Διαστάσεις παίρνει το θέμα της χειροτονίας του Θεοφάνη – Απόπειρα δικαιολογίας

πηγή-φωτό: ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ, 30/7/2023

Του Θεοδώρου Καλμούκου

ΒΟΣΤΩΝΗ. Ο Επίσκοπος Φιλομηλίου Θεοφάνης, νεοχειροτονηθείς από τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο στο Φανάρι, την Τρίτη 25 Ιουλίου 2023, και ο οποίος κατά τη διάρκεια της χειροτονίας του ανέγνωσε το Σύμβολο της Πίστεως, δηλαδή το Πιστεύω, με την προσθήκη του filioque, που ως γνωστόν είναι αίρεση για την Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως έγραψε ο «Εθνικός Κήρυκας» στις 27 Ιουλίου 2023, επιχειρεί με γραπτή δήλωσή του να δικαιολογήσει το ολίσθημά του. Σημειώνεται ότι θα αναλάβει τη διαποίμανση των Αλβανόφωνων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Υπογραμμίζεται ότι την καταγγελία έκανε επίσημα με ανακοινωθέν της η Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας στο οποίο ανέφερε τα εξής: 

«Πρωτοφανής επιβράβευση υπονομευτού της ενότητος της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.

Πρωτοφανής επιβεβαίωση της ακαταλληλότητός του να διαποιμάνει Ορθόδοξο ποίμνιο.

Ο Θεοφάνης Κόγιας κατά την κρίσιμη στιγμή τής εις Επίσκοπον χειροτονίας του, προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου εν Φαναρίω τη 25η Ιουλίου 2023, απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως με το filioque.

Από το Γραφείο Τύπου της Ιεράς Συνόδου».

Εν τω μεταξύ, άρχισαν να ακούγονται φωνές και γνώμες θεολόγων που φτάνουν μέχρι του σημείου να κάνουν λόγο για «άκυρη» χειροτονία.

Ο Επίσκοπος Θεοφάνης στη δήλωσή με ημερομηνία 27 Ιουλίου 2023 προσπαθεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να αποδώσει το σοβαρό αυτό θεολογικό και κανονικό ολίσθημα σε «συναισθηματική φόρτιση και πολλή φυσική αγωνία».

Στη δήλωσή του αναφέρει τα εξής: «Κυκλοφόρησε χτες επίσημο σχόλιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, σύμφωνα με το οποίο η ταπεινότης μου φέρεται να ‘απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως με το filioque’.

Επειδή οι αιτιάσεις αυτή τη φορά άπτονται της ακεραιότητος του Ορθόδοξου φρονήματός μου και δεν αφορούν απλώς την προσωπική μου πορεία, αισθάνομαι την ανάγκη και την υποχρέωση ρητώς και κατηγορηματικώς να απαντήσω, ώστε να προλάβω τον διά του ως άνω σχολίου πιθανό σκανδαλισμό του λαού του Θεού.

Εκφράζω την απορία: Αραγε η, λόγω, συναισθηματικής φόρτισης και πολλής φυσικής αγωνίας μου για τα τελούμενα, παροραματική ανάγνωση σημείων της αγγλικής εκδοχής του κειμένου της Αρχιερατικής Ομολογίας κατ’ εκείνη την ιερή ώρα, αποτελεί τάχα απόδειξη δια το ‘ελλιπές’ της Ορθοδοξίας μου; Μη γένοιτο!

Προς ανάπαυση, λοιπόν, και της πλέον ευαίσθητης συνείδησης η οποία και τυχόν να επηρεάσθηκε από την προκατειλημμένη ως άνω αναφορά, δηλώνω προς πάσα κατεύθυνση ότι πιστεύω ακεραίως και αμετακινήτως όλα όσα, οικεία χειρί, υπέγραψα στο επισυναπτόμενο κείμενο της Αρχιερατικής μου Ομολογίας.

Να εύχεσθε, ώστε ‘το Πνεύμα το Αγιον, το κύριον, το ζωοποιόν, το εκ του πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον, το λαλήσαν διά των προφητών’ να οδηγεί τα βήματα της αρχιερατικής μου πορείας κατά πάντα και διά πάντα».

Επισημαίνεται ότι στη Λειτουργία και χειροτονία συμμετείχαν ο Μητροπολίτης Πισιδίας Ιώβ και ο νεοεκλεγείς Μητροπολίτης Νέας Ιερσέης Απόστολος.

Υπογραμμίζεται ακόμα ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Εμμανουήλ ήταν συμπροσευχόμενοι εντός του Ιερού Βήματος. Αμφότεροι, δηλαδή Βαρθολομαίος και Εμμανουήλ, αλλά και αρκετοί άλλοι ιεράρχες του Φαναρίου και εκτός αυτού που ήταν παρόντες γνώριζαν την Αγγλική, κατάλαβαν ακριβώς τι είπε ο χειροτονούμενος στο Σύμβολο της Πίστεως, όπως φυσικά και ο χειροτονήσας αρχιερεύς, ο Αμερικής Ελπιδοφόρος, αλλά ουδείς τόλμησε να πει το παραμικρό τόσο κατά την ώρα της χειροτονίας, όσο και έπειτα από αυτή στη διάρκεια των φωτογραφιών και των κερασμάτων.

Αυτόπτες και αυτήκοοι που ήταν παρόντες στην Λειτουργία και χειροτονία του Θεοφάνη Κόγια στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου, συμπεριλαμβανομένων και ιεραρχών, πρεσβυτέρων και λαϊκών ανέφεραν στον «Εθνικό Κήρυκα», πως «αυτό δεν ήταν χειροτονία αρχιερέως, αλλά ένας θρησκευτικός θεατρισμός και μάλιστα στο Κέντρο της Ορθοδοξίας», επισημαίνοντας τα γέλια του Ελπιδοφόρου ενώπιον της Ωραίας Πύλης, την παρουσίαση του νεοχειροτονηθέντος στο εκκλησίασμα και την ύψωση του αρχιερατικού εγκολπίου από τον Ελπιδοφόρο.

Η Εκκλησία της Αλβανίας είχε κρούσει εγκαίρως τον κώδωνα του κινδύνου όταν κατέστη γνωστή η εκλογή του Θεοφάνη Κόγια και με επίσημο ανακοινωθέν της το οποίο δημοσίευσε την Τετάρτη 26 Ιουλίου και ο «Εθνικός Κήρυκας» επισήμανε με λεπτομέρειες τον βίο, τις δράσεις και διαδρομές του εκλεγέντος Επισκόπου. Ταυτόχρονα, εξέφρασε και την απορία για «την εμμονή του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου». Αναγραφόταν ακόμα στο ανακοινωθέν πως «ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης (Arjan) Koja, γνωστός στους Ορθοδόξους της Αλβανίας ως πρωτοστάτης διχαστικών ενεργειών, γεννήθηκε στα Τίρανα το 1966.

Φοίτησε για λίγο στο Ιερατικό Φροντιστήριο του Δυρραχίου και στη συνέχεια μετέβη στη Ρουμανία, όπου χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.

Επιστρέφοντας στη χώρα, επικεφαλής μιας ομάδας υπερεθνικιστών, την 8η Οκτωβρίου 1995 εκδίωξε, κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, από τον Ιερό Ναό της Παναγίας στο Κάστρο, στην παλαιά πόλη του Ελμπασάν, τους λειτουργούς της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας».

Η εκλογή έγινε από την Σύνοδο του Φαναρίου στη συνεδρίασή της στις 28 Ιουνίου 2023.

Οι σχέσεις των δύο Εκκλησιών, Αλβανίας και Κωνσταντινουπόλεως, βρίσκονται πλέον σε τροχιά διάρρηξης των δεσμών λόγω της μη αναγνώρισης της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας, αλλά και για τα προσφάτως διαμειφθέντα με την εκλογή και χειροτονία του Θεοφάνη Κόγια τον οποίον ο Ελπιδοφόρος βρήκε, πρότεινε και συνέτεινε στην εκλογή του, πράγμα το οποίο έχει εντείνει ακόμα περισσότερο «το ρήγμα».

Περιληπτικά να πούμε πως η αίρεση του filioque ανάγεται ουσιαστικά στην Τριαδική Πίστη και συγκεκριμένα στην εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος εκ του Πατρός. Η Δύση πρόσθεσε «και εκ του Υιού» -ex filio- εξ ου και filioque, πράγμα το οποίο στάθηκε μία από τις σοβαρότερες αιτίες για το Σχίσμα του 1054 ανάμεσα στην Ορθοδοξία και τον Ρωμαιοκαθολικισμό.

https://www.ekirikas.com/diastaseis-pairnei-to-thema-tis-cheirot/

Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Αλβανίας: "Πρωτοφανής επιβράβευση υπονομευτού της ενότητος της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας"

Πηγή: https://www.orthodoxianewsagency.gr/

Με αφορμή τη χειροτονία του Επισκόπου Φιλομηλίου κ. Θεοφάνους, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Αλβανίας με μια λακωνική ανακοίνωση κάνει λόγο, μεταξύ άλλων, για πρωτοφανή επιβεβαίωση της ακαταλληλότητός του να διαποιμάνει ορθόδοξο ποίμνιο, διότι όπως αναφέρει, «κατά την κρίσιμη στιγμή της εις Επίσκοπον χειροτονίας του, προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου ἐν Φαναρίῳ τῆ 25ῃ Ἰουλίου 2023, απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως με το filioque».

Αναλυτικά η ανακοίνωση της Ιεράς Σύνοδου της Εκκλησίας της Αλβανίας:

«Πρωτοφανής επιβράβευση υπονομευτού της ενότητος της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.

Πρωτοφανής επιβεβαίωση της ακαταλληλότητός του να διαποιμάνει ορθόδοξο ποίμνιο.

Ο Θεοφάνης Κόγιας κατά την κρίσιμη στιγμή της εις Επίσκοπον χειροτονίας του, προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου ἐν Φαναρίῳ τῆ 25ῃ Ἰουλίου 2023, απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως με το filioque.»

Υπενθυμίζεται ότι σε προηγούμενη ανακοίνωση της η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Αλβανίας τοποθετήθηκε σχετικά με την πρόσφατη εκλογή του Αρχιμανδρίτη Θεοφάνη (Arjan) Koja σε Επίσκοπο Φιλομηλίου από την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, επισημαίνοντας ότι «η έκπληξη και η απορία είναι διάχυτες στους Ορθοδόξους της Αλβανίας για την απροσδόκητη αυτή εξέλιξη».

Όπως αναφερόταν, μεταξύ άλλων, στην ανακοίνωση, ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης (Arjan) Koja είναι «γνωστός στους Ορθοδόξους της Αλβανίας ως πρωτοστάτης διχαστικών ενεργειών» και «δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη για τις διασπαστικές ενέργειές του στα πρώτα χρόνια της ανασυστάσεως της Ορθοδόξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας».

https://www.orthodoxianewsagency.gr/aytokefales_ekklisies/ekklisia_albanias/i-ekklisia-tis-alvanias-gia-ti-xeirotonia-tou-episkopou-filomiliou-theofani/

Ανθολόγιον 295: π. Νικόλαος Λουδοβίκος

(...) Το νόημα δεν μπορεί να είναι ιδιωτικό, δεν μπορεί δηλ. ο θεούμενος να παράγει ένα σύμπαν νοημάτων το οποίο οι άλλοι απλώς το βλέπουν θαυμαστικά. Θεούμενος είναι αυτός που ποιεί νόημα μαζί με άλλους, έχει ένα τρόπο να εκμαιεύει το νόημα της ύπαρξης μου και να το συνδέει με το δικό του.(...)

π. Νικόλαος Λουδοβίκος, Αναλογικές ταυτότητες, εκδόσεις Εν πλώ, Αθήνα 2020, σελ. 144.

Ανθολόγιον 294: π. Νικόλαος Λουδοβίκος

(...) Η μόνη ίσως πραγματική αυτονομία είναι αυτό το προσωπικό άνοιγμα στη θεία απειρία, πραγματοποιούμενο αναλογικά στον άνθρωπο δια μετοχής. Πρόκειται για μια αναλογική αυτονομία - μέσα - και - μέσω - μετοχής. (...)

π. Νικόλαος Λουδοβίκος, Αναλογικές ταυτότητες, εκδόσεις Εν πλώ, Αθήνα 2020, σελ. 119.

Μαύρη λίστα

Αυτή η όχληση των τραπεζών στο τηλέφωνο για να βγάλουμε πιστωτική κάρτα τι ακριβώς είναι; Νέα μόδα; Από χτες με έχουν πάρει πάνω από 5 τηλέφωνα. Η λύση; Τους έβαλα στη μαύρη λίστα του τηλεφώνου και βρήκα την ησυχία μου.

Δίνουν μηδενικά επιτόκια στις καταθέσεις και νομίζουν ότι θα μας πιάσουν κορόϊδα με διψήφια επιτόκια.

Κυκλοφόρησε το τεύχος 166 του περιοδικού "Σύναξη"

Σύναξη, τεύχος 166, Απρίλιος-Ιούνιος 2023

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

- π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΥΛΑΣ, «Ἡ Σύναξη καὶ ἡ ἐποχή της».
- ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ν. ΜΟΣΧΟΣ, «Μέσα ἀπὸ τοπία ποὺ ἀλλάζουν».
- ΜΑΡΙΑ ΣΕΚΙΟΥ, «φύσει ἀδύνατον» (ποίημα).
- ΡΙΑΝΤ ΓΚΟΜΠΡΙΑΛ, «Ἀναστοχασμὸς ἢ ἐκ νέου ἀνακάλυψη τῆς θεολογίας τῆς ἱεραποστολῆς;».
- Ἐπίσκοπος ΜΑΞΙΜΟΣ (ΒΑΣΙΛΙΕΒΙΤΣ), «Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι συνοδικὴ Ἐκκλησία».
- ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ ΠΙΡΑΡ, «Ὁ Ἀββὰς Ἰσαὰκ καὶ ὁ μοναχισμός».
- ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΟΥΝΤΗΣ, «Ἡ συμβολὴ τοῦ Παναγιώτη Νέλλα στὴν ἀνανέωση τῆς Ὀρθόδοξης θεολογίας καὶ παράδοσης».
- ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΚΡΙΛΗΣ, «Καὶ τί τρῶς τὸ Πάσχα;».
- Ἀρχιμ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, «Ἡ δεσποτικὴ ἑορτὴ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ».
- ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ι. ΜΙΧΑΛΟΛΙΑΚΟΣ, «Τὰ τάλαντα».
- ΒΑΣΩ ΓΩΓΟΥ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΜΠΑΡΛΟΣ, ΑΡΕΘΑΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, «Οἱ γριὲς ποὺ μαζεύουν τὴν τσουκνίδα».
- ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ / -ΚΡΙΣΙΕΣ: «Thomas Latinus, Thomas Graecus. Ὁ Θωμᾶς Ἀκυινάτης καὶ ἡ πρόσληψή του στὸ Βυζάντιο» (από τον Γιώργο Ζωγραφίδη). – «Zora Neale Hurston, “Baracoon: Η ιστορία του τελευταίου σκλάβου”» (από τον Θανάση Ν. Παπαθανασίου) – «Μιχάλης Μαραγκάκης, “Άρνηση στράτευσης. Οδοιπορικό για τους αντιρρησίες συνείδησης, 1986-2022”» (από τον Νίκο Κοσμίδη» – «Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, “Πες το στον άνεμο! Μελέτες για το ειδύλλιο Μαύρης Αφρικής και Χριστιανισμού”» (από τον Νίκο Τσιρέβελο) – «Λαμπρινός Πλατυπόδης, ”Θειολογικές, ηθικές και παιδαγωγικές προεκτάσεις του αρχαίου δράματος” (από την Μαίρη Τριανταφύλλου).

https://synaxi.gr/archive/tefxos_166.php

Ανθολόγιον 293: Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης

Μέ τρομάζει ἡ ἀπουσία τοῦ παρόντος.

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Συνοδεία (Πεζογραφήματα 1936-1968), β' έκδοση, Α. Σ. Ε., Θεσσαλονίκη 1984, σελ.14.

Ποια βιβλία θα ήθελα να διαβάσω το φετινό καλοκαίρι (αν διέθετα χρήμα και χρόνο)

 

Κάντε κλικ εδώ:

https://vardavas.wordpress.com/2023/07/08/summer-list/

Ανθολόγιον 292: Χρήστος Οικονόμου

Καλά το λένε ότι η ζωή είναι οργανωμένη άγνοια.

Χρήστος Οικονόμου, Πες της, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2023, σελ. 135.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΕΡΩΝ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΑΓΑΘΟΠΟΔΟΣ ΤΟΥ ΕΚ ΠΑΝΟΡΜΟΥ

 

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού "Νομοκανονικά" με αφιέρωμα στον αείμνηστο Μητροπολίτη Περγάμου κυρό Ιωάννη Ζηζιούλα

 

«Νομοκανονικά»: Επιθεώρηση

Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου

Κυκλοφορήθηκε το νέο τεύχος με αφιέρωμα στο μακαριστό Μητροπολίτη Περγάμου και πανεπιστημιακό Καθηγητή Ιωάννη Ζηζιούλα

Του Χάρη Ανδρεόπουλου*

Με ευλαβικό αφιέρωμα στη μνήμη του προσφάτως εκπλιπόντος Μητροπολίτου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Γέροντος Περγάμου κυρού Ιωάννου Ζηζιούλα (10.01.1931-02-02.2023), καθηγητού Πανεπιστημίων (Εδιμβούργου, Γλασκώβης, Θεσσαλονίκης [ΑΠΘ], Γρηγοριανού της Ρώμης και Γενεύης) και διατελέσαντος Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών, κυκλοφορήθηκε το νέο τεύχος (1/2023) της εξαμηνιαίας Επιθεωρήσεως Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου (τα) «Νομοκανονικά».

Το τεύχος προλογίζει ο ιδρυτής και διευθυντής του περιοδικού, ομ. καθηγητής της Νομικής Σχολής Αθηνών κ. Ιωάννης Κονιδάρης με το «Εις μνημόσυνον αιώνιον» κείμενό του για τον αοίδιμο Ιεράρχη, την γνωριμία τους από το 1965 και για τη λαμπρή εξέλιξη του μακαριστού Ιεράρχη, τόσο ως διαπρεπούς θεολόγου και διακεκριμένου μέλους της Ιεραρχίας του Πανσέπτου Οικουμενικού Θρόνου, όσο και ως ακαδημαϊκού δασκάλου με την καθ΄ όλα επιτυχή σταδιοδρομία στο εξωτερικό και αργότερα στη χώρα μας, ως καθηγητής Πανεπιστημίου, μέλος (1993) και διατελέσας Πρόεδρος (ο πρώτος κληρικός Πρόεδρος, εν έτει 2002) της Ακαδημίας Αθηνών.

ΜΕΛΕΤΕΣ – ΑΡΘΡΑ

Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατά το 40μερο μνημόσυνο του μακαριστού Ιωάννου Ζηζιούλα, που εκφωνήθηκε στην αίθουσα του Θρόνου, στο Φανάρι στις 11.03.2023, ο οποίος ευστόχως χαρακτηρίζει τον αείμνηστο Ιεράρχη ως το «σιδηρούν θεολογικό βραχίονα του Οικουμενικού Θρόνου». Εν συνεχεία τρείς διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι, διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων, συμβάλλουν με τα κείμενά τους - που συνέγραψαν ειδικώς για το αφιέρωμα αυτό - στην ανάδειξη πτυχών της πολυδιάστατης θεολογικής και όχι μόνο σκέψεως του μακαριστού Ιεράρχη. Ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου (ΑΠΘ) κ. Ευάγγελος Βενιζέλος επιχειρεί μια πολυσήμαντη, ξεχωριστή προσέγγιση με θέμα «Η ευχαριστιακή εκκλησιολογία του Ιωάννη Ζηζιούλα και οι σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας». Ακολουθεί ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης (ΕΚΠΑ) κ. Πασχάλης Κιτρομηλίδης που αναπτύσσει το ζήτημα «Ελευθερία και διάλογος στη σκέψη του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη», καταληκτικώς δε αναφέρεται και σε άγνωστα στοιχεία για την ιστορία της Μητροπόλεως Περγάμου. Τις συμβολές κατακλείει ο αναπλ. καθηγητής Δογματικής (ΕΚΠΑ) Σταύρος Γιαγκάζογλου, μαθητής και στενός συνεργάτης του αειμνήστου Ιεράρχου, με τη διεξοδική μελέτη του «“Η Κτίση ως Ευχαριστία”. Αναφορά στο έργο του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα για τη σχέση θεολογίας και φυσικού περιβάλλοντος».

ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

Στο νέο τεύχος παρουσιάζονται και αναλύονται σημαντικές δικαστικές αποφάσεις που άπτονται ζητημάτων εκκλησιαστικής και ευθύτερα θρησκευτικής φύσεως, όπως:

•η υπ’ αριθμ. 1670/2021 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ, Τμ. Δ΄) περί της αναφοράς του όρου «ονοματοδοσία» στη ληξιαρχική πράξη γεννήσεως, ως αντικειμένης στο αρθ. 9 της Ε.Σ.Δ.Α. (Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) [ανάλυση – σχολιασμός υπό Γεωργίου Κ. Ιατρού, δικηγόρου, Διδάκτορος Νομικής],

•η υπ΄αριθμ. 1752/2021 (ΣτΕ, Δ΄) περί ακυρώσεως υπουργικής αποφάσεως που ερρύθμιζε το ζήτημα της σφαγής ζώων στο πλαίσιο λατρευτικών τύπων, διότι κατά παράβαση της οικείας κοινοτικής νομοθεσίας δεν διελάμβανε προηγουμένη ρύθμιση μεταξύ της ορθής μεταχειρίσεως (αναισθητοποιήσεως) των ζώων προ της σφαγής τους και των αντιστοίχων δικαιωμάτων των θρησκευτικών κοινοτήτων (ανάλυση – σχολιασμός υπό Θεοδοσίου Χ. Τσιβόλα, δικηγόρου, Δρος Ν.),

•η υπ΄ αριθμ. 1478/2022 (Ολομ. ΣτΕ) που αφορά στην υποχρέωση της Πολιτείας (Υπ. Παιδείας και Θρησκευμάτων) να θεσπίσει ένα ισότιμο μάθημα συναφούς (“θρησκειολογικού” / “φιλοσοφικού”) περιεχομένου για τους μαθητές που απαλλάσσονται από το υποχρεωτικό (“oμολογιακού” περιεχομένου) μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ), παρεχομένου ως ευλόγου χρόνου για τη ρύθμιση του θέματος το διάστημα μέχρι το τέλος του σχολικού έτους 2022-2023 (ανάλυση – σχολιασμός υπό Ζωής Ι. Καραμήτρου, δικηγόρου, Δρος Ν., Ειδικής Επιστήμονος στην Ανεξάρτητη Αρχή «Συνήγορος του Πολίτη»),

•η υπ΄ αριθμ. Α336/2022 απόφαση του Διοκητικού Εφετείου Πειραιώς περί επιβολής της ποινής οριστικής παύσεως σε ιεροψάλτη ως ενεργείας ανηκούσης στην αρμοδιότητα και ανέλεγκτη κρίση του οικείου Μητροπολίτου (ανάλυση – σχολιασμός υπό Δημ. Γ. Κρεμπενιού, δικηγόρου, Δρος Ν.).

Τέλος, δημοσιεύεται η υπ΄ αριθμ. 2/2022 απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, βάσει της οποίας για την απαλλαγή μαθητή από τη διδασκαλία του ΜτΘ δεν απαιτείται η αναφορά των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, αρκουμένης της επικλήσεως λόγων συνειδήσεως, γενικώς.

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Στη στήλη των Βιβλιoκρισιών του παρόντος τεύχους δημοσιεύονται οι ακόλουθες βιβλιοπαρουσιάσεις:

- του Ιωάννη Μ. Κονιδάρη για το βιβλίο του καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης (ΕΚΠΑ) Πασχάλη Μ. Κιτρομηλίδη «Θρησκεία και πολιτική στον Ορθόδοξο κόσμο. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και οι προκλήσεις της νεωτερικότητας. Προλεγόμενα: Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης», Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Επίκεντρο, 2021 (σσ. 252) και

- του ιδίου, για το βιβλίο του αναπλ. καθηγητή Εκκλησιαστικού Δικαίου Νομικής (ΕΚΠΑ) Γεωργίου Ι. Ανδρουτσοπούλου, Το νομικό καθεστώς Μονών και Ησυχαστηρίων στην ελληνική επικράτεια. Ι. Εκκλησία της Ελλάδος [= Βιβλιοθήκη Εκκλησιαστικού Δικαίου. Σειρά Β΄: Μελέτες, 10]», Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σάκκουλα, 2023 (σσ. 423).

* Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου (http://www.etekkad.gr), διευθύνονται υπό του ομ. καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών και Προέδρου της Εταιρείας κ. Ιωαν. Μ. Κονιδάρη, εκδίδονται από τις ευφήμως γνωστές εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε. (https://www.sakkoulas.gr) και κυκλοφορούν Νοέμβριο/Δεκέμβριο και Μάϊο/Ιούνιο κάθε έτους.

Απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης. Εκδίδονται ανελλιπώς από τον Μάιο του 2002 και ήλθαν, σύμφωνα με την πρόθεση του ιδρυτού και Διευθυντού τους να καλύψουν την απουσία, που είχε από ικανού χρόνου καταστεί ευκρινώς ορατή, μιας περιοδικής εκδόσεως, η οποία να προάγει την επιστήμη στα ζητήματα του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου και ευρύτερα τον δημόσιο διάλογο στα ζητήματα των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας.

_______________________________________________

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr ), μέλος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου. Υπηρετεί στη Β/θμια Εκπ/ση ως Σχολικός Σύμβουλος κλ. ΠΕ01 – Θεολόγων Ανατ. Αττικής, Φθιώτιδας & Καρδίτσας (https://blogs.sch.gr/xandreo).

Απολυτίκιο Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου (+14 Ιουλίου)

Σοφίας χάριτι, Πάτερ κοσμούμενος, σάλπιξ θεόφθογγος, ὤφθης τοῦ Πνεύματος, καὶ ἀρετῶν ὑφηγητής, Νικόδημε θεηγόρε, πάσι γὰρ παρέθηκας, σωτηρίας διδάγματα, βίου καθαρότητας, διεκφαίνων τὴν ἔλλαμψιν, τῷ πλούτῳ τῶν ἐνθέων σου λόγων, δι' ὧν ὡς φῶς τῷ κόσμῳ ἔλαμψας.

φωτογραφήματα 392

 

Γάλλος Ρεθύμνης

φωτογραφήματα 391

 

Αρχάνες Ηρακλείου
φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ 

Ανθολόγιον 291: Ε.Χ.Γονατάς

Τ' αυτιά του αλόγου πίσω απ' τους θάμνους είναι οι δέχτες της απέραντης παγκόσμιας σιωπής.

Ε. Χ. Γονατάς, Η κρύπτη, εκδόσεις Στιγμή, Αθήνα 2006, σελ. 35.

Η ταξινόμηση των αγίων σε ιδιαίτερες ομάδες

Γράφει ο Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης

Πολλοί άγιοι εντάσσονται σε συγκεκριμένες κατηγορίες (δηλαδή ομάδες, είδη), ανάλογα με τη ζωή και την ιστορία τους, γι’ αυτό και δίπλα στον χαρακτηρισμό «άγιοι» λαμβάνουν και κάποιον ιδιαίτερο τίτλο. Έτσι, μπορεί να τους διακρίνουμε σε ομάδες όπως οι παρακάτω:

Δίκαιοι: έτσι χαρακτηρίζονται οι άγιοι που έζησαν στα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης, δηλαδή μέχρι τη σταύρωση και την ανάσταση του Ιησού Χριστού. Πολλές φορές χαρακτηρίζονται «άγιοι και δίκαιοι». Λέγονται έτσι, επειδή θεωρούμε ότι οι άνθρωποι έχουμε τη δυνατότητα να ενωθούμε με τον Θεό (δηλ. να γίνουμε άγιοι) μόνο από τη στιγμή που ο Θεός έγινε άνθρωπος, δηλ. μετά την ενανθρώπηση του Ιησού Χριστού· μπορούμε να ενωθούμε με τον Θεό μέσω της ένωσής μας με τον Χριστό, με τη βάπτισή μας και την ένταξή μας στο διαχρονικό «σώμα του Χριστού», την Εκκλησία, που έχει κεφαλή τον Χριστό και μέλη όλους εμάς – αυτό φυσικά είναι το πρώτο βήμα, που ακολουθείται από τον προσωπικό και συλλογικό αγώνα μας για να ζήσουμε σύμφωνα με την εντολή του Χριστού, την εντολή της αγάπης (Ματθ. 22, 35-40). Οι ενάρετοι και πιστοί άνθρωποι της Παλαιάς Διαθήκης, όσο ζούσαν σε αυτό τον κόσμο, δεν έγιναν χριστιανοί, συνεπώς τότε δεν ενώθηκαν με τον Χριστό.

Πιστεύουμε βέβαια ότι Τον γνώρισαν, πίστεψαν σ’ αυτόν και ενώθηκαν μαζί του (όπως και πολλοί άλλοι – αν όχι όλοι – από τους προ Χριστού νεκρούς όλων των λαών), όταν κι εκείνος προσήλθε στον «κόσμο των ψυχών», μετά τον σταυρικό του θάνατο – αναφορές γίνονται στην Α΄ επιστολή του αποστόλου Πέτρου, μέσα στην Καινή Διαθήκη: «ἐν ᾧ καὶ τοῖς ἐν φυλακῇ πνεύμασι πορευθεὶς ἐκήρυξεν», «εἰς τοῦτο γὰρ καὶ νεκροῖς εὐηγγελίσθη, ἵνα κριθῶσι μὲν κατὰ ἀνθρώπους σαρκὶ, ζῶσι δὲ κατὰ Θεὸν πνεύματι» (Α΄ Πέτρου, κεφ. 3, στίχ. 19, και κεφ. 4, στ. 6). Γι’ αυτό, κι εκείνοι είναι άγιοι· όμως χαρακτηρίζονται «δίκαιοι», ώστε να διαφοροποιούνται από τους αγίους της μετά Χριστόν εποχής, για να δηλώνεται αυτή η διαφορά. Έτσι λέμε «ο δίκαιος Ιώβ», μνημονεύουμε «των αγίων και δικαίων θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννας» (των γονιών της Θεοτόκου), «του δικαίου Συμεών» (που πήρε στην αγκαλιά του τον Ιησού ως βρέφος, σαράντα ημέρες μετά τη γέννησή του) κ.τ.λ.

Ο χαρακτηρισμός αυτός προέρχεται από την Αγία Γραφή, όπου διαβάζουμε π.χ.: «μνήμη δικαίων μετ᾿ ἐγκωμίων» (η ανάμνηση των δικαίων επαινείται), «ἔργα δικαίων ζωὴν ποιεῖ» (Παλαιά Διαθήκη, βιβλίο Παροιμίαι, 10, στίχοι 7 και 16), «Ἰωσὴφ δὲ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς, δίκαιος ὢν» (Ματθ. 1, 19), «πᾶν αἷμα δίκαιον ἐκχυνόμενον ἐπὶ τῆς γῆς ἀπὸ τοῦ αἵματος Ἄβελ τοῦ δικαίου…» (Ματθ. 23, 35), «Καὶ ἰδοὺ ἦν ἄνθρωπος ἐν Ἰερουσολύμοις ᾧ ὄνομα Συμεών, καὶ ὁ ἄνθρωπος οὗτος δίκαιος καὶ εὐλαβής» (Λουκ. 2, 25) κ.λ.π.

Συγκεκριμένα οι άγιοι που προέρχονται από την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης ταξινομούνται και σε μερικές επιμέρους κατηγορίες:

Πρωτόπλαστοι χαρακτηρίζονται ο Αδάμ και η Εύα, δηλαδή οι πρώτοι άνθρωποι σύμφωνα με τη διήγηση της Γενέσεως. Οι δύο αυτοί, μαζί με τους απογόνους τους των πρώτων γενεών (μέχρι τον Νώε), που κατονομάζονται στο κεφάλαιο 5 της Γένεσης και από τη γενιά τους αργότερα γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός, χαρακτηρίζονται «προπάτορες», οι δε γυναίκες «προμήτορες» (ο προπάτωρ Αδάμ και η προμήτωρ Εύα).

Προχωρώντας στο βιβλίο της Γένεσης, από το κεφ. 12 και μετά, οι γενάρχες του εβραϊκού έθνους χαρακτηρίζονται «πατριάρχες», δηλαδή αρχηγοί μιας πατριάς (μεγάλης οικογένειας με ηγετική φιγούρα τον πατέρα και παππού). Είναι ο πατριάρχης Αβραάμ, ο γιος του ο Ισαάκ, ο γιος εκείνου, ο Ιακώβ, και οι 12 γιοι του Ιακώβ, από τους οποίους κατάγονται οι 12 φυλές του Ισραήλ. Στην περίπτωση αυτή, ο χαρακτηρισμός «πατριάρχης» δεν έχει την ίδια έννοια με αυτήν που έχει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, όπου πατριάρχης τιτλοφορείται ο αρχιεπίσκοπος που προΐσταται ως πνευματικός πατέρας των χριστιανών ενός έθνους ή μιας μεγάλης βυζαντινής πόλης, με δικαιοδοσία σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή (π.χ. ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο πατριάρχης Αλεξανδρείας, ο πατριάρχης Σερβίας κ.λ.π.).

Στην Παλαιά Διαθήκη συναντούμε επίσης τους προφήτες, οι οποίοι καλούνταν από τον Θεό σε μια συγκεκριμένη αποστολή για την αποκάλυψη του λόγου Του στον ιουδαϊκό λαό, που περιελάμβανε και προφητείες για μελλοντικά γεγονότα, αλλά και διδασκαλία του λαού, καθώς και αυστηρό έλεγχο της αδικίας και της ανηθικότητας. Τελευταίος προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης θεωρείται ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, παρόλο που η ζωή του εξιστορείται στο βιβλίο που ονομάζουμε Καινή Διαθήκη.

Προχωρώντας στα χρόνια της Καινής Διαθήκης, βλέπουμε εκεί τους αποστόλους, δηλαδή τους μαθητές του Χριστού – όχι μόνο τους 12, αλλά και μία ομάδα εβδομήντα αποστόλων, καθώς και τον απόστολο Παύλο, που κλήθηκε από τον Ιησού Χριστό στην αποστολή του μετά την ανάληψή Του. Χαρακτηρίζονται «απόστολοι», επειδή ο Χριστός τους απέστειλε να διαδώσουν το μήνυμά του σε όλα τα έθνη, βαπτίζοντας τους ανθρώπους που θα το αποδέχονταν. Τον τίτλο αυτόν επίσης τον συναντούμε στην Καινή Διαθήκη: «Ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω ὑμᾶς ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων» (Ματθ. 10, 16) «καὶ ὅτε ἐγένετο ἡμέρα, προσεφώνησε τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ, καὶ ἐκλεξάμενος ἀπ' αὐτῶν δώδεκα, οὓς καὶ ἀποστόλους ὠνόμασε» (Λουκ. 6, 13), «ἀποστελῶ εἰς αὐτοὺς προφήτας καὶ ἀποστόλους, καὶ ἐξ αὐτῶν ἀποκτενοῦσι καὶ ἐκδιώξουσιν» (δηλ. πολλούς από αυτούς θα θανατώσουν και θα καταδιώξουν, Λουκ. 11, 49).

Εκτός από τους αποστόλους, έχουμε τους λεγόμενους «ισαποστόλους», δηλ. αγίους, που δεν ανήκουν στις δύο αυτές ομάδες των μαθητών του Χριστού (τους 12 και τους 70), αλλά επιτέλεσαν έργο ισοδύναμο με τους αποστόλους, είναι δηλαδή ισάξιοί τους. Έτσι, ισαπόστολοι χαρακτηρίζονται π.χ. τρεις μαθήτριες του Κυρίου, οι αγίες Μαρία η Μαγδαληνή, Φωτεινή η Σαμαρείτισσα και Μαριάμνη, ενώ από τους επόμενους αιώνες χαρακτηρίζονται έτσι άγιοι όπως ο άγιος Κωνσταντίνος ο Μέγας και η μητέρα του, η αγία Ελένη, η αγία Νίνα, που έφερε τον χριστιανισμό στη χώρα της Γεωργίας, οι άγιοι του 9ου αιώνα Κύριλλος και Μεθόδιος (που έφεραν τον χριστιανισμό στα σλαβικά έθνη δημιουργώντας και το πρώτο σλαβικό αλφάβητο, το γλαγολιτικό, που αργότερα το διαδέχτηκε το κυριλλικό αλφάβητο) κ.ά.

Τέλος, οι τέσσερις συγγραφείς του Ευαγγελίου, οι οποίοι προέρχονται από τους αποστόλους, χαρακτηρίζονται «ευαγγελιστές»: ο ευαγγελιστής Ματθαίος, ο ευαγγελιστής Μάρκος, ο ευαγγελιστής Λουκάς και ο ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος. Ο τελευταίος χαρακτηρίζεται «θεολόγος» λόγω της ιδιαίτερης θεολογικής ποιότητας του ευαγγελίου που συνέγραψε, το οποίο έρχεται σε διάλογο με τα φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής του, και όχι μόνον. Ο χαρακτηρισμός ευαγγελιστής σημαίνει εκείνον που «ευαγγελίζεται», δηλαδή φέρνει στους ανθρώπους ένα «ευαγγέλιο», λέξη που σημαίνει το ευχάριστο, αισιόδοξο και θετικό μήνυμα, τα καλά νέα.