Κυκλοφορεί το τεύχος 152 του περιοδικού "Σύναξη" με κεντρικό θέμα «Φύλο και θεολογία: Εντάσεις και ενστάσεις»

Σύναξη, τεύχος 152, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2019

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο

Το τεύχος αυτό χτίστηκε καταμεσής ενός μεγάλου αναβρασμού των ημερών μας, ο οποίος αφορά τον τρόπο με τον οποίο νοείται το ανθρώπινο φύλο. Ίσως μάλιστα η λέξη «αναβρασμός» να είναι ήπια σε σχέση με την ένταση των αντιπαραθέσεων ή σε σχέση με την κλαγγή των όπλων, από πλήθος μέτωπα, η οποία κλαγγή συχνά επικαλύπτει τον λόγο και τον διάλογο.

Το αφιέρωμά μας επιχειρεί να διαβάσει θεολογικά το ζήτημα, δηλαδή αφενός να εξετάσει τι σημαίνει για την χριστιανική πίστη η ύπαρξη και η λειτουργία των φύλων, και αφετέρου να συζητήσει απόψεις που διατυπώνονται στον δημόσιο χώρο. Η δυσκολία που έχει το εγχείρημά μας είναι διπλή: Από τον εκκλησιαστικό χώρος δεν λείπουν αγκυλώσεις και αντιφάσεις (όπως, κατάφαση του μυστηρίου της αγάπης και της σεξουαλικότητας από τη μια, καχυποψία μέχρι τρόμου από την άλλη). Αλλά και σε μη-χριστιανικούς χώρους που μιλούν ηχηρά για το ζήτημα, συχνά θάλλουν αφοριστικές στάσεις.

Και γι’ αυτό το επίδικο ζήτημα των φύλων, θα επαναλάβουμε ότι η τιτανομαχία αφορά τα κριτήρια. Ιδεολογικά πείσματα και προκαταλήψεις δεν βοηθούν – είναι περιττό να το λέει κανείς αυτό, αλλά τα αυτονόητα μοιάζουν με είδος πολυτελείας στις μέρες μας. Έχουν περάσει 19 χρόνια από το αφιέρωμά μας στην «Ανθρώπινη σεξουαλικότητα» [1] και βέβαια συχνά έκτοτε θίξαμε παραμέτρους του ζητήματος [2]. Όμως σήμερα τα ερωτήματα που απαιτοὐν γερή άσκηση στην ανίχνευση κριτηρίων, είναι αληθινό τσουνάμι και θέτουν σε δοκιμασία τις αντοχές όποιου αποφεύγει αυτή την άσκηση. Είναι, άραγε, το φύλο βασική συνιστώσα της ανθρώπινης ύπαρξης; Ή είναι κάτι πραγματικό μεν, αλλά δευτερεύον; Έχει, άραγε, νόημα η ψηλάφηση της ανθρώπινης φύσης, ή τα πάντα είναι κοινωνικές συμβάσεις; Ή μήπως έχουμε μια συνάρτηση φύσης και συμβάσεων, στην οποία συνάρτηση όμως δεν έχουμε ξεκαθαρίσει τις ποσοστώσεις των παραγόντων της; Τα ερωτήματα αυτά δεν τίθενται μόνο από κοσμικές οπτικές, οι οποίες υποστηρίζουν τη ρευστότητα του φύλου. Τίθενται -με άλλον τρόπο- και από θεολογικές οπτικές, οι οποίες δεν συμφωνούν μεταξύ τους για τη σημασία του ιστορικού παρόντος και για τη σχέση του με την εσχατολογική κατάληξη του ανθρώπου.

Ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι ο υπότιτλος του αφιερώματος κυριολεκτεί. Το παγκράτιο δεν διεξάγεται ως μια «απλή» αναμέτρηση μεταξύ χριστιανικής και μιας μη-χριστιανικής ανθρωπολογίας, αλλά με ένα πλέγμα αναμετρήσεων μεταξύ ποικίλων ανθρωπολογιών˙ χριστιανικών και μη-χριστιανικών. Χρειάζονται ιδιαίτερες αντοχές στο κυνήγι των κριτηρίων, που από τώρα σκεφτόμαστε πως ίσως δεν αρκεί ένα μόνο τεύχος…

Θ.Ν.Παπαθανασίου

[1] Τεύχος 11 (2001). Βλ. περιεχόμενά του: http://www.synaxi.gr/archive/tefxos_077.php

[2] Βλ. π.χ. τ. 142 (2017), «Γυναίκα, ιεροσύνη, γάμος», και διάσπαρτα άρθρα.

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

- ΜΥΡΤΩ ΘΕΟΧΑΡΟΥΣ, «Σουσάννα: Τὸ κακὸ ἐντὸς τῆς κοινότητας».

- π. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ, «Φύλο καὶ σεξουαλικότητα: Βιο/ψυχοτεχνολογίες τοῦ ὑποκειμένου στὴν ἐποχὴ τοῦ μετα-διαφωτισμοῦ».

- π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΘΕΡΜΟΣ, «Φύλο ἄ-φιλο: ξανασχεδιάζοντας τὸν ἄνθρωπo».

- ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΚΛΗΡΗΣ, «Φύλο: Δὲν εἶναι «λόγος τῆς φύσεως», εἶναι ἱστορικὸ χάρισμα».

- ΑΘΗΝΑ ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΗ, «Τὸ φύλο ὡς στοιχεῖο τῆς προσωπικότητας καὶ ὁ νόμος 4491/2017 γιὰ τὴν ἀναγνώριση τῆς ταυτότητας τοῦ φύλου».

- ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ, «Τὸ παράπονο τοῦ πρεζάκια σὲ μέρη δύο (ποίημα)».

- ΦΑΝΗ ΚΟΥΤΣΟΒΙΤΗ, «Δῶσ’ μου ἕνα ὄνομα νὰ μὴ χαθῶ…».

- ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΡΙΩΤΟΓΛΟΥ, «Μιὰ ἱστορία γιὰ “ἀγρίους“ καὶ “ἁγίους“ καὶ γιὰ τὰ παιδιὰ ἑνὸς κατώτερου Θεοῦ».

- ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΣΤΑΘΗΣ, «Διεθνὲς συνέδριο: Ἡ κλήση στὴν ἐν Χριστῷ ζωή».

- ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΟΥΛΦΗΣ, «Διεθνὲς συνέδριο γιὰ τὸν π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ».

- ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, «π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ. Σκιαγράφηση τῆς ζωῆς καί τοῦ ἒργου του».

- ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΡΑΝΙΔΙΩΤΗΣ, «Μπροστὰ στὸ τέλος: Μπορεῖ νὰ ὑπάρξει “εὐθάνατος“ θάνατος;».