π.Μιχ. Καρδαμάκης, Μετάληψις πυρός Λειτουργία και Ευχαριστία της Εκκλησίας

Από τις "Αναγνώσεις":

Του Γ.Μ.Βαρδαβά

Με τη σκέψη του αειμνήστου π. Μιχ.Καρδαμάκη ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή κατά τα φοιτητικά μου χρόνια. (Ήταν η εποχή που είχαν πρωτοκυκλοφορήσει τα βιβλία του Ορθόδοξη Πνευματικότητα, Αγάπη και γάμος και τα Κεφάλαια Κατανυκτικά).

Και λέω με τη σκέψη, διότι δυστυχώς δεν έτυχε να γνωρίσω από κοντά αυτό το φωτισμένο θεολόγο της αγαπητικής θεολογίας, της ομορφιάς και της ευχαριστιακής εκκλησιολογίας.

Παραθέτω μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το εξαιρετικό βιβλίο του π. Μιχ. Καραμάκη Μετάληψις πυρός Λειτουργία και Ευχαριστία της Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι που μας πέρασε από τις εκδόσεις Εν Πλώ (όλες οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας):

Η Λειτουργία της Εκκλησίας, είναι έργο Αγγέλων και ανθρώπων, για να τιμηθούν και να δοξασθούν τα έργα του τριαδικού Θεού, από το έργο της εν αρχή δημιουργίας του κόσμου, ως το έργο της τελικής σωτηρίας του.

Εδώ συναντιούνται άγγελοι και άνθρωποι, ουράνια και επίγεια, ορατά και αόρατα, παρόντα και μέλλοντα, ελθόντα και ερχόμενα, δημιουργία και Βασιλεία.

Μέσα στη Λειτουργία και μέσα από τη Λειτουργία, μπορούμε να κοιτάζουμε το έργο ή μάλλον το μυστήριο του κόσμου, όλων των δημιουργημένων όντων, της ζωής και του τέλους τους, στη μεταμορφωτική και μεταϊστορική, απελευθερωτική και εσχατολογική προοπτική τους.

Η Λειτουργία(…) είναι μιά καθολική, ήγουν εκκλησιαστική πράξη, που συμπλέκεται με το καθολικό-τριπλό μυστήριο της ζωής:τον Θεό, τον άνθρωπο και τον κόσμο. Είναι η μεγάλη και σταθερή αποκαλυπτική στιγμή της αλήθειας για τον Θεό, τον άνθρωπο και τον κόσμο. Και είναι κυρίως στη Λειτουργία που μας δίδεται μια νέα καθαρή θέαση του κτιστού κόσμου, ως φύσεως, ύλης ή περιβάλλοντος, η διαρκής υπόμνηση, προς εκείνους των ανθρώπων, που πολυπραγμονούν περί τον κόσμο και τα προβλήματα του, που κατέχονται από τη βουλιμία της χρησιμοθηρικής και κατακτητικής παραχρήσεως του, θύμα των ανθρώπινων ιδεολογιών και των πολιτικών σκοπιμοτήτων. Στη Λειτουργία κοιτάζουμε τον κτιστό κόσμο και όλα τα στοιχεία του στην παρθενικότητα τους, όπως ο Θεός που κοίταξε για πρώτη φορά και αναφώνησε: « Ιδού τα πάντα καλά λίαν» (Γεν.1,31).Εδώ ακριβώς διασώζεται ο διαρκής ύμνος της δημιουργίας με τη συμμετοχή όλων των στοιχείων της, σε μιαν ευχαριστιακή κλήση και αποστολή.

(μν.έργον, σελ. 48-49)

***

Είναι ο άνθρωπος, που στην αλογία του, χωρίζει τον κόσμο από τον Θεό, και είναι ο άνθρωπος ο λόγος του Λόγου, που επαναφέρει τον κόσμο στο Θεό. Και είναι η Λειτουργία, ως έργο των πιστών ή μάλλον ως συνεργία των πιστών με το Θεό, που αποκαθιστά τον κόσμο, δυνάμει της Ενανθρωπήσεως, ως κτίση ή φύση, στην προπτωτική κατάσταση του, γίνεται και κόσμος, καλός ή ωραίος, ο ίδιος κόσμημα, αποκάλυψη του γλυκασμού του κάλλους και της αγάπης.

(μν. έργον,σελ.50)

***

Είμαστε ήδη αιχμάλωτοι στη βία ή την ανάγκη των σύγχρονων ρυθμών, των αυξανόμενων θορύβων, των υπερβολικών ταχυτήτων, των απεριόριστων καταχρήσεων, των αχαλίνωτων απολαύσεων, των πλαστικών κατασκευών, των τεχνητών παραδείσων. Και κυρίως στην τυραννία του μίσους και της αρνήσεως, της αντιπαλότητας και της αντικοινωνικότητας, της συγκρούσεως και της επικρατήσεως, της ιδιοποιήσεως και της απληστίας.

Μ’ ένα λόγο, είμαστε υπηρέτες μιας ζωής χωρίς τον άνθρωπο (τον άλλο), τον κόσμο και τον Θεό. Όλοι μας σχεδόν θα επιθυμούσαμε να κατάσχουμε όλο τον κόσμο. Και όλη αυτή η απάτη, δεν μας επιτρέπει να έχουμε καιρό να εκκλησιαστούμε και να λειτουργηθούμε, να νοήσουμε και να στοχαστούμε, να εκπλαγούμε και να εκπλήξουμε, να υποφέρουμε και να αγαπήσουμε, να διακονήσουμε και να θυσιαστούμε, να αποθάνουμε και να ζήσουμε στο μεταμορφωμένο και διαρκώς μεταμορφούμενο σύμπαν του Θεού.

Προσδοκούμε τον λειτουργημένο άνθρωπο, τη μεσιτεία των Αγίων, των διακονούντων στη Λειτουργία της Ευχαριστίας του Θεού, εξαιρέτως δε της Θεοτόκου, του τόπου, όπου ο Θεός ιερούργησε το πρώτον τη σωτηρία του σύμπαντος.

(μν.έργον, σελ.54-55)

Σε κάθε περίπτωση το βιβλίο αποτελεί μια σημαντική συμβολή στον τομέα της Λειτουργικής και Ευχαριστιακής Εκκλησιολογίας. Αν κάτι τέτοιο ακούγεται πολύ “εξειδικευμένο” στο “μέσο αναγνώστη” οφείλουμε να επισημάνουμε ότι το βιβλίο είναι με τέτοιο τρόπο γραμμένο, που κερδίζει τον αναγνώστη από την πρώτη, μέχρι την τελευταία σελίδα. Μακριά απο φιοριτούρες και άσκοπους βερμπαλισμούς το βιβλίο δίνει τη ζωντανή μαρτυρία της σύγχρονης ορθοδοξίας μέσα από το λειτουργικό και ευχαριστιακό της γίγνεσθαι.