Ανθολόγιον 229: π. Μιχαήλ Καρδαμάκης (1932-2008)

π. Μιχαήλ Καρδαμάκης, Κεφάλαια κατανυκτικά, εκδόσεις Ακρίτας, β' έκδοση, Αθήνα 1995, ISΒΝ: 960-328-033-Χ.

[...] Όλος ο Χριστιανισμός, ως ορθόδοξο δόγμα και ήθος, είναι ένας διαρκής ασκητισμός. Από την πίστη ως την αγάπη ή από τη νήψη ως την απάθεια, απλώνεται ο ατελεύτητος δρόμος, η ενώδυνη ζωή, η επίπονη εργασία της ασκήσεως. Της ασκήσεως που δεν νοείται ως ένα κλειστό-τεχνητό σύστημα αυξήσεως και τελειώσεως των ανθρώπινων δυνατοτήτων και ικανοτήτων, αλλά ως αγώνας ελευθερίας και μεταμορφώσεως ολόκληρου του ανθρώπου, αγώνας επανόδου του στην προπτωτική ακεραιότητα και το αρχέγονο κάλλος του. Η άσκηση, μ' όλη την ποικιλία των εκφράσεων της, που αγκαλιάζουν ολόκληρη τη ζωή, είναι η οδός του Θεού, που γνωρίζεται ως καθημερινός σταυρός. Στην εκκλησιαστική και με την εκκλησιαστική άσκηση η ζωή κατορθώνει τον κατακαίοντα και εκρηκτικό ορισμό της: Είναι όλη οφθαλμός και όλη φλόγα. Ζωή, έλεγε ο Νίτσε, είναι το να μετασχηματίζουμε αδιάκοπα σε διαύγεια και σε φλόγα όλη μας την ύπαρξη, καθώς και το κοντινό περιβάλλον μας.

Η άσκηση δεν πρέπει να συγχέεται με την ηθικολογία ή την αρετολογία, να ταυτίζεται με την ηθική φιλοσοφία ή μ' ένα σύστημα αρετών, στην ανθρωποκεντρική ή ιδεολογική διάσταση του. Η άσκηση, επισημαίνει ο Χρ. Γιανναράς, αποβλέπει στη δοκιμασία της ανθρώπινης ελευθερίας, που επιμένει να στρέφεται προς το Θεό, παρά την επαναστατημένη αντίπραξη της ίδιας της φύσεως του ανθρώπου. Πρόκειται για την αδιάλειπτη προσπάθεια της απόλυτης μεταβολής του ανθρώπου στη χάρη και με τη χάρη, για την αδιάκοπη εργασία της θεώσεως του όλου ανθρώπου στην αγάπη και με την αγάπη. Στο βάθος, η άσκηση νοείται ως κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού από τη θεία Φιλανθρωπία, ως καρποφορία των χαρισμάτων του Θεού στον άνθρωπο εν Αγίω Πνεύματι. [...]

π. Μιχαήλ Καρδαμάκης, Κεφάλαια κατανυκτικά, εκδόσεις Ακρίτας, β' έκδοση, Αθήνα 1995, σελ. 16-17 (απόσπασμα)