Εκδήλωση - συζήτηση του περιοδικού "Σύναξη" με θέμα: "Η Ουκρανική αυτοκεφαλία" το Σάββατο 3/11/2018 στην Αθήνα

"Ένας Ιάπωνας δίχως σχιστά μάτια: Νικόλαος Κασάτκιν, ο ευαγγελιστής των Ιαπώνων": το νέο βιβλίο του Θανάση Παπαθανασίου

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Ένας Ιάπωνας δίχως σχιστά μάτια: Νικόλαος Κασάτκιν, ο ευαγγελιστής των Ιαπώνων, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2018, ISBN: 978-960-615-150-7.

Ένας άνθρωπος που άνοιξε δρόμους με τα ίδια του τα βήματα! Έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί ο Νικόλαος Κασάτκιν, ο κληρικός που πρόσφερε την Ορθόδοξη πίστη στον ιαπωνικό λαό κατά τα μέσα του 19ου αιώνα. Με πελώριο σεβασμό προς τους Ιάπωνες και τον πολιτισμό τους, μακριά από κάθε έννοια επιβολής και αποικιοκρατίας, ο Ρώσος Νικόλαος έζησε τη ζωή του λαού που αγάπησε, έγινε στην πράξη Ιάπωνας, και τελικά άγιος της οικουμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Το βιβλίο μελετά τους νευρώνες του οράματός του, τα κριτήρια του ιεραποστολικού έργου του και την μεθοδολογία του, η οποία στην εποχή του είχε προκαλέσει τον διεθνή θαυμασμό και σήμερα παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη. Ο Θανάσης Παπαθανασίου προχωρά την έρευνα πέρα από μια τυπική βιογραφία. Επιχειρεί να ψηλαφήσει πτυχές από τις ιστορικές συγκυρίες, τις θεολογικές αναμετρήσεις και τις ιδεολογικές συγκρούσεις, μέσα στις οποίες σαρκώθηκε ο κόπος του αγίου Νικολάου Κασάτκιν και διαμορφώθηκε η κληρονομιά του.

Μαρτυρία και συνύπαρξη, διάλογος και αλήθεια, πολιτισμοί και θρησκείες είναι τα τοπία απ’ όπου περνά ο δρόμος τον οποίον άνοιξε αυτός ο Ιάπωνας δίχως σχιστά μάτια, με πυξίδα του το πανανθρώπινο Ευαγγέλιο της Ανάστασης!

[ πηγή ]

Encyclical of Archbishop Demetrios for OXI Day (2018)

ARCHIEPISCOPAL ENCYCLICAL

Protocol Number 167/18

October 28, 2018

Feast of the Holy Protection of the Theotokos

OXI Day

To the Most Reverend Hierarchs, the Reverend Priests and Deacons, the Monks and Nuns, the Presidents and Members of the Parish Councils of the Greek Orthodox Communities, the Distinguished Archons of the Ecumenical Patriarchate, the Day, Afternoon, and Church Schools, the Philoptochos Sisterhoods, the Youth, the Hellenic Organizations, and the entire Greek Orthodox Family in America

Beloved Brothers and Sisters in Christ,

Our commemoration of OXI Day each year leads us to reflect on a very challenging time in our world and for the people of Greece. As war was spreading throughout Europe, the Axis forces demanded the surrender of Greece on October 28, 1940. Bravely and honorably, the Greek people replied, “NO.” Today, we honor the bravery and sacrifice of our fathers and mothers who stood valiantly against the armies of the fascist powers. They proclaimed a resolute “NO” to occupation. The people of Greece affirmed their love of liberty and their right of self-determination. They saw the evil and unchecked power of fascist regimes, and in their response they committed their lives to protecting their country. In faith they knew that no matter the outcome they were willing to stand courageously in the face of this threat knowing that ultimately nothing could separate them from the nobility of their heritage and the love of God.

Today, we are inspired by our forbearers as we celebrate their courage and honor their memory. They said “NO” to those who advanced power and control at any cost. They stood firm against an ideology and its forces that would only separate them from their freedom, their rights, and their way of life. We find courage in their example and hope and strength in the promise that neither death, nor life, nor angels, nor principalities, nor things present, nor things to come, nor powers, nor height, nor depth, nor anything else in all creation will be able to separate us from the love of God in Christ Jesus (Romans 8:38-39).

The experience of God’s love and the promise that His love is always with us helped the people of Greece in hope and faith to endure all things (I Corinthians 13:7). They knew that the power of God’s love was greater than the power of fascist regimes. They knew that the love of God was essential to their freedom, and to their love for their families and communities, and for their country.

With the assurance and truth of God’s love, we are able to stand firm against any evil use of power or false ideology. As the people of Greece in 1940 and as many witnesses of our faith have done, we can boldly proclaim “NO” in the face of those who seek to destroy life and liberty, those who use power to abuse and manipulate others, and those who try to separate us from our faith and the love of God.

As we commemorate the valiant people of Greece on OXI Day, and we laud their courage before the world, may we give thanks to God for the witness offered to us and to generations to come. May we also pray for the eternal memory and blessed repose of those who stood heroically for their faith and their nation. May we be inspired to stand firmly in the love of God, knowing that nothing can separate us from the great and saving love we have in Him through Christ Jesus.

With paternal love in Him,

† D E M E T R I O S

Archbishop of America

https://www.goarch.org/archbishop/encyclicals?p_p_id=101_INSTANCE_TS6kMZY0ZfXF&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_101_INSTANCE_TS6kMZY0ZfXF_languageId=en_US

Εγκύκλιος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής π. Δημητρίου για την 28η Οκτωβρίου (2018)

Πηγή-φωτό: Ιερά Αρχιεπισκοπή Αμερικής

Ἀριθμός Πρωτοκόλλου 167/18

28η Ὀκτωβρίου 2018

Ἡμέρα τοῦ ΟΧΙ

Ἑορτή τῆς ἁγίας Σκέπης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου

Πρός τούς Σεβασμιωτάτους καί Θεοφιλεστάτους Ἀρχιερεῖς, τούς Εὐλαβεστάτους Ἱερεῖς καί Διακόνους, τούς Μοναχούς καί Μοναχές, τούς Προέδρους καί Μέλη τῶν Κοινοτικῶν Συμβουλίων, τά Ἡμερήσια καί Ἀπογευματινά Σχολεῖα, τίς Φιλοπτώχους Ἀδελφότητες, τήν Νεολαία, τίς Ἑλληνορθόδοξες Ὀργανώσεις καί ὁλόκληρο τό Χριστεπώνυμον πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς.

Προσφιλεῖς Ἀδελφοί καί Ἀδελφές ἐν Χριστῷ,

Ἡ ἐπέτειος τῆς Ἡμέρας τοῦ ΟΧΙ κάθε χρόνο μᾶς ταξιδεύει νοερά σέ μιά χρονική συγκυρία γεμάτη δύσκολες προκλήσεις γιά τόν κόσμο μας ἀλλά καί εἰδικά γιά τούς Ἕλληνες. Ὅπως ἐξαπλωνόταν ὁ πόλεμος στήν Εὐρώπη, οἱ δυνάμεις τοῦ Ἄξονα ἀπαίτησαν τήν παράδοση τῆς Ἑλλάδος στίς 28 Ὀκτωβρίου 1940. Μέ γενναιότητα καί ἐντιμότητα οἱ Ἕλληνες ἀπήντησαν «ΟΧΙ». Σήμερα τιμοῦμε τήν γενναιότητα καί τήν θυσία τῶν πατέρων καί μητέρων μας πού ἀντιπαρατέθηκαν γενναῖα στούς στρατούς τῶν φασιστικῶν δυνάμεων. Ἀντέταξαν ἕνα ἠχηρό «ΟΧΙ» στήν ὑποδούλωση. Οἱ Ἕλληνες ἐπιβεβαίωσαν τήν ἀγάπη των γιά τήν ἐλευθερία καί τό δικαίωμα τῆς αὐτοδιαθέσεως. Εἶδαν τήν μοχθηρία καί τήν ἀνεξέλεγκτη δύναμη τῶν φασιστικῶν καθεστώτων καί μέ τήν απάντησή των ἀφιέρωσαν τίς ζωές των γιά τήν προστασία τῆς χώρας των. Μέ πίστη ἐγνώριζαν ὅτι ὅποιο καί ἄν ἦταν τό ἀποτέλεσμα, ἦταν ἕτοιμοι νά ἀντιπαρατεθοῦν θαρραλέα ἔναντι τῆς ἀπειλῆς ἔχοντας τή βεβαιότητα ὅτι τίποτε δέν θά μποροῦσε νά τούς ἀπομακρύνῃ ἀπό τήν ἀρχοντιά τῆς κληρονομιᾶς των καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Σήμερα, ἐμπνεόμεθα ἀπό τούς προγόνους μας καθώς τιμοῦμε τό θάρρος καί τήν μνήμη των. Ἀντέταξαν «ΟΧΙ» σ’ ἐκείνους πού διέθεταν μεγαλύτερη δύναμη καί ἰσχύ ἀσχέτως τῶν συνεπειῶν καί τοῦ κόστους. Στάθηκαν θαραλλέα ἐναντίον μιᾶς ἰδεολογίας καί τῶν δυνάμεων αὐτῆς οἱ ὁποῖες θά τούς στεροῦσαν τήν ἐλευθερία, τά δικαιώματα καί τόν τρόπο ζωῆς των. Ἀνακαλύπτουμε σθένος στό παράδειγμά των καί ἐλπίδα καί δύναμη στήν ὑπόσχεση ὅτι οὔτε θάνατος οὔτε ζωὴ οὔτε ἄγγελοι οὔτε ἀρχαὶ οὔτε δυνάμεις οὔτε ἐνεστῶτα οὔτε μέλλοντα οὔτε ὕψωμα οὔτε βάθος οὔτε τις κτίσις ἑτέρα δυνήσεται ἡμᾶς χωρίσαι ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν (Ρωμ. 8:38-39).

Τό βίωμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί ἡ ὑπόσχεση ὅτι ἡ ἀγάπη Του εἶναι πάντοτε μαζί μας ἐβοήθησε τούς Ἕλληνες μέ ἐλπίδα καί πίστη νά ὑπομείνουν τά πάντα (Κορ. Α’, 13:7). Ἐγνώριζαν ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἦτο μεγαλύτερη τῆς ἰσχύος τῶν φασιστικῶν καθεστώτων. Ἐγνώριζαν ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἦτο οὐσιώδης γιά τήν ἐλευθερία των καί γιά τήν ἀγάπη γιά τίς οἰκογένειες, τίς κοινότητες καί τήν πατρίδα των. 

Μέ τή βεβαιότητα καί ἀλήθεια τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, εἴμεθα σέ θέση νά στεκόμεθα σταθερά ἔναντι οἱασδήποτε μοχθηροῦς χρήσεως δυνάμεως ἤ ψευδοῦς ἰδεολογίας.Ὅπως οἱ Ἕλληνες τό 1940 καί ὅπως πολλοί μάρτυρες τῆς πίστεώς μας ἕως τώρα, μποροῦμε καί ἐμεῖς νά ἀντιτάξουμε «ΟΧΙ» σ’ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἐπιζητοῦν νά καταστρέψουν τή ζωή καί τήν ἐλευθερία, σ’ἐκείνους πού χρησιμοποιοῦν ἰσχύ γιά νά κακοποιήσουν καί νά ἐκμεταλλευτοῦν ἄλλους, καί σ’ἐκείνους πού μάχονται νά μᾶς ἀπομακρύνουν ἀπό τήν πίστη μας καί τήν ἀγάπη μας γιά τόν Θεό.

Καθώς τιμοῦμε τούς γενναίους Ἕλληνες τῆς Ἡμέρας τοῦ «ΟΧΙ», καί ἐπικροτοῦμε τό θάρρος των ἐνώπιον τοῦ κόσμου, εἴθε νά εὐχαριστήσουμε τόν Θεό γιά τή μαρτυρία ἡ ὁποία προσφέρθηκε σέ μᾶς καί τίς ἐπερχόμενες γενεές. Εἴθε νά προσευχηθοῦμε, ἐπίσης, γιά τήν αἰωνία μνήμη καί ἀνάπαυση ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ἀντιτάχθηκαν ἡρωϊκά γιά τήν πίστη καί τό ἔθνος των. Εἴθε νά ἀντλοῦμε ἔμπνευση γιά νά στεκόμεθα σταθερά μέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, γνωρίζοντας ὅτι τίποτε δέ μπορεῖ νά μᾶς ἀπομακρύνῃ ἀπό τή μεγάλη καί λυτρωτική ἀγάπη μας γιά Ἐκεῖνον.

Μετά πατρικῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης,

† ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀμερικῆς Δημήτριος

https://www.goarch.org/-/encyclical-of-archbishop-demetrios-for-oxi-day-october-28-2018

Μητρ. Μεσογαίας π. Νικολάου, Διχασμένοι Αὐτοκέφαλοι ἤ Ἐνωμένοι Ἀδελφοί;

πηγή: Ρομφαία

Τοὺς τελευταίους μῆνες γινόμαστε μάρτυρες μιᾶς πολὺ ἐπικίνδυνης καὶ κατὰ τὰ φαινόμενα ἀδικαιολόγητης κρίσης ποὺ ξέσπασε στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀφορμὴ ἡ ἐπικείμενη ἐκχώρηση αὐτοκεφαλίας στὴν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ἢ μᾶλλον ἡ δημιουργία αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας στὴν Οὐκρανία.

Φαίνεται πὼς οἱ διορθόδοξες σχέσεις ἀποτελοῦν μεῖζον πρόβλημα στὶς μέρες μας καὶ ἐνῶ ἐπιδιώκεται ἡ ἑνότητα μὲ τοὺς ἑτεροδόξους, οἱ Ὀρθοδόξοι ὁμολογοῦν μὲν τὴν μεταξύ τους ἀγάπη, ἀλλὰ τὴν ἀποδομοῦν στὴ ζωή τους• διακηρύσσουν τὸν σύνδεσμο τῆς μεταξύ τους κοινωνίας, ἀλλὰ ἐπιβεβαιώνουν τὸ ἀντίθετο.

Καὶ ὁ πιστὸς λαὸς ἀντικρύζει τὶς κορυφές του νὰ διαπληκτίζονται μὲ νομικίστικες ἐπιχειρηματολογίες καὶ ἀντὶ νὰ ἑνώνουν τοὺς πιστοὺς νὰ δημιουργοῦν στρατόπεδα ὀπαδῶν καὶ ὁμάδες ἀντιμαχoμένων ὑποστηρικτῶν. Τί κρῖμα! Σὲ ὅλη αὐτὴ τὴ διαμάχη ὑπάρχει μία πρόφαση καὶ μία αἰτία.

Πρόφαση εἶναι ἡ ἀνάγκη γιὰ αὐτοκεφαλία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας. Καὶ αἰτία τὸ δικαίωμα τῆς ἐκχώρησής της. Σὲ ποιὸν ἀνήκει, ποιὸς τὸ ἔχει.

Οἱ λέξεις ποὺ ἀκοῦμε νὰ ἐπικαλοῦνται οἱ ἐμπλεκόμενες Ἐκκλησίες εἶναι ἱστορικὰ προνόμια, δικαιώματα καὶ κανόνες. Δυστυχῶς, αὐτὸ ποὺ δὲν ἀκοῦμε εἶναι τὸ Εὐαγγέλιο. Τὸ πρῶτο ἐρώτημα εἶναι• εἶναι ἆραγε τόσο ἀναγκαία πνευματικὰ ἡ αὐτοκεφαλία; Καὶ ἂν ναί, δὲν θὰ μποροῦσε νὰ περιμένει λίγο ἀκόμη;

Ὑπάρχει καὶ ἕνα δεύτερο• εἶναι τόσο σημαντικὰ τὰ δικαιώματά μας ποὺ πρέπει νὰ τὰ ὑπερασπιζόμαστε ἀγνοῶντας ἢ καὶ πολεμῶντας τοὺς ἀδελφούς μας ἢ καὶ διακόπτοντας τὴν χιλιόχρονη κοινωνία μας μαζί τους;

Καὶ τρίτον• ἡ ἐπίκληση τῶν ἱστορικῶν δικαιωμάτων καὶ τῶν κανόνων εἶναι πιὸ σημαντικὴ ἀπὸ αὐτὴν τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου;

Ἡ Κωνσταντινούπολη πλέον ἀποκαλεῖ τοὺς ὡς τώρα ἀδελφοὺς τῆς Ρωσίας «φίλους», αὐτοὶ δὲ ἀρνοῦνται νὰ ὁμολογήσουν τὴν οἰκουμενικότητα τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.

Ἔτσι γκρεμίζονται τὰ πιὸ βασικὰ θεμέλια τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας• ἡ ἀδελφοσύνη, ἐκφραστὴς τῆς ὁποίας εἶναι ἡ πανορθόδοξη κοινωνία, καὶ ἡ οἰκουμενικότητα, ἐγγυητὴς τῆς ὁποίας εἶναι, κατὰ τοὺς κανόνες καὶ τὴν ἱστορικὴ παράδοση, ἡ Κωνσταντινούπολη.

Α. Στὴν πραγματικότητα, ἡ αὐτοκεφαλία τῆς Οὐκρανίας δὲν ἀποτελεῖ τόσο ἐπείγουσα ἀνάγκη ὅσο δικαίωμα καὶ πείσμονα πολιτικὴ ἀπαίτηση. Ἀντίθετα, ἡ ἑνότητα τῶν Ἐκκλησιῶν ἀποτελεῖ ἀδήριτη ἀνάγκη καὶ ἀδιαπραγμάτευτη εὐαγγελικὴ ἐπιταγή. Τί ἔχει ἆραγε μεγαλύτερη σημασία, τὸ αὐτοκέφαλο μιᾶς τοπικῆς ἐκκλησίας ἢ ἡ ἑνότητα ὅλων «εἰς Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικὴν καὶ Ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν»;

Αὐτοὶ δὲ ποὺ ζητοῦν τὴν αὐτοκεφαλία ποιοί εἶναι; Εἶναι δυνατὸν ἕνας ἀμφιβόλου πνευματικοῦ ὑποβάθρου κοσμικὸς Πρόεδρος καὶ ἕνας προβληματικῆς ἐκκλησιολογικῆς εὐαισθησίας, μέχρι τώρα ἀπορριπτέος ὡς σχισματικός, αὐτοανακηρυχθεὶς «Πατριάρχης», νὰ εἶναι τὰ κατάλληλα πρόσωπα προκειμένου νὰ ἐκφράσουν τὴν ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ ἀνάγκη, τὴ βούληση τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν ἀναστεναγμὸ τῆς Ἐκκλησίας στὴν Οὐκρανία;

Καὶ ἂν δὲν θέλουμε νὰ ἀκούσουμε τὴ φωνὴ αὐτῶν ποὺ ἀντιστέκονται στὴν αὐτοκεφαλία, πῶς μποροῦμε νὰ στηρίζουμε τὶς ἐλπίδες μας γιὰ ἑνότητα σὲ αὐτοὺς ποὺ ἤδη ἔχουν προκαλέσει μακροχρόνιο σχίσμα καὶ γιὰ χρόνια φιλοξενοῦν ὅλους τοὺς ἀδέσποτους καθηρημένους παλαιοημερολογίτες τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου καὶ ὄχι μόνον;

Ἂν ὁ Φιλάρετος εἶχε ἐκλεγεῖ Πατριάρχης Μόσχας τὸ 1990, ποὺ τόσο τὸ ἐπιδίωξε, ἀλλὰ δὲν τοῦ βγῆκε, θὰ ζητοῦσε σήμερα νὰ γίνει Μητροπολίτης τῆς αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας; Καὶ ἂν ναί, ἀπὸ ποιόν; Ἀπὸ τὴ Σύνοδο τῆς Μόσχας, τῆς ὁποίας ὁ ἴδιος θὰ προήδρευε ἢ ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη ποὺ σήμερα ψευτοσέβεται καὶ στὴν ὁποία δῆθεν ὑποκλίνεται;

Β. Στὴ χριστιανικὴ λογικὴ δὲν ἔχει δίκιο αὐτὸς ποὺ βλέπει μόνο τὰ δικά του δικαιώματα. Δίκιο ἔχει αὐτὸς ποὺ τὰ προστατεύει μὲν διατηρῶντας ὅμως καὶ τὴν ἰσορροπία τῆς ἀγάπης, τῆς εἰρήνης, τῆς ὑπομονῆς, τῆς συγχώρησης, τῆς συμφιλίωσης, διότι μόνον ἔτσι προστατεύονται τὰ «δικαιώματα» τοῦ Θεοῦ. Ἐξ ἄλλου ἡ σωτηρία μας βασίζεται στὴ μεγαλύτερη ἀδικία: «κατάρα λέλυται καταδίκης δικαίας ἀδίκῳ δίκῃ τοῦ δικαίου κατακριθέντος». Εὐτυχῶς ποὺ ὁ Κύριος δὲν ἐπικαλέσθηκε τὸ δίκαιο καὶ τὰ δικαιώματά Του!

Στὴν παροῦσα φάση, ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος τῆς αὐτοκεφαλίας τῆς Οὐκρανίας γίνεται στὴ βάση τῶν δικαιωμάτων αὐτῶν ποὺ τὴν ἐκχωροῦν, δηλαδή τοῦ Φαναρίου καὶ τῆς Μόσχας, τῆς ἱστορικῆς ἢ πολιτικοοικονομικῆς δυνάμεως καὶ ὄχι τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου ἢ ἔστω τῆς ὑφισταμένης ἐκκλησιαστικῆς ἀνάγκης στὴν Οὐκρανία. Ἐκτὸς τούτου, στὸν ὁρίζοντα διακρίνεται τὸ περίγραμμα ἰσχυρῶν πολιτικῶν σκοπιμοτήτων, ὁδηγιῶν καὶ πιέσεων. Καὶ ἀπὸ τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο ἔχει μείνει μόνο τὸ… ἐξώφυλλο.

Γ. Ἀλήθεια, τί σχέση μπορεῖ νὰ ἔχουν ὅλα αὐτὰ μὲ τὴ λογική τοῦ Ἐσταυρωμένου Θεοῦ, μὲ τὸ ἦθος τῶν Μακαρισμῶν καὶ τῆς ἐπὶ τοῦ Ὄρους Ὁμιλίας, μὲ τὸ λέντιο τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, μὲ τὶς ὑποθῆκες τοῦ Κυρίου περὶ τῆς διακονίας καὶ τῆς τιμημένης θέσης τοῦ ἐσχάτου, μὲ τὴν Ἀρχιερατικὴ Προσευχὴ τοῦ Κυρίου «ἵνα πάντες ἓν ὦσι», μὲ τὴ διδαχὴ καὶ τὸ πνεῦμα τοῦ θείου Παύλου, μὲ τὰ κηρύγματα ποὺ ἀκοῦμε κάθε Κυριακὴ καὶ τὶς ἐγκυκλίους ποὺ ἐξαπολύονται στὶς μεγάλες γιορτές; Εἶναι δυνατὸν ἡ ἐφαρμογὴ τῶν κανόνων νὰ καταργεῖ τὸ Εὐαγγέλιο;

Ποιός μπορεῖ νὰ καταλάβει πῶς εἶναι δυνατόν χιλιόχρονες ἀδελφὲς ἐκκλησίες τοῦ Χριστοῦ νὰ ἐπιχαίρονται ἀνακαλύπτοντας ἡ μία τὶς ἐκτροπὲς καὶ τὰ λάθη τῆς ἄλλης; Μήπως ἡ ἔνταση ποὺ ζοῦμε τώρα σημαίνει πὼς δὲν ἀγαπηθήκαμε σωστὰ στὸ παρελθόν; Πῶς δικαιολογεῖται τὰ στόματα τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἡγετῶν μας στεντορίᾳ τῇ φωνῇ νὰ ὑποστηρίζουν τὸν διαχριστιανικὸ καὶ διαθρησκειακὸ διάλογο καὶ νὰ ἀρνοῦνται τὴν μεταξύ τους ἐπικοινωνία; Γιατί ἀδυνατοῦν νὰ παραδεχθοῦν οἱ μὲν ὅτι μπορεῖ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ νὰ φωτίζει λίγο διαφορετικὰ καὶ τὴν ἄλλη πλευρά; Εἶναι δυνατὸν ὅλος ὁ φωτισμὸς νὰ εἶναι μαζί μας καὶ καμία ἀκτῖνα νὰ μὴν φωτίζει καὶ τοὺς ἄλλους μέχρι τώρα ἀδελφούς μας; Ποιά σὲ τελικὴ ἀνάλυση ἡ σημασία τῆς λέξης κοινωνία, ἂν δὲν συμπεριλαμβάνει καὶ τὴν ἀμοιβαία κατανόηση;

Ἢ πῶς συμβαίνει νὰ μὴν ὑπολογίζουν τὶς ὀλέθριες συνέπειες ἑνὸς ἐπαπειλούμενου σχίσματος; Τί φταῖνε ἆραγε οἱ ἁπλοὶ πιστοὶ καὶ ἀποκλείονται ἀπὸ τὴ χάρι τῶν προσκυνημάτων τῶν ἄλλων; Γιατί οἱ Ρῶσοι πιστοὶ νὰ στερηθοῦν τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ τὴν Πάτμο καὶ οἱ Ἑλληνόφωνες τὸν Ἅγιο Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ, τὰ Σπήλαια τοῦ Κιέβου, τὸ Βάλαμο καὶ τὴ χάρι τῶν Ρώσων νεομαρτύρων; Δὲν εἶναι ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ παγκόσμια γιὰ νὰ τὴν μοιράζονται ὅλοι; Ὅταν μᾶς ἑνώνει ἡ κοινὴ πίστη καὶ τὸ δόγμα, πῶς νὰ δικαιολογηθεῖ ἡ διαίρεση στὴ βάση μιᾶς διοικητικῆς ἀσυμφωνίας;

Τελικά, τὸ εὐαγγέλιο τῆς ἀγάπης, τῆς συγχώρησης, τῆς ἑνότητος γιὰ ποιούς γράφηκε καὶ γιατί; Ἐμᾶς ἆραγε καὶ τὶς προκλήσεις τῆς ἐποχῆς μας δὲν μᾶς ἀφορᾶ;

Δ. Ἐπιπλέον, ἡ Ὀρθόδοξη ὁμολογία μας στὴ Διασπορὰ ἢ στὶς χῶρες τῆς ἱεραποστολῆς ποιά θὰ εἶναι; Ποιόν Χριστὸ θὰ κηρύξουμε καὶ θὰ ὁμολογήσουμε; Αὐτὸν ποὺ «εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε», ἀλλὰ καταργοῦμε τὸν λόγο Του μὲ τὴ ζωή μας, ἢ Αὐτὸν ποὺ δὲν κατάφερε νὰ ἑνώσει δυὸ χιλιάδες τώρα χρόνια οὔτε τοὺς πιστούς Του; Ἡ ἱκανοποίηση τοῦ κατορθώματος τῆς αὐτοκεφαλίας εἶναι σύντομη καὶ τῶν ὀλίγων. Ὁ σκανδαλισμὸς τῶν πιστῶν καὶ τοῦ κόσμου εἶναι ἀπροσμέτρητος καὶ γενικευμένος. Ἡ ἁμαρτία τοῦ σχίσματος ἀθεράπευτη καὶ ἀσυγχώρητη.

Ε. Ἀλλὰ καὶ ἡ Μόσχα εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπιτιμᾶ τοὺς κληρικοὺς καὶ πιστούς της ποὺ κοινωνοῦν στὸ Ἅγιον Ὄρος ἢ στὴν Πάτμο ἢ ἐνδεχομένως ἀργότερα στὰ Ἱεροσόλυμα καὶ στὴν Ἑλλάδα; Εἶναι δυνατὸν ἡ θεία κοινωνία νὰ γίνεται μοχλὸς πολιτικῆς πίεσης καὶ ἐκβιασμοῦ; Δηλαδὴ χίλια χρόνια μυστηρίου αὐτὸ καταλάβαμε; Θὰ μπορούσαμε νὰ κατανοήσουμε τὴν προσωρινὴ διακοπὴ τοῦ μνημοσύνου στὸ ἐπίπεδο τῶν Πατριαρχῶν, ἐνδεχομένως ὡς ἔνδειξη ἔντονης διαμαρτυρίας, ἀλλὰ ὄχι καὶ τὴ διακοπὴ τῆς κοινωνίας τῶν πιστῶν. Δὲν μπορεῖ ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία, ἀντὶ νὰ ὁδηγεῖ τὸν λαὸ τοῦ Θεοῦ στὰ ἁγιάσματα, νὰ τὸν ἀποξενώνει ἀπὸ τὴ χάρι. Ἀντὶ νὰ ἀποδυναμωθεῖ ἡ πίστη τοῦ λαοῦ, δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἐνισχυθεῖ μήπως καὶ συνετίσει τοὺς ἡγέτες του;

Ἐλπίζουμε ὁ Πατριάρχης μας νὰ ἀνοίξει τόσο τὴν οἰκουμενική του ἀγκαλιά, ὥστε νὰ χωρέσει καὶ τοὺς Ρώσους. Ἀλλὰ καὶ δὲν θὰ μπορέσουν νὰ ἑνωθοῦν ἐκκλησιαστικὰ μεταξύ τους οἱ Οὐκρανοί, ἂν δὲν μάθουν μέσα στὴν Ἐκκλησία νὰ συγχωρήσουνε τοὺς Ρώσους καὶ νὰ ἑνωθοῦν μαζί τους. Ἡ Ἐκκλησία τότε εἶναι Ἐκκλησία ὅταν καταργεῖ τοὺς ἐχθρούς. Ὁ λόγος τοῦ προσφάτως ἀνακηρυχθέντος ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἁγίου, τοῦ Ὁσίου Ἀμφιλοχίου τοῦ νέου τοῦ ἐν Πάτμῳ, εἶναι τόσο ἐπίκαιρος ὅσο ποτέ: «Θέλετε νὰ ἐκδικηθεῖτε αὐτοὺς ποὺ σᾶς πειράζουν; ἡ καλύτερη ἐκδίκηση εἶναι ἡ ἀγάπη. Μεταποιεῖ καὶ τὰ θηρία ἀκόμη ἡ ἀγάπη».

Περιμένουμε ὅμως νὰ καταλαβαίνουν καὶ οἱ ἅγιοι πατέρες μας στὴ Ρωσία, ποὺ ἐπικαλεῖται ὁ λαὸς τὶς εὐχές τους στὸ τέλος κάθε ἀκολουθίας, ὅτι ἂν ἐνεργήσουν ταπεινὰ καὶ ὄχι κατακτητικὰ θὰ ἑνώσουν τὴν Ἐκκλησία καὶ μαζὶ μὲ τὴν χάρι τοῦ Θεοῦ θὰ κερδίσουν καὶ τὶς καρδιὲς ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων. Δὲν ὑπάρχει λόγος νὰ γίνουν κοσμικὰ ἡ «Τρίτη Ρώμη», ἀλλὰ πνευματικὰ ἡ «Πρώτη καὶ Ἁγία Μόσχα». Νὰ γίνουν πρῶτοι στὶς καρδιές μας.

Μαζί μὲ τὸ ἄρωμα τῆς ἐμπειρίας τοῦ πρόσφατου σκληροῦ διωγμοῦ τους καὶ τὴ χάρι τοῦ νέφους τῶν νεομαρτύρων τους, περιμένουμε νὰ προσφέρουν στὴν Ἐκκλησία μας καὶ τὴν εὐώδη μαρτυρία τῆς ἑνότητος. Ὅσο κακὸ εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια τοῦ μικροῦ καὶ τοῦ ἀδύνατου, τόσο μεγάλο εἶναι ἡ ταπεινὴ σοφία τοῦ ἰσχυροῦ καὶ τοῦ μεγάλου. Αὐτὸ ἔχουμε ἀνάγκη ὅλοι μας, διότι σὲ τελικὴ ἀνάλυση, δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει ποιὸς ἔχει τὴ δύναμη ἢ τὸ δίκιο μὲ τὸ μέρος του, ἀλλὰ ποιὸς ἐνεργεῖ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καὶ μεταφέρει τὴ χάρι Του.

Ἡ θεόπνευστη προτροπὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «Εἰ δὲ ἀλλήλους δάκνετε καὶ κατεσθίετε, βλέπετε μὴ ὑπ᾿ ἀλλήλων ἀναλωθῆτε» (Γαλ. ε΄ 15) ἴσως δείχνει τὸν δρόμο ὅλων μας. Στὶς ἐκκλησιαστικὲς συγκρούσεις μεταξὺ ἀδελφῶν δὲν ὑπάρχουν κερδισμένοι. Ὅλοι εἶναι ἡττημένοι. Ἀντίθετα, ὅταν συμφιλιωνόμαστε, δὲν ὑπάρχουνε χαμένοι. Ὅλοι εἶναι εὐλογημένοι.

Ἐδῶ τὰ βρῆκε ἡ Βόρεια Κορέα μὲ τὴ Νότια καὶ δὲν μποροῦμε νὰ τὰ βροῦμε ἐμεῖς ποὺ καθημερινὰ προσευχόμαστε μὲ τὸ «Πάτερ ἡμῶν» στὴν καρδιὰ καὶ τὰ χείλη μας;

Διάπυρη προσευχή μας εἶναι νὰ δώσει ὁ Κύριος «σὺν τῷ πειρασμῷ καὶ τὴν ἔκβασιν» καὶ νὰ μᾶς «ἐξαγάγῃ» σύντομα εἰς μετάνοιαν καὶ «εἰς ἀναψυχήν». Ἀμήν.

Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης: Μαυρόλυκοι, Ανταρόλυκοι και Game of Thrones

Στη βιβλιοθήκη μου, εδώ και χρόνια, βρίσκεται ένα βιβλίο· μου το είχε φέρει ο θείος μου, ο αδερφός της μητέρας μου, ένας πραγματικός συλλέκτης βιβλίων και αυθεντικός βιβλιοφάγος, που, μη έχοντας παιδιά, εμπλούτισε τις βιβλιοθήκες των ανιψιών του με εκατοντάδες βιβλία κάθε είδους. Ο Θεός να τον αναπαύσει· το όνομά του, Γεώργιος. 

Το βιβλίο αυτό το είχα ακουστά από τα εφηβικά μου χρόνια, γιατί είχαμε διδαχτεί ένα δυο αποσπάσματα στο σχολείο, στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Απ’ αυτά τα αποσπάσματα, μου ’χε κάνει εντύπωση το περιεχόμενό του, αν και δεν είχα καταλάβει ακριβώς τι έλεγε (ιστορικό βιβλίο ήταν ή μυθιστόρημα;), και τα τελευταία χρόνια – αφότου ανέλπιστα μου το έφερε ο θείος μου – το ’βλεπα στο ράφι, σφηνωμένο και στριμωγμένο ανάμεσα σε δεκάδες άλλα, άσχετα βιβλία, αλλά δεν είχα κάνει τη μαγική κίνηση να το ανοίξω. Περνούσαν τα χρόνια, «έφυγε» ο θείος μου, μεγάλωνα κι εγώ, και το βιβλίο παρέμενε εκεί, σταθερά, να με κοιτάζει σιωπηλό, νοσταλγικό και αδιάβαστο, σαν αυτό να ήταν το μυστικό μας, το μυστικό το δικό μου και του βιβλίου. Ήταν μυστικό, γιατί κανείς άλλος, εκτός από μένα, δεν ήξερε ότι αυτό το βιβλίο είχε κάποια σημασία για μένα· κανείς άλλος στο σπίτι, εκτός από μένα, δεν ήξερε καν την ύπαρξη αυτού του βιβλίου, ούτε είχε προσέξει την παρουσία του σ’ εκείνο το ράφι. Όμως, πριν από κανένα μήνα, ούτε θυμάμαι γιατί και πώς, αποφάσισα πως επιτέλους είχε έρθει η ώρα του. Πήρα βαθιά ανάσα, το τράβηξα από το ράφι και το άνοιξα. 

Μετά το πρώτο κεφάλαιο, σχεδόν δεν μπορούσα να το αφήσω απ’ τα χέρια μου· το διάβασα αχόρταγα, μερικές φορές βουρκωμένος, ανατρέχοντας συχνά στον μεγάλο γενεαλογικό πίνακα με τα ονόματα, που προέτασσε ο συγγραφέας, για να μου υπενθυμίζει ποιος είναι ποιος, και σύντομα τελείωσα τον πρώτο τόμο. 

Έτρεξα στη βιβλιοθήκη. Ο δεύτερος τόμος δεν ήταν εκεί όπου νόμιζα, δίπλα στη θέση του αδερφού του, του πρώτου. Τι μπελάς! Και τώρα; 

Κατέβηκα στο Μυστικό Κελάρι των Βιβλίων – στη μεγάλη αποθήκη, γεμάτη πράγματα ανάκατα, που ο ένας τοίχος είναι ολόκληρος γεμάτος ράφια, με εκατοντάδες βιβλία ξεχασμένα, τα περισσότερα αδιάβαστα. Έλπιζα ότι μπορεί ο δεύτερος τόμος να είχε ξεμείνει εκεί· έκανα και μια αίτηση στον άγιο Φανούριο, να ’χει το νου του. Και τον βρήκα. 

Χθες το βράδυ τελείωσα και το δεύτερο τόμο. Ενθουσιασμένος, συγκινημένος, αναβαπτισμένος, συναρπασμένος, θέλω τώρα να μοιραστώ μαζί σας αυτό το ταξίδι. 

Το βιβλίο, για το οποίο μιλάω, ο θησαυρός, ο κρυμμένος επί σειρά ετών στις βιβλιοθήκες του σπιτιού μου, είναι οι Μαυρόλυκοι, ένα επικό μυθιστόρημα του Θανάση Πετσάλη – Διομήδη, που αφηγείται μια περιπέτεια διακοσίων πενήντα ετών, την περιπέτεια μιας πολυμελούς και πολύκλωνης οικογένειας, που είναι συγχρόνως και η περιπέτεια του τόπου μας και του λαού μας. 

*** 

Η ιστορία των Μαυρόλυκων αρχίζει γύρω στο 1550 σ’ ένα μικρό χωριό της Πελοποννήσου, το Αθαλάσσι. 

Πρώτος αιώνας της Τουρκοκρατίας, βία, αναλφαβητισμός, φτώχεια, τρομοκρατία, πολιτισμικό σκοτάδι, μεσαίωνας. Ελάχιστοι μόνο σαν κάτι να θυμούνται, πως εδώ ήταν Ρωμιοσύνη, ελευθερία, πολιτισμός, πλούτος, γράμματα, βασίλειο δικό μας, που οι ρίζες του – αθάνατες, ένδοξες ρίζες – κρατούν χιλιάδες χρόνια πίσω. Μερικοί ελπίζουν, κάποιοι φωτισμένοι ή ονειροπόλοι επιχειρούν ξεσηκωμούς, αποτυχημένους πάντοτε και προδομένους, όπως έχει δείξει η ιστορία του Γένους μας. 

Η οικογένεια ξεριζώνεται για ν’ αποφύγει το παιδομάζωμα, που περιγράφεται με δραματικό ρεαλισμό. Ματωμένοι, τσακισμένοι, ορφανεμένοι, μισοί, κυνηγημένοι, έρχονται στη Μεθώνη, στο Γαλαξίδι, στην Πάργα, κι από πίσω η φωτιά, η βία, οι πόλεμοι, οι κουρσάροι, οι Τούρκοι, οι Βενετοί… Κι από εκεί στην Πόλη, στην Ήπειρο, στη Ρούμελη, στην Κρήτη, την Αθήνα, τη Μολδοβλαχία, τη Βιέννη… Άλλοι εδώ, άλλοι εκεί. Άλλοι τουρκεύουν, άλλοι φραγκεύουν, άλλοι ζουν μέσα στη φτώχεια, στο σκοτάδι, στην άγνοια. Γίνονται τόσο πολλοί κλάδοι, που, μετά από μερικές γενιές, ο καθένας αγνοεί την ύπαρξη των άλλων. Κάποιοι γίνονται ήρωες, άλλοι τυχοδιώκτες, ληστές, πλούσιοι έμποροι, ιερείς, δάσκαλοι, Φαναριώτες με καίριες θέσεις στο Πατριαρχείο ή στη σουλτανική κυβέρνηση (την Υψηλή Πύλη), όπου κάθε μέρα κινδυνεύεις να βρεθείς κρεμασμένος… 

Πολεμούν, ερωτεύονται, εργάζονται, αγωνίζονται, συνωμοτούν, αντιστέκονται, ελπίζουν, απελπίζονται, αυτοκτονούν, σώζονται, αδικούνται, δικαιώνονται, αντιμετωπίζουν θανατηφόρες επιδημίες, κάνουν όλα όσα περιλαμβάνει η ζωή, και μέσα σ’ αυτή την πολυπρόσωπη και πολυτάραχη ανθρωποθάλασσα (που φωτίζει κατά στιγμές και τα πάθη και τους αγώνες δεκάδων άλλων ανθρώπων του λαού και της αριστοκρατίας) κατεβαίνει σαν ποτάμι ο τουρκοκρατούμενος ελληνισμός, μέσα από μεγάλες και δραματικές στιγμές του: η απερίσκεπτη επανάσταση του Διονύσιου Σκυλόσοφου, ο αγώνας του πατριάρχη Κύριλλου Λούκαρι να μορφώσει το Γένος, η πολιορκία και η πτώση του Χάνδακα (Ηρακλείου), με την οποία πατήθηκε ολοκληρωτικά η Κρήτη, η πολιορκία των Αθηνών και τα κανόνια του Μοροζίνι ενάντια στην Ακρόπολη, ο αγώνας και το μαρτύριο του πατρο-Κοσμά του Αιτωλού, τα Ορλωφικά, ο αγώνας, το όνειρο και το μαρτυρικό τέλος του Ρήγα! Και τελειώνει το έργο, μετά από δυόμισι αιώνων εποποιία, με τον απόηχο της προσπάθειας του Ρήγα, την πρώτη σοβαρή αύρα που φύσηξε στην Ελλάδα και προετοίμασε την Επανάσταση. Και πάλι, λίγα είπα. 

Ως γνήσιος άνθρωπος του πνεύματος, ο συγγραφέας τίποτα δεν κρύβει· τα πάθη, τις αδυναμίες, τα ελαττώματα, τα στραβοπατήματα, τις μικρότητες και τις αποτυχίες του λαού μας, τα φωτίζει και τα περιγράφει με ειλικρίνεια αφοπλιστική. Τη βία και τη ματαιότητα του πολέμου, την αηδία, το θάνατο και τη σήψη τα παραθέτει, μπορώ να πω, με ωμότητα – όχι όμως χυδαιότητα. Είναι ένας μεγάλος συγγραφέας, δίκαια καταξιωμένος και πολυβραβευμένος στην εποχή του. Δεν έγραψε μόνο αυτό, αλλά και ένα εφάμιλλο μυθιστόρημα για την Επανάσταση του 1821 (τον Ελληνικό Όρθρο) και πολλά ακόμη, άσχετα με την ιστορία, μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα κ.λ.π. Το όνομά του, το ξαναλέω: Θανάσης Πετσάλης – Διομήδης. Γεννήθηκε το 1904 και κοιμήθηκε στις 7 Απριλίου 1995. 

Είναι ένας από τους μεγάλους συγγραφείς μας, που συνέθεσε μια λογοτεχνική τοιχογραφία ολόκληρης της ελληνικής (ή ίσως θα ’πρεπε να πω: βαλκανικής) κοινωνίας σε μια εκτενή περίοδο της ιστορίας μας, μια τοιχογραφία που θα μπορούσε να γίνει για μας «κτήμα ες αεί» (αιώνια κληρονομιά), κι όμως την αγνοούμε απελπιστικά, όπως αγνοούμε τους περισσότερους από τους ανεκτίμητους θησαυρούς του πολιτισμού και της παράδοσής μας και, ως υποκατάστατα, καταναλώνουμε πολιτισμικά υποπροϊόντα που ξεπλένουν στον τόπο μας οι κάθε λογής Έμποροί των Εθνών. 

*** 

Στις μέρες μας, το ιστορικό μυθιστόρημα και η λογοτεχνία φαντασίας (όπως και οι κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές φαντασίας) βρίσκονται σε έξαρση. Ολόκληρες σειρές κινηματογραφικών υπερπαραγωγών με ιστορίες υπερηρώων ή επιστημονικής φαντασίας προβάλλονται κάθε χρόνο, πολυαναμενόμενες μάλιστα, σε όλες τις χώρες του δυτικού κόσμου ταυτόχρονα. Σειρές μυθιστορημάτων φαντασίας και τρόμου ή «ηρωικής φαντασίας», που μεταφέρονται και σε τηλεοπτικές ή κινηματογραφικές υπερπαραγωγές, όπως το Τραγούδι της Φωτιάς και του Πάγου του Τζωρτζ Ρ.Ρ. Μάρτιν (τηλεοπτικό Game of Thrones), οι περιπέτειες του Χάρι Πότερ και τα Φανταστικά Ζώα (η συνέχεια του Χάρι Πότερ στο ίδιο «σύμπαν») ή τα βαμπιρικά έπη Vampire Diaries, The Twilight Saga κ.λ.π., αποκτούν εκατομμύρια παθιασμένους οπαδούς και χαρακτηρίζονται «εκδοτικά και τηλεοπτικά φαινόμενα», αποφέροντας βέβαια ιλιγγιώδη οικονομικά κέρδη και κοινωνική καταξίωση στους συντελεστές τους. Οι άνθρωποι διψούν να αποδράσουν από τη σκούρα και καταθλιπτική πραγματικότητα, που τους εξευτελίζει και τους συντρίβει, και η ψυχαγωγία αυτού του τύπου λειτουργεί – επιτρέψτε μου – ως νέο πνευματικό όπιο. Μεθυστικό, συναρπαστικό (και για μένα), ενίοτε και με μιαν επίφαση συναισθήματος και ανθρωπιάς, αλλά κατά βάσιν αποπροσανατολιστικό. 

Ενώ όμως διαβάζουμε τα μυθιστορήματα του Τζωρτζ Μάρτιν και κάθε Τζωρτζ Μάρτιν, αγνοούμε απελπιστικά ότι στη χώρα μας υπάρχουν αριστουργήματα σαν τους Μαυρόλυκους. Φυσικά, έτσι κι αλλιώς αγνοούμε τους κορυφαίους λογοτέχνες μας, που λάμπρυναν τα ελληνικά γράμματα (και πραγματικά φώτισαν την ελληνική κοινωνία) ολόκληρο τον 20ό αιώνα. Κάποτε είχαν κύρος στην κοινωνία και πολλοί απ’ αυτούς είχαν σημειώσει και σπουδαία κοινωνική και πολιτική δράση. Εμείς τους μετατρέψαμε σε άχαρα φιλολογικά μαθήματα στις σχολικές αίθουσες και τα παιδιά μας δεν υποπτεύονται καν ότι είναι αληθινοί άνθρωποι που έχουν σπουδαία πράγματα να τους πουν, αμέσως δε μετά το σχόλασμα οι μαθητές διαγράφουν εντελώς απ’ τη μνήμη τους την ύπαρξή τους. 

Ως ένα σημείο, εμείς και τα παιδιά μας (παγιδευμένοι στο πολυμίξερ του καταναλωτισμού και της εξουθένωσης) είμαστε αθώοι. Από τη στιγμή όμως που το πληροφορηθούμε, είμαστε άξιοι της τύχης μας. Ακριβώς σαν να είμαστε στην εποχή του Ρήγα, την εποχή των Μαυρόλυκων. (Άραγε, ξέρεις για ποιον Ρήγα λέω, αγαπητέ αναγνώστη; Τα παιδιά μας, ξέρουν;). 

Έτσι, καταναλώνοντας μετά μανίας ιστορίες που μιλούν για φανταστικά, ψευδοϊστορικά βασίλεια, χάνουμε την ευκαιρία να επικοινωνήσουμε με την πολύ πιο συναρπαστική πραγματική ιστορία μας (και όλων των λαών, ιδίως μάλιστα εκείνων, με τους οποίους μοιραζόμαστε κοινές παραδόσεις, όπως οι βαλκανικοί και οι πρώην βυζαντινοί λαοί), που έχει να μας προσφέρει όχι μόνο ψυχαγωγία, αλλά και μόρφωση, αυτοσυνειδησία, προβληματισμό και έμπνευση. 

Αντί να καμαρώνουμε για τ’ ανδραγαθήματα και τα πολιτισμικά επιτεύγματα του λαού μας, να συγκινούμαστε με τις θυσίες του και να θρηνούμε για τις περιόδους υποτέλειας και τους εμφυλίους πολέμους μας, καμαρώνουμε, συγκινούμαστε και θρηνούμε για τους X-Men και τους Avengers, τον Τζων Σνόου και τη Ντενέρυς Ταργκάρυεν και τους κάθε λογής Μαχίρ και Μελέκ (γιατί και οι τούρκικες σαπουνόπερες έχουν γίνει πλέον βασικό στοιχείο της καθημερινής μας αποχαύνωσης)… Τα πρόσωπα που γεμίζουν τη φαντασία μας είναι οι παίχτες των ριάλιτις, μεταξύ των οποίων δυστυχώς και μικρά παιδιά (σε «διαγωνισμούς ταλέντων» ή χαριτωμένα ριάλιτι μαγειρικής, που όμως αρπάζουν σιγά σιγά από τα παιδιά μας τα τελευταία ψήγματα υγιούς παιδικότητας)!... 

*** 

Οι Μαυρόλυκοι έχουν άλλο ένα πλεονέκτημα, εκτός από το γεγονός ότι μιλάνε για τους δικούς μας ήρωες, τους δικούς μας προγόνους, τα δικά μας βάσανα και τους πόθους της λευτεριάς, που είναι ακριβώς τόσο δραματικά επίκαιρα όσο και την περίοδο, για την οποία μιλούν. Το πλεονέκτημα αυτό είναι ότι γράφτηκαν τα έτη 1939-1945, εν μέσω πολέμου και κατοχής της χώρας μας από τον Άξονα. 

Ενώ η Ελλάδα ήταν κατακτημένη από τη ναζιστική Γερμανία, τη φασιστική Ιταλία και τη φασιστική Βουλγαρία, ο συγγραφέας καθόταν και έγραφε τους Μαυρόλυκους. Έγραφε δηλαδή ένα έπος για ανθρώπους που ονειρεύονται και αποζητούν τη λευτεριά τους ή που ξέχασαν τη λευτεριά τους και τον εαυτό τους και δεν αποζητούν τίποτα πια. 

Αυτό λοιπόν το μυθιστόρημα των υπέρ χιλίων σελίδων γράφτηκε για να βοηθήσει τους ανθρώπους να ανακτήσουν την ελευθερία της ψυχής τους και της χώρας τους και όχι με κίνητρο το χρήμα ή τη δόξα. Γράφτηκε ενώ έξω σφύριζαν οι σφαίρες και πέθαιναν άνθρωποι στους δρόμους από την πείνα, όχι στην άνεση και την ασφάλεια ενός γραφείου – βέβαια, σήμερα επίσης οι άνθρωποι πεθαίνουν στους δρόμους. Μόνο που πεθαίνουν χωρίς σκοπό, σαν αρνιά (ή σαν έντομα;). Στην Κατοχή, όπως και στους αιώνες της Τουρκοκρατίας που αναφέρει, οι άνθρωποι συχνά πέθαιναν για έναν μεγάλο σκοπό. Και σήμερα πεθαίνουν, αλλά δεν υπάρχει σκοπός, ούτε ανάμνηση ότι κάποτε υπήρχε σκοπός, ούτε καν ελπίδα. Κι αυτό κάνει ακόμη πιο δραματικά επίκαιρο το βιβλίο. Είναι ένα βιβλίο γραμμένο με αίμα (μεταφορικά μιλώντας), όχι με μελάνι. 

Εδώ θα σταματήσω. Διαβάστε τους Μαυρόλυκους – αυτό έχω μόνο να πω προς το παρόν. Και, αν είμαστε καλά, πρώτα ο Θεός, θα επανέλθω. 

Ευχαριστώ. 

ΥΓ. Ανταρόλυκοι, όπως ξέρουν οι φίλοι, είναι ένα είδος λύκων, που διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στο Game of Thrones, αποχτώντας μια πνευματική σύνδεση με τ’ αφεντικά τους. Είναι από τα πιο συμπαθή στοιχεία εκείνου του μυθικού, λογοτεχνικού κόσμου. Έβαλα εδώ το όνομά τους κατ’ αντιπαράστασιν με τους Μαυρόλυκους.

Ο Λουκάς Βασιλικός στα Ιωάννινα την Τετάρτη 31/10/2018

Η Λέσχη Δημιουργικής Φωτογραφίας «Φωτόραση» και η Ομάδα Φωτογραφίας «Φωτογραφιστές» έχουν την τιμή να φιλοξενούν τον φωτογράφο Λουκά Βασιλικό στα Ιωάννινα την Τετάρτη 31/10/2018 και ώρα 19:00. Ο Λουκάς Βασιλικός θα παρουσιάσει μέρος της δουλειάς του και θα μοιραστεί μαζί μας τις φωτογραφικές του εμπειρίες.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο χώρο της «Φωτόρασης», στο ισόγειο του ΚE.ΠΑ.Β.Ι. , Αρχιεπισκόπου Μακαρίου 11, απέναντι από το πωλητήριο.

Η είσοδος στην εκδήλωση είναι ελεύθερη.

Περισσότερες πληροφορίες για τον Λουκά Βασιλικό θα βρείτε στα:

www.lukasvasilikos.com

https://www.facebook.com/lukasvasilikos/

www.instagram.com/lukasvasilikos/

[πηγή]

Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ «ΚΑΙΡΟΣ» ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΠΕΡΙ «ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΕΥΘΥΝΩΝ» ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

πηγή: ΚΑΙΡΟΣ

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «Καιρός» έχει αποδοκιμάσει επανειλημμένα τις πρακτικές εκφοβισμού των εκπαιδευτικών του μαθήματος των Θρησκευτικών, από όπου και αν προέρχονται, και έχει εκφράσει την αλληλεγγύη του στον εκπαιδευτικό της τάξης που αντιμετωπίζει προβλήματα στην επιτέλεση του έργου του.

Παρ’ όλα αυτά, διαπιστώνουμε ότι διάφοροι θεολογικοί, θρησκευτικοί και νομικοί κύκλοι, που διεκδικούν τον ρόλο του αυτόκλητου «σωτήρα» του μαθήματος των Θρησκευτικών, συνεχίζουν να επιδίδονται σε διχαστικές και αντιπαιδαγωγικές τακτικές, πέρα από κάθε θεολογική και παιδαγωγική δεοντολογία, μη υπολογίζοντας τους σοβαρούς κινδύνους που ελλοχεύουν για το μάθημά μας, καθώς επίσης το μείζον συμφέρον των τελικών αποδεκτών της θρησκευτικής εκπαίδευσης, που είναι οι μαθητές και οι μαθήτριές μας.

Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι οι απειλές για μηνύσεις ή ακόμη και η υποβολή μηνύσεων από γονείς κατά παντός υπευθύνου, ακόμη και διδασκόντων του μαθήματος των Θρησκευτικών. Στον επίσημο ιστότοπο συναδελφικού σωματείου υπάρχει άφθονο σχετικό «ενημερωτικό» υλικό, π.χ. εξώδικο που αφορά σε «μηνύσεις από γονείς σε θεολόγους καθηγητές που εφαρμόζουν τα νέα Προγράμματα Σπουδών για το μάθημα των Θρησκευτικών», γνωμοδότηση εάν «διά της πολυθρησκευτικής ύλης του εν λόγω μαθήματος διαπράττεται "αξιόποινος πράξη", ήτοι ασκείται ομαδικός προσηλυτισμός», υπόδειγμα δήλωσης «θεολόγων και δασκάλων σχ. έτους 2018-19 για το μάθημα των Θρησκευτικών» προς τους διευθυντές των σχολείων κ.ά. Πρόσφατα, είδε το φως της δημοσιότητας η είδηση ότι κλήθηκαν από την Πταισματοδίκη Αγρινίου διευθυντές σχολείων, θεολόγοι και δάσκαλοι για το ζήτημα των Θρησκευτικών.

Ύστερα από τις παραπάνω αρνητικές εξελίξεις, ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «Καιρός» επανέρχεται στο θέμα αυτό για να δηλώσει προς κάθε κατεύθυνση ότι: 

1. Εκφράζει την απόλυτη διαφωνία του για την προωθούμενη ποινικοποίηση των παιδαγωγικών απόψεων και ιδεών, αποδοκιμάζοντας και κάθε προσπάθεια εκφοβισμού των εκπαιδευτικών, από όπου και αν προέρχεται.

2. Δηλώνει την έμπρακτη συμπαράστασή του προς τους εκπαιδευτικούς της τάξης, τους οποίους στηρίζει στο εκπαιδευτικό έργου τους. Ταυτόχρονα, παρακαλεί για την άμεση ενημέρωση του Διοικητικού Συμβουλίου, όταν διακυβεύεται η τιμή και η υπόληψη των υπηρετούντων εκπαιδευτικών, για την παροχή νομικών συμβουλών και υποστήριξης όπου χρειάζεται.

3. Θεωρεί ως εποικοδομητικό τον διάλογο που έχει γίνει μέχρι σήμερα μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας για το μάθημα των Θρησκευτικών και ταυτόχρονα εκφράζει την εμπιστοσύνη του για την τελική κρίση της δικαιοσύνης.

4. Αποδοκιμάζει τις τακτικές παραπληροφόρησης, καθώς επίσης τις νοοτροπίες και τις πρακτικές πόλωσης που διχάζουν τους εκπαιδευτικούς.

5. Καλεί τις Ομοσπονδίες Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης να πάρουν θέση στο πρόβλημα που έχει ανακύψει, στηρίζοντας τους εκπαιδευτικούς του μαθήματος των Θρησκευτικών που αγωνίζονται για την αναβάθμισή του στο δημόσιο σχολείο.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος                                                               Ο Γεν. Γραμματέας

                                                  

                                                                               

Χρήστος Καρακόλης                                                    Γεώργιος Καπετανάκης

Αναπληρωτής Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α.                             Δρ Θεολογίας

http://www.kairosnet.gr/news/general/752-o-panellinios-theologikos-syndesmos-kairos-gia-tis-apeiles-peri-poinikon-efthynon-ton-ekpaideftikon-ton-thriskeftikon

Μητροπολίτου Αρκαλοχωρίου κ. Ανδρέα, Ορθόδοξη Εκκλησία και ουκρανικό Αυτοκέφαλο

πηγή: Η ΑΥΓΗ, 21/10/2018

“Καλούμεθα, ἄν καί ἐλάχιστοι ὄντες, νά πορευθῶμεν ἐπί τά ἴχνη ἁγίων καί μεγάλων Πατέρων καί Διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας, ὀργάνων τοῦ Παρακλήτου γενομένων, δόντων μαρτυρίαν ὁμολογίας τῆς πίστεως ἡμῶν, καί μαρτυρίαν ἐν μαρτυρίῳ πολλάκις, καί συγκροτησάντων τόν θαυμαστόν τοῦτον θεσμόν τῆς κατ’ Ἀνατολάς Ἁγίας Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας, τῆς ὁποίας ὀργανικά καί πιστά μέλη ἡμεῖς σήμερον ὑπάρχομεν, καί τά ἀπό τῆς ὁποίας πνευματικά καί σωματικά ἀγαθά ἀπολαμβάνομεν.

Ἔπειτα, καλούμεθα νά ἐπιβεβαιώσωμεν ἐπί μᾶλλον καί μᾶλλον τήν ἁγίαν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, καί νά δώσωμεν ἅπαξ ἔτι τήν ὀφειλετικήν μαρτυρίαν, ὅτι, καίτι αὕτη συγκροτεῖται ἐκ τοπικῶν ἐπί μέρους Ἐκκλησιῶν, ὅμως εἶναι ἡ ἀδιαίρετος Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ὀρθόδοξος κατ’ Ἀνατολάς Ἐκκλησία”.

Ο Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων, γέροντας του Οικουμενικού μας Πατριάρχη Βαρθολομαίου, στην Α' προσυνοδική πανορθόδοξη διάσκεψη στο Σαμπεζί το 1976, κάλεσε τις Ορθόδοξες Εκκλησίες με την παραπάνω αγιοπνευματική μαρτυρία του να επιβεβαιώσουν την ενότητά τους, την οποία ονομάζει «Αγίαν».

Ποιες είναι, όμως, οι τοπικές Εκκλησίες του Ορθοδόξου κόσμου; Κατ’ αρχήν, έχουμε το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως (451 μ.Χ. Δ' Οικουμενική Σύνοδος), τα άλλα πρεσβυγενή Πατριαρχεία, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, καθώς και την Αρχιεπισκοπή Κύπρου, Εκκλησίες που θεσπίστηκαν από τις Οικουμενικές Συνόδους.

Το 1589 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιερεμίας Β', κατά το ταξίδι του στη Μόσχα, ίδρυσε το Πατριαρχείο Μόσχας, με πρώτο Πατριάρχη τον Ιώβ. Η ιδρυτική Πράξη του Ιερεμία Β' επικυρώθηκε από τις Συνόδους της Κωνσταντινουπόλεως (1590, 1593), με τη συμμετοχή και άλλων ορθοδόξων Πατριαρχών. Στην τετραρχία των πρεσβυγενών Πατριαρχείων προστίθεται το πρώτο νεότερο Πατριαρχείο, αυτό της Μόσχας.

Κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, υπό την επίδραση του Διαφωτισμού, του ρεύματος του Ρομαντισμού και της επικράτησης της “αρχής των εθνοτήτων”, διαμορφώνονται τα σύγχρονα εθνικά κράτη. Στις Εκκλησίες των κρατών αυτών το Οικουμενικό Πατριαρχείο, έχοντας την ευθύνη και αρμοδιότητα προς τούτο από τους Ιερούς Κανόνες των Οικουμενικών Συνόδων, χορήγησε Αυτοκέφαλα, αρχής γενομένης με τον Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο χορήγησης Αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ελλάδος το 1850.

Αργότερα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως με τους Τόμους που εξέδωσε ίδρυσε τα Πατριαρχεία α) Σερβίας (1920), β)Ρουμανίας (1925), γ) Βουλγαρίας (1961), δ) Γεωργίας (1990) και τις Αρχιεπισκοπές α) Πολωνίας (1924), β)Αλβανίας (1937), γ) Τσεχίας και Σλοβακίας (1998).

Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης επέφερε και την ίδρυση το 1991 του ανεξάρτητου κράτους της Ουκρανίας, η κρατική οντότητα της οποίας αναγνωρίστηκε διεθνώς.

Μετά την ανύψωση της Μητροπόλεως Μόσχας σε Πατριαρχείο (1589), η Μητρόπολη Κιέβου παρέμεινε επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου, καθώς, παρά τους δεσμούς της με τη Μόσχα, δεν περιελήφθη στα εκκλησιαστικά όρια του νεοπαγούς Πατριαρχείου. Μετά την προσάρτηση των περιοχών της Ουκρανίας στο ρωσικό κράτος (1654), ο Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος Δ', με το «Πατριαρχικό Γράμμα Εκδόσεως» του 1686, παραχώρησε το δικαίωμα στον εκάστοτε Πατριάρχη Μόσχας να χειροτονεί τον από τους Ουκρανούς εκλεγόμενο Μητροπολίτη Κιέβου, ο οποίος θα μνημόνευε τον Οικουμενικό Πατριάρχη, αλλά αυτό δεν τηρήθηκε.

Στην Ουκρανία σήμερα έχουν διαμορφωθεί τρεις Ορθόδοξες Εκκλησίες: α) Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία - Πατριαρχείο Μόσχας, β) Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία - Πατριαρχείο Κιέβου (με επικεφαλής τον Φιλάρετο, ο οποίος το 1995 αυτοανακηρύχθηκε Πατριάρχης Κιέβου και το ίδιο έτος καθαιρέθηκε από την σύνοδο του Πατριαρχείου Μόσχας) και γ) Η Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία (υπό τον Μακάριο, διάδοχο του αποσχισθέντος από τον Φιλάρετο το 1995 Μεθοδίου). Το Οικουμενικό Πατριαρχείο με τη Συνοδική απόφαση της 11ης Οκτωβρίου 2018 επαναφέρει στην κανονικότητα τους ιεράρχες Φιλάρετο και Μακάριο.

Η εκκλησιαστική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ορθόδοξη Ουκρανία περιγράφεται σαφέστατα από τον Αγιότατο Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο στο συγχαρητήριο μήνυμα που απέστειλε στον Μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο το 2014, όταν αυτός διαδέχθηκε τον εκδημήσαντα Κιέβου Βλαδίμηρο: «Θα πρέπει να κατευνάσετε τις ψυχές των ανθρώπων και να θεραπεύσετε τις πνευματικές πληγές του ουκρανικού έθνους... ενός έθνους μοιρασμένου στα δύο, το οποίο βυθίζεται σε μια αιματηρή βεντέτα και αδελφός σκοτώνει αδελφό, χωρίς κανείς να είναι πλέον σε θέση να αφουγκραστεί τα λόγια της ειρήνης».

Ο Μητροπολίτης Ονούφριος, για την πνευματικότητα του οποίου πολλοί μιλούν, συμμετέχει, όπως και ο προκάτοχός του, ως μέλος της Συνόδου του Πατριαρχείου Μόσχας.

Εδραζόμενοι στους Ιερούς Κανόνες, στην ιστορική πραγματικότητα και στα παραπάνω εκτεθέντα, οδηγούμαστε στο εξής αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα: Το Αυτοκέφαλο Εκκλησιαστικό καθεστώς χορηγείται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και την περί Αυτόν Αγία και Ιερά Σύνοδο. Το Αυτοκέφαλο έρχεται να συμβάλει στην εν Χριστώ πνευματική προκοπή και στην πολιτιστική πρόοδο του διαμορφωθέντος εθνικού κράτους, θεραπεύοντας τις ανάγκες της συγκεκριμένης κατάστασης.

Το ανεξάρτητο ουκρανικό έθνος - κράτος έχει 27 χρόνια ζωής και πορείας (1991-2018), η δε Ορθόδοξη Εκκλησία του παραμένει διχασμένη και βαθιά τραυματισμένη, με τις συνακόλουθες δυσάρεστες για τον ουκρανικό λαό συνέπειες. Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι το Πατριαρχείο Μόσχας, στις σχεδόν τρεις παρελθούσες δεκαετίες, δεν κατόρθωσε να επιλύσει το πρόβλημα της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η ευθύνη, πλέον, του Μητροπολίτη Ονουφρίου είναι ιδιαίτερη και καθοριστική για την «αγίαν ενότητα της Εκκλησίας», προς πνευματική αγαλλίαση και ευφροσύνη των ουρανίων και των νοητών, που τελεσιουργούνται επιγείως και αισθητώς και στη Λαύρα του Κιέβου της Ουκρανίας.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, επιδεικνύοντας τη δέουσα εκκλησιαστική ευθύνη και χωρίς να προβεί σε βεβιασμένες κινήσεις, παρά τις συνεχείς και επανειλημμένες εκκλήσεις που δεχόταν από τους εκπροσώπους του ουκρανικού λαού επί τρεις περίπου δεκαετίες, ανέμενε την, ουδέποτε τελικά επιτευχθείσα, διευθέτηση του ζητήματος από την Εκκλησία της Μόσχας. Η Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, έχουσα εκκλησιαστική συνείδηση της αποστολής της στον Ορθόδοξο κόσμο, ως συντονιστικού κέντρου των Ορθοδόξων Εκκλησιών, έλαβε την πρωτοβουλία για την οριστική επίλυσή του. Ανάλογες πρωτοβουλίες, κατά την εκκλησιαστική τάξη, ελήφθησαν και για την αντιμετώπιση προβλημάτων που ανέκυψαν και επελύθησαν επί Πατριάρχη Βαρθολομαίου, συγκεκριμένα για τα Πατριαρχεία Βουλγαρίας (1998), Ιεροσολύμων (2005) και τις Αρχιεπισκοπές Αλβανίας (1991) και Κύπρου (2006).

Το ιστορικό δεδικασμένο, στον ευρωπαϊκό τουλάχιστον χώρο, προϋποθέτει Αυτοκέφαλη Εκκλησία στο ανεξάρτητο κράτος. Το πού θα κλίνει μεθαύριο η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας θα το δείξουν οι μελλοντικές εξελίξεις. Πέραν τούτου, ένα είναι σίγουρο: η χορήγηση Αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας είναι κατοχυρωμένο δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ακόμα και αν το Πατριαρχείο Μόσχας, κατά τα 30 τελευταία χρόνια, θεράπευε το σχίσμα και επέφερε την πολυπόθητη ειρήνη στην Εκκλησία της Ουκρανίας, για την απόδοση του Αυτοκεφάλου θα απευθυνόταν τελικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ως το πρωτόθρονο και πρωτεύθυνο.

Δημοσιοποιούνται οι τέσσερις πρώτοι τόμοι του Φακέλου της Κύπρου

πηγή: Η ΑΥΓΗ

Την Τετάρτη ο πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Νίκος Βούτσης, θα παραδώσει στις 12:00 στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο και στις 12:30 στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα τους τέσσερις πρώτους τόμους του Φακέλου της Κύπρου. Ταυτόχρονα, οι ίδιοι τόμοι θα επιδοθούν και στους αρχηγούς των κομμάτων της Βουλής των Ελλήνων. Αργότερα το μεσημέρι, το υλικό θα αναρτηθεί στον διαδικτυακό τόπο της Βουλής, όπου θα είναι διαθέσιμο σε κάθε πολίτη.

Η δημοσιοποίηση του περιεχομένου του Φακέλου της Κύπρου ικανοποιεί το καθολικό διαχρονικά αίτημα των πολιτών της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά και του πολιτικού κόσμου των δύο χωρών, για άμεση και ανεμπόδιστη πρόσβαση στην ιστορική αλήθεια. Κλείνει έτσι η πολιτική και ηθική εκκρεμότητα που αφορά τα όσα τραγικά διαδραματίστηκαν στην Κύπρο το 1974: το χουντικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, που προκάλεσαν μια νέα βαρύτατη εθνική καταστροφή, της οποίας τις οδυνηρές συνέπειες η Κύπρος συνεχίζει να υφίσταται έως σήμερα.

Η πρωτοβουλία των δύο κοινοβουλίων να προχωρήσουν από κοινού στην παρούσα έκδοση προσφέρει πρόσβαση σε ιστορικό υλικό που μέχρι τώρα θεωρούνταν επτασφράγιστο μυστικό και φωτίζει γνωστές και άγνω­στες πτυχές της κυπριακής τραγωδίας.

Σαράντα τρία χρόνια μετά την τραγωδία του 1974 και τριάντα περίπου χρόνια μετά τη συγκρότηση της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων το 1985, η συνεδρίαση της Ολομέλειας της 11ης Ιουλίου 2017 ομόφωνα αποφάσισε να παραδοθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας το υλικό που περιλαμβάνει τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Εξεταστικής Επιτροπής για τον Φάκελο της Κύπρου της Βουλής των Ελλήνων, η οποία λειτούργησε από τον Φεβρουαρίου του 1986 έως τον Μάρτιο του 1988, και από κοινού να δημοσιοποιηθεί. Η παράδοση έγινε σε ειδική συνεδρία της Βουλής των Αντιπροσώπων, στις 14 Ιουλίου 2017, στη Λευκωσία.

http://www.avgi.gr/article/10842/9271257/demosiopoiountai-oi-tesseris-protoi-tomoi-tou-phakelou-tes-kyprou

π. Ν. Λουδοβίκος, Πέρα από τον ορθόδοξο περσοναλισμό: Nέοι προβληματισμοί για τη θεολογική σημασία του Εαυτού

πηγή: ΑΝΤΙΦΩΝΟ

&

https://www.youtube.com/watch?v=Wrm-oFzC3vc

Από την θεολογική ημερίδα με τίτλο: «Τα προσωπεία του προσώπου – Κριτικές θεολογικές τοποθετήσεις στην οντολογία του προσώπου» που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 13 Οκτωβρίου 2018, από τον νεοσύστατο Σύλλογο Θεολόγων «Μέθεξις» στο Πολιτιστικό Κέντρο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Tα νέα θρησκευτικά και οι αντιδράσεις

https://www.youtube.com/watch?time_continue=162&v=0jhlb1mOjm0

Συνέντευξη του Γ. Στριλιγκά και του Ι. Λίλη στη δημοσιογράφο Ράνια Μωραΐτη (ΚΡΗΤΗ TV, 19/10/2018)

Ο Ν. Νησιώτης για τον Hegel

(…) Είναι τόσον μεγαλειώδης η προσπάθεια του Hegel να αξιολογήση εμμέσως τον άνθρωπον εν τω ύψει της πνευματικής αυτού ελευθερίας και εν τη ταπεινότητι αυτού απέναντι του συνόλου, του κράτους, της ιστορίας, ήτοι της υποχρεώσεως ελευθέρας δημιουργικής δράσεως αυτού εν τη ιστορία αφενός, αλλά και της υποταγής αυτού κατά της διάρκειας της ελευθέρας ταύτης δράσεως απέναντι του κοινωνικού συνόλου ως Εκκλησίας, ως κράτους, ως αφ’ εαυτής δια της ενεργείας του Απολύτου Πράγματος ιεραρχηθείσης πραγματικότητος αφετέρου, ώστε άπαντες οι διάσημοι μαθηταί του εστάθησαν ανίκανοι να συγκρατήσουν την απαράμιλλον λογικήν σύνθεσιν του (…).

Νικ. Α. Νησιώτη, Υπαρξισμός και χριστιανική πίστις, εκδόσεις Μήνυμα, γ' ανατύπωση, Αθήνα 1985, [α' έκδοση: Αθήναι 1956], σελ.34.

Ν.Νησιώτης, Ο ορθόδοξος μυστικισμός

πηγή: Ενδότοπος

[...] Ο ορθόδοξος μυστικισμός αποβάλλει τον υποκειμενισμόν, λυτρώνει από την μόνωσιν, προφυλάσσει από τον πανθεϊσμόν, διότι δεν καλεί εις ένωσιν μετά του Θεού, αλλ’ εις μυστικήν αναγέννησιν εν κοινωνία, εν Εκκλησία. Ο Θεός υπέρκειται του υπαρκτού, είναι άμικτος αυτού, αλλ’ η ενέργεια αυτού χαρίζεται εν Αγίω Πνεύματι· αυτή είναι η δύναμις της σωτηρίας, την οποίαν αισθάνεται μυστικώς η ύπαρξις και πληρούται γαλήνης λυτρουμένη του πάθους της και της διαλεκτικής της υπαρκτικής σκέψεως μεταξύ χρονικού και αιωνίου. Εδώ ευρίσκεται η δύναμις δια να αχθή τις εις πραγματικήν θεολογίαν και φιλοσοφίαν και υπέρβασιν των υπερβολών και καταχρήσεων του ορθού λόγου. Ο Μυστικισμός όμως ούτος στηρίζεται εις το εκκλησιαστικόν φρόνημα της ορθοδόξου παραδόσεως και τον πνευματολογικόν αυτής χαρακτήρα, τα οποία παρημέλησεν εν τη μονομερεία του υποκειμενισμού του ο Kierkegaard. Δια τον ορθόδοξον μόνον εν τη εκκλησιαστική κοινωνία και δια της από κοινού μετοχής εις την μυστηριακήν ζωήν, εις την ενέργειαν του Θεού εν Αγίω Πνεύματι υπάρχει η αληθής εν Χριστώ ύπαρξις ουχί πλέον εν τη μάζη, αλλ’ εν τη αληθεί εν αλλήλοις κοινωνία. Δια τούτο πάσα υποκειμενιστική τάσις, πάσα φυγή από της εκκλησιαστικής ζωής, πάσα ενόρασις αυτής ως μαζικής καταστάσεως ελέγχεται ως εσφαλμένη βασικώς τοποθέτησις του ζητήματος της πραγματικής εν Χριστώ υπάρξεως. [...]

Νικ. Α. Νησιώτη, Υπαρξισμός και χριστιανική πίστις, εκδόσεις Μήνυμα, γ' ανατύπωση, Αθήνα 1985, [α' έκδοση: Αθήναι 1956], σελ. 303-304

Χρήστος Γκουνέλας, Τι γίνεται με τα Θρησκευτικά;

πηγή: ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΟΔΟΣ

Πρόκειται για ένα διαχρονικό, πλέον, ερώτημα το οποίο δηλώνει, κατά τη γνώμη μου, τη σύγχυση που επικρατεί σχετικά με το μάθημα των Θρησκευτικών στη νεοελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα. Το μάθημα έχει διέλθει από πολλά κύματα έως τώρα, με βασικούς πρωταγωνιστές πάντα τους ίδιους: την Πολιτεία, τη διοικούσα Εκκλησία και τις θεολογικές Συλλογικότητες. Το δε κλίμα μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών, δυστυχώς, σχεδόν πάντα πολωμένο. Ίσως μεταξύ άλλων να πρόκειται για μια ακόμη σύγκρουση μεταξύ «προόδου» και «συντήρησης» με σταθερούς, αλλά και εναλλασσόμενους ρόλους ανάμεσα στα δύο ρεύματα. Διότι «συντηρητικές» απόψεις και πράξεις συναντάς πολλές φορές και στον «προοδευτικό» χώρο και τανάπαλιν. 

Επιπλέον, θεωρώ πως το μάθημα των Θρησκευτικών λειτούργησε και χρησιμοποιήθηκε, εκατέρωθεν, στην ιστορική πράξη, ως ένα από τα βαρόμετρα της πολυκύμαντης, επίσης, σχέσης μεταξύ του Κράτους και της Εκκλησίας στην Ελλάδα. Μια μεγάλη κρίση είχε περάσει το μάθημα και τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του ΠΑ.ΣΟ.Κ., με την εισαγωγή τότε των νέων Προγραμμάτων Σπουδών, αλλά και ως απόρροια της γενικής κρίσης των σχέσεων των δύο θεσμών, με αιχμή του δόρατος, βεβαίως, εκείνη την εποχή, την εκκλησιαστική περιουσία. 

Τα τελευταία, όμως, χρόνια, είναι κοινή, πιστεύω, η διαπίστωση ότι ζούμε την πιο έντονη έως τώρα πόλωση, αν και, προσωπικά, αναγνωρίζω τη φιλότιμη προσπάθεια του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου για την άρση αυτής της πόλωσης. Μιας πόλωσης που αφήνει εν πολλοίς αδιάφορη τη συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας, ίσως διότι ο λαός διαθέτει αισθητήριο και γνωρίζει ότι, τελικά, κανείς από τους εμπλεκόμενους δεν μπορεί να του απαντήσει πειστικά για το τι γίνεται με τα Θρησκευτικά. Πάντως, το εκκρεμές μεταξύ της πόλωσης και της αδιαφορίας νομίζω ότι είναι ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά ειδικά της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας σε μια σειρά διαφόρων θεμάτων. 

Κι ενώ, λοιπόν, οι εμπλεκόμενοι στο ζήτημα των Θρησκευτικών είναι πολλοί και διαφορετικοί, γεγονός το οποίο αποτελεί πραγματική πρόκληση για να λειτουργήσει η δημοκρατική και εκκλησιαστική σύνθεση, ωστόσο αυτό που συμβαίνει, συνήθως, είναι η οξεία αντίθεση. Λίγο – πολύ, όλοι εναντίον όλων. Αντίθεση η οποία οδηγεί στην αποσύνθεση και χρήσιμων ιδεών ανάμεσά τους, και περισσότερο σχέσεων. 

Και είναι αλήθεια, πιστεύω, πως το μάθημα των Θρησκευτικών «προσφέρεται» ανέκαθεν για αντιπαράθεση, όταν οι διαλεγόμενοι είναι από πριν, ήδη, εγκλωβισμένοι εν πολλοίς σε ιδεολογικούς, μικροθρησκευτικούς ή μικροπολιτικούς μονισμούς. Αν, μάλιστα, σε αυτά προσθέσει κανείς και τα εκατέρωθεν επικοινωνιακά τεχνάσματα, τότε από αυτή τη δύσκολη και περίεργη εξίσωση θα βγει η κρίση και η εκ των πραγμάτων υποβάθμιση του μαθήματος. 

Δεν γνωρίζω αν ίσως σε αυτή την αντιπαράθεση οφείλεται, ιδιαίτερα φέτος, η έως τώρα υποστελέχωση πολλών σχολείων της νότιας ορεινής και νησιωτικής Ελλάδας με αναπληρωτές και ωρομισθίους θεολόγους, τη στιγμή που το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας εισήγαγε τα νέα Προγράμματα Σπουδών με σκοπό, όπως δηλώθηκε, την αναβάθμιση του μαθήματος των Θρησκευτικών. Ελπίζω πως όχι. Αν συνεχίσει, πάντως, να συμβαίνει αυτό (η υποστελέχωση δηλαδή) θα είναι πραγματικά κρίμα να μείνουν δεκάδες σχολεία χωρίς συναδέλφους θεολόγους και οι μαθητές χωρίς θρησκευτική παιδεία, σε μια ιδιαίτερη εποχή που πραγματικά το μάθημα μπορεί να προσφέρει (και προσφέρει χάρη στους μάχιμους εκπαιδευτικούς) πολλά. 

Αναφορικά, λοιπόν, με τη δημόσια οξεία αντιπαράθεση για τα Θρησκευτικά, θέλω να πιστεύω πως όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς το κάνουν από αγάπη για το μάθημα. Παρ’ όλα αυτά, αυτό μου μοιάζει σαν πόλεμος με σκοπό την αγάπη. Διότι η αγάπη εκτός από κόπο θέλει, νομίζω, και τρόπο. 

Και σίγουρα, δεν μπορώ προσωπικά να δικαιολογήσω με κανέναν τρόπο τον εκφοβισμό που εκτοξεύεται προς τους δασκάλους/θεολόγους, από όπου κι αν αυτός προέρχεται, με σκοπό την απαρέγκλιτη τήρηση των νόμων και των διατάξεων για το περιεχόμενο του μαθήματος και τον τρόπο της διδασκαλίας του. Οι απειλές φανερώνουν ανθρώπους οι οποίοι δεν βλέπουν ούτε την ουσία του μαθήματος, ούτε τα πρόσωπα των δασκάλων/θεολόγων, ούτε, βεβαίως, και των μαθητών. Πρόκειται, μάλλον, για πλήρη αντικειμενοποίηση τους. Ο σχεδόν πάντα μοναχικός και ξεχασμένος δάσκαλος δεν (θα πρέπει να) εκφοβίζεται. Ο δάσκαλος/θεολόγος λειτουργώντας μεν στο πλαίσιο του νόμου είναι ανάγκη πρώτιστα να είναι ελεύθερος για να «πετάει» στη διδασκαλία και να ταξιδεύει τους μαθητές και τις μαθήτριες, μαζί του, μέσα στην ελευθερία του Χριστού, η οποία υπερβαίνει και καταργεί, τελικά, κάθε νόμο και περιορισμό. Είναι κρίμα να μένουμε στον τύπο του νόμου και να χάνουμε την ουσία και το πρόσωπο του ανθρώπου. 

Ευτυχώς που η διδασκαλία στηρίζεται διαχρονικά σε αυτή την ιερή σχέση δασκάλου και μαθητή, η οποία (πρέπει να) είναι ελεύθερη και δεν περιμένει τους κατά καιρούς νόμους και διατάγματα ή τις διάφορες δικαστικές αποφάσεις για να την απελευθερώσουν. Είναι, άλλωστε, γνωστό πως, οι ανθρώπινες σχέσεις δεν ρυθμίζονται από νόμους και διατάξεις. Η αληθινή σχέση συμπληρώνει και ακόμη περισσότερο υπερβαίνει τον νόμο. Αυτό δεν έκανε πράξη και υπερασπίστηκε και ο Χριστός, ο κατεξοχήν Διδάσκαλος; Όταν υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των ανθρώπων, έρχεται ο νόμος για να συμπληρώσει, να ρυθμίσει ή να επιβάλλει. Τότε όμως οι σχέσεις δεν βασίζονται εν πολλοίς στην αγάπη, αλλά στον νόμο. Και η διδασκαλία πάντα βασιζόταν στην αγάπη και στην εμπιστοσύνη, γιατί είναι σχέση, όπως είναι η μητρική ή η πατρική σχέση που δεν διέπεται από νόμους. Είναι αυτή που είναι. Ο νόμος και τα προγράμματα είναι δυνατόν, όταν κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, να θωρακίζουν και να ενισχύουν ποικιλότροπα αυτή τη σχέση, αλλά δεν είναι η ίδια η σχέση. 

Δυστυχώς για κάποιους, στη διδασκαλική πράξη του μαθήματος των Θρησκευτικών, η Πολιτεία διαχρονικά φαίνεται να δείχνει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο δάσκαλο και στη σχέση του με το μαθητή. Αντίθετα, διάφορα άλλα πρόσωπα δεν φαίνεται συνήθως να δείχνουν την ίδια εμπιστοσύνη. Και, προσωπικά, αναγνωρίζω την μέχρι ενός σημείου επίκληση της επιβολής του νόμου, ως πλαίσιο, εκ μέρους του εκάστοτε «Καίσαρα», άλλωστε «Καίσαρας» είναι, και αυτός ήταν ανέκαθεν ο τρόπος του. Αυτή είναι λίγο – πολύ η ταυτότητά του. Αλλά αληθινά δεν μπορώ να κατανοήσω μια μερίδα της διοικούσας Εκκλησίας, η οποία πολλές φορές δείχνει να οχυρώνεται πίσω από το χαράκωμα των συνταγματικών διατάξεων και να είναι έτοιμη για μάχη. Ας μη λησμονούν ότι και ο Χριστός υπερέβη τον νόμο και γι’ αυτό τιμωρήθηκε από τον νόμο ως παράνομος – με βάση τη λογική του κόσμου - και μάλιστα με τη «νόμιμη», τότε, τιμωρία, το Σταυρό. Οι σταυρωτές Του τον νόμο επικαλούνταν. Γνωστά πράγματα. Εύκολα να τα διδάσκουμε πολλές φορές στους άλλους, ακατόρθωτα, όμως, να τα κάνουμε. 

Τελικά, αυτός ο τρόπος αντιμετώπισης του θέματος των Θρησκευτικών εκ μέρους μερίδας της Εκκλησίας, δυστυχώς, έχω την εντύπωση ότι δεν είναι ο εκκλησιαστικός τρόπος, αλλά ο τρόπος του εκάστοτε «Καίσαρα». Να, μια θαυμάσια ευκαιρία για να διακριθεί η διοίκηση της Εκκλησίας από το Κράτος: ως προς τον τρόπο. Η όξυνση του προβλήματος με το μάθημα των Θρησκευτικών είναι αποτέλεσμα ίσως και της κρίσης αυτοσυνειδησίας, τόσο της σύγχρονης Εκκλησίας, όσο και συνολικά της ελληνικής κοινωνίας. Μπορεί, όμως, αυτή η κρίση να λειτουργήσει ως αφορμή μιας έμπονης βαθιάς αναγέννησης για το μάθημα (και ακόμη παραπέρα), κι όχι ως τέλμα. 

Υπάρχει, λοιπόν, άμεση ανάγκη διαλόγου όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Ας διδάξουν στους μαθητές με την πράξη τους, κι όχι με την επιβολή του νόμου. Ας πράξουν, επιτέλους, το αυτονόητο, αλλά δυσεύρετο πολλές φορές στη νεοελληνική πραγματικότητα: να καθίσουν όλοι γύρω από ένα τραπέζι σε έναν διάλογο απροσχημάτιστο, για να συζητήσουν ώριμα για το παρόν και το μέλλον του μαθήματος. Και ασφαλώς σε αυτόν τον διάλογο καλό θα είναι με κάποιο τρόπο να ακουστούν και οι γνώμες των άμεσα ενδιαφερομένων: των δασκάλων και των μαθητών. Διαφορετικά ας αφήσουν όλοι, επιτέλους, τους δασκάλους/θεολόγους και τους μαθητές απερίσπαστους στον καθημερινό αγώνα για τη γνώση και περισσότερο για την αλήθεια. Να αφήσουν και να εμπιστευτούν, τελικά, το μάθημα σε αυτούς που γνωρίζουν καλύτερα από τον καθέναν τις ανάγκες των μαθητών και του μαθήματος πέρα από ιδεολογικές, θρησκευτικές ή οποιεσδήποτε άλλες αγκυλώσεις.

Βασίλης Ξυδιάς, Η Ουκρανία ένα βήμα πριν τον «αυτοκέφαλο» εμφύλιο

πηγή: Δρόμος της αριστεράς, αρ. φυλ. 425/13-10-2018

Κρίσιμες αποφάσεις για την Ουκρανία έλαβε την εβδομάδα αυτή το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως. Αν και δεν προχώρησε ακόμα στην τελική αναγνώριση του εκκλησιαστικού αυτοκεφάλου (όπως παραπλανητικά προβάλλουν την είδηση τα περισσότερα δημοσιογραφικά μέσα), έκανε ωστόσο ένα ακόμα κρίσιμο βήμα προς αυτήν· κατά πάσα πιθανότητα το προτελευταίο.

Αναγνώρισε ως κανονικές τις δύο εκκλησιαστικές ομάδες που όλες οι ανά τον κόσμο Ορθόδοξες Εκκλησίες –μεταξύ αυτών και το ίδιο το Οικουμενικό Πατριαρχείο– χαρακτήριζαν μέχρι προχθές ως σχισματικές: πρόκειται για την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία-Πατριαρχείο Κιέβου (UOK-CP) με προκαθήμενο τον Φιλάρετο Ντενισένκο, και την Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία (UAOC) με προκαθήμενο τον Μακάριο Μαλετίτς.

Επιπλέον, με την ίδια απόφαση η Πατριαρχική Σύνοδος αναίρεσε την από το 1686 υπαγωγή της Ουκρανικής Εκκλησίας στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Μόσχας. Σημειώνει μάλιστα πως αυτή ήταν μια «κατ’ οικονομίαν» ρύθμιση, που δεν αναιρούσε επί της ουσίας την κατά τα άλλα «κανονική εξάρτηση» της Ουκρανικής Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Οι επιπτώσεις από την κίνηση αυτή θα είναι άμεσες. Συλλογικές αποφάσεις από τη Ρωσική Εκκλησία αναμένεται να ληφθούν σε δυο-τρεις ημέρες, ενώ οι πρώτες αντιδράσεις από εκεί ήταν οργισμένες. Ρώσοι αρχιερείς που σχολίασαν την απόφαση τη χαρακτήρισαν «παράνομη» και «καταστροφική για ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο».

Και ενώ είναι φανερό ότι στο εκκλησιαστικό πεδίο οδηγούμαστε σε ένα ιστορικής κλίμακας διορθόδοξο σχίσμα, πολύ άσχημες θα είναι οι συνέπειες και στο εσωτερικό της Ουκρανίας, με εξίσου άσχημες γεωπολιτικές προεκτάσεις. Σε προηγούμενο άρθρο του Δρόμου (φ. 421, 15/9/2018) μιλούσαμε για επικείμενο «θρησκευτικό εμφύλιο». Φαίνεται, δυστυχώς, πως η ώρα αυτή έφτασε. Όλοι μιλούν για ενότητα και ειρήνη, αλλά η κατάσταση μυρίζει μπαρούτι.

Πολιτική η επιτυχία του Κιέβου

Ας δούμε όμως πρώτα πώς δέχθηκαν τα νέα οι κερδισμένοι της υπόθεσης. Μετά την ανακοίνωση του Πατριαρχείου, δικαιωμένος ο Πατριάρχης Κιέβου Φιλάρετος, επισκέφθηκε τον Πρόεδρο της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, λέγοντάς του: «Κύριε Πρόεδρε, Σας συγχαίρω για την πρώτη νίκη. Ήρθα να σας ευχαριστήσω προσωπικά, γιατί λόγω της επιμονή σας, χάρη στη σοφία σας, πετύχατε σήμερα αυτό. Οι προηγούμενοι πρόεδροι της Ουκρανίας, εργάστηκαν πάνω σε αυτό, αλλά δεν τα κατάφεραν. Εσείς όμως πετύχατε ένα κοινό στόχο.» Λέγοντας βέβαια αυτά ο επικεφαλής της UOK-CP απεκάλυπτε την πολιτική διάσταση και το παρασκήνιο που υπάρχει πίσω από τις αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αλλά τέτοιες ώρες ποιος προσέχει τα λόγια του;

Έτσι και ο ίδιος ο Ποροσένκο, δήλωσε με τη σειρά του: «Ο Κύριος είδε τον αγώνα του ουκρανικού λαού για την ανεξαρτησία του, και εισάκουσε τις προσευχές μας. […] Οι αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου διαλύουν οριστικά τις αυτοκρατορικές ψευδαισθήσεις και σοβινιστικές φαντασίες της Μόσχας, σχετικά με την Ουκρανία ως κανονικό έδαφος της Ρωσικής Εκκλησίας. […] Το ζήτημα της Αυτοκεφαλίας υπερβαίνει τα όρια της Εκκλησιαστικής ζωής, είναι ένα ζήτημα ανεξαρτησίας για όλους μας, της εθνικής ασφάλειας, της κρατικής υπόστασης και της παγκόσμιας γεωπολιτικής». 

Ενότητα που διασπά

Ο Φιλάρετος ανακοίνωσε πως θα αναλάβει ο ίδιος πρωτοβουλία για την ενοποίηση όλων των Ουκρανών Ορθοδόξων σε μία Ενιαία Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, μεταξύ αυτών και «Ιεράρχες του Πατριαρχείου Μόσχας της Εκκλησίας της Ουκρανίας, εάν και εφόσον θελήσουν». Η διαδικασία αυτή θα είναι –συμπλήρωσε– ειρηνική και εθελοντική, αλλά από τη στιγμή που θα υπάρξει η μία και μοναδική κανονική αυτοκέφαλη Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία «δεν μπορεί να υπάρχει άλλη Εκκλησία στην επικράτειά μας. Μπορούν να υπάρχουν και άλλες Μητροπόλεις στην χώρα –διευκρίνισε– αλλά δεν θα εντάσσονται στο σώμα της ενιαίας ορθόδοξης εκκλησίας της Ουκρανίας, επομένως δεν θα έχουν το δικαίωμα να ονομάζονται Ουκρανική Εκκλησία.»

Καταλαβαίνει κανείς τι πρόκειται να ακολουθήσει: Η μόνη ως τώρα κανονική Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (UOC) με προκαθήμενο τον μητροπολίτη Ονούφριο Μπερεζόφσκυ, θα παραμείνει ασφαλώς στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Μόσχας. Οπότε, καλυμμένη υπό τη σκέπη του Οικουμενικού Πατριαρχείου η κυβέρνηση θα προχωρήσει στη θεσμική υποβάθμισή της, σε αφαίρεση ναών, προσκυνημάτων κλπ., καθώς και σε κάθε μορφής εκβιασμούς ή απόπειρες εξαγοράς προς τα μέλη της να την εγκαταλείψουν για να προσχωρήσουν στην νέα «ενωτική» Εκκλησία, που θα έχει τη στήριξη του κράτους.

Το ξεκαθάρισε και ο Ποροσένκο, την ώρα που βεβαίωνε, υποτίθεται, για το αντίθετο. «Εγγυώμαι –είπε– ότι το κράτος της Ουκρανίας θα σεβαστεί την επιλογή των ατόμων που αποφασίζουν να μείνουν στη δομή της Εκκλησίας, που θα διατηρήσει την ενότητα της με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλά εγγυώμαι επίσης ότι το κράτος θα προστατεύει τα δικαιώματα των κληρικών και λαϊκών της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Μόσχας, οι οποίοι θα αποφασίσουν οικειοθελώς να αποκοπούν από τη Μόσχα, και μαζί με τους άλλους Ορθοδόξους να δημιουργήσουν μια ενιαία τοπική Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία».

Τι σημαίνει αυτό, το εξήγησε με πολύ γλαφυρό τρόπο πριν από μία εβδομάδα ο Διευθυντής του Τμήματος Θρησκευτικών Υποθέσεων και Εθνικοτήτων του Υπ. Πολιτισμού της Ουκρανίας, Αντρέι Γιουράς, λέγοντας χαμογελαστά το εξής: «Για φανταστείτε, οι μοναχοί της Λαύρας των Σπηλαίων μετά από μια ημέρα να έρθουν και να φέρουν τα κλειδιά του μοναστηριού, λέγοντας ότι είχαν σχετικό όραμα που τους είπε να προσχωρήσουν στην ενιαία τοπική Εκκλησία».

Η σύρραξη που όλοι απεύχονται

Όπως φαίνεται λοιπόν, η σύγκρουση είναι μάλλον προδιαγεγραμμένη. Και η θρυαλλίδα θα είναι αυτή που υπονόησε ο Ουκρανός αξιωματούχος: η διαμάχη για το ποιος θα κατέχει τη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου και τη Λαύρα του Ποτσάεφ.

Τα δύο μεγάλα αυτά μοναστικά συγκροτήματα ανήκουν στην κανονική ως τώρα Εκκλησία, όμως το καθεστώς αυτό αμφισβητείται τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την Εκκλησία του Φιλαρέτου. Διάφορα βίαια επεισόδια έχουν συμβεί ως τώρα από οπαδούς εθνικιστικών οργανώσεων, που απαιτούν εδώ και χρόνια την αλλαγή του ιδιοκτησιακού αυτού καθεστώτος, αλλά φαίνεται πλέον πως ήρθε η ώρα για μια άμεση κρατική επέμβαση. Το είπε ο Μητροπολίτης της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Αντώνιος, προειδοποιώντας πως φοβάται μια άμεση απόπειρα κατάληψης της Λαύρας του Κιέβου, αύριο κιόλας, Κυριακή 14 Οκτωβρίου, και εκφράζοντας την πεποίθηση πως οι πιστοί θα φυλάξουν τα ιερά τους.

Όλα αυτά τα καταλαβαίνει, και το ίδιο το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που στην τελευταία παράγραφο του ανακοινωθέντος του κάνει έκκληση «προς πάσας τας εμπλεκομένας πλευράς να αποφεύγουν καταλήψεις Ναών, Μονών καί άλλων περιουσιακών στοιχείων, ως και πάσαν πράξιν βίας και εκδικητικότητος». Ομοίως και η αμερικανική πλευρά: «Ελπίζω ότι δεν θα υπάρξουν διαμαρτυρίες ή βιαιοπραγίες σαν αποτέλεσμα αυτής της απόφασης. Κάτι τέτοιο θα ήταν τραγικό.» Αυτά δήλωσε στις Βρυξέλες όπου βρισκόταν ο ειδικός επιτετραμμένος του αμερικανικού ΥΠΕΞ για την Ουκρανία, Κερτ Φόλκερ, μόλις έμαθε την απόφαση.

Από τη δική του μεριά ο πρόεδρος Ποροσένκο έκανε της εξής σιβυλλική δήλωση: «Αν δείτε κάποιους να προσπαθούν να καταλάβουν με τη βία τη Λαύρα, να ξέρετε πως είναι πράκτορες της Μόσχας». Προφανώς ο Ποροσένκο ετοιμάζει τα επιχειρήματα που θα μεταμορφώσουν την προετοιμαζόμενη σύρραξη από θρησκευτική σε πολιτική, και τελικώς σε αναμέτρηση του πολιτισμένου δυτικού κόσμου με τους βαρβάρους. Ζούμε το Οργουελικό 1984.

https://www.e-dromos.gr/i-oukrania-ena-vima-prin-ton-aftokefalo-emfylio/

Μ.Κωνσταντίνου, Θρησκευτικά: Προσεγγίζοντας την πολυπλοκότητα ενός πάντοτε επίκαιρου ζητήματος

 Προσεγγίζοντας την πολυπλοκότητα ενός πάντοτε επίκαιρου ζητήματος

Του Μιλτιάδη Κωνσταντίνου*

πηγή: Η ΕΠΟΧΗ, 14/10/2018

Η παρουσίαση των διαφορών ενός νέου προγράμματος σπουδών σε σχέση με παρόμοια παλαιότερα φαίνεται σε πρώτη προσέγγιση να είναι μια σχετικά απλή και εύκολη διαδικασία. Αρκεί να παραλληλίσει κανείς το περιεχόμενο του νέου προγράμματος με εκείνο των παλαιοτέρων, να παρουσιάσει τις τυχόν ομοιότητες ή τις διαφορές τους και να επιχειρήσει μια όσο το δυνατόν αντικειμενικότερη αξιολόγησή τους. Αυτή η φαινομενικά απλή διαδικασία, όμως, δεν είναι εντελώς απαλλαγμένη από δυσκολίες, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τα προγράμματα του μαθήματος των Θρησκευτικών, καθώς η αξιολόγηση δεν έχει συνήθως να κάνει με την επισήμανση κάποιων ίσως λαθών ή με την ανάδειξη κάποιων θετικών στοιχείων, αλλά κάθε θετική εκτίμηση ορισμένων σημείων ενός προγράμματος εκλαμβάνεται συχνά και ως δήλωση προτίμησης προς μια συγκεκριμένη θεολογική τάση ή, αντίθετα, κάθε αρνητική κρίση αντιμετωπίζεται με ανάλογη κακοπιστία ως απαξίωση κάποιας άλλης τάσης. Παρά τη δυσκολία αυτή, όμως, υπάρχουν κάποια κριτήρια αξιολόγησης που θα μπορούσαν να θεωρηθούν “αντικειμενικά” και αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση της προσέγγισης του ζητήματος.

Κριτήρια αξιολόγησης

Ένα ασφαλές, σύμφωνα με τα παραπάνω, κριτήριο αξιολόγησης για κάποιο πρόγραμμα είναι το κατά πόσον αυτό λαμβάνει υπόψη του την πραγματικότητα του σύγχρονου σχολείου, στο οποίο φοιτούν πλέον πολλοί μαθητές που είτε στερούνται θρησκευτικών παραστάσεων είτε είναι και αλλόθρησκοι ή αλλόδοξοι, αλλά ενδεχομένως παρακολουθούν το μάθημα των Θρησκευτικών. Δυστυχώς στο σημείο αυτό το παλιό πρόγραμμα υστερεί σημαντικά, καθώς δεν κατορθώνει να αποφύγει τον κατηχητικό και ηθικιστικό τόνο.

Ένα δεύτερο κριτήριο είναι το παιδαγωγικό. Σήμερα αναγνωρίζεται από όλους σχεδόν η σημασία της ενεργητικής συμμετοχής των μαθητών στο μάθημα. Αυτό σημαίνει ότι τα εγχειρίδια του μαθήματος θα πρέπει να αποτελούν για τον μαθητή εργαλεία δουλειάς και όχι δοκίμια που απλώς πρέπει κανείς να τα διαβάσει και ενδεχομένως να τα αποστηθίσει. Ασφαλές, κατά συνέπεια, κριτήριο για την αξιολόγηση ενός προγράμματος είναι το κατά πόσον αυτό παρέχει στον μαθητή τη δυνατότητα να επεξεργαστεί τις πληροφορίες που του προσφέρονται, και κυρίως να αντιληφθεί τη σχέση του περιεχομένου του με τον πολιτισμό και τη σύγχρονη ζωή.

Αυτό το τελευταίο συνιστά ένα γενικότερο πρόβλημα για το μάθημα των Θρησκευτικών, καθώς με τον τρόπο που συχνά διδάσκονται δημιουργείται η εντύπωση στους μαθητές, και δυστυχώς η αρχική αυτή εντύπωση μετατρέπεται σταδιακά σε πεποίθηση, ότι τα Θρησκευτικά αναφέρονται σε κάποιες αφελείς ιστορίες του παρελθόντος ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε κάποιες αλήθειες για τον Θεό, που όμως, είτε στη μία είτε στην άλλη περίπτωση, καμιά σχέση δεν έχουν με την καθημερινή ζωή και πραγματικότητα.

Η εκκλησία ως φορέας πραγματικού πολιτισμού

Ένα άλλο πρόβλημα που προκύπτει από την πρακτική που ακολουθείται στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα σε ό,τι αφορά το μάθημα των Θρησκευτικών αποτελεί η εντύπωση που συνειρμικά δημιουργείται στους περισσότερους ότι το συγκεκριμένο μάθημα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στην Εκκλησία και στο Κράτος. Είναι όμως προφανές και σήμερα αναγνωρίζεται αυτό από όλο και περισσότερους ανθρώπους καλής θέλησης ότι το σχολικό θρησκευτικό μάθημα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κατήχηση των χριστιανών νέων που γίνεται ή πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο της ενορίας και που αποσκοπεί στην καλλιέργεια χριστιανικής συνείδησης και στην παροχή χριστιανικής παιδείας. Ένα ομολογιακό μάθημα προϋποθέτει αυτόματα την απαλλαγή των μη ορθοδόξων μαθητών από την παρακολούθησή του, πράγμα που σημαίνει ότι μια μεγάλη μερίδα των μαθητών του δημόσιου σχολείου θα στερηθεί την πρόσβαση στη γνώση της ουσιαστικότερης πολιτισμικής παράδοσης του χώρου στον οποίο ζουν, καθώς δύσκολα μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η ορθόδοξη παράδοση εκφράζει πολιτισμικά το σύνολο σχεδόν του ελληνικού λαού, πιστών και απίστων.

Έτσι, η Εκκλησία, ως φορέας πραγματικού πολιτισμού, στηριζόμενη στη μακραίωνη παράδοσή της, στις Γραφές της και στην πίστη της, μπορεί να αποτελέσει τον παράγοντα εκείνον που θα κινητοποιήσει τον πνευματικό κόσμο να βρει το θάρρος, ώστε να προβάλλει, μέσα σε μια εποχή απόλυτου ευτελισμού και απαξίωσης του ανθρώπινου προσώπου, τις διαχρονικές ανθρώπινες αξίες της αγάπης του αλληλοσεβασμού και της αλληλεγγύης. Όμως η θρησκευτική εκπαίδευση των νεαρών μελών μιας κοινωνίας παραμένει αποκλειστική υποχρέωση του Κράτους. Σε μια εποχή απόλυτου αποπροσανατολισμού και πνευματικής αποχαύνωσης το μάθημα των Θρησκευτικών, απαλλαγμένο από τα κατηχητικά χαρακτηριστικά του, μπορεί να λειτουργήσει ως μια φωνή ελπίδας που θα αντιπαραθέσει στα σημερινά αδιέξοδα το όραμα μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς που θα αναζητήσει μια έντιμη διέξοδο ανάμεσα από τις παγίδες της απόλυτης ατομοκρατίας του “create your own myth” από τη μια μεριά και του ολοκληρωτισμού στον οποίο οδηγεί ο φονταμενταλισμός από την άλλη.

-----------------------------------------------

*Ο Μιλτιάδης Κωνσταντίνου είναι καθηγητής Παλαιάς Διαθήκης στο Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ., τέως κοσμήτορας.