνεπείς ερευνητές,
• 
  
  η Αδελφότητα του αγίου Γερμανού της Αλάσκας στην Καλιφόρνια (St Herman of Alaska Bratherhood, Platina, California), με την παράδοση του γέροντα Σεραφείμ Ρόουζ και επίσης πλούσιο εκδοτικό έργο, κατάλληλο για συνεπείς ερευνητές,
• 
  
  η μονή του αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα (St Anthony’s Greek Orthodox Monastery), με την παράδοση του γέροντα Εφραίμ Φιλοθεΐτη, που ζει ακόμη και μπορείτε να τον συναντήσετε εκεί.]

Όμως κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να κάνει αυτή την έρευνα – όλοι επαναλαμβάνουν το ίδιο motto: «να μελετήσουμε φιλολογικά τα αρχαία κείμενα, εκεί θα βρούμε την αλήθεια, όχι στους ανθρώπους που τη ζουν στο πετσί τους».

Αυτό για μένα είναι ακατανόητο.

2. Θεός: το μεγαλείο της δύναμης ή το μεγαλείο της αγάπης;

Από την αρχή της εισήγησής του ο Άχμεντ επιβεβαίωσε το προφανές: ότι κατά το Ισλάμ, ο Θεός δημιούργησε τους ανθρώπους «για να τον λατρεύουν».

Τόνισε βέβαια ότι λατρεία προς το Θεό είναι κάθε σεμνή και ενάρετη πράξη. Αυτή η ιδέα είναι ωραία και σοφή, αλλά και (όπως, επιτρέψτε μου, όλα τα καλά πράγματα στο Ισλάμ) είναι χριστιανικής προελεύσεως. Ο απόστολος Παύλος λέει: «είτε τρώτε, είτε πίνετε, είτε κάτι άλλο κάνετε, όλα να τα κάνετε για τη δόξα του Θεού» (Α΄ προς Κορινθίους, 10, 31). Γι’ αυτό και ο γάμος είναι για μας «μυστήριον μέγα» και τελετουργείται στην εκκλησία, γι’ αυτό κάνουμε το σταυρό μας σε κάθε στιγμή της καθημερινότητάς μας, όταν πέφτουμε για ύπνο κι όταν ξυπνάμε, όταν φεύγουμε από το σπίτι κι όταν επιστρέφουμε, όταν φεύγουν τα παιδιά μας από το σπίτι, όταν αρχίζουμε μια δουλειά κι όταν την τελειώνουμε, όταν η ζύμη είναι έτοιμη για να πλάσουμε τα ψωμιά, όταν βάζουμε το ψωμί στο φούρνο ή το τσουκάλι στη φωτιά κ.τ.λ. Όλα αυτά για μας είναι προσευχές, πράξεις λατρείας προς το Θεό. Το «Κύριε, ελέησον» και το «Δόξα τω Θεώ» είναι φράσεις που ο ορθόδοξος χριστιανός (εκείνος που ζει πραγματικά μέσα στην πνευματική του παράδοση, όχι ο αλλοτριωμένος και εκδυτικισμένος) χρησιμοποιεί αμέτρητες φορές, εντάσσοντάς τις στον καθημερινό του λόγο. «Το να φέρνεις στο νου σου το Θεό είναι πιο σημαντικό από το να αναπνέεις» γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τον 4^ο αι. μ.Χ., τρεις αιώνες πριν την εμφάνιση του Μωάμεθ.

Ο Άχμεντ όμως είπε και κάτι που δεν το περίμενα. Ότι ο Θεός στο Ισλάμ φέρεται να λέει: «Έκανα τον άνθρωπο έτσι, που να αμαρτάνει, για να έχω τη χαρά να τον βλέπω να επιστρέφει σε μένα (μετανοημένος)».

Ο Θεός λοιπόν, κατά το Ισλάμ, δημιούργησε τους ανθρώπους για να απολαμβάνει ο ίδιος. Να απολαμβάνει όχι μόνο τη λατρεία τους (Μας λένε: γιατί ο Θεός να «χρειάζεται» ένα Υιό; Εδώ ρωτώ: γιατί ο Θεός να επιθυμεί λατρεία; Γιατί γενικώς να επιθυμεί κάτι; Δεν είχε όλα όσα χρειαζόταν;), αλλά και τη χαρά να τους βλέπει να μετανοούν για τις πτώσεις τους και να του δίνεται η ευκαιρία να δείχνει μεγαλόψυχος και να τους συγχωρεί.

Η «αγάπη» λοιπόν που δείχνει ο ισλαμικός Θεός στους ανθρώπους δε μπορεί να υπερβαίνει την αγάπη που έχει κάποιος για τα παιχνιδάκια του. Περιέχει μάλιστα μια θεμελιώδη αντίφαση: αν ο Θεός δημιούργησε σκόπιμα τον άνθρωπο τέτοιο, που να αμαρτάνει, γιατί τον τιμωρεί όταν αμαρτήσει; Δε φταίει ο άνθρωπος, αλλά ο Θεός που τον έφτιαξε ατελή, για να… απολαμβάνει ο ίδιος τη μετάνοιά του! Ο άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος να μην αμαρτήσει – συν τοις άλλοις, αν κάποιος αγωνιστεί τόσο, ώστε να μην αμαρτήσει ποτέ (υποθετικά μιλώντας), κι αυτό είναι αμαρτία, γιατί στερεί από το Θεό την απόλαυση που τόσο λαχταρά, την ευκαιρία να τον συγχωρήσει και να… νιώσει μεγαλόψυχος.

Αντίθετα, κατά το χριστιανισμό, ο Θεός δημιούργησε τους ανθρώπους για να απολαμβάνουν εκείνοι, όχι ο Ίδιος. Να απολαμβάνουν τη θεία χάρη, που απλόχερα, δωρεάν και χωρίς καμιά δέσμευση τους παρέχει και τους κάνει μέτοχους της θεότητάς Του, θεούς κατά χάριν, θεία όντα, αγίους.

Τους έχει άλλωστε εξ αρχής δημιουργήσει κατ’ εικόνα και ομοίωσή Του, πράγμα που προφανώς το Ισλάμ δεν καταδέχεται να παραδεχτεί.

Στο Ισλάμ ο Θεός έχει το μεγαλείο της δύναμης και νοιάζεται κατά βάσιν για τον εαυτό του. Στο χριστιανισμό έχει το μεγαλείο της αγάπης και νοιάζεται αποκλειστικά και μόνο για το δημιούργημά Του, γι’ αυτό και γίνεται άνθρωπος και θυσιάζεται γι’ αυτό. Γι’ αυτό ο ισλαμικός Θεός ζητάει από τον άνθρωπο υποταγή (=Ισλάμ), ενώ ο χριστιανικός Θεός ζητάει από τον άνθρωπο αγάπη (και μάλιστα τον κρίνει για την αγάπη στο συνάνθρωπο, όχι στον Ίδιο το Θεό, κατά Ματθαίον 25, 31-46).

Αυτά έχουν άμεση σχέση με την αποκάλυψη του Χριστού ότι ο Θεός είναι Τριαδικός. Ο Τριαδικός Θεός δεν είναι μόνο «πάνω από τους ανθρώπους», όπως ο ισλαμικός, αλλά και πάνω από αυτούς (Πατήρ) και δίπλα τους (Υιός, που είναι και άνθρωπος, αδελφός μας – εκπλήρωση της προφητείας στο Δευτερονόμιο, 18, 18-19, για τον προφήτη «από τους αδελφούς σας»), αλλά και μέσα τους (Άγιο Πνεύμα). Γι’ αυτό μπορεί να είναι ταπεινός, Θεός αγάπη, Θεός που θυσιάζεται.

Όταν ρώτησα τον Άχμεντ «ο Θεός, κατά το Ισλάμ, αγαπάει περισσότερο τον εαυτό του ή τους ανθρώπους;», μου δήλωσε ότι αυτό είναι άγνωστο. Όχι, δεν είναι άγνωστο – αντίθετα, είναι προφανές: ο ισλαμικός Θεός αγαπάει ουσιαστικά μόνο τον εαυτό του και δημιούργησε τους ανθρώπους για να ευχαριστήσει τον εαυτό του. Τους αγαπά κι αυτούς, στο βαθμό που τον ικανοποιούν.

Στο χριστιανισμό επίσης είναι προφανές ότι ο Θεός αγαπάει περισσότερο τους ανθρώπους παρά τον εαυτό Του, γι’ αυτό και γίνεται άνθρωπος και θυσιάζεται για χάρη τους, ακόμη και για εκείνους που δεν θα Του το αναγνωρίσουν ποτέ (π.χ. οι μουσουλμάνοι αδελφοί μας).

Δε θα γράψω τις δικές μου εντυπώσεις από τη σύγκριση αυτή. Ας συλλογιστεί κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος ποια από τις δύο διδασκαλίες είναι πιο ταιριαστή στο Υπέρτατο Ον (η χριστιανική ή η ισλαμική), ποια είναι πιθανότερο να είναι αληθινή και, τελικά, ποια τον εκφράζει περισσότερο ώστε να την ακολουθήσει ως ελεύθερος άνθρωπος.

***

Τα παραπάνω εξηγούν γιατί στο Ισλάμ είναι τόσο εύκολο και συχνό, ακόμη και σήμερα, να δολοφονείται εκείνος που αλλάζει θρησκεία.

Εφόσον, κατά το Ισλάμ, σκοπός της ύπαρξης του ανθρώπου, δοσμένος από το Θεό, δεν είναι παρά να λατρεύει το Θεό, εκείνος που παύει να τον λατρεύει, και που φαίνεται αμετάπειστος σ’ αυτό (γι’ αυτό του δίνεται διορία τριών ημερών), ΔΕΝ έχει πια κανένα σκοπό στη ζωή. Είναι σίγουρο ότι δεν θα εκπληρώσει το σκοπό, «για τον οποίο τον έπλασε ο Θεός». Αφού ο Θεός δεν έπλασε τον άνθρωπο για χάρη του ανθρώπου, αλλά για χάρη του ίδιου του Θεού, ποιος ο λόγος να ζει ένας τέτοιος άνθρωπος; Κλαδέψτε τον λοιπόν, για να μην απολαμβάνει και δωρεάν τα δώρα του Θεού στον κόσμο (τροφή, φως, αέρα κ.τ.λ.).

Ο Άχμεντ τόνισε ότι «το Ισλάμ δεν ζητάει το θάνατο του άπιστου, όσες φορές αυτό συνέβη, συνέβη αντίθετα με τη διδασκαλία του Ισλάμ». Ακόμη κι έτσι, είναι εύκολο από μια τέτοια ιδέα για το Θεό να ξεφυτρώσει στον άνθρωπο η ιδέα της εξαφάνισης των αποστατών και των απίστων.

Είπε επίσης ο Άχμεντ: «Άλλωστε κατά καιρούς η Εκκλησία έχει κάνει χειρότερα». Ας το δούμε αυτό.

Η αρχαία Εκκλησία των πρώτων χιλίων χρόνων και στη συνέχειά της, η Ορθόδοξη, ΠΟΤΕ δεν θεσμοθέτησε το θάνατο των αμαρτωλών, απίστων, εξωμοτών κ.τ.λ. Χριστιανοί αυτοκράτορες το έκαναν, για πολιτικούς λόγους (θεωρούσαν τους αιρετικούς κίνημα διάσπασης του κράτους), και οι κάθε φορά άγιοι αντιδρούσαν σ’ αυτό! (Ισχύει το ίδιο για μουσουλμάνους σοφούς ή αγίους;). Υπενθυμίζω περιπτώσεις αντίδρασης, όπως του αγίου Μαρτίνου της Τουρ στην εκτέλεση του αιρετικού Πρισκιλιανού, του αγίου Θεοδώρου του Στουδίτη στο διωγμό κατά των παυλικιανών (που ήταν και πολιτικό κίνημα) από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Ραγκαβέ και στο θέμα της πιθανής απέλασης των Βουλγάρων προσφύγων στον Κρούμο, «πράγμα που γι’ αυτούς θα σήμαινε βέβαιο θάνατο», του αγίου Νείλου της Σόρα στο διωγμό των αιρετικών Ιουδαϊζόντων στη Ρωσία (16^ος αι.) κ.ά. Και σε κοινά πολιτικά εγκλήματα οι άγιοι αντέδρασαν: ο άγιος Αμβρόσιος Μιλάνου αρνήθηκε δημόσια να μεταλάβει τον αυτοκράτορα Μ. Θεοδόσιο, ο άγιος Φίλιππος της Μόσχας έλεγξε μέσα στο ναό τον εγκληματικό τσάρο Ιβάν τον Τρομερό (το πλήρωσε με τη ζωή του), ο άγιος Νικόλαος του Πσκωφ έδωσε ένα πιάτο ωμό κρέας στον ίδιο τσάρο, επίσης δημόσια, για να στηλιτεύσει τα εγκλήματά του, κ.τ.λ.

Η «Εκκλησία» που θέσπισε το θάνατο των αμαρτωλών, και στην οποία προφανώς αναφέρθηκε ο Άχμεντ, είναι ο καθολικισμός. Αυτός όμως δεν είναι Εκκλησία (πολύ περισσότερο, δεν είναι «Η Εκκλησία»), αλλά μια ολέθρια αίρεση, που διαστρέβλωσε το χριστιανισμό σε ΟΛΑ τα σημεία. Βλ. σχετικά http://www.oodegr.com/oode/papismos/papismos.htm και http://www.impantokratoros.gr/7A381BA7.el.aspx.

Μάλιστα οι παπικοί («καθολικοί») επιτέθηκαν με σφοδρότητα και ενάντια σε μας, τους ορθόδοξους. Βλ. π.χ. α) Την 4^η σταυροφορία (1204), που κατέληξε στην άλωση της ΚΠολης και τη λατινοκρατία, η οποία σε κάποιες περιοχές, όπως η Κρήτη, κράτησε 4 αιώνες (μέχρι την κατάληψή της από τους Τούρκους). β) Το διωγμό και την εξόντωση εκατοντάδων χιλιάδων ορθόδοξων Σέρβων (ίσως περισσότερων από ένα εκατομμύριο) κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από την ταξιαρχία παπικών Κροατών «Ουστάσα», με σκοπό να τους μεταστρέψουν από την ορθοδοξία στον καθολικισμό. Μη μου λες λοιπόν, αδελφέ, ότι «η Εκκλησία» έχει κάνει «χειρότερα από το Ισλάμ», γιατί ο λαός μου (οι Έλληνες, μα και οι ορθόδοξοι όλων των εθνών) έχει πάθει τα ίδια και από την ψεύτικη «Εκκλησία» που εννοείς και από το Ισλάμ.

Ο καθολικισμός (όπως και το Ισλάμ) θεώρησε φυσικό να θεσπίσει το θάνατο του αμαρτωλού, γιατί (όπως και το Ισλάμ) δεν καταλαβαίνει την Τριαδικότητα του Θεού. Δίνει έμφαση πρώτιστα στο ότι ο Θεός είναι Ένας, και μετά εξετάζει πώς είναι και Τριαδικός. Αντίθετα, η αρχαία Εκκλησία και η ορθοδοξία δίνει έμφαση πρώτιστα στο ότι ο Θεός είναι Τρία Πρόσωπα και μετά εξετάζει την ενότητά Τους (που είναι ενότητα αγάπης). Γι’ αυτό είναι ανεκτική στον «απέναντι» (αφού εκείνος κι εγώ είμαστε πρόσωπα σε μεταξύ μας σχέση, όπως και ο Θεός μας είναι Πρόσωπα σε μεταξύ Τους σχέση), ενώ ο καθολικισμός δεν είναι ανεκτικός, αφού ο Θεός του είναι κατ’ ουσίαν μόνος, δεν βρίσκεται σε ισότιμη σχέση με άλλον, όπως και ο Θεός του Ισλάμ.

«Πριν ο Θεός δημιουργήσει τον κόσμο, κανένα δεν αγαπούσε» είπε ο Άχμεντ σε ερώτηση ακροατή. «Εμείς λέμε ότι ο Θεός έχει αγάπη, όχι όπως οι χριστιανοί ότι ο Θεός ΕΙΝΑΙ αγάπη».

***

Είναι όμως αλήθεια ότι το Ισλάμ δεν ζητάει το θάνατο του εξωμότη;

Από το διαδίκτυο αλιεύω αυτά:

Από τη συλλογή «αυθεντικών αχαντίθ» που συνέταξε ο Ιμάμ al Bukhari, Τόμος 9, Βιβλίο 83, Αριθμός 17:

Διηγήθηκε ο Αμπντουλλάχ: Ο αγγελιαφόρος του Αλλάχ είπε: «το αίμα ενός μουσουλμάνου που ομολογεί ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να λατρεύεται εκτός απ’ τον Αλλάχ κι ότι εγώ είμαι ο αγγελιαφόρος του, δεν μπορεί να χυθεί παρά μόνο σε τρεις περιπτώσεις: Στην Κιζάς (ίση τιμωρία-ανταπόδοση) για φόνο, σ’ ένα πρόσωπο παντρεμένο που διέπραξε παράνομη σεξουαλική συνουσία και σ’ αυτόν που μεταστρέφεται από το Ισλάμ (τον αποστάτη) και αφήνει τους μουσουλμάνους».

Bukhari Τόμος 9, Βιβλίο 84, Αριθμός 57:

Διηγήθηκε ο Ικρίμα: «φέρανε στον Αλή μερικούς άθεους κι αυτός τους έκαψε. Τα νέα γι’ αυτό το γεγονός έφτασαν στον Ιμπν Αμπάς, που είπε: «Αν ήμουν στη θέση του, δεν θα τους είχα κάψει, γιατί ο αγγελιαφόρος του Αλλάχ το απαγόρευσε, λέγοντας: “μην τιμωρείτε κανέναν με την τιμωρία του Αλλάχ (φωτιά)”. Θα τους είχα σκοτώσει σύμφωνα με τη δήλωση του αγγελιαφόρου του Αλλάχ “όποιος αλλάξει την ισλαμική του θρησκεία, τότε σκοτώστε τον”».

Bukhari Τόμος 9, Βιβλίο 84, Αριθμός 64:

Διηγήθηκε ο Αλή: «… Χωρίς αμφιβολία άκουσα τον αγγελιαφόρο του Αλλάχ να λέει “στις έσχατες ημέρες θα εμφανιστούν κάποιοι νεαροί ανόητοι, που θα λένε τα καλύτερα λόγια, αλλά που η πίστη τους δεν θα πηγαίνει πέρα από το λαρύγγι τους (δηλαδή θ’ αφήσουν την πίστη) και θα βγουν από τη θρησκεία τους όπως ένα βέλος βγαίνει από το παιχνίδι. Έτσι, όπου τους βρείτε, σκοτώστε τους, γιατί όποιος τους σκοτώσει θα έχει ανταμοιβή την ημέρα της ανάστασης”».

***

Μια τέτοια θρησκεία, που τονίζει το «μεγαλείο της δύναμης» και ζητάει υποταγή των ανθρώπων στον παντοδύναμο Θεό και στον προφήτη του (βλ. π.χ. Κοράνι, σούρα 8, 1: «και υπακούτε στον Αλλάχ και στον απόστολό του, αν είστε πιστοί»· στ. 13: «όποιος αγωνίζεται (ενάντια) στον Αλλάχ και στον απόστολό του, ο Αλλάχ είναι αυστηρός στην τιμωρία»), εύκολα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολιτικούς σκοπούς. Και φυσικά αυτό έγινε. Είναι τυχαίο που το Ισλάμ είναι εγγενώς δομημένο έτσι, ώστε να προσφέρεται για πολιτική εκμετάλλευση; Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει με τον καθολικισμό. Όχι όμως με την ορθοδοξία, στην οποία δεν έχουμε ταύτιση κράτους και Εκκλησίας («άλλοι οι όροι της βασιλείας, άλλοι οι όροι της ιεροσύνης», άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, 4^ος-5^ος αι. μ.Χ.).

Άραγε, ούτε κι αυτό μπορεί να προβληματίσει ένα σκεπτόμενο μουσουλμάνο (ιδιαίτερα αν είναι πρώην ορθόδοξος χριστιανός) για την «αλήθεια» και την εγκυρότητα της θρησκείας του;

3. Ο Χριστός και η θανάτωση των αμαρτωλών

Ο Άχμεντ είπε κάποια στιγμή ότι, ενώ το Ισλάμ δε ζητάει το θάνατο του άπιστου, ο Χριστός τον ζητάει! Και τούτο, διότι στο Ματθ. 15, 1-9, λέει στους φαρισαίους ότι είναι υποκριτές, αφού, ενώ υποτίθεται ότι τηρούν ολόκληρο το μωσαϊκό νόμο, παραβαίνουν την εντολή που λέει ότι παιδί που κακολογεί τους γονείς του πρέπει να εκτελείται (και δεν παραδίδουν για εκτέλεση αυτά τα παιδιά). Αυτό, κατά τον Άχμεντ, σημαίνει ότι ο Χριστός ζήτησε να εκτελούνται τα παιδιά που κακολογούν τους γονείς τους. Άλλωστε, πρόσθεσε, ο Χριστός είπε ότι όλα στο μωσαϊκό νόμο πρέπει να εφαρμόζονται (βλ. Ματθ. 5, 17-19).

Εκεί ο Χριστός λέει, μεταξύ άλλων: «μέχρι να φύγουν (να παρέλθουν) ο ουρανός και η γη δε θα φύγει (δε θα παρέλθει) ένα γιώτα ή μία κεραία από το νόμο, μέχρι να γίνουν όλα» (στίχ. 18). Αυτό είναι το ερμηνευτικό κλειδί για την κατανόηση του κύρους που φαίνεται να αποδίδει ο Χριστός στο μωσαϊκό νόμο: ο νόμος έχει ισχύ «μέχρι να γίνουν όλα». Αν δε γίνουν όλα, ακόμη κι αν γκρεμιστούν ουρανός και γη δε θα καταργηθεί τίποτε από το νόμο. Και φυσικά, «μέχρι να γίνουν όλα», «όποιος λύσει μία ελάχιστη εντολή, και διδάξει έτσι τους ανθρώπους, θα ονομαστεί ελάχιστος στη βασιλεία των ουρανών, ενώ όποιος τηρήσει και διδάξει, θα ονομαστεί μέγας» (στ. 19).

Από τη στιγμή όμως που «θα γίνουν όλα», παύει η ισχύς του μωσαϊκού νόμου.

Η στιγμή που «έγιναν όλα» είναι η στιγμή της ανάστασης του Χριστού και, στη συνέχεια, της πεντηκοστής, με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος. Με αυτό εκπληρώνονται οι προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης. Γι’ αυτό το λόγο και οι χριστιανοί δεν δεσμευόμαστε καθόλου από το μωσαϊκό νόμο, αλλά μόνο από το «νόμο της χάριτος», δηλαδή τις εντολές που έδωσε προσωπικά ο Χριστός.

Το ότι ο νόμος, κατά το Χριστό, έχει ισχύ μόνο μέχρι την εποχή Του, μέχρι που Αυτός «πληρώνει» (ολοκληρώνει) το νόμο, φαίνεται από το ότι στον αμέσως επόμενο στίχο 20, ο Ίδιος ο Χριστός αντικαθιστά εντολές του μωσαϊκού νόμου με δικές Του! Και μάλιστα με το σχήμα: «Ακούσατε ότι ειπώθηκε στους αρχαίους… Εγώ όμως σας λέω» (όχι «τώρα ο Θεός σας λέει», όπως θα έλεγε κάθε προφήτης, αλλά «εγώ σας λέω»: μία από τις στιγμές όπου αποκαλύπτει τη θεϊκή του ιδιότητα).

Ας επανέλθουμε όμως στον ισχυρισμό του Άχμεντ για τη δήλωση του Χριστού στο Ματθ. 15, 1-9. Δηλαδή, κατ’ αυτόν, ο Χριστός ζητούσε το θάνατο των αμαρτωλών και εμείς οι χριστιανοί, με το να μη σκοτώνουμε, παραβαίνουμε τις εντολές του Χριστού! Αυτό φυσικά, ό,τι και να λέει ο Άχμεντ, δικαιολογεί τους μουσουλμάνους να σκοτώνουν, αφού δήθεν «και ο Χριστός το είπε»!...

Εδώ ο αδελφός μου ρητορεύει απλώς, νομίζοντας ότι θα μας αποστομώσει. Είναι φανερό ότι ο Χριστός δεν είχε φονικές τάσεις. Τους αμαρτωλούς τους συγχώρησε (π.χ. Λουκ. 7, 36-50, και 19, 1-10), τους ειδωλολάτρες τους θεράπευσε (Ματθ. 8, 5-13, και 15, 21-28), τους αιρετικούς και προδότες τους πλησίασε (Λουκ. 10, 25-37, Ιω. 4, 39-42) κ.τ.λ. Αυτό που είπε στους φαρισαίους, το είπε όχι για να τους προτρέψει να εκτελούν τα παιδιά, αλλά για να καταγγείλει την υποκρισία τους.

Ακόμη και στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός δεν τιμωρεί με θάνατο τους αμαρτωλούς γενικώς. Για την ακρίβεια, κατά κανόνα δεν τους τιμωρεί καθόλου. Αν τους τιμωρούσε, τότε θα έπρεπε να τιμωρεί συνεχώς τα εκατομμύρια ανθρώπους όλων των λαών της γης, που λάτρευαν δαίμονες, έκαναν ανθρωποθυσίες και οργιαστικές λατρείες, πετούσαν τα ανεπιθύμητα βρέφη, κούρσευαν πόλεις και χωριά, αφάνιζαν ολόκληρους πληθυσμούς κ.τ.λ. Δεν το έκανε. Τους άφησε να ζουν μέσα στην αλαζονεία τους, χωρίς να τους τιμωρεί, εκτός από ειδικές και εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως του κατακλυσμού του Νώε, του πύργου της Βαβέλ (που δεν τους σκότωσα, απλά τους άλλαξε τις γλώσσες) και των Σοδόμων και Γομόρρων (που θα τους άφηνε όλους να ζήσουν, ακόμη και χωρίς να μετανοήσουν, αν βρίσκονταν έστω και δέκα δίκαιοι σε όλη την πόλη).

Με θάνατο, κατ’ ουσίαν, τιμώρησε μόνο σκληρούς ειδωλολατρικούς λαούς που επιτέθηκαν στον Ισραήλ, το δικό Του λαό.

Στον παλαιό Ισραήλ δόθηκε νόμος που προέβλεπε τη θανατική ποινή, για να διατηρηθεί ο λαός καθαρός από τη σκληρή δαιμονολατρία των ειδωλολατρικών εθνών που τον περιστοίχιζαν. Έπρεπε να διατηρηθεί έτσι, για να υπάρχει ένας λαός πιστών στον αληθινό Θεό, και μέσα στο λαό αυτό να γίνει η ενανθρώπιση του Θεού. Αυτό έγινε μόνο με την προοπτική της σάρκωσης του Χριστού, ο Οποίος έσωσε τους προ Χριστού νεκρούς με την κάθοδό Του στον άδη (βλ. Α΄ επιστολή Πέτρου, 3, 18-20). Αλλιώς δεν είχε κανένα νόημα ούτε καν η ύπαρξη «περιούσιου λαού» - όλοι οι λαοί ανήκουν εξίσου στο Θεό.

Το Ισλάμ, που αποτελεί μια πλήρη παλινδρόμηση στον ιουδαϊσμό, με απόρριψη του έργου και της θείας φύσης του Χριστού, υιοθέτησε αυτές τις αρχαίες πρακτικές (θρησκευτικό νόμο με ποινές θανάτου), ξεχνώντας ή αγνοώντας ή αδιαφορώντας για το ότι στο χριστιανισμό ΔΕΝ ισχύουν. Ο Νομοθέτης του μωσαϊκού νόμου Θεός έδωσε σε μας ένα νέο νόμο, το νόμο της χάριτος, το νόμο της αγάπης, που δεν περιλαμβάνει σκοτωμούς.

Δεν είναι τυχαίο που ο Άχμεντ, ένας μουσουλμάνος, ερμήνευσε ως προτροπή σε φόνο τη φράση του Χριστού για τα παιδιά που κακολογούν τους γονείς τους, ενώ οι χριστιανοί ποτέ δεν σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσε να σημαίνει κάτι τέτοιο. Η διαφορετική αυτή προσέγγιση κάτι φανερώνει για το πνεύμα των δύο θρησκειών.

4. Ποιον αγαπάει περισσότερο ο Θεός;

Ο Άχμεντ με ρώτησε αν ο Θεός Πατέρας αγαπάει περισσότερο τον Υιό ή τους ανθρώπους. Είναι φανερό πού ήθελε να καταλήξει. Του απάντησα ότι η αγάπη του Θεού είναι μυστήριο αλλά, όσο μπορώ να μιλήσω γι’ αυτήν, θα έλεγα ότι δε μπορεί να υπάρξει σύγκριση. Ο Πατέρας αγαπάει άπειρα τον Υιό (και το Άγιο Πνεύμα) και άπειρα και τους ανθρώπους. Δύο άπειρα μεγέθη δεν είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους. Προσθέτω τώρα –μου διέφυγε τότε– ότι δύο άπειρα μεγέθη είναι μάλλον ίσα: είναι και τα δύο (όχι απλώς πολύ μεγάλα, αλλά) άπειρα.

Ωστόσο ο Τριαδικός Θεός, συνολικά, είναι φανερό ότι αγαπάει περισσότερο τους ανθρώπους παρά τον εαυτό Του, όπως είπαμε και πιο πάνω. Και πρέπει να πούμε (είπα στον Άχμεντ) ότι η θυσία του Υιού (που έγινε οικειοθελώς από πλευράς Του και όχι εξαναγκαστικά) δεν φανερώνει έλλειψη αγάπης από τον Πατέρα, γιατί ο Πατέρας συμπάσχει κατά την οδύνη του Υιού, αφού Τον αγαπά. Αυτό είναι αγάπη: το να συγχαίρεις και να συμπάσχεις.

Τότε ο αδελφός με ρώτησε πώς μπορεί να λέμε ότι ο Θεός πάσχει. Αυτό δεν αντίκειται στην τελειότητα του Θεού; Το να πάσχεις σημαίνει ατέλεια.

Η ιδέα αυτή φυσικά είναι γνωστή πλατωνική και ίσως ο Μωάμεθ την άντλησε από πλατωνίζοντες μυστικιστικούς κύκλους της εποχής του. Ενισχύει τη διαπίστωση ότι ο ισλαμικός Θεός είναι ανίκανος να αγαπήσει πραγματικά – το θεωρεί «ατέλεια». Δεν θεωρεί όμως ατέλεια να οργίζεται κατά των αμαρτωλών και να τους τιμωρεί στην κόλαση ή να οδηγεί τα στρατεύματα των «πιστών του» σε νικηφόρες μάχες. Αυτά είναι για μας ατέλειες ανάξιες του Θεού. Το να πάσχει από αγάπη για τον πλάσμα Του δεν το θεωρούμε ανάξιο, αλλά αντάξιο του Θεού. Και φυσικά χαίρομαι που έχω ένα τέτοιο Θεό. Ας ακολουθήσει κάθε άνθρωπος την ιδέα περί Θεού που επιλέγει η καρδιά του.

Εξυπακούεται ότι ο χριστιανικός Θεός «δεν ελέγχει τα πάντα», όπως επισημαίνει ο Άχμεντ ότι τον πληροφόρησα. Αν τα έλεγχε, δε θα υπήρχε πόνος, αδικία και θάνατος στον πλανήτη, όμως ούτε και ίχνος ελευθερίας στον άνθρωπο. Ο Θεός θα μπορούσε εύκολα να ελέγξει τα πάντα, ως παντοδύναμος, αλλά ο Ίδιος παραιτείται από την παντοδυναμία Του, για να παραχωρήσει έδαφος στην ελευθερία του ανθρώπου, του δημιουργήματός Του (διδάσκοντας και τον άνθρωπο να παραιτείται λόγω αγάπης από αυτά που του επιτρέπει τη δύναμή του και να μην τη στρέφει κατά του άλλου, ακόμη κι όταν το μπορεί). Έτσι, απαντάει στο πρόβλημα της κακίας, του πόνου, του θανάτου κ.τ.λ., όχι δυναμικά (τσακίζοντας τους κακούς) αλλά με μια πρόσκληση: καλεί τον καθένα να μην πολεμήσει, αλλά να γίνει θύμα (όπως κι Εκείνος έγινε θύμα στο σταυρό) και μέσα από την οδύνη να καλλιεργήσει την αγάπη και την πίστη. Έτσι αυτή η οδύνη γίνεται μαρτύριο γι’ αυτόν και τον οδηγεί στην αγιότητα.

[Στην ομιλία αναφερθήκαμε στους αγίους πρίγκηπες της Ρωσία Μπόρι και Γκλεμπ, που αρνήθηκαν να πολεμήσουν τον αδελφό τους και προτίμησαν να πεθάνουν (1015 μ.Χ.). Να προσθέσουμε εδώ ότι ο άγιος Βονιφάτιος της Γερμανίας, το 754 μ.Χ., όταν δέχτηκε επίθεση βαρβάρων στα δάση πέραν του Ρήνου, αρνήθηκε να αμυνθεί και σκέπασε απλά τον εαυτό του με το χειρόγραφο του ευαγγελίου. Τέτοιες περιπτώσεις αρχαίων χριστιανών και ορθόδοξων αγίων υπάρχουν πολλές.]

Βέβαια η επαναστατική αυτή αντίληψη περί Θεού είναι σκανδαλώδης τόσο για τους αρχαίους Ρωμαίους όσο και για τους βεδουίνους του 7^ου αιώνα, τους Τούρκους που τους ακολούθησαν και γενικά όλους τους πολεμικούς λαούς. Γι’ αυτό οι βεδουίνοι, οι Τούρκοι κ.λ.π. καταλάβαιναν περισσότερο τον ισλαμικό Θεό, που τους οδηγεί σε νικηφόρες μάχες, παρά το χριστιανικό, που νικάει με το να ηττηθεί. Έτσι, τσίμπησαν το δόλωμα και υποτάχτηκαν στον «παντοδύναμο Αλλάχ».

Ο Θεός οδηγεί ενίοτε σε νικηφόρες μάχες τους χριστιανούς, όταν απειλείται η ελευθερία τους ή όταν παλεύουν για να την ανακτήσουν. Όμως αυτό είναι η κατώτερη μορφή αγώνα στο χριστιανισμό και γίνεται απλά ανεκτός, λόγω της ανθρώπινης αδυναμίας, όχι αποδεκτός. Η ανώτερη μορφή αγώνα είναι το μαρτύριο: να μην πολεμήσεις και να μη χύσεις εχθρικό αίμα, αλλά να προτιμήσεις να σε σκοτώσουν, ξέροντας ότι δεν υπάρχει θάνατος αφού ο Χριστός σε περιμένει στην άλλη πλευρά. Η συμμετοχή στη μάχη καταξιώνεται όχι για να εξοντώσεις τον εχθρό, ούτε για να δοξαστείς, ούτε φυσικά και για να «δοξαστεί ο Θεός», αλλά μόνο για να θυσιάσεις τη ζωή σου από αγάπη προς τους άμαχους.

Μέσα στην ιστορία οι ορθόδοξοι λαοί, αιώνες σκλαβωμένοι σε ποικίλους εχθρούς, με κυριότερους τους μουσουλμάνους, συχνά αυτά τα ξεχάσαμε και, σα να ήμασταν αρχαίοι Έλληνες, σφάξαμε με χαρά τους εχθρούς μας, τραγουδήσαμε τις σφαγές τους και εξυμνήσαμε ως ήρωες τους μεγάλους πολεμιστές. Αυτό το έκανε ο λαός, μέσα στην αμαρτωλότητά του (αγαπημένος και αμαρτωλός, όπως όλοι μας), όχι οι άγιοι. Και δεν είναι τυχαίο ότι τους χριστιανούς που σκοτώνονται στον πόλεμο, ακόμη κι αν είναι αμυντικός ή απελευθερωτικός, δεν τους θεωρούμε μάρτυρες και δεν τους τιμάμε ως αγίους, αλλά τους κάνουμε μνημόσυνα και προσευχόμαστε ΥΠΕΡ της σωτηρίας τους, διότι (αφού πέθαναν σκοτώνοντας ανθρώπους) η σωτηρία τους δεν είναι σίγουρη. Ως μάρτυρες τιμάμε μόνο εκείνους που σκοτώθηκαν για τη χριστιανική τους πίστη χωρίς να πολεμήσουν και χωρίς να αφαιρέσουν τη ζωή των εχθρών τους.

5. Ο παράδεισος, η «αλληγορία» και το δόλωμα

Όταν ρώτησα τον Άχμεντ για τα Ουρί του παραδείσου, απάντησε ότι δε θα έπρεπε να μας σκανδαλίζει το να κάνουμε σεξ στον παράδεισο, αφού: α) οι βασιλείς Δαβίδ και Σολομώντας είχαν εκατοντάδες γυναίκες, ενώ β) ο ίδιος ο Χριστός είπε την παραβολή των δέκα παρθένων (που περιμένουν το «νυμφίο» = το γαμπρό), δηλαδή, κατά τον Άχμεντ, μια «πολυγαμική παραβολή» (είναι στο Ματθ. 25, 1-13).

Για το β έχω να πω ότι κάνει λάθος. Οι δέκα παρθένες της παραβολής ήταν μέλη της συνοδείας της νύφης, που είχαν βγει να «προϋπαντήσουν» το νυμφίο για να τον συνοδεύσουν στο σπίτι, όπου θα γινόταν ο γάμος. Δεν ήταν νύφες – εξάλλου, από πότε οι νύφες βγαίνουν μόνες τους να περιμένουν το γαμπρό και δεν τις παραδίδει ο κηδεμόνας τους;

Οι πέντε από τις παρθένες δεν είχαν μαζί τους απόθεμα λαδιού κι έτσι μέσα στη νύχτα έσβησαν «οι λαμπάδες τους». Μέχρι να πάνε να αγοράσουν, ήρθε ο νυμφίος (ο Χριστός – που θα μας καλέσει στον παράδεισο κατά το θάνατό μας, δηλ. στο «γάμο»), δεν τις είδε, μπήκε μέσα και έκλεισε η πόρτα. Μετά ήρθαν, χτυπούσαν, αλλά ήταν πια αργά. Το νόημα της παραβολής είναι ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι για την ώρα του θανάτου, επειδή δεν ξέρουμε πότε θα έρθει.

Η παραβολή αυτή είναι ακόμη μια απόδειξη ότι, για το χριστιανισμό, η κόλαση δεν είναι τιμωρία, αλλά αυτοαποκλεισμός (έστω και για λόγους ανοησίας), που μας αφήνει έξω από τον παράδεισο. Σε καμία περίπτωση δεν είναι «πολυγαμική παραβολή».

Όσο για το α, έχω να παρατηρήσω ότι, όταν η Βίβλος λέει ότι οι άγιοι αυτοί βασιλείς αμάρτησαν, οι μουσουλμάνοι ερμηνευτές την κατηγορούν ότι τους συκοφαντεί. Όταν όμως λέει ότι είχαν εκατοντάδες γυναίκες, την πιστεύουν!... Πώς γίνεται αυτό;

Η πολυγαμία των λαών γενικώς, ακόμη και των αρχαίων Εβραίων βασιλιάδων, είναι κατάσταση πτωτική. Παρατηρείται στον κόσμο μετά (και εξαιτίας) του προπατορικού αμαρτήματος. Και δεν οφείλεται «στο πλήθος των γυναικών έναντι λίγων ανδρών», όπως ισχυρίζεται ο Άχμεντ στο μπλογκ του και άλλοι αδελφοί, αλλά καθαρά και μόνο στην κοινωνική κυριαρχία των ανδρών έναντι των γυναικών. Αλλιώς, δείξτε μας παραδείγματα γυναικών που πήραν πολλούς άνδρες ταυτόχρονα (πολυανδρία) σε κοινωνίες ανδρικής πολυγαμίας (πολυγυνίας), π.χ. στο Ισλάμ.

Στην κατάσταση που προκύπτει από τη θεία χάρη (εν Χριστώ, όπου θεραπεύονται οι συνέπειες του προπατορικού αμαρτήματος), ο γάμος γίνεται ανάμεσα σε έναν άνδρα και μία γυναίκα. Ο Θεός το καθόρισε και το ευλόγησε αυτό, δημιουργώντας εξ αρχής έναν άνδρα και μία γυναίκα, όχι πολλές γυναίκες για έναν άνδρα.

Στο χριστιανισμό ο γάμος είναι η τέλεια ένωση του ενός άνδρα και της μίας γυναίκας, που γίνονται ένας άνθρωπος, διά της χάριτος του αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό ο γάμος για μας είναι «μυστήριον μέγα» (Παύλος). Η ένωση αυτή είναι επίγειο αντίτυπο της ενότητας της Αγίας Τριάδας και αποσκοπεί στην καλλιέργεια της ταπεινής αγάπης για την επίτευξη της αγιότητας. Η ηδονή, αλλά ακόμη και η τεκνογονία, είναι δευτερεύοντα (θετικά βεβαίως και ευλογημένα) αποτελέσματα. Για να γίνει πιο κατανοητό, λέω ότι αποτυχημένος γάμος δεν είναι εκείνος, όπου ο/η σύζυγος λόγω ανικανότητας ή ατυχήματος δεν μπορεί να παράσχει ηδονή στον/στην σύζυγο, ούτε και ο γάμος όπου το ζεύγος δεν μπορεί να κάνει παιδιά (αυτό θα ίσχυε αν η ηδονή και τα παιδιά ήταν Ο ΣΚΟΠΟΣ του γάμου). Αποτυχημένος γάμος είναι εκείνος, όπου οι σύζυγοι παραμένουν εγωιστές και αποτυγχάνουν να ενωθούν στον ισόβιο σύνδεσμος της αγάπης που θα τους φέρει κοντά στο Θεό.

Είναι φανερό ότι σήμερα (εποχή ραγδαίας αποστασίας από το χριστιανισμό) ίσως η πλειοψηφία των γάμων ανήκει στους αποτυχημένους γάμους, αν και μόνο ο Θεός μπορεί να το κρίνει με βεβαιότητα αυτό. Ωστόσο είναι επίσης, νομίζω, φανερό, γιατί στο χριστιανισμό είναι αδιανόητη η πολυγαμία, ακόμη κι αν υπάρχει «έλλειψη» προσώπων του ενός φύλου.

Σημ. Στην ιστορία βέβαια έχουν υπάρξει αναρίθμητοι επιτυχημένοι γάμοι, με τη χριστιανική έννοια. Για μερικά από τα πιο γνωστά παραδείγματα (γάμοι όπου οι σύζυγοι αγίασαν ή και ανάθρεψαν παιδιά αγίους) βλ. εδώ: http://vardavas.blogspot.com/2009/09/blog-post_990.html.

Στη συνέχεια όμως ο Άχμεντ μού είπε το εξής απίστευτο, που ακυρώνει ολόκληρο το Κοράνι: Μην ξεχνάς, μου λέει, σε ποιους απευθύνθηκε ο Μωάμεθ. Έτσι έπρεπε να μιλήσει στους βεδουίνους του 7^ου αιώνα. Δηλαδή, του λέω, μπορεί να είναι αλληγορία αυτά; Μου απαντά: ναι, έχουμε πολλές αλληγορικές διδασκαλίες του Προφήτη (βλ. το βίντεο με τις ερωτήσεις, γύρω στο λεπτό 9΄ και στο 11΄50΄΄).

Αυτές οι περιγραφές του παραδείσου όμως δεν είναι λόγια «του Προφήτη» αλλά του Κορανίου. Επομένως, το Κοράνι είναι κατασκευασμένο από το Μωάμεθ, όπως έπρεπε, για να μπορεί να το απευθύνει στο συγκεκριμένο ιστορικό χώρο και χρόνο! Σημειωτέον ότι ο Άχμεντ το είπε αυτό, όταν το θέμα ήταν οι περιγραφές του παραδείσου, όχι γενικά ο τρόπος εκφοράς του ισλαμικού κηρύγματος. Μου επιτρέπει λοιπόν να υποθέσω με βεβαιότητα ότι αναφέρεται ακριβώς σε αυτό το θέμα.

Αν τώρα ο Άχμεντ «μου τα γυρίσει» και πει ότι έσφαλε στις εκφράσεις του (πράγμα επιτρεπτό σε μια ελεύθερη συζήτηση) και ότι εννοούσε «διδασκαλίες του Κορανίου», όχι του Μωάμεθ, πάλι αποκαλύπτεται ότι το Κοράνι δεν είναι «ο αιώνιος και αναλλοίωτος λόγος του Θεού», αλλά υπόκειται στις συγκεκριμένες ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες, υπό τις οποίες γράφτηκε. Λέει αυτά που λέει, όπως τα λέει, επειδή μιλάει στο συγκεκριμένο ιστορικό χώρο και χρόνο.

Το ότι το Κοράνι δεν είναι (δεν μπορεί να είναι) αιώνιο και αναλλοίωτο φαίνεται και από το ότι κάνει τόσες αναφορές στα περιστατικά της εποχής του, όπως στην ίδια την παράδοσή του στο Μωάμεθ, στην αντιμετώπισή του από τους άλλους κ.τ.λ., ακόμη και από το ότι αφηγείται ιστορίες της Βίβλου, έστω και παραλλαγμένες. Αυτά δε μπορεί να αποτελούν τον «αιώνιο λόγο του Θεού», ο οποίος, αφού είναι «αιώνιος», υπάρχει ακριβώς ίδιος από πριν τη δημιουργία του σύμπαντος. Ασφαλώς οι μουσουλμάνοι αδελφοί μας δεν το βλέπουν αυτό, για την ακρίβεια κλείνουν τα μάτια, ώστε να μην το δουν, και εφευρίσκουν κάποιες απαντήσεις για να παρακάμψουν το ζήτημα. Απαντήσεις μπορεί να εφεύρει ο καθένας για οποιοδήποτε θέμα θέλει, ιδίως αν είναι θεωρητικό ή αφορά αρχαία γεγονότα. Εντάξει. Ας προβληματιστεί ο καθένας κατά την κρίση του.

Ας επισημάνουμε εδώ και ότι η ισλαμική εσχατολογία αλλάζει τελείως αν οι περιγραφές του παραδείσου δεν είναι κυριολεκτικές αλλά αλληγορικές. Θα ήθελα να γνωρίζω αν υπάρχουν αρχαίοι ή μεσαιωνικοί μουσουλμάνοι διδάσκαλοι, που να τις ερμήνευσαν έτσι, είναι αυτό είναι επινόηση της εποχής μας, για να αντιμετωπίσουν τα προφανή ερμηνευτικά προβλήματα.

Ας κλείσω αυτό το θέμα αναφέροντας κάτι βασικό. Η πείρα των χριστιανών όλων των εποχών, ιδιαίτερα των αγίων, μάς βοηθάει να ελέγξουμε την εγκυρότητα των συγκεκριμένων περιγραφών του παραδείσου.

Έρχεται ένα πνεύμα και λέει στους ανθρώπους: «Είμαστε ο Θεός. Είμαστε ένας και όχι πολλοί, αλλά μιλάμε στον πληθυντικό, για να δείξουμε το μεγαλείο της δύναμής μας [πρβ. Λουκ. 8, 30]. Υποταχτείτε σε μας και λατρέψτε μας. Αν δεν το κάνετε, θα σας τιμωρήσουμε στην κόλαση. Αν το κάνετε, θα απολαύστε ποταμούς από γάλα και κρασί, όμορφες μαυρομάτες για “νόμιμο σεξ” (με νόμους που καθορίζουμε εμείς) και “έφηβους αιώνια δροσερούς” (!!) που θα σας υπηρετούν» (Κοράνι, βλ. σούρα 47, 15, σούρα 56, 15-38).

Ηδονές λοιπόν, γήινες ηδονές. Τι τους θέλει τους όμορφους έφηβους ο αγαθός μουσουλμάνος στον παράδεισο; Μόνο για λόγους καλαισθησίας; Δεν το σχολιάζω. Το πνεύμα αυτό δελεάζει τους ανθρώπους με τέτοιο δόλωμα. Είναι ακριβώς το ίδιο δόλωμα που χρησιμοποιεί από αρχαιοτάτων χρόνων ο εχθρός (διάβολος), για να μας πείσει να κάνουμε το θέλημά του, δηλαδή να διαπράξουμε την αμαρτία: η ηδονή. Ο διάβολος είναι ο τέλειος χειριστής του δολώματος της ηδονής. Αντίθετα, ο Θεός δεν δελεάζει τους ανθρώπους με γήινες ηδονές – αντίθετα, τους προετοιμάζει για διωγμούς, πόνο, θυσίες, υποσχόμενος αμοιβές του τύπου «θα βρίσκεστε μέσα μου», «στη βασιλεία μου», «στη χαρά μου».

Αφήνω τώρα κάθε σκεπτόμενο αναγνώστη να συμπεράνει μόνος του ποιος κρύβεται πίσω από το πνεύμα αυτό: ο Θεός ή ο εχθρός;

6. Επίγνωση ή τυφλή υπακοή;

Ο χριστιανισμός είναι πραγματική λογική θρησκεία και όχι το Ισλάμ. Στη θρησκευτική μας ζωή, εμείς ξέρουμε γιατί καλούμαστε κάνουμε ό,τι κάνουμε. Παραθέτω σχετικό απόσπασμα της ομιλίας μου: «Για να μπορέσω λοιπόν να αγαπήσω το Θεό και το συνάνθρωπο (όποιος κι αν είναι), πρέπει η νοερή καρδιά μου να είναι καθαρή από αυτά που με εμποδίζουν να αγαπήσω. Δηλαδή από τα «πάθη», αυτά που μου προκαλούν ψυχική εξάρτηση: τον εγωισμό, τη φιλοχρηματία, τη φιληδονία κ.τ.λ. Όλη η ζωή και η ασκητική προσπάθεια του χριστιανού (το ότι νηστεύει, προσεύχεται, πηγαίνει στην εκκλησία, εξομολογείται, μεταλαβαίνει Σώμα και Αίμα Χριστού κ.τ.λ.) αποσκοπεί σ’ αυτό: όχι να πείσει το Θεό ότι Τον πιστεύει και Τον υπακούει, για να «εξασφαλίσει» τον παράδεισο ως ανταμοιβή, αλλά να προσελκύσει μέσα του τη θεία χάρη (την αγαθή ενέργεια του Θεού), που θα τον βοηθήσει να διευρύνει τη νοερή καρδιά του και να περιλάβει σ’ αυτήν όσο το δυνατόν περισσότερους – χωρίς τη βοήθεια του Θεού είναι ακατόρθωτο αυτό το έργο, γιατί, εκτός από τα πάθη που έχω μέσα μου και τους ανθρώπους που θα με πληγώνουν, καραδοκεί και ο εχθρός (δηλ. ο διάβολος)».

Μια πιο αναλυτική παρουσίαση αυτού του θέματος βλ. εδώ: http://vardavas.blogspot.com/2010/01/blog-post_22.html.

Επειδή ζούμε σε εποχή παρακμής (το Ισλάμ –κατά τους σύγχρονους δυτικούς μουσουλμάνους– προφανώς ζει σε τέτοια κατάσταση από αιώνες, γι’ αυτό κατέληξε στην Τουρκοκρατία και σε μαζικές βαρβαρότητες), πιθανόν ως ορθόδοξοι να μην ακούσατε ποτέ τέτοια πράγματα. Όμως υπάρχουν στη θεολογία της Εκκλησίας και προορίζονται για τη γνώση και επίγνωση του χριστιανού.

Όταν όμως ρώτησα τον Άχμεντ γιατί έχουν σημασία για τη σωτηρία η περιτομή, οι πέντε στύλοι του Ισλάμ και τα άλλα στοιχεία της μουσουλμανικής θρησκευτικότητας, με αιφνιδίασε απαντώντας: «Είναι έτσι γιατί ο Θεός το θέλησε. Το Κοράνι λέει “ακούτε και υπακούτε, όχι να ακούτε και να παρακούτε” κι εμείς κλείνουμε τα μάτια και εμπιστευόμαστε το Θεό».

Η απάντηση αυτή δεν συνάδει με την επιμονή του ότι πρέπει «να ερευνούμε τη θρησκεία ορθολογικά» και με την ψευδαίσθησή του ότι ο ίδιος είναι ορθολογιστής.

Ο ίδιος ο Άχμεντ και αργότερα κάποιος από το ακροατήριο προσπάθησαν να υποστηρίξουν την περιτομή, λέγοντας ότι «ιατρικά έχει αποδειχθεί ότι είναι ό,τι πιο υγιεινό μπορεί να κάνει ο άνθρωπος, γιατί τον προστατεύει μέχρι και από καρκίνο» κ.τ.λ. Αυτό όμως δεν είναι κάτι που σχετίζεται με τη σωτηρία του ανθρώπου. Και η θρησκευτική ζωή του μουσουλμάνου δεν περιλαμβάνει μόνο την περιτομή.

Η «τυφλή υπακοή στο Θεό» είναι αξιέπαινη, αλλά ενέχει τον κίνδυνο παραπλάνησης. Όταν δε γνωρίζεις γιατί «ο Θεός σου ζητάει» αυτό που σου ζητάει, κινδυνεύεις από δήθεν πνευματικούς αρχηγούς, που με πρόφαση το θέλημα του Θεού μπορούν να στρέψουν το λαό προς το δικό τους θέλημα.

Σχετικό με τα παραπάνω είναι και αυτό: κάποια χριστιανή ακροάτρια ρώτησε τον Άχμεντ αν το Ισλάμ διδάσκει την ταπείνωση. Απάντησε ότι αυτό είναι φανερό ακόμη και από τον τρόπο που προσεύχονται οι μουσουλμάνοι. Δεν παρενέβην τότε, για να μην παραβώ τους κανόνες της συζήτησης (άμεσος διάλογος ομιλητή-ακροατή), τώρα όμως προσθέτω το εξής: το Ισλάμ διδάσκει καταφανώς την ταπείνωση του ανθρώπου μπροστά στο Θεό, όμως ο χριστιανισμός διδάσκει την ταπείνωση μπροστά στο συνάνθρωπο. Ο Χριστός δεν ζητάει από τον άνθρωπο υποταγή, αλλά αγάπη. Ως χριστιανός, δεν καλούμαι να υποταχθώ στο Χριστό, αλλά να συνταχθώ με Αυτόν, και αυτή την υπόσχεση δίνουμε κατά το βάπτισμα.

Το προσκυνηματικό γονάτισμα κατά την προσευχή το έχουμε και στο χριστιανισμό (προαιρετικό, όχι υποχρεωτικό), αν και σε διαφορετικό «ύφος» από το ισλαμικό. Ο ιερέας γονατίζει κατά την τέλεση της θείας Μετάληψης, όλοι γονατίζουμε ενώπιον του Σώματος του Χριστού κατά την προηγιασμένη θεία λειτουργία (τη Μεγάλη Σαρακοστή, δηλ. την περίοδο νηστείας που μας οδηγεί στο Πάσχα), γονατίζουμε την ημέρα της Πεντηκοστής κ.τ.λ., καθώς και όποιος θέλει γονατίζει κατά την προσωπική του προσευχή ή και κάνει «μετάνοιες» (γονατίζει και ξανασηκώνεται). Σημαντικό: δεν γονατίζουμε στην προσευχή μας κάθε Κυριακή και από την ημέρα του Πάσχα μέχρι την Πεντηκοστή, για να θυμόμαστε ότι ο Χριστός μας ελευθέρωσε (από το διάβολο, που μας είχε υποχείριους με την αμαρτία και τον αιώνιο θάνατο χωρίς ανάσταση – που καταργήθηκε με την ανάσταση του Χριστού). Αυτό δίνει ένα ανεκτίμητο μήνυμα, ιδίως σε περιόδους δουλείας: ο χριστιανός καλείται από την ίδια την Εκκλησία σε συγκεκριμένες περιόδους να μη γονατίζει ενώπιον του Θεού, αλλά να στέκεται όρθιος απέναντί Του, για να θυμάται ότι είναι ελεύθερος.

«Ο Χριστός μάς ελευθέρωσε. Μείνετε λοιπόν ελεύθεροι και μην ξαναπέσετε στο ζυγό της δουλείας» γράφει ο απόστολος Παύλος. Ο Θεός κάλεσε τους ανθρώπους «επ’ ελευθερία» και η ελευθερία αυτή πραγματοποιείται όταν υπηρετούμε (όχι το Θεό αλλά) ένας τον άλλον διά της αγάπης (προς Γαλάτας, κεφ. 5, στίχ. 1, και από το στ. 13 και κάτω). Πόσο χαίρομαι που είμαι χριστιανός! Δόξα τω Θεώ…

7. Το πεπρωμένο

Ρώτησα τον Άχμεντ για το κισμέτ. Τον όρο μάλλον δεν τον θεώρησε δόκιμο, ως τουρκικό, αλλά συμβιβαστήκαμε με τον ελληνικό όρο «πεπρωμένο».

Ο Θεός λοιπόν, κατά το Ισλάμ, έχει γράψει τι θα συμβεί στη ζωή σου κατά το θέλημά του. Εσύ όμως θα αξιοποιήσεις κάθε τι που σου στέλνει ο Θεός (π.χ. πλούτο) είτε ενάρετα είτε αμαρτωλά.

Καλά ώς εδώ. Όμως, κατά το Ισλάμ, ο Θεός έχει επίσης γράψει και την ώρα και τον τρόπο θανάτου σου. Αυτό, είπα στον Άχμεντ, συνεπάγεται ότι ο φονιάς σου δεν αμαρτάνει, αλλά εκπληρώνει το θέλημα του Θεού. Διότι δεν μπορεί ο Θεός να θέλει να πεθάνεις από φόνο, αλλά να μη θέλει να σε σκοτώσει κάποιος. Αφού λοιπόν θέλει να σε σκοτώσει κάποιος, πώς τιμωρεί αυτόν που σε σκοτώνει και έτσι εκπληρώνει το θέλημά του;

Επίσης, προφανέστατα, αν κανείς δεν επιθυμούσε να σε σκοτώσει, αλλά ο Θεός επιθυμούσε να πεθάνεις από φόνο, θα παρακινούσε ο ίδιος κάποιος να σε σκοτώσει. Αυτόν στη συνέχεια θα τον τιμωρούσε ή όχι;

Ο Άχμεντ έδειξε να μην καταλαβαίνει το λογικό και ηθικό άτοπο. Στην εκδήλωση δεν επέμεινα περισσότερο, γιατί ήδη είχαμε χρονοτριβήσει. Τώρα όμως θα δώσω ένα παράδειγμα (η παροχή πρόσθετου υλικού εδώ δεν είναι «ύπουλη» έναντι του Άχμεντ, γιατί είχαμε συμφωνήσει να συνεχίσουμε τη συζήτηση στο διαδίκτυο – μπορεί να απαντήσει ο ίδιος, είτε εδώ είτε στο μπλογκ του).

Ο Μωάμεθ, απ’ όσο ξέρω, δίδαξε την περί πεπρωμένου διδασκαλία μετά την τραγική ήττα του στρατού του στη μάχη του Οχόντ το 625 μ.Χ. Τότε ενθάρρυνε τους πολεμιστές του, διακηρύσσοντας ότι καθένας πεθαίνει την ώρα που είναι γραμμένο, είτε βρίσκεται στη μάχη είτε στο κρεβάτι του. Επομένως ήταν θέλημα του Θεού να θανατωθούν τόσες εκατοντάδες μουσουλμάνοι σ’ εκείνη τη μάχη. Οι άνθρωποι επομένως, που θανάτωσαν τους μουσουλμάνους με τα όπλα τους, τους θανάτωσαν επειδή ο Θεός ήθελε να πεθάνουν κι όχι επειδή το ήθελαν οι ίδιοι (οι αντίπαλοι του Μωάμεθ). Εξάλλου, αν τους θανάτωσαν επειδή το ήθελαν οι ίδιοι, τότε πρέπει να παραδεχτούμε ότι κατά το Ισλάμ ο Θεός «δεν ελέγχει τα πάντα», όπως μου καταμαρτυρεί ο Άχμεντ ότι ισχυρίζομαι για το χριστιανικό Θεό.

Άρα αυτοί οι φονείς μουσουλμάνων (αν όχι και κάθε φονέας μουσουλμάνου) εκπλήρωσαν θέλημα του Θεού τη στιγμή που τους φόνευσαν. Επομένως ο Θεός δεν θα τους τιμωρήσει ούτε εδώ ούτε στον άλλο κόσμο.

Ας διευκρινίσω μερικά πράγματα: στο χριστιανισμό δεν υπάρχει διδασκαλία περί πεπρωμένου. Ο Θεός «προγνωρίζει αλλά δεν προορίζει», κατά τη φράση κάποιου παλαιότερου συγγραφέα. Υπάρχει όμως στην Αποκάλυψη η εξής αναφορά: κατά το όραμα του αγίου προφήτη Ιωάννη, μετά την τελική κρίση ρίχτηκαν στην κόλαση εκείνοι «που το όνομά τους δεν βρέθηκε γραμμένο στο βιβλίο της ζωής» (Αποκ. 20, 15). Για να προλάβω τυχόν αντιρρήσεις αδελφών, το γράφω από τώρα: στο βιβλίο της ζωής δεν έχει «γράψει από πριν» ο Θεός τα ονόματα κάποιων που τους έχει προορίσει ο Ίδιος για τη σωτηρία, αλλά κάθε άνθρωπος «γράφει το όνομά του» ο ίδιος, μεταφορικά μιλώντας βέβαια (δεν υπάρχει κάποιο πραγματικό τέτοιο βιβλίο), ανάλογα με τις επιλογές του. Αυτό φαίνεται και από το στίχ. 12, κατά τον οποίο, αφού ανοίχτηκαν «τα βιβλία» και «ένα άλλο βιβλίο, αυτό της ζωής», οι άνθρωποι κρίθηκαν «κατά τα έργα τους, σύμφωνα με όσα ήταν γραμμένα σ’ αυτά τα βιβλία». Τα βιβλία λοιπόν, και το «βιβλίο της ζωής», γράφουν έργα ανθρώπων, δεν είναι κατάλογος εκλεκτών του Θεού, προορισμένων από πριν για τη σωτηρία.

8. Η παραβολή του ασώτου

Ο Άχμεντ επίσης με ρώτησε: γιατί στην παραβολή του ασώτυ και σε άλλα σημεία των ευαγγελίων (παρέθεσε ένα δυο) φαίνεται να αρκεί η πίστη και η μετάνοια του ανθρώπου για τη σωτηρία του και δεν γίνεται καμία αναφορά στην αναγκαιότητα του θανάτου του Χριστού γι’ αυτήν;

Απάντησα ότι η θυσία του Χριστού προϋποτίθεται ούτως ή άλλως και ότι δεν υπάρχει λόγος μια παραβολή ή ένας στίχος του ευαγγελίου να περιλαμβάνει ολόκληρη τη χριστιανική διδασκαλία περί σωτηρίας. Τώρα πρέπει να προσθέσω κάποια πράγματα:

Α) Αν ο Άχμεντ δέχεται ότι ο Χριστός είπε όντως την παραβολή του ασώτου και τα υπόλοιπα, στα οποία παραπέμπει, θα πρέπει να δεχτεί και τις αναφορές του Ίδιου του Χριστού στη σταύρωση και την ανάστασή Του, π.χ. Ματθ. 16, 21-28, Λουκ. 18, 31-33, Ιω. 10, 15, Ιω. 12, 23-24, κ.α. Αλλιώς καταλήγουμε στη μέθοδο του σαλαμιού: δεχόμαστε από την Καινή Διαθήκη (και μάλιστα προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε μουσουλμανικά) όποιο απόσπασμα μας εξυπηρετεί και όποιο ανατρέπει το Ισλάμ το απορρίπτουμε εύκολα ως «νόθο» ή «ψευδές».

Β) Υπενθυμίζω ότι υπάρχει και παραβολή, όπου ο Χριστός μιλάει για το θάνατό Του: η παραβολή «των κακών γεωργών», Ματθ. 21, 33-44, διαχειριστών ενός αμπελιού, που θανάτωσαν όχι μόνο τους απεσταλμένους του ιδιοκτήτη του αμπελιού (προφήτες), αλλά και τον ίδιο το γιο του. Εκεί ο Κύριος εξηγεί γιατί Τον θανάτωσαν: οι άνθρωποι Τον θανάτωσαν από φθόνο και ιδιοτέλεια (δεν αναφέρει την υποκίνησή τους από το μεγάλο εχθρό, το διάβολο, προφανώς διότι σκοπός της παραβολής ήταν να θέσει τους ακροατές Του προ των ευθυνών τους – το προείπε, σημειωτέον, ενώ ΔΕΝ είχε θανατωθεί ακόμη, όπως είναι αυτονόητο).

Ο Θεός δεν έστειλε το Χριστό ΜΕ ΣΚΟΠΟ να θανατωθεί. Ο Χριστός ήρθε για να ενώσει Θεότητα και ανθρωπότητα και να γίνει η γέφυρα ενότητας του (κάθε) ανθρώπου με το Θεό, όπως είπαμε και στην ομιλία μας. Ο διάβολος σκότωσε το Χριστό, προσπαθώντας να σταματήσει το έργο Του (βλ. Λουκ. 22, 3-4, και Ιω. 14, 30-31). Είχε προσπαθήσει και άλλες φορές, όπως με τη σφαγή των νηπίων και τους πειρασμούς που έθεσε στον Ιησού στην έρημο.

Όμως το να παραμείνει ο Χριστός στη θέση του, άοπλος και ανυπεράσπιστος, εύκολο θύμα των εχθρών Του, υπακούοντας έτσι ελεύθερα στη θέληση του Πατέρα (που είναι ίδια με τη θέληση ολόκληρου του Τριαδικού Θεού, διότι η θέληση των τριών Θείων Προσώπων είναι μία, ελεύθερα φυσικά και όχι «καταναγκαστικά» ή «νομοτελειακά»), ανατρέπει εντελώς την ανυπάκουη πράξη του πρώτου Αδάμ στην Εδέμ. Ο έσχατος Αδάμ (Ιησούς) παρέμεινε υπάκουος «μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» (Παύλος) και έτσι έφτασε στην τέλεια αποκατάσταση της ενότητας Θεού και ανθρώπου, που είχε σπάσει με την ανυπακοή του πρώτου Αδάμ. Έτσι, στο πρόσωπο του Κυρίου η ανθρώπινη «νίκησε όλα αυτά που την αρρώσταιναν. Νίκησε την αμαρτία, το διάβολο και το θάνατο. Επειδή “από όποιον νικάται κάποιος, αυτού γίνεται δούλος” (Β΄ Πέτρου, 2, 19)».

Επίσης, με την ανάσταση του Χριστού, του νέου Αδάμ, άνοιξε ο δρόμος για την τελική κοινή ανάσταση όλου του ανθρώπινου γένους (όπως με το θάνατο του πρώτου Αδάμ, λόγω της αποκοπής του από την Πηγή της Ζωής, το Θεό, άνοιξε ο ποταμός των θανάτων όλων των ανθρώπων). Κατ’ αυτή την έννοια το αίμα του Χριστού απολυτρώνει τον άνθρωπο και όχι κατά τη δικανική έννοια της διδασκαλίας των παπικών «περί απολυτρώσεως» (βλ. και http://www.oodegr.com/oode/swthria/antil1.htm#thisia, απ’ όπου το τελευταίο κομμάτι της προηγούμενης παραγράφου).

9. «πάντα τα έθνη»

Συζητώντας με τον Άχμεντ κατ’ ιδίαν, μετά την εκδήλωση, μου είπε ότι με το «μαθητεύσατε πάντα τα έθνη» του Ματθ. 28, 19, ο Ιησούς δεν εννοεί όλους τους λαούς της γης, αλλά μόνο τις φυλές του Ισραήλ.

Επειδή αυτό προφανώς είναι πεποίθηση των μουσουλμάνων, πρέπει να το σχολιάσω. Λοιπόν, δεν είναι έτσι, για λόγους όπως οι παρακάτω:

Α) Ο Κύριος είχε στείλει ήδη τους μαθητές Του να κηρύξουν, αλλά και να θεραπεύσουν ασθενείς και δαιμονισμένους με τη δύναμη που ο Ίδιος τους έδωσε, στις πόλεις και τα χωριά του Ισραήλ (Μάτθ. 10, 1-31). Το έκανε, προετοιμάζοντάς τους για τη μεγάλη τους αποστολή. Αυτό είχε συμβεί κατά την επίγεια δράση του, κατά την οποία ο Ίδιος είχε παραμείνει αυστηρά στα όρια της εβραϊκής χώρας (βλ. Ματθ. 15, 24 – όπου μιλάει δοκιμάζοντας τη Χαναναία, για να αναδειχθεί η πίστη της σε όλο το λαό, και όχι γιατί την απορρίπτει στ’ αλήθεια). Η παραμονή Του εκεί φανερώνει για άλλη μια φορά ότι Εκείνος είναι ο Προφήτης του Δευτερονομίου 18, 18-19, που θα σταλεί «στους Ισραηλίτες» («υμίν»). Μετά όμως την ανάσταση και ανάληψή Του, καθώς έρχεται η εποχή του Αγίου Πνεύματος, το κήρυγμα εξαπλώνεται σε όλους τους λαούς.

Β) Ως γνωστόν, «έθνη» και «εθνικοί» στην Αγία Γραφή ονομάζονται οι ειδωλολάτρες και όχι οι φυλές του Ισραήλ. Ήδη ο Ιησούς έχει πει στους αποστόλους, κατά την πρώτη αποστολή τους, να μην πορευτούν «εις οδόν εθνών» (Ματθ. 10, 5). Τώρα όμως είχε έρθει η ώρα να πορευτούν στην οδό «όλων των εθνών».

Γ) Και σε άλλα σημεία του ευαγγελίου φαίνεται ότι ο χριστιανισμός προορίζεται για όλους τους λαούς, π.χ. Ματθ. 24, 14 («το ευαγγέλιο θα κηρυχθεί σε όλη την οικουμένη» κ.τ.λ.).

Δ) Οι μαθητές του Χριστού, άνθρωποι που ζούσαν εντός της θείας χάριτος, που άκουγαν τη φωνή του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος, έκαναν θαύματα κ.τ.λ., και τελικά έδωσαν τη ζωή τους για το Θεό, είναι αφελές να πιστεύουμε ότι παρανόησαν τόσο φρικτά τις τελευταίες παραγγελίες του Δασκάλου Τους. Μην ξεχνάμε ότι ο Ίδιος ο Χριστός τους είχε διαλέξει. Δεν τους διάλεξε προφανώς για να πλανηθούν τόσο φρικτά – και μάλιστα όλοι, όλοι, όλοι – και χωρίς ο Θεός να κάνει τίποτε για να τους σταματήσει ή να τους συνετίσει.

Για να προλάβω τυχόν ένσταση, διευκρινίζω ότι για μας ο Μωάμεθ δεν ήταν άνθρωπος του Θεού, γι’ αυτό και δεν είναι παράξενο ο Θεός να τον αφήσει να διδάσκει και να πράττει έως τέλους, ακόμη κι αν ήταν πλανημένος. Ο Χριστός όμως, κατά κοινή ομολογία (ακόμη και των μουσουλμάνων), ήταν απεσταλμένος του Θεού και δε μπορεί να έμεινε ανυπεράσπιστο το έργο Του να διαστρεβλωθεί εντελώς από όλους τους μαθητές Του.

10. Το «ευαγγέλιο του Βαρνάβα»

Κάποιος ακροατής ρώτησε τη γνώμη μου για το απόκρυφο «Ευαγγέλιο του Βαρνάβα», που, όπως θα γνωρίζετε ασφαλώς, προωθεί τη μουσουλμανική θεωρία περί του Χριστού: ότι «προανάγγειλε έναν προφήτη, τον Άχμεντ», είπε ότι θα έρθει ο «Περικλυτός» αντί «ο Παράκλητος» κ.τ.λ. Γράφει επίσης ότι δε σταυρώθηκε αλλά «μεταφέρθηκε στον ουρανό», ενώ αντί γι’ Αυτόν σταυρώθηκε ο Ιούδας ο Ισκαριώτης.

Το κείμενο αυτό ωστόσο δεν είναι αρχαίο. Αναφορές για κάποιο «κατά Βαρνάβα ευαγγέλιο» μαρτυρούνται πρώτη φορά τον 6^ο και 7^ο αιώνα μ.Χ., δηλαδή ήδη πολύ αργά, και πιθανόν δεν αναφέρονται στο ομότιτλο κείμενο που έχουμε σήμερα. Το σημερινό «ευ. του Βαρνάβα» φαίνεται να έχει γραφτεί το νωρίτερο κατά το μεσαίωνα, αφού το λεξιλόγιο και το ύφος του προδίδει δάνεια από την ποίηση του Δάντη (1265-1321). Τα αρχαιότερα χειρόγραφά του είναι του 16^ου αιώνα και είναι δύο, ένα στα ισπανικά και ένα στα ιταλικά.

Για να καταλάβετε ότι είναι αδύνατο να αποδώσουμε το ευαγγέλιο στον ίδιο τον άγιο απόστολο Βαρνάβα (γιατί αυτό είναι το θέμα), ας αναφέρουμε μια σειρά από εμφανείς αναχρονισμούς και ιστορικές ανακρίβειες που περιέχει:

• Το «Ευαγγέλιο του Βαρνάβα» αναφέρει το Βαρνάβας ως ένα από τους 12 αποστόλους του Ιησού, ενώ δεν ήταν. Τι ήταν; Κατά την παράδοσή μας, ήταν ένας από τους 70 (πάντως δεν ήταν από τους 12). Αυτό το λάθος και μόνο αρκεί για να αποκαλύψει ότι το συγκεκριμένο βιβλίο δεν είναι γνήσιο.
• 
  
  Παρουσιάζει τον Ιησού να πηγαίνει στη Ναζαρέτ διαπλέοντας τη Θάλασσα της Γαλιλαίας, ενώ στην πραγματικότητα η Ναζαρέτ είναι στην ενδοχώρα και όχι παραθαλάσσια. Και από τη Ναζαρέτ «ανεβαίνει» στην Καπερναούμ – η οποία στην πραγματικότητα είναι παραλίμνια (κεφάλαια 20-21). 
• 
  
  Λέει ότι ο Ιησούς γεννήθηκε κατά το διάστημα που διοικούσε ο Πόντιος Πιλάτος, το οποίο ξεκίνησε μετά το έτος 26 μ.Χ..
• 
  
  Ο συγγραφέας δεν φαίνεται να συνειδητοποιεί ότι «Χριστός» και «Μεσσίας» είναι μεταφράσεις της ίδιας λέξης (Χριστός), κι έτσι ενώ περιγράφει τον Ιησού ως "ο Ιησούς Χριστός" υποστηρίζει ακόμη ότι «ο Ιησούς ομολόγησε και είπε την αλήθεια, "Δεν είμαι ο Μεσσίας" » (κεφ. 42).
• 
  
  Υπάρχει αναφορά σε Ιωβηλαίο έτος το οποίο έρχεται κάθε εκατό χρόνια (κεφάλαιο 82), και όχι κάθε πενήντα χρόνια, όπως περιγράφεται στο Λευιτικόν: 25. Αυτός ο αναχρονισμός φαίνεται να συνδέει το «Ευαγγέλιο του Βαρνάβα» με τη διακήρυξη του 1300 ως ιωβηλαίου έτους από τον Πάπα Βονιφάτιο. Ένα Ιωβηλαίο που τότε αποφασίστηκε ότι θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε εκατό χρόνια. Το 1343 ο Πάπας Κλήμης VI μείωσε το διάστημα μεταξύ των «Αγίων Ετών» από εκατό σε πενήντα χρόνια.
• 
  
  Ο Αδάμ και η Εύα τρώνε ένα μήλο (κεφ. 40). Λαμβάνοντας υπόψη ότι η παραδοσιακή σύνδεση του καρπού του Δέντρου της Γνώσης του Καλού και του Κακού (Γένεσις: 2) με το μήλο, στηρίζεται στην μετάφραση της Εβραϊκής Βίβλου στα Λατινικά, όπου και η λέξη «μήλο» και η λέξη «κακό» αποδίδονται ως «Malum», καταλαβαίνουμε ότι το «Ευαγγέλιο του Βαρνάβα» δεν μπορεί παρά να γράφτηκε μετά από αυτή τη μετάφραση.
• 
  
  Το «Ευαγγέλιο του Βαρνάβα» μιλά για κρασί που αποθηκεύεται σε ξύλινα βαρέλια (κεφάλαιο 152). Τα ξύλινα βαρέλια ήταν χαρακτηριστικό της Γαλατίας και της Βόρειας Ιταλίας και δεν χρησιμοποιούνταν συνήθως για το κρασί στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία μέχρι μετά από το 300 μ.Χ., ενώ το κρασί στην Παλαιστίνη του 1ου αιώνα ήταν πάντοτε αποθηκευμένο σε ασκούς και κανάτες (αμφορείς). Η αγγλική δρυς (Quercus robur) δεν φύεται στην Παλαιστίνη και το ξύλο από άλλα είδη δέντρων δεν είναι επαρκώς στεγανό για να χρησιμοποιηθεί σε βαρέλια κρασιού.
• 
  
  Στο κεφάλαιο 91, το «σαρανταήμερο» αναφέρεται ως ετήσια νηστεία. Αυτό αντιστοιχεί στη χριστιανική παράδοση της νηστείας για σαράντα ημέρες Σαρακοστή. Όμως αυτή η πρακτική δεν καταγράφεται νωρίτερα από την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο (325 μ.Χ.). Επίσης δεν υπάρχει σαρανταήμερη νηστεία στον Ιουδαϊσμό εκείνη την περίοδο (βλ. Mishnah, Tractate: Taanith "Days of Fasting").
• 
  
  Όπου το «Ευαγγέλιο του Βαρνάβα» περιλαμβάνει αποσπάσματα από την Παλαιά Διαθήκη, αυτά αντιστοιχούν σε αποσπάσματα της Λατινικής Βουλγκάτα και όχι σε αυτά της ελληνικής μετάφρασης των Ο΄ ή του εβραϊκού Μασοριτικού κειμένου. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μετάφραση της Λατινικής Βουλγκάτα ήταν ένα έργο που ο άγιος Ιερώνυμος άρχισε το 382 μ.Χ., αιώνες μετά το θάνατο του Βαρνάβα.
• 
  
  Το κεφ. 91 αναφέρει τρεις εβραϊκές στρατιές από 200.000 άνδρες η καθεμιά στη Mizpeh, δηλαδή 600.000 άνδρες στο σύνολο, σε μια χρονική στιγμή που η συνολική ισχύς του Ρωμαϊκού στρατού σε ολόκληρη την αυτοκρατορία υπολογίζεται σε 300.000 άνδρες.

Τα παραπάνω τα αντλώ από εδώ, όπου υπάρχουν και γενικότερες λεπτομέρειες: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%AD%CE%BB%CE%B9%CE%BF_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%92%CE%B1%CF%81%CE%BD%CE%AC%CE%B2%CE%B1.

11. Κοράνι και σταυρός, ή: Το Κοράνι ως «απόδειξη»

Ο Άχμεντ δήλωσε εξ αρχής ότι «ο κ. Ρηγινιώτης παρουσίασε τη χριστιανική διδασκαλία χωρίς αποδείξεις».

Απορώ πώς μπορεί να το λέει αυτό, όταν αναφέρθηκα στη μεταμόρφωση του ανθρώπου εντός του χριστιανισμού, η οποία εκδηλώνεται έμπρακτα και εμφανώς στην ίδια τη ζωή του, στον ίδιο τον τρόπο ύπαρξής του (ένωση με το Θεό). Τι άλλη απόδειξη θέλεις, όταν και σήμερα ακόμη υπάρχουν χριστιανοί σε κατάσταση θέωσης;

Αντίθετα, μουσουλμάνοι σε κατάσταση θέωσης προφανώς δεν υπάρχουν, αφού το ίδιο το Ισλάμ δεν αναγνωρίζει ότι αυτό μπορεί να συμβεί. Αυτό λοιπόν φανερώνει ότι οι χριστιανοί έχουμε κάτι, που οι μουσουλμάνοι και δεν το έχουν και το αγνοούν εντελώς. Το «απορρίπτουν» χωρίς να το εξετάζουν – απλώς δεν το ζουν και το κρίνουν μόνο με ένα κριτήριο: το ότι δεν συμφωνεί με το Κοράνι. Αν το Κοράνι λέει αλήθεια, έχει καλώς – αν όχι, την πάτησαν, γιατί αυτό είναι ουσιαστικά το μόνο κριτήριο της θεολογίας τους.

Σχετικό απόσπασμα της ομιλίας μου:

«Καθώς ο χριστιανός προοδεύει στην αγάπη και πλησιάζει προς το Θεό, η πνευματική του πρόοδος περνάει από τρία βασικά στάδια:

Το πρώτο στάδιο είναι η κάθαρση της καρδιάς από τα πάθη – ο άνθρωπος τότε τους αγαπά όλους, και τους εχθρούς του, και προσεύχεται με αγάπη, αγωνία και πόνο ψυχής γι’ αυτούς.

Το δεύτερο στάδιο είναι ο φωτισμός του νου (από το Άγιο Πνεύμα). Σ’ αυτό το στάδιο ο άνθρωπος νιώθει ξεκάθαρα το Άγιο Πνεύμα να ενεργεί μέσα του. Οι άγιοι διδάσκαλοι του χριστιανισμού, που ερμηνεύουν αυθεντικά την αγία Γραφή και διαμορφώνουν τη θεολογία μας, έχουν φτάσει τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο. Εμείς, που απλά «σπουδάζουμε θεολογία», είμαστε μόνο μαθητές των αγίων Πατέρων και Μητέρων, όχι δάσκαλοι του χριστιανισμού. Άγιοι δάσκαλοι του χριστιανισμού είναι άνθρωποι κάθε μορφωτικού επιπέδου, φύλου και κοινωνικής τάξης, όχι μόνο ιερείς ή επίσκοποι, αλλά και μοναχοί και λαϊκοί (και άντρες και γυναίκες, όπως είπα), και υπάρχουν σε όλες τις εποχές, και στη δική μας.

Το τρίτο στάδιο είναι η θέωση. Ο άγιος πλέον βλέπει τον Τριαδικό Θεό (ως Φως), σύμφωνα με τα λόγια του Χριστού «όποιον τηρεί τις εντολές μου… θα τον αγαπήσω και θα του εμφανίσω τον εαυτό μου» (Ιω. 14, 21 – «θα τον αγαπήσω»: όχι ότι αλλιώς δεν τον αγαπάει, υπονοείται ότι αυτός ο άνθρωπος επιτρέπει στην αγάπη του Θεού να ενεργήσει μέσα του). Τότε δε χρειάζεται λόγια προσευχής (αρκεί η «νοερά προσευχή», που λειτουργεί συνεχώς μέσα στην καρδιά του). Νιώθει τη χαρά και τον πόνο κάθε ανθρώπου, ανάλογα με τις πληροφορίες που του παραχωρεί ο Θεός. Κάνει θαύματα. «Είναι θεός σε όλα εκτός από τη θεϊκή ουσία» (άγ. Ισαάκ ο Σύρος), παραμένοντας άνθρωπος. Τότε η θεία χάρη του προκαλεί ανέκφραστη χαρά, που δεν είναι «ιδέα του», αλλά πρόγευση του μελλοντικού πλήρους παραδείσου.

Σε κάθε γενιά υπάρχουν άνθρωποι που έχουν φτάσει στο φωτισμό και τη θέωση. Οι πιο πολλοί ίσως δε γίνονται ποτέ γνωστοί. Και στη δική μας: Πορφύριος, Παΐσιος, Σωφρόνιος Σαχάρωφ, Κλεόπας Ελίε και πολλοί άλλοι είναι οι άγιοι της δικής μας γενιάς. Ας αναφέρω και το μεγάλο ορθόδοξο διδάσκαλο των ημερών μας (έναν από τους πολλούς) Εφραίμ Φιλοθεΐτη, που ζει στην Αριζόνα.»

Μετά την ομιλία του, τον ρώτησα τι αποδείξεις παρέθεσε αυτός. Μου απάντησε ότι ακολούθησε το δικό μου τρόπο (μόνο παρουσίαση). Πιστεύω ότι απλώς δε μπορούσε να κάνει αλλιώς: δεν μπορείς να «αποδείξεις» ότι υπάρχει παράδεισος και κόλαση (ή ότι θα υπάρξουν σε κάποιο μέλλον) και ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν σωθεί, εκτός αν παραθέσεις μαρτυρίες αυτόπτων μαρτύρων. Αν δεν έχεις τέτοιες μαρτυρίες, δεν έχεις και απόδειξη. Εμείς έχουμε πάρα πολλές.

Είπε λοιπόν κάτι, που για μένα είναι εντελώς αβάσιμο: ότι απόδειξη θεωρεί την ίδια την ύπαρξη του Κορανίου, το οποίο γράφει ότι προκαλεί όποιον θέλει να φέρει μια σούρα ή δέκα στίχους ή έστω ένα στίχο που να υπολείπεται σε τελειότητα.

Δεν το σχολίασα τότε δημόσια, λόγω χρόνου, αλλά είχαμε πει ότι για τα επιπλέον σχόλια θα γράψουμε στο Ίντερνετ. Το κάνω λοιπόν εδώ και ενημερώνω το μπλογκ του Άχμεντ.

Μετά την εκδήλωση, είπα στον Άχμεντ ότι ένα «τέλειο βιβλίο» θα μπορούσε να το γράψει εύκολα κι ο διάβολος. Το παραδέχτηκε. Όμως είπε ότι το Κοράνι δεν είναι έργο του διαβόλου, επειδή μέσα μιλάει ενάντια στο διάβολο. Αυτό, κατά τη γνώμη του, είναι ένα χριστιανικό κριτήριο, αφού ο Ιησούς, όταν Τον κατηγόρησαν ότι με τη δύναμη του διαβόλου διώχνει τα δαιμόνια, είπε ότι δε γίνεται ένα βασίλειο να επιτεθεί στον εαυτό του.

Επιπλέον, είπε, το Κοράνι διώχνει τα δαιμόνια σε εξορκισμούς (ιδίως κομμάτια της σούρας 2, όπως μου είχε γράψει παλαιότερα στο μπλογκ του).

Τότε, του λέω, δέχεσαι το σταυρό ως θεϊκό; Διότι και ο σταυρός διώχνει τα δαιμόνια.

Απάντησε: δεν πιστεύω ότι ο σταυρός το κάνει αυτό, αλλά ότι οι χριστιανικοί εξορκισμοί είναι άλλοτε στημένοι κι άλλοτε εσφαλμένοι: εξορκίζουν ψυχοπαθείς ως δήθεν δαιμονισμένους.

Δεν απάντησα (δεν υπήρχε χρόνος) αλλά απαντώ τώρα:

Με το ίδιο σκεπτικό, μπορώ εύκολα να πω ότι οι ισλαμικοί εξορκισμοί είναι στημένοι. Πώς θα μου αποδείξει ένας μουσουλμάνος ότι κάνω λάθος;

Από πλευράς μου, ξέρω ότι οι χριστιανικοί εξορκισμοί δεν είναι στημένοι. Αν κάποιος μουσουλμάνος θέλει να το πιστεύει αυτό, είναι δικαίωμα του, αλλά κάνει λάθος.

Κατά καιρούς έχουν γίνει τρομεροί εξορκισμοί στην Ορθοδοξία. Στην Κρήτη π.χ., στο νομό Χανίων, έγιναν τα μέσα του 20ού αιώνα μεγάλοι εξορκισμοί στα χωριά Κεραμιά (ομάδα χωριών), όπου υπήρχαν μαζικοί δαιμονισμοί από τουλάχιστον μια γενιά. Σημαντικό ρόλο στους εξορκισμούς έπαιξε ο θαυματουργός σταυρός της Κατίνας Βασιλάκη ή Στεφάναινας, μιας οσίας Ρεθυμνιώτισσας. Ο σταυρός αυτός φυλάσσεται στο ναό του Τιμίου Σταυρού της πόλης του Ρεθύμνου, όπου μπορούν να δοθούν στον ενδιαφερόμενο αρκετά στοιχεία για έρευνα (στη δημόσια βιβλιοθήκη του Ρεθύμνου υπάρχει και το βιβλίο του Κωνσταντίνου Α. Κωστουράκη, Κοινωνικά Θέματα, Ο Εχθρός - Τα Κεραμιανά, Θεσσαλονίκη 1982, όπου εξιστορούνται τα γεγονότα). Είναι γενικά ένας θαυματουργός σταυρός, όπως και άλλοι σταυροί, π.χ. της Χατζίνας, άλλης οσίας Ρεθυμνιώτισσας, τώρα στη φύλαξη του γιου της, π. Σταύρου Τσαγκαράκη, ο οποίος, ως βρέφος, πέθανε και αναστήθηκε με θαύμα του σταυρού.

Γενικά ο σταυρός περιέχει τη δύναμη του Θεού, όμως, επειδή ο Θεός είναι που θαυματουργεί, όχι το αντικείμενο, μερικοί σταυροί φαίνεται να είναι «ισχυρότεροι». Οι δύο προαναφερόμενοι σταυροί είναι πολύ παλιοί και πιθανόν περιέχουν μικρό τεμάχιο τιμίου ξύλου, δηλαδή από το ξύλο του σταυρού του Χριστού.

Όταν όμως γράφω ότι ο σταυρός διώχνει τα δαιμόνια, δεν εννοώ μόνο σε εξορκισμούς, αλλά γενικά ότι προστατεύει τον άνθρωπο, ο οποίος κάνει το σταυρό του ενάντια σε εμφάνιση κακοποιών δυνάμεων. Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα από όλους τους αιώνες. Η δύναμη αυτή του σταυρού είναι κοινό βίωμα των χριστιανών και δεν έχει νόημα να την αμφισβητήσει ένας μουσουλμάνος. Το ίδιο ισχύει και για το βιβλίο του Ευαγγελίου, τις ορθόδοξες εικόνες, τα λείψανα των αγίων και όλα τα αντικείμενα τα καθαγιασμένα μέσω της ορθόδοξης λατρείας.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παραδεχτούμε:

α) είτε ότι το επιχείρημα του Κυρίου δεν πρέπει να το απολυτοποιήσουμε και ότι ο διάβολος μπορεί να εξαπατήσει τους ανθρώπους παριστάνοντας ότι διώχνει το κακό (αυτό γίνεται και με μάγους), όμως βάζοντας από την πίσω πόρτα την κακή του επιρροή,

β) είτε ότι οι «εξορκισμοί» στο Ισλάμ είναι στημένοι, όπως καταμαρτυρεί ο Άχμεντ στους δικούς μας,

γ) είτε ότι και ο σταυρός και το Κοράνι είναι αληθινά ιερά αντικείμενα, με θεϊκή δύναμη.

Εγώ επιλέγω είτε το α είτε το β. Και, για να σας προλάβω, δεν επηρεάζει τη γνώμη μου για τη Θεότητα του Χριστού το να χρησιμοποίησε Εκείνος ένα επιχείρημα που μπορεί να είναι σχετικό. Όμως, αν επιμείνουμε στο β (ότι είναι στημένοι οι εξορκισμοί στο Ισλάμ), μπορεί κανείς μουσουλμάνος να «αποδείξει» το αντίθετο;

Προχωρώντας λοιπόν, καταλήγω στο ότι το επιχείρημα του Άχμεντ δεν είναι ισχυρό, εκτός αν δεχτεί και τη θεία προέλευση του σταυρού και των άλλων ιερών αντικειμένων της ορθοδοξίας. Το Κοράνι δεν αποδεικνύεται ως αληθές επειδή και μόνον φαίνεται να χρησιμοποιείται με επιτυχία σε εξορκισμούς.

***

Μια βασική ιδέα, όπου διαφωνούμε με τον Άχμεντ, είναι ότι, για μένα, η παρουσία των αγίων στην ορθοδοξία (και μάλιστα οι μετά θάνατον εμφανίσεις τους) συνιστά ατράνταχτο επιχείρημα υπέρ του χριστιανισμού. Ο Άχμεντ λέει «όχι, αλλά πρέπει να μελετήσουμε τα κείμενα». Για μένα, όπως γράφω και στην αρχή, το να βασιστείς σε μελέτη κειμένων ενώ έχεις σε κάθε εποχή αυτόπτες μάρτυρες της θεότητας του Χριστού και της Τριαδικότητας του Θεού, είναι κάτι αβάσιμο. Αν ξέρεις κάποιον προσωπικά και εγώ σου λέω «δεν σε πιστεύω ότι αυτός υπάρχει, εκτός αν μελετήσω ένα κείμενο γραμμένο προ πολλών ετών και το βρω αληθές», τότε παραλογίζομαι. Εσύ, που τον ξέρεις και βεβαιώνεις ότι υπάρχει, δε χρειάζεσαι φιλολογικές αποδείξεις.

Ο Άχμεντ το υποστηρίζει λέγοντας: οι εμπειρίες των αγίων (ακόμη και τα υπερφυσικά φαινόμενα στο Ισλάμ) δεν είναι ασφαλής απόδειξη, γιατί μπορεί να προέρχονται και από το διάβολο.

Εδώ λοιπόν απαντώ: Όχι, αυτό το πρόβλημα το έχετε μόνον εσείς, επειδή δεν έχετε τη διάκριση των πνευμάτων. Εμείς το έχουμε λύσει προ πολλού. Ξέρουμε ποια βιώματα είναι από το Θεό και ποια από τον εχθρό. Αν λοιπόν εσείς αμφιβάλλετε ακόμη και για τα δικά σας βιώματα, ελάτε να συζητήσουμε ΑΥΤΟ το θέμα: να εξετάσουμε τα υπερφυσικά βιώματα και να δούμε ποια είναι αληθινά.

Το κριτήριο σε μας υπάρχει. Αν σε σας δεν υπάρχει, αυτό δείχνει απλά ότι δεν έχετε πείρα. Επομένως, δε μπορείτε να αξιολογήσετε ούτε το υπερφυσικό βίωμα του Μωάμεθ, στο οποίο στηρίζεστε! Και απλώς οι απολογητές τύπου Άχμεντ επιχειρούν να αποφύγουν την αποτυχία αξιολόγησης καταφεύγοντας στη φιλολογία. Όμως φιλολογικά μπορείς να βγάλεις ό,τι ερμηνείες θέλεις από όποιο αρχαίο κείμενο θέλεις. Μήπως δε φαίνονται καθαρά πηγές του Κορανίου, όπως τα βιβλία της Καινής Διαθήκης, κάποια απόκρυφα ευαγγέλια κ.τ.λ., ακόμη και η παλιά αραβική θρησκεία και ο ζωροαστρισμός; Εσείς όμως δεν το δέχεστε φυσικά – εδώ λοιπόν δεν επιθυμείτε φιλολογική ανάλυση;

Όταν λοιπόν εσείς καταφεύγετε στη φιλολογία, εμείς αυτό το έχουμε ξεπεράσει προ πολλού. Οι μουσουλμάνοι τον Αλλάχ δεν τον βλέπουν. Εμείς το Χριστό Τον βλέπουμε. Την Παναγία και τους αγίους τους βλέπουμε. Το άκτιστο Φως (το Φως του Θεού, για την ακρίβεια το Θεό ως Φως) το βλέπουμε. Τη θεία χάρη τη βιώνουμε. Εμείς λοιπόν πιστεύουμε αυτό που βλέπουμε, ενώ εσείς πιστεύετε αυτό που δεν βλέπετε. Πώς αξιώνετε να δεχτούμε ότι η πίστη σας είναι αξιόπιστη;

12. Το Κοράνι ως απόκρυφο χριστιανικό έργο

Ο πατέρας του Άχμεντ, ένας ευγενέστατος κύριος, κατά το πλείστον αραβόφωνος, μου επισήμανε ότι το Κοράνι συμπληρώνει κενά των ευαγγελικών διηγήσεων δίνοντας λεπτομέρειες, όπως η ηλικία της Παναγίας όταν έμεινε έγκυος τον Ιησού, πού ζούσε κατά το διάστημα της εγκυμοσύνης της κ.λ.π.

Η επισήμανσή του ενίσχυσε την υποψία μου ότι πρέπει να κατατάξουμε το Κοράνι στα απόκρυφα χριστιανικά κείμενα.

Τα έργα που ονομάζουμε «απόκρυφα» είναι δύο ειδών:

Α) Ιερά βιβλία αποκρυφιστικών ομάδων (κυρίως παραφυάδων του Γνωστικισμού), που περιείχαν δήθεν «υπερφυσική αποκάλυψη» και ήταν απαγορευμένα για τους αμύητους (τα όντως «απόκρυφα»).

Β) Ορθόδοξα χριστιανικά κείμενα με ιστορίες (είτε πραγματικές, αντλημένες από την παράδοση και δεκτές από την Εκκλησία, είτε φανταστικές), που «συμπλήρωναν τα κενά» των ευαγγελικών διηγήσεων. Έδιναν δηλ. λεπτομέρειες για τη γέννηση και το βίο της Παναγίας, την παιδική ηλικία του Χριστού, την ταυτότητα των Τριών Μάγων, τι έκαναν οι Μάγοι όταν επέστρεψαν στην πατρίδα τους, τι συνέβη στο μικρό Ιησού και την οικογένειά Του κατά τη φυγή στην Αίγυπτο, πώς ακριβώς έγινε η ανάσταση, ποιους νεκρούς συνάντησε ο Ιησούς στον άδη, ποιοι νεκροί αναστήθηκαν κατά το θάνατο του Ιησού στο σταυρό (Ματθ. 27, 52-53), τι είδε και άκουσε ο Παύλος όταν «ηρπάγη εις τον παράδεισο» (Β΄ Κορινθ. 12, 2-4), και ένα σωρό τέτοια. Ανάλογα απόκρυφα έχει και η Παλαιά Διαθήκη, όπως π.χ. η Ανάληψις Μωυσέως. Λεπτομέρειες και τίτλους έργων βλ. εδώ: http://www.oodegr.com/oode/grafi/apokryfa/apokr_evaggelia1.htm. Τα έργα αυτά δεν είναι στην πραγματικότητα «απόκρυφα» (δεν ήταν απαγορευμένα για κάποιους) αλλά οι φιλόλογοι τα ονομάζουν έτσι, γιατί ο όρος έχει γίνει τεχνικός και σημαίνει έργα γραμμένα κατά μίμησιν των κανονικών, είτε της ΠΔ είτε της ΚΔ.

Το Κοράνι συνδυάζει και τα δύο είδη. Περιέχει και «υπερφυσική αποκάλυψη» και διηγήσεις συμπληρωματικές (κατά φαντασίαν βέβαια) των βιβλικών διηγήσεων.

Σημειωτέον ότι η Αγία Γραφή (κατ’ εξοχήν η Καινή Διαθήκη) αποφεύγει να αφηγείται γεγονότα που δεν παίζουν ρόλο στην εκπλήρωση του θείου σχεδίου για την ενανθρώπιση του Χριστού και τη σωτηρία του ανθρώπου. Η ανθρώπινη περιέργεια όμως αναζήτησε τις παραλειπόμενες λεπτομέρειες και, όπου δεν τις βρήκε, τις επινόησε.

Άλλο τέτοιο βιβλίο, που περιέχει και «υπερφυσική αποκάλυψη» και διηγήσεις «συμπληρωματικές» των βιβλικών, είναι ο απόκρυφος «Ενώχ», για τον οποίο υπάρχουν βάσιμες εικασίες ότι γράφτηκε μετά την Καινή Διαθήκη και αντλεί και απ’ αυτήν, όπως και όλα τα απόκρυφα με καινοδιαθηκικά θέματα. Επ’ αυτού βλ. http://www.oodegr.com/oode/biblia/gigant1/par1.htm.

Οι διηγήσεις του Κορανίου για τον Ιησού περιέχουν ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό των απόκρυφων διηγήσεων: το υπερβολικό υπερφυσικό στοιχείο, που τονίζεται με έμφαση για εντυπωσιασμό των αναγνωστών ή ακροατών. Κατ’ αυτό, ο Ιησούς μίλησε από βρέφος και ανάγγειλε σοφά λόγια του Θεού (σούρα 19, 29-33). Το περιστατικό θυμίζει το απόκρυφο «κατά Θωμάν ευαγγέλιο της παιδικής ηλικίας», που περιγράφει φανταστικά την παντογνωσία και τα θαύματα του Ιησού ως παιδιού (πράγματα που δεν αναφέρονται καθόλου στην ΚΔ) εκτρεπόμενο σε διηγήσεις χωρίς καμία σοβαρότητα (π.χ. ο Ιησούς κάνει θαύματα για παιχνίδι ή ακόμη και για εκδίκηση – θανατώνει ένα άλλο παιδί και μετά το ανασταίνει – προσβάλλει το δάσκαλό του με επίδειξη γνώσεων κ.τ.λ.).

Είναι αξιοσημείωτο ότι το Κοράνι κάνει αναφορές και σε πληροφορίες που περιέχονται σε απόκρυφα κείμενα. Δύο τέτοιες αναφορές είναι η φροντίδα της Μαριάμ από το Ζαχαρία και η διατροφή της απευθείας από το Θεό (αναφέρεται στο «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου» και στο Κοράνι, 3, 35-37) και το θαύμα των χωματένιων πτηνών, που ο (μικρός) Ιησούς τα φύσηξε και έγιναν αληθινά πουλιά (αναφέρεται στο «κατά Θωμάν ευαγγέλιο της παιδικής ηλικίας του Κυρίου» και στο Κοράνι 3, 49-50).

Με αυτά τα σχόλια, αγαπητοί αδελφοί, σας χαιρετώ και σας ευχαριστώ θερμά για τη φιλοξενία σας. Με τη χάρη και ευλογία του Θεού, ας βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του. Ευχαριστώ. Ειρήνη και ευλογία σε όλους σας και σε όλο τον κόσμο. Αμήν.