Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2019

Χρ. Γιανναράς: Αναλφάβητοι, αλλά ξερόλες



Η ιστορική επιβίωση της κρατικής υπόστασης του Ελληνισμού είναι συνάρτηση κάποιων παραγόντων. Δύσκολο να συμφωνήσουμε οι σημερινοί Ελληνώνυμοι στον καθορισμό τους. Ο κάθε ένας από μας είναι απολύτως βέβαιος ότι «ξέρει». Από ερασιτεχνικά ψιλοδιαβάσματα, από ακούσματα ανεύθυνων συζητήσεων στην τηλεόραση, από προσκόλληση σε γοητευτικούς «ανθρώπους του πνεύματος». Ξέρει ποιοι παράγοντες εξασφαλίζουν την ιστορική μας επιβίωση. Ξέρει και πώς διαβαθμίζεται η σπουδαιότητα αυτών των παραγόντων.

Ετσι, το ζητούμενο γίνεται ένα και μοναδικό: Πώς να συντονίσουμε τη δεδομένη, πολύ διευρυμένη (και αράγιστα παγιωμένη) γνώση, να συμβιβάσουμε τόσες αξιωματικές πεποιθήσεις. Δηλαδή, πώς θα πάψουμε να τα ξέρουμε όλοι όλα. Πώς θα αναχαιτισθεί η αντικοινωνική, αλλά δυσκατάσχετη λοιμική της δοκησισοφίας.

Πληθωρικά υπέρμετροι οι Ελληνώνυμοι, που δεν έχουν ανοίξει ποτέ βιβλίο, πέρα από τα σχολικά. Κι όμως έχουν γνώμη για τον Βενιζέλο και τον Μεταξά, τον Κοραή και τον Ιωνα Δραγούμη, τον Καποδίστρια και τη Βαυαροκρατία, την «εθνική αντίσταση» ως άλλοθι εξωραϊστικό της ζαχαριαδικής ένοπλης παραφροσύνης. Το ελλαδικό κράτος είναι αδιέξοδα βυθισμένο σε εξωφρενικά εξευτελιστικές δουλείες και ζει κάτω από ατιμωτικές αυθαιρεσίες της Αγκυρας, επειδή οι Ελληνώνυμοι «ξέρουμε» τι ψηφίζουμε, οι «πολιτικές» μας πεποιθήσεις είναι «προοδευτικά» απολιθωμένες.

Βέβαια, σε διεθνή πια κλίμακα σήμερα, τα συστήματα οργάνωσης και λειτουργίας του ανθρώπινου βίου θεμελιώνονται στην ενεργό κατάφαση της δοκησισοφίας, στην καλοστημένη ψευδαίσθηση της εγωτικής αυτεξουσιότητας. Κάθε προϊόν που θέλει να επιβιώσει στην αγορά, τοπική ή και διεθνή, ακολουθεί την ίδια παντού συνταγή: Να πείσει τον καταναλωτή ότι το προϊόν προορίζεται για χρήστες εξαιρετικά ευφυείς, μοντέρνους, ελκυστικούς, θεληματικούς. Οποιος προτιμάει το συγκεκριμένο προϊόν «ξέρει τι κάνει». Ξέρει να εκτιμά την ποιότητα, να αξιολογεί το καλύτερο, να τολμάει.

Μακροπρόθεσμα και ανεπαίσθητα αυτή η μετάγγιση αυτοβεβαιότητας θωρακίζει το εγώ, τρέφει την αυταρέσκεια. Από το άρωμα και το κόσμημα (ή και από το τυρί ή το αλλαντικό) που προκρίνουμε, ώς την ποδοσφαιρική ομάδα που προτιμάμε και το κόμμα που ψηφίζουμε, οι επιλογές μας ταυτίζονται με την εγωτική μας αυτοβεβαιότητα, αφομοιώνονται και καθορίζουν την υπαρκτική μας ταυτότητα. Δεν λέμε: ο τάδε ψηφίζει ΠΑΣΟΚ ή του αρέσει ο «Ολυμπιακός» – λέμε: είναι Πασόκ, είναι «Ολυμπιακός».

Οπουδήποτε της γης σήμερα, η οργάνωση και λειτουργία της ανθρώπινης συλλογικότητας υποτάσσεται σε μεθόδους εξουσιασμού του ατόμου μέσω ευφραντικών ψευδαισθήσεων: Οι ψευδαισθήσεις δημιουργούνται και συντηρούνται όχι με συλλογισμούς, κριτικές αποτιμήσεις, θεληματικές επιλογές, χτίζονται «ανεπαισθήτως» με αθέλητες εντυπώσεις. Θα τολμούσε να ισχυριστεί κανείς ότι, για τον σύγχρονο άνθρωπο, που η ψηφιακή τεχνολογία καθορίζει (όχι επηρεάζει απλώς) την καθημερινότητά του, τα όσα σήμαινε κάποτε η λέξη «πραγματικότητα» το συνιστούν σήμερα οι εντυπώσεις. Η γνωστική του ικανότητα και συγκρότηση, ο κοινωνικός του βίος, οι πολιτικές του επιλογές, οι σεξουαλικές του ενορμήσεις, οι οικονομικές του συναλλαγές, η αισθητική του καλλιέργεια, όλα είναι απότοκα εντυπώσεων. Και αξιολογούνται με κριτήριο το ευάρεστο ή δυσάρεστο των εντυπώσεων.

Στη σημερινή Ελλάδα οι θεσμοί είναι μεταπρατικοί, λειτουργούν μιμητικά, δεν γεννήθηκαν από την εγχώρια πείρα και ανάγκη. Ετσι, η υποκατάσταση της πραγματικότητας από τις εντυπώσεις γεννάει ακόμα και θεσμούς: Θα μείνει ίσως στην Ιστορία ως κορυφαίο δείγμα μικρονοϊκής κουφότητας η πρωτοβουλία «προοδευτικών» επαγγελματιών της εξουσίας να καταργήσουν τη βαθμολόγηση των επιδόσεων κάθε μαθητή στο σχολείο ή να την καταστήσουν εσκεμμένα συμβατική. «Πρόοδος» σε αυτή την οπτική είναι η ισοπέδωση όλων προς τα κάτω, η αριστεία χαρακτηρίστηκε ως «ρετσινιά» και η κριτική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών καταργήθηκε.

Ο τυραννικός ολοκληρωτισμός της προτεραιότητας των εντυπώσεων ψηλαφείται στο γεγονός ότι οι διάδοχοι των «προοδευτικών» αυτών πολιτικών δεν τολμούν να επαναφέρουν στο σχολείο την κριτική αποτίμηση, την άμιλλα, την αριστεία, μήπως και χαρακτηριστούν ασυγχρόνιστοι. Τρέμουν το ενδεχόμενο να δημιουργήσουν εντύπωση «συντηρητικού». Και το θετικό ή αρνητικό πρόσημο στη λέξη «συντηρητικός» δεν το καθορίζει η λαϊκή ορθοβουλία, το επιβάλλουν, με δόλια δεξιοτεχνία, οι χρυσοπληρωμένοι Opinion Makers των κομματικών παρασκηνίων.

Πραγματική σχιζοφρένεια στην περίπτωση των σημερινών Ελληνωνύμων και κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πού θα καταλήξουμε. Μιλάνε στα «μέσα» με λέξεις ακόμα ελληνικές, αλλά το νόημα των λέξεων (συχνά και η σύνταξη) είναι δάνειο παρμένο από τη γλώσσα της πλανητικής κυριαρχίας των «Αγορών». Η συντήρηση, π.χ., είναι λέξη ελληνική με θετικό βιωματικό φορτίο, που την κατανοούμε σήμερα με προσλαμβάνουσες εντελώς αρνητικές. Συμβαίνει το ίδιο με πάμπολλες λέξεις.

Απαιτούν από μας (οι «εταίροι» μας!) να απαλειφθούν από τα πτυχία και τα απολυτήρια η ιθαγένεια και το θρήσκευμα. Γιατί άραγε; Δεν τους αρκεί που έχει απαλειφθεί κάθε ελληνική παρουσία από το πεδίο πρωτογενούς παραγωγής; Τα οκτώ από τα δέκα βασικά είδη διατροφής μας στη σημερινή Ελλάδα εισάγονται, τα εργοστάσια παραγωγής έχουν κλείσει, η αποβιομηχάνιση είναι συνεπέστατα ολοκληρωτική, τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, τα τρένα, το οδικό δίκτυο έχουν πουληθεί σε ιδιοκτήτες αδήλωτης ιθαγένειας και θρησκείας, τα «κοσμήματα» της χώρας (αρχαιότητες, μουσεία, τοποθεσίες έκτακτου φυσικού κάλλους) έχουν υποθηκευθεί για τα επόμενα ενενήντα εννέα χρόνια – γιατί ακόμα ενοχλεί τους επικυρίαρχους της ζωής μας η αναγραφή ιθαγένειας και θρησκεύματος;

Δυστυχώς, η ελευθερία και η δημοκρατία μόνο γεννιούνται. Δεν εξασφαλίζονται με συνταγές.



φωτογραφήματα 299




Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2019

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑΡΧΕΙΟΥ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΜΥΡΙΟΚΕΦΑΛΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ «Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕΛΙΝΟΥ ΑΝΘΙΜΟΣ ΛΕΛΕΔΑΚΗΣ (1903-1935)» ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 13/10/2019 ΣΤΗΝ Ι.Μ. ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΝΤΙΦΩΝΗΤΡΙΑΣ ΜΥΡΙΟΚΕΦΑΛΩΝ ΡΕΘΥΜΝΗΣ


Η Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και η Ενορία Γενεθλίου της Θεοτόκου Μυριοκεφάλων σας προσκαλούν στις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν την Κυριακή 13η Οκτωβρίου 2019, στην Ιερά Μονή Παναγίας Αντιφωνητρίας Μυριοκεφάλων: α) για τα Εγκαίνια του Κειμηλιαρχείου της Ιεράς Μονής και β) για την παρουσίαση του βιβλίου του ελλογιμ. κ. Νικολάου Δερεδάκη, διδασκάλου, με τίτλο «Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕΛΙΝΟΥ ΑΝΘΙΜΟΣ ΛΕΛΕΔΑΚΗΣ (1903-1935) κατά το αρχειακό υλικό του Πρωτ. Ιωάννου Λελεδάκη», εκδόσεως της Ενορίας Μυριοκεφάλων.

Ακολουθεί το αναλυτικό πρόγραμμα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

7.00 π.μ.: Όρθρος, Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και Ιερό Μνημόσυνο του αοιδίμου Επισκόπου Κισάμου και Σελίνου Ανθίμου Λελεδάκη, ιερουργούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. ΕΥΓΕΝΙΟΥ.

10.30 π.μ.: Εγκαίνια του Κειμηλιαρχείου της Ιεράς Μονής Μυριοκεφάλων από το Σεβ. Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. ΕΥΓΕΝΙΟ.

11.00 π.μ.: Παρουσίαση του βιβλίου του ελλογιμ. κ. Νικολάου Δερεδάκη, διδασκάλου, με τίτλο «Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕΛΙΝΟΥ Άνθιμος Λελεδάκης (1903-1935) κατά το αρχειακό υλικό του Πρωτ. Ιωάννου Λελεδάκη», εκδόσεως της Ενορίας Μυριοκεφάλων.

Το βιβλίο παρουσιάζει ο ελλογιμ. κ. Κωστής Ηλ. Παπαδάκης, φιλόλογος-θεολόγος-συγγραφέας.

Συντονίζει ο ελλογιμ. κ. Γεώργιος Παπαδόσηφος, θεολόγος.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΗΛΙΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΜΥΡΙΟΚΕΦΑΛΩΝ

Η δημιουργία του Κειμηλιαρχείου της Ιεράς Μονής Μυριοκεφάλων πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Σεβ. Μητροπολίτου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου και του Αιδεσιμολ. Πρωτοπρεσβυτέρου του Οικουμενικού Θρόνου Ιωάννου Λελεδάκη, Προέδρου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Ενορίας Μυριοκεφάλων.


ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΡΓΟΥ

Γενικός συντονισµός δηµιουργίας εκθεσιακού χώρου - εκπόνηση και εκτέλεση μουσειολογικής και μουσειογραφικής μελέτης - σχεδιασμός εποπτικού υλικού και σκηνογραφία:

● Ηλίας Παπαγεωργίου, συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, μουσειολόγος.

● Παντελής Φελέρης, συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, αρχιτέκτων, µουσειογράφος.

● Μαρία Κοντάκη, συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, αρχιτέκτων, µουσειογράφος.


Επιστηµονικοί συνεργάτες:

● Κυριάκος Σαββόπουλος, ∆ρ. Αρχαιολογίας της Ελληνορωµαϊκής Αιγύπτου, ιστορικός, Κέντρο Μελέτης Αρχαίων Εγγράφων, Σχολή Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης.

● Ιωάννης Βιταλιώτης, ∆ρ. Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Κέντρο Έρευνας της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης, Ακαδηµία Αθηνών.

● Νικόλαος Φύσσας, ∆ρ. Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Ίδρυµα Όρους Σινά.

● Φοίβος Παπαγεωργίου, µηχανικός λογισµικού, γραφιστικά και προγραµµατισµός µικροκλίµατος.

● Κώστας Τσιταράκης, φιλόλογος, επιµέλεια κειµένων.

● Αθανάσιος Τσουπάκης, ειδικές ξύλινες κατασκευές.




Παρουσίαση του βιβλίου του Ανδρέα Αργυρόπουλου "Ο Θεός, οι Νέοι και άλλες Rock 'n Roll ιστορίες" το Σάββατο 19/10/2019 στην Αθήνα




φωτογραφήματα 298

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου 2019

Γκάφα ολκής! Έβαλαν πρόστιμο στο Μ-Λ ΚΚΕ για αφίσα του ΚΚΕ (μ-λ)!

πηγή-φωτό: news247

Το αιώνιο μπέρδεμα μεταξύ Μ-Λ ΚΚΕ και ΚΚΕ (μ-λ) μπέρδεψε το Δήμο Καλαμάτας ο οποίος υπέπεσε σε ξεκαρδιστική γκάφα.

Φαντάζει απίστευτο, όμως είναι αληθινό. Ο Δήμος Καλαμάτας θέλησε να επιβάλλει πρόστιμο στο ΚΚΕ (μ-λ), όμως μπερδεύτηκε από τον τίτλο και τελικά έστειλε τη... λυπητερή στο Μ-Λ ΚΚΕ.

Μάλιστα, το δεύτερο εξέδωσε και ανακοίνωση με την οποία εκφράζει την αγανάκτησή του όχι τόσο επειδή μπερδεύτηκε το όνομά του μ' αυτό του άλλου κόμματος αλλά για καθαρά πολιτικούς λόγους.

Η σχετική ανακοίνωση η οποία αποκαλύπτει και την γκάφα του Δήμου Καλαμάτας: 

Με απόφαση τού Δημάρχου Καλαμάτας, επιβάλλεται στο Μ-Λ ΚΚΕ, πρόστιμο 500€, σύμφωνα με τις διατάξεις …5 νόμων. Οι διατάξεις αφορούν την αφισοκόλληση και εφαρμόζονται για την προεκλογική περίοδο του Ιούνη του 2019, στην Καλαμάτα. Η απόφαση κοινοποιήθηκε τρεις μήνες μετά τις εκλογές. Με αυτήν και παρόμοιες αποφάσεις, επιχειρείται η φίμωση των απόψεων των κομμάτων της πραγματικής αριστεράς.

Η απόφαση αποτελεί πλήγμα για τα δημοκρατικά δικαιώματα και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών στη χώρα μας. Το γεγονός, ότι η απόφαση δεν είναι μεμονωμένη, αποδεικνύει πως αυτή η δίωξη είναι γενική γραμμή των δυνάμεων της ΝΔ στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η απόφαση αποτελεί δίωξη των κομμουνιστικών ιδεών και προσπάθεια φίμωσής τους, μέσα από την οικονομική εξόντωση των φορέων τους. Με το γελοίο, αντιδραστικό, χιλιοειπωμένο, επιχείρημα ότι η πολιτική αφίσα είναι «Ρύπανση», αποκρύβονται δυο τρανταχτές αλήθειες.

Η πρώτη αλήθεια είναι πως τα αστικά κόμματα δεν έχουν ανάγκη την πολιτική αφίσα, αφού έχουν στο πλάι τους, αρωγούς και διαφημιστές, όλα τα συστημικά ΜΜΕ, να διαδίδουν, να κάνουν πλύση εγκεφάλου και να τρομοκρατούν τους ψηφοφόρους, με τη θεωρία του «μικρότερου κακού». Αν και αεροπανό των αστικών κομμάτων, ή αφίσες μεμονωμένων υποψηφίων τους, υπάρχουν σε όλες τις προεκλογικές περιόδους, χωρίς αυτά να αποτελούν …ρύπανση.

Η δεύτερη αλήθεια είναι πως, τα αποκαλούμενα «μικρά», κομμουνιστικά κόμματα κάθε τέσσερα χρόνια καλούνται να παρουσιάσουν τις ιδέες τους σε μεταμεσονύκτιες, ελάχιστης ακροαματικότητας, εκπομπές των ΜΜΕ, προς δόξαν της …ισότητας των ευκαιριών. Γι' αυτό και η αφίσα γι’ αυτά είναι ένα ελάχιστο μέσο, για τη διάδοση των ιδεών τους.

Αν θέλουμε να μιλήσουμε για πραγματική Ρύπανση, όχι μόνο οπτική, αλλά και πολιτισμική, ας στρέψουμε το βλέμμα στις διαφημιστικές αφίσες και πανό κάθε είδους σκυλάδικου, σερβιέτας, ή καθαριστικού κουζίνας που «κοσμούν» τις πόλεις και τους δρόμους. Δεν ξέρουμε αν στην αναγραφή της αιτιολογίας για το πρόστιμο, συνέβαλε κάποιος που είχε αναπτυγμένη την αίσθηση του χιούμορ, ή η αθάνατη δεξιά κομμουνιστοφαγία έκανε πάλι το θαύμα της.

Στην απόφαση Δημάρχου, που επισυνάπτουμε παρακάτω, το πρόστιμο επιβάλλεται στο Μ-Λ ΚΚΕ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΟ ΛΕΝΙΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ, (πλήρης και λεπτομερειακή η γραφή!!!) , «καθώς έχει προβεί σε ρύπανση με επικόλληση αφισών….. με θέμα «ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΚΑΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ, ΨΗΦΙΣΤΕ – ΣΤΗΡΙΞΤΕ ΚΚΕ (μ-λ)». Ταραχή εν κρανίω.

Το Μ-Λ ΚΚΕ καλεί κάθε δημοκράτη, κάθε προοδευτικό, κάθε αριστερό άνθρωπο να καταδικάσει τη σκοταδιστική απαγόρευση διάδοσης των ιδεών. Να υπερασπιστεί τα δημοκρατικά δικαιώματα και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών.

Περισσότερα εδώ.


Μουσικόραμα 55: Simple Minds



φωτογραφήματα 297

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



φωτογραφήματα 296: Απείρανθος Νάξου

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 2019

Η αφιέρωση της ιεράς εικόνος του αγίου Συμεώνος Νίγερος στην Ιερά Μητρόπολη Νιγηρίας / The sacred Icon of Saint Simeon the Niger has been dedicated to the Holy Metropolis of Nigeria


Η αφιέρωση της ιεράς εικόνος του αγίου Συμεώνος Νίγερος στην Ιερά Μητρόπολη Νιγηρίας 


Ο άγιος Συμεών Νίγερ αναφέρεται στις Πράξεις των αποστόλων, κεφ. 13, στίχ. 1, μεταξύ των προφητών της Αντιοχείας, από τους οποίους χειροτονήθηκαν οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας για την 1η περιοδεία τους. Η επωνυμία «Νίγερ» σημαίνει μαύρος, γι’ αυτό ο άγιος θεωρείται αφρικανικής καταγωγής. 

Ο μακαριστός καθηγητής Ηλίας Βουλγαράκης αναφέρει: 
«Στο μεταξύ χρονικό διάστημα μεταστράφηκε ο Σαύλος (Πράξ. 9, 4), ο οποίος τελικά βρέθηκε στην Αντιόχεια. Ανάμεσα στους πέντε προϊσταμένους της Εκκλησίας και δεύτερος στην τάξη μετά τον Βαρνάβα, ήταν ο «Συμεών ο καλούμενος Νίγερ» (Πραξ. 13,1) δηλαδή με το παρόνομα ο μαύρος. Αυτός και ο Αιθίοπας που μετέστρεψε ο Απ. Φίλιππος (Πραξ. 8,26) είναι οι πρώτοι γνωστοί μαύροι Χριστιανοί» (Βουλγαράκης, «Φυλετικές διακρίσεις και Ορθοδοξία», κεφ. «Η πρώτη Εκκλησία», περιοδικό Πάντα τα έθνη 32, Δ΄ τρίμηνο, 1989, σελ. 6-8, αναδημοσίευση στην ιστοσελίδα της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος). 

Μεταξύ των προφητών της Εκκλησίας Αντιοχείας αναφέρεται επίσης ο Λούκιος ο Κηρυναίος, επίσης, ως φαίνεται, αφρικανικής καταγωγής, από την περιοχή της Κυρηναϊκής της Λιβύης. 

Ο άγιος Συμεών Νίγερ από τον άγιο Επιφάνιο Σαλαμίνος κατατάσσεται στους αγίους εβδομήκοντα αποστόλους (PG 41, 1232). Αυτό σημαίνει ότι αρμόζει να τιμάται στην εορτή της Σύναξής τους, 4 Ιανουαρίου. Συγκεκριμένα, ο άγιος Επιφάνιος γράφει: «ἀπέστειλεν δὲ καὶ ἄλλους ἑβδομήκοντα δύο κηρύττειν, ἐξ ὧν ἦσαν οἱ ἑπτὰ οἱ ἐπὶ τῶν χηρῶν τεταγμένοι, Στέφανος Φίλιππος Πρόχορος Νικάνωρ Τίμων Παρμενᾶς καὶ Νικόλαος, πρὸ τούτων δὲ Ματθίας ὁ ἀντὶ Ἰούδα συμψηφισθεὶς μετὰ τῶν ἀποστόλων· μετὰ τούτους δὲ τοὺς ἑπτὰ καὶ Ματθίαν τὸν πρὸ αὐτῶν Μάρκον καὶ Λουκᾶν, Ἰοῦστον, Βαρνάβαν καὶ Ἀπελλῆν, Ῥοῦφον, Νίγερα καὶ τοὺς λοιποὺς τῶν ἑβδομήκοντα δύο». 

Έτσι, το 2018 ο Παγκρήτιος Σύνδεσμος Θεολόγων αφιέρωσε μια εικόνα του αγίου Συμεώνος Νίγερος στην Ιερά Μητρόπολη Νιγηρίας. Η εικόνα φιλοτεχνήθηκε από τον νεαρό Ρεθεμνιώτη αγιογράφο Πέτρο Κωνσταντάκη, τότε μαθητή της Γ΄ Λυκείου και σήμερα φοιτητή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η επιγραφή της εικόνας αποδόθηκε στη γλώσσα Igbo με τη βοήθεια του ορθοδόξου Νιγηριανού κληρικού π. Κορνηλίου, φοιτητή στην Αθήνα. 

Ο άγιος απεικονίσθηκε ως επίσκοπος, επειδή, μαζί με τους λοιπούς αγίους προφήτες της Αντιοχείας, χειροτόνησε τους αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα, συνεπώς έφερε επισκοπικό βαθμό. Είναι γνωστό εξάλλου ότι, κατά τους εκκλησιαστικούς ιστορικούς, όπως αντλείται από αρχαίες πηγές (π.χ. την Διδαχή των αποστόλων), η πρωτοχριστιανική τάξη των «προφητών» είναι ο προπομπός της τάξης των επισκόπων. Όπως απεικονίζονται ως επίσκοποι και οι άγιοι Τίτος και Τιμόθεος, φορώντας ωμοφόριο, καίτοι τότε δεν το φορούσαν, ομοίως απεικονίσθηκε και ο άγιος Συμεών. Η χρονική τοποθέτησή του στην πρωτοχριστιανική εποχή υποδηλώνεται με τους ιχθείς. 

Στην επιστολή του προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Νιγηρίας ο Σύνδεσμος αναφέρει: «Με αγάπη και αίσθημα ταπεινώσεως προ του άθλου της Ορθοδόξου Ιεραποστολής, ιδιαίτερα σε περιοχές εμπερίστατες και επικίνδυνες, όπως οι χώρες που διακονεί η Ιερά Μητρόπολις Νιγηρίας, καταθέτομε το παρόν ως ελάχιστη συμβολή στον εν Χριστώ αγώνα σας. Ευχόμεθα στον Πανάγιο Θεό, η τιμή του αγίου Συμεώνος Νίγερος να συγκινήσει τους αδελφούς μας ορθοδόξους χριστιανούς της Νιγηρίας, του Νίγηρος, του Τόγκο και του Μπενίν, οι οποίοι στο πρόσωπό του ίσως βρουν ένα οικείο χριστιανικό πρότυπο και έναν ακόμη, πλην των υπολοίπων, προστάτη άγιο της πατρίδας τους». 

Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης


***

The sacred Icon of Saint Simeon the Niger has been dedicated to the Holy Metropolis of Nigeria 




Translated by A.N. 

Saint Simeon is mentioned in chapter 13 verse 1 of The Acts of the Apostles, as one of the prophets of Antioch, by whom the Apostles Paul and Barnabas had been ordained for their first missionary itinerary. The descriptive “Niger” of his name is indicative that he originated from Africa and, perhaps, from the land of Niger. Also mentioned among the prophets of the Church of Antioch is Lucius the Cyrenaean, who it appears, was also of African origin, from the area of Cyrene in Libya. 

Saint Simeon the Niger has been allocated by Saint Epiphanius of Salamis (PG 41, 1232) to the Holy Seventy Apostles. This signifies that it is proper that he also be commemorated on the feast day of their Synaxis, on the 4th of January. 

Thus, in 2018 the Pan-Cretan Union of Theologians dedicated an Icon of Saint Simeon the Niger to the Holy Metropolis of Nigeria. The icon was the work of art of a young hagiographer, Peter Constantakis, a 3rd year High School student at the time, currently studying at the University of Crete. The inscription on the Icon was alsoo rendered in the Igbo language, with the help of the Orthodox Nigerian Priest, Fr. Cornelius, a student in Athens. 

The Saint has been portrayed with the attire of a Bishop, because along with the other holy prophets of Antioch, he had ordained the Apostles Paul and Barnabas, which means that he had to have the rank of Bishop to perform ordinations. Besides, it is a known fact that – according to the ecclesiastic historians, as drawn from the ancient sources (for example, the “Didache” of the Apostles), the proto-Christian order of “Prophets” is the precursor to the order of Bishops. Just as the early Saints Titus and Timothy are depicted in icons wearing the “omophorion” – the liturgical stole worn around the shoulders to denote a bishop - even though it was not worn during their time, likewise Saint Simeon has been depicted wearing a bishop’s omophorion. His temporal placing in the proto-Christian era is denoted by the Christian ΙΧΘΥΣ (fish) symbol appearing on his omophorion. 

In the letter to the Orthodox Church of Nigeria the Union of Theologians made the following dedication: 

“With love, and the sentiment of humility in the presence of the Orthodox Mission, especially in areas that are in serious trouble and dangerous - such as the ones that the Holy Metropolis of Nigeria ministers to – we would like to present this Icon as a very small contribution to your in-Christ labours. We pray to our Most Benevolent God that the honouring of Saint Simeon the Niger will move our Orthodox Christian brethren of Nigeria, of Niger, of Togo and of Benin, who will hopefully find in him a familiar Christian role model, and one more patron Saint, along with the others, of their homelands.” 


Theodoros I. Riginiotis



φωτογραφήματα 295: Απείρανθος Νάξου

 φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2019

Μ. Κουκουνάρας-Λιάγκης: Η παράδοση 180 χρόνων δεν αλλάζει σε μία μέρα



Στην Ελλάδα, 180 χρόνια τώρα, η θρησκευτική εκπαίδευση (Θ.Ε.), έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις για το περιεχόμενο, τα βιβλία και τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών της. Από αυτές η Θ.Ε. των παιδιών στο σχολείο έβγαινε κερδισμένη – όχι αλώβητη. Μέχρι σήμερα παραμένει υποχρεωτικό μάθημα. Σκοπεύει στην ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης και θρησκευτικής γνώσης, που θεωρείται για κάθε άνθρωπο απαραίτητη σήμερα περισσότερο από ποτέ. Υπήρχε πάντα η δυνατότητα εξαίρεσης, την οποία χρησιμοποιούν 0,5 έως 0,9% των μαθητών (ΥΠΕΠΘ, 2018). Οι θεολόγοι εκπαιδεύονταν να υποδέχονται στην τάξη όποιον επιθυμούσε να παρακολουθήσει, ανεξάρτητα από την πίστη και το θρήσκευμά του. Στην εκπαίδευση η ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης υπηρετείται από το περιεχόμενο του μαθήματος και τη διδακτική-μαθησιακή διαδικασία. 

Είναι φυσικό, λοιπόν, ο ορθόδοξος μαθητής να αναπτύσσει την ορθόδοξη θρησκευτική συνείδησή στη Θ.Ε. Αυτή ποτέ δεν ταυτιζόταν με την ορθόδοξη κατήχηση, που προσφέρουν η χριστιανική οικογένεια και η Εκκλησία στα μέλη του Σώματος του Χριστού. Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό σε «υποχρεωτικό μάθημα» σχολείου χωρίς εκκλησιαστική ζωή και «μυστήρια»; Εκπεφρασμένα η Εκκλησία δεν ζητεί να εισαχθεί η κατήχηση στο σχολείο.

Πρώτη φορά οι αποφάσεις του ΣτΕ θέτουν την αλλαγή του κανονιστικού πλαισίου της Θ.Ε., με επιχειρήματα νομικά, αλλά και παιδαγωγικά και θεολογικά («άστοχα ή αντίθετα» με τη διδασκαλία αυτών των επιστημών). Πώς, λοιπόν, θα διαμορφωθεί το νέο κανονιστικό πλαίσιο βάσει του οποίου θα αναμορφωθεί δευτερευόντως το Πρόγραμμα Σπουδών; Πώς θα ερμηνευθεί ότι «ότι το μάθημα αυτό απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές»; 

Ορθώς η υπουργός πρόταξε το κανονιστικό πλαίσιο έναντι του Προγράμματος Σπουδών. Δεν μπορεί να επιστρέψει στο προηγούμενο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (2003), γιατί με το ίδιο σκεπτικό δεν σκοπεύει στην καλλιέργεια της ορθόδοξης θρησκευτικής συνείδησης. Ούτε στα προηγούμενα βιβλία, αφού κρίθηκαν από την Ιερά Σύνοδο ότι έχουν «…χαρακτήρα θρησκειολογικόν με έντονα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ορθολογιστικής προτεσταντικής και κυρίως γερμανικής θεολογίας, η οποία είναι ασυμβίβαστος με την ορθόδοξον Χριστιανικήν Πίστιν…» (27-11-2006).

Σκοπεύει η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας να διαμορφώσει ένα ορθόδοξο μάθημα, ομολογιακό (το ρυθμίζει η Πολιτεία διαλεγόμενη με την Εκκλησία) και ανοιχτό, ώστε να το παρακολουθούν οι ορθόδοξοι και όσοι το επιθυμούν, όπως ήταν πολλές δεκαετίες, παρέχοντας τη δυνατότητα εξαίρεσης-παρακολούθησης εναλλακτικής Θ.Ε. για τις «θρησκείες του κόσμου», όταν «συγκεντρώνεται ικανός αριθμός μαθητών που απαλλάσσονται» ή σκοπεύει, πρώτη φορά στην Ελλάδα, να διαμορφώσει ένα ορθόδοξο κατηχητικό μάθημα για τους ορθοδόξους (το ρυθμίζει η Εκκλησία με εποπτεία του κράτους) και αντίστοιχα άλλα κατηχητικά μαθήματα, για όσους απαλλάσσονται; 

Είναι φανερό ότι οι όροι «αποκλειστικά» και «ισότιμο μάθημα» δημιουργούν σε αυτούς που προσέφυγαν στο ΣτΕ και κατ’ επέκταση στο υπουργείο ένα νέο ζήτημα που ο χειρισμός του αλυσιδωτά μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο status του μαθήματος και των θεολόγων στο σχολείο, στις Θεολογικές Σχολές, στην Εκκλησία, στις θρησκευτικές κοινότητες και στις οικογένειες των μαθητών. Απαιτείται διάλογος μεταξύ ειδικών και ενδιαφερομένων και σχεδιασμός. Δεν μπορεί μία παράδοση 180 χρόνων ορθόδοξης Θ.Ε., πάντα ανοιχτής σε κάθε νεανική ψυχή που αναζητεί και αναρωτιέται, και που είναι «επιστημονικό παράδειγμα», επειδή στην πράξη δεν αποκλείει και δεν διαχωρίζει τους μαθητές σε πιστούς και μη πιστούς, στα ευρωπαϊκά και διεθνή φόρα της Θρησκειοπαιδαγωγικής, να αλλάξει σε μία μέρα. 

__________________________________
* Ο κ. Κουκουνάρας-Λιάγκης είναι επίκουρος καθηγητής Διδακτικής των Θρησκευτικών, Τμήμα Θεολογίας, ΕΚΠΑ.



Ο Μάριος Κουκουνάρας-Λιάγκης για την απόφαση του ΣτΕ για τα Θρησκευτικά


Ο Μάριος Κουκουνάρας-Λιάγκης, Επίκουρος Καθηγητής της Διδακτικής των Θρησκευτικών στο Τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ, μίλησε στην εκπομπή «Με το Ν και με το Β» για την απόφαση του ΣτΕ να κρίνει αντισυνταγματικά τα προγράμματα σπουδών για τα Θρησκευτικά.


Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου 2019

ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 151 ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ "ΣΥΝΑΞΗ"


Σύναξη, τεύχος 151, Ιούλιος- Σεπτέμβριος 2019


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ …3

π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΥΛΑΣ
Θεολογία καὶ γεωμετρία …4

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Ὁ Σάββας Ἀγουρίδης καὶ ὁ προφητικὸς Χριστιανισμός …16

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Τὸ παράδειγμα τοῦ Ἀλέξανδρου Σμορὲλ καὶ τὸ «Λευκὸ Ρόδο» …32

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Ἡ Τριαδολογία τοῦ Θεόδωρου Ἀβουκάρα σὲ διάλογο μὲ τὸν ἰσλαμικὸ μονοθεϊσμό …39

π. ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ
Ἡ θεολογία τῆς βυζαντινῆς θείας Λειτουργίας μὲ βάση τὴν βυζαντινὴ θεία Λειτουργία …48

ΙΩΑΝΝΗΣ ΞΥΔΑΚΗΣ
Νεομυθολογία …58

ΑΛΕΞΙΟΣ ΛΑΠΠΑΣ
Τεχνολογία καὶ ἀνθρωπολογία …71

ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Ἱεραποστολή: Χριστιανικὴ διαπολιτισμικὴ μαρτυρία …75

π. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ν. ΚΑΛΛΙΑΝΟΣ
Κι ὁ ἐπίσκοπος ἄνθρωπος εἶναι …81

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΓΡΙΠΛΗΣ
Διὰ τῶν αἰσθήσεων …83
Ἀναγνώσεις

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ, ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΚΛΗΡΗΣ …86

ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
Ἀπὸ τὸ Ἀντιθέατρο στὸ Θέατρο …96

Τὸ Βιβλίο …101
Βιβλία ποὺ λάβαμε …107
Οἱ συνεργάτες τοῦ 151ου τεύχους …109


Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ «ΚΑΙΡΟΣ» ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΕ ΟΛ. 1749-1752/2019



Χολαργός 23/09/2019

Αρ. πρωτ. 35

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΥΠΟΥ



Θέμα: Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «Καιρός» για τις Αποφάσεις του ΣτΕ


Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «Καιρός – για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης» έλαβε γνώση της περίληψης των πρόσφατων Αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για το Μάθημα των Θρησκευτικών. Επιφυλασσόμενος να μελετήσει το πλήρες κείμενο των Αποφάσεων, όταν αυτό κοινοποιηθεί, καθώς και να εξετάσει τις αποφάσεις που θα λάβει το Υπουργείο Παιδείας στα επίδικα ζητήματα, επισημαίνει τα εξής:
1. Με τις Αποφάσεις του ΣτΕ δημιουργούνται οι προϋποθέσεις, ώστε το Μάθημα των Θρησκευτικών να καταστεί ουσιαστικά επιλεγόμενο και προαιρετικό μάθημα, για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού σχολείου, αφού με μόνη την επίκληση της θρησκευτικής του συνείδησης κάθε μαθητής θα μπορεί να απαλλάσσεται, ακόμη και κάθε Ορθόδοξος Χριστιανός μαθητής, ακόμη και εκείνος ο οποίος θα προτιμά για λόγους προσωπικής διευκόλυνσης να παρακολουθεί ένα μάθημα λιγότερο.
2. Οδηγούμαστε σε δύο κατηγορίες μαθητών: αυτούς που θα παρακολουθούν το ορθόδοξο μάθημα και αυτούς που θα επιλέγουν να μην το παρακολουθούν. Το δεδομένο αυτό δεν αποτελεί ουσιαστικά κοινοποίηση των θρησκευτικών φρονημάτων τόσο των Ορθόδοξων, όσο και των μη Ορθόδοξων μαθητών; Και μια τέτοια πρακτική διάκρισης δεν θα προαγάγει τελικά την άγνοια του άλλου και άρα τη διαθρησκευτική προκατάληψη;
3. Η εισαγωγή «ισότιμου» εναλλακτικού μαθήματος αποτελεί σοβαρή αρνητική εξέλιξη, επειδή μέσω αυτής γενικεύεται η εφαρμογή της πολυθρησκειακής και πολυομολογιακής οργάνωσης της θρησκευτικής εκπαίδευσης. Διαθέτουμε επαρκή εμπειρία από τις χώρες τις Ευρώπης όπου εφαρμόζεται αυτό το πρότυπο. Πόσα αλήθεια «ισότιμα» μαθήματα μπορεί να θεσπίσει και να οργανώσει το Υπουργείο Παιδείας στο ελληνικό σχολείο σήμερα; Είναι θεμιτό οι μαθητές κάθε θρησκευτικής κοινότητας να αναπτύσσουν τη θρησκευτική τους συνείδηση χωρίς να μαθαίνουν τίποτε για τον Χριστιανισμό και την Ορθοδοξία, και αντιστρόφως; Είναι θεμιτό αυτή την ώρα κάθε θρησκευτική κοινότητα να εμπλακεί στην οργάνωση του δικού της ξεχωριστού μαθήματος; Κατά πόσον αυτή η οργάνωση της θρησκευτικής εκπαίδευσης μπορεί να υπηρετήσει τον γενικό σκοπό της εκπαίδευσης, ώστε το σχολείο να ετοιμάζει τους μαθητές για «να ζήσουν αρμονικά» μεταξύ τους;
4. Οι Αποφάσεις του ΣτΕ θέτουν το πλαίσιο, ώστε να υπάρξουν γενιές ολόκληρες μαθητών που δεν θα έχουν ακούσει τίποτε για τη θρησκευτική παράδοση και κληρονομιά του λαού και του τόπου μας. Ελλείψει της σχετικής τροφοδοσίας από την οικογένειά τους δεν θα μπορούν να κατανοήσουν τον διαχρονικό ρόλο της Ορθοδοξίας στη διαμόρφωση της ταυτότητάς μας, δεν θα αντιλαμβάνονται τη θρησκευτική ορολογία που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, θα απολέσουν την ουσιαστική επαφή με πολλά από τα ήθη και τα έθιμα αυτού του τόπου.
5.Τι θα γίνει, τέλος, με εκείνους τους μαθητές οι οποίοι δεν έχουν καταλήξει στο τι ακριβώς πιστεύουν ή έχουν τάσεις αμφισβήτησης, το οποίο είναι δικαιολογημένο στο πλαίσιο της εφηβείας τους; Προφανώς το νέο Μάθημα των Θρησκευτικών, όπως το περιγράφει το ΣτΕ, δεν τους περιλαμβάνει, αφού απευθύνεται «αποκλειστικά» σε Ορθόδοξους Χριστιανούς. Ποιο ακριβώς «ομολογιακό» ή «κατηχητικό» μάθημα θα παρακολουθήσουν αυτοί οι μαθητές, που ίσως να αποτελούν και την απόλυτη πλειονότητα των μαθητών στα σημερινά ελληνικά σχολεία;

Σεβόμαστε τις Αποφάσεις του ΣτΕ, παρά την απόλυτη διαφωνία μας στο περιεχόμενό τους γύρω από τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο του Μαθήματος των Θρησκευτικών. Οφείλουμε να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου προς κάθε αρμόδιο και υπεύθυνο για το γεγονός ότι δημιουργούν εξαιρετικά αρνητικά δεδομένα τόσο για το Μάθημα των Θρησκευτικών, όσο και για την εν γένει θρησκευτική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Έχουμε υπογραμμίσει και εμμένουμε στην άποψή μας ότι είναι ανάγκη το Μάθημα των Θρησκευτικών να είναι ανοικτό για όλους τους μαθητές, και άρα υποχρεωτικό, ώστε όλοι ανεξαιρέτως να τυγχάνουν θρησκευτικής εκπαίδευσης και να εξελίσσονται σε θρησκευτικά εγγράμματους πολίτες μέσα σε έναν κόσμο, στον οποίον η θρησκεία παραμένει απόλυτα καθοριστικός παράγοντας. Έχουμε, επίσης, επισημάνει την ανάγκη ιδιαίτερης έμφασης στη διδασκαλία του ορθοδόξου δόγματος, ήθους και πολιτισμού. Η διδασκαλία αυτή αφορά σε όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως προσωπικών προβληματισμών ή πεποιθήσεων, δεδομένου ότι η Ορθοδοξία αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της ιδιοσυστασίας του τόπου και του λαού μας. Ταυτόχρονα επισημαίνουμε ότι:
1. Ο «Καιρός» δεν ταυτίζεται με κανένα πρόγραμμα σπουδών. Υποστήριξε με παρρησία και κόστος το νέο Πρόγραμμα Σπουδών ενώπιον του ΣτΕ, έχοντας τη βεβαιότητα ότι αυτό ανοίγει ένα δρόμο για την αναβάθμιση του μαθήματος και ότι κινείται στη σωστή κατεύθυνση, αφού επιχειρεί, με μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτυχία, να μορφώσει θρησκευτικά όλους τους μαθητές, χωρίς οποιονδήποτε αποκλεισμό.
2. Μας ανησυχεί το γεγονός ότι, ενώ η Εκκλησία της Ελλάδος και η Εκκλησία της Κρήτης διεξήγαγαν διάλογο με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής για το περιεχόμενο του Προγράμματος Σπουδών, οι Αποφάσεις του ΣτΕ έρχονται σε αντίθεση με το έργο της ειδικής επιτροπής της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία από κοινού με τον εκπρόσωπο της Εκκλησίας της Κρήτης εξέτασε το περιεχόμενο του νέου Προγράμματος Σπουδών και της οποίας οι παρατηρήσεις ενσωματώθηκαν πλήρως σε αυτό.
3. Μας ανησυχεί επίσης το γεγονός ότι το ΣτΕ με τις Αποφάσεις του φαίνεται να υπεισέρχεται όχι μόνο σε ζητήματα παιδαγωγικά και θεολογικά, αλλά και σε εκκλησιαστικά και πνευματικά, κρίνοντας εν τέλει τι είναι ορθόδοξο, τι προάγει την ορθόδοξη συνείδηση και ποιο πρέπει να είναι το περιεχόμενο της θεολογικής διδασκαλίας στην τάξη ή ακόμη και της χριστιανικής κατήχησης, εφόσον το μάθημα εκλαμβάνεται πλέον ως κατηχητικό.
4. Αρνούμαστε τη μετεξέλιξη του Μαθήματος των Θρησκευτικών σε ένα μάθημα κατηχητικού τύπου, για ουσιώδεις θεολογικούς, παιδαγωγικούς και ευρύτερα εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς λόγους. Πρόκειται για έναν αναχρονισμό, που βασίζεται σε παρωχημένα δυτικά πρότυπα έξω από την ορθόδοξη παράδοση και στον οποίο είναι αντίθετος ο θεολογικός και ο εκπαιδευτικός κόσμος της χώρας.
5. Μελετούμε τις, ήδη, καταγραφείσες ανησυχίες και αντιδράσεις από τον εκπαιδευτικό, τον εκκλησιαστικό και τον πολιτικό κόσμο της χώρας. Αρκετά κόμματα του δημοκρατικού τόξου ήδη στηλίτευσαν τις Αποφάσεις του ΣτΕ, ενώ το Υπουργείο τηρεί μια ιδιαίτερα προσεκτική στάση προαναγγέλλοντας ότι θα μελετήσει τον τρόπο με τον οποίον θα συμμορφωθεί με τις Αποφάσεις του ΣτΕ. Αναμένουμε να τοποθετηθούν υπεύθυνα οι Θεολογικές Σχολές και ο λοιπός επιστημονικός κόσμος της χώρας, καθώς και η Εκκλησία.
6. Αποδοκιμάζουμε τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για διχασμό των θεολόγων και για πόλωση, καθώς και τις ανοίκειες και συκοφαντικές επιθέσεις εναντίον της επιστημονικής ένωσής μας, η οποία εκφράζει πανελληνίως τις θέσεις και τις ανησυχίες πρωτίστως των εκπαιδευτικών θεολόγων.

Ως «Καιρός» καλούμε το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων να εξετάσει προσεκτικά όλες τις παραμέτρους -εθνικές, εκπαιδευτικές και θρησκευτικές- του θέματος που προέκυψε και να μην προβεί σε βεβιασμένες κινήσεις, που θα δημιουργούσαν τεράστια προβλήματα στη λειτουργία των σχολείων, αλλά και στα ίδια τα θεμέλια του εκπαιδευτικού μας συστήματος, ενώ ασφαλώς θα δίχαζαν τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και την κοινωνία συνολικά. Καλούμε, τέλος, την Πολιτεία και κάθε άλλον εμπλεκόμενο φορέα, αλλά και τους συναδέλφους θεολόγους συνολικά, να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να προσπαθήσουν, αφήνοντας κατά μέρος τις όποιες διαφορές τους, να συνεργαστούν, ώστε να συνδιαμορφώσουν την επόμενη μέρα της θρησκευτικής εκπαίδευσης στη χώρα μας κατά τρόπο υπεύθυνο έναντι των παιδιών μας.



Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 2019

φωτογραφήματα 294

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



φωτογραφήματα 293

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



φωτογραφήματα 292

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



Χρ. Γιανναράς: Αφήγημα εντυπώσεων κι όχι ριζικές μεταρρυθμίσεις (ΡΑΔΙΟ 984, 23/9/2019)

Συνέντευξη του Χρ. Γιανναρά στο δημοσιογράφο Γιώργο Σαχίνη (ΡΑΔΙΟ 984, 23/9/2019)
πηγή:
https://www.radio984.gr/post/chr-giannaras-afigima-entyposeon-ki-ochi-rizikes-metarrythmiseis
&
https://www.youtube.com/watch?time_continue=121&v=GcgASl-pKRc


Χρ. Γιανναράς: Αναλφαβητισμός, δηλαδή αυτοχειρία

πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 22/9/2019

Η «Κ» δημοσίευσε, στις 13.09.2019, την έκθεση της Ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ), για το 2019. Ο δημοσιογράφος που παρουσίασε την έκθεση, κ. Απόστολος Λακασάς, συνόψισε εισαγωγικά το συμπέρασμα των δραματικών πιστοποιήσεών της: «Μεγάλη μερίδα μαθητών κινδυνεύει να ολοκληρώσει τη σχολική εκπαίδευση, Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια, παραμένοντας λειτουργικώς αναλφάβητη».

Συζητάμε στις συντροφιές, αν η γενική κατάσταση της χώρας είναι «καλύτερη» με την κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη, προτιμότερη από τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Μάταιη αδολεσχία, όταν οι στατιστικές μετρήσεις Ανεξάρτητης Αρχής βεβαιώνουν ότι η πλειονότητα των Ελληνωνύμων σήμερα μπαίνουν στη δημιουργική (και ευθυνών) φάση της ζωής τους λειτουργικώς αναλφάβητοι. Που σημαίνει: ανίκανοι να κατανοήσουν - κρίνουν - ελέγξουν τις πληροφορίες που δέχονται, επομένως ανίκανοι να αντιληφθούν τι πραγματικά συμβαίνει γύρω τους. Αδύνατο να μορφώσουν σε νόημα (λεκτικό σχήμα) την ανάγκη, επιθυμία, προτίμησή τους.

«Λειτουργικώς αναλφάβητος» θα πει: δεν ξέρει να σκεφτεί και να κρίνει, ξέρει μόνο να προσλαμβάνει εικόνες – αποκόβεται από την πραγματικότητα και ζει στον τεχνητό κόσμο των εντυπώσεων. Ο κοινός βίος στη σημερινή Ελλάδα, σε κάθε παραμικρή πτυχή του (μάθησης, σπουδής, επιλογής επαγγέλματος και βιοπορισμού, πολιτικής ευθύνης, ενδιαφερόντων και ψυχαγωγίας) έχει μοναδική αφετηρία και μοναδικό στόχο τις ευάρεστες «εντυπώσεις». Παρακάμπτεται αυθόρμητα η σκέψη, η κρίση, η σύγκριση, η εγκυρότητα της πληροφόρησης, η αξιοπιστία του πληροφοριοδότη, ο έλεγχος ρεαλισμού της ανάγκης, η κριτική αξιολόγηση του στόχου.

«Γιατί είσαι Παναθηναϊκός; Γιατί ψηφίζεις ΠΑΣΟΚ; Γιατί ψωνίζεις από το Lidl; Γιατί σπουδάζεις τη Νομική;» – η ρεαλιστικότερη και αυθεντικότερη απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήσεις θα ήταν: «γιατί έτσι μου αρέσει». Τυχαία και συμπτωματικά, συνέπεσε, οι πρώτες εντυπώσεις μου για τον Παναθηναϊκό, το ΠΑΣΟΚ, το Lidl, τα Νομικά να είναι ευάρεστες, να κολακεύουν (ασυνείδητα) τo εγώ μου. Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι κατασκευαστές εντυπώσεων και οι έμποροι εντυπώσεων. Γι’ αυτό ηγεμονεύουν σε όλα τα πεδία: της πληροφόρησης, της «ψυχαγωγίας», της αγοράς, των ιδεολογιών, της τεχνοκρισίας και βιβλιοκρισίας, της εξουσίας.

Στο ερώτημα, λοιπόν, αν είναι «καλύτερη» η κατάσταση με την κυβέρνηση Μητσοτάκη, οι απαντήσεις συνεχίζουν να διαμορφώνονται και να κρίνονται από την αυθαιρεσία των ατομικών εντυπώσεων. Δηλαδή, συντηρείται ακόμα το καθεστώς αυθαιρεσίας (δικτατορίας) των εντυπώσεων.

Οι εντυπώσεις μάς χειραγωγούν να «αισθανόμαστε» ότι αποκαταστάθηκε κάποια «ευπρέπεια» σε δύο πτυχές του δημόσιου βίου: στην εμφανή προστατευτική αστυνόμευση και στη μηχανοργάνωση επικοινωνίας μεταξύ αλληλοεπικαλυπτόμενων πλοκάμων του κυβερνητικού Λεβιάθαν.

Κάποιες στιγμές φωτίζεται, με διάρκεια πυροτεχνήματος, ένα από τα θανατηφόρα (στην κυριολεξία) κοινωνικά αδιέξοδα, χωρίς την παραμικρή συνέπεια πολιτικής αφύπνισης και επέμβασης. Πιστοποιεί, λ.χ., η ΑΔΙΠΠΔΕ ότι Δημοτικό και Γυμνάσιο στέλνουν στο Λύκειο κυρίως λειτουργικά αναλφάβητους, παιδιά που τα κατέστησε ανάπηρα το σχολείο, όμως η Κυρία Κεραμέως, παρά το βαρύ οικογενειακό της όνομα, ασχολείται με τις εντυπώσεις που θα μας πείσουν ότι οι ελλείψεις σε δασκάλους και καθηγητές, επί των ημερών της, είναι λιγότερες και οι χώροι διδασκαλίας επαρκέστεροι. Ανίατη η φτηνή εντυπωσιοθηρία.

Η χειροπιαστή και μετρητή πραγματικότητα της χώρας μας βοά (όχι δίνει την εντύπωση) πως δεν χρειάζεται έναν ευφυή, χαμογελαστό και τσαχπίνη πολιτικό ηγέτη που να κερδίζει τις εντυπώσεις, χρειάζεται έναν κοινωνικό αναμορφωτή. Που σημαίνει: χρειάζεται η χώρα όχι διαχείριση εντυπωσιακών «λύσεων» των προβλημάτων της, αλλά τολμηρές θεσμικές μεταρρυθμίσεις που θα γεννήσουν λύσεις των προβλημάτων. Οι βιώσιμες και αποτελεσματικές λύσεις γεννώνται, δεν επιβάλλονται.

Πώς να στηθούν και να λειτουργήσουν υπηρεσίες και οργανισμοί του Δημοσίου, όταν «προοδευτικοί» χαρακτηρίζονται στην Ελλάδα οι πολιτικοί ενσαρκωτές του μηδενισμού και αμοραλισμού; Μηδενισμός και αμοραλισμός είναι τα τυπικά προϊόντα της πολιτικής καταξίωσης του ατομοκεντρισμού, υποκατάστασης του κοινωνικού αθλήματος από τον πρωτογονισμό προτεραιότητας του εγωτικού συμφέροντος.

Τέτοιες μικρονοϊκές αρνήσεις της κοινωνικής συνοχής, περιφρόνηση της πλουτισμένης από διαδρομή αιώνων γλώσσας, ατίμωση της αρχοντιάς των αγώνων για την ελευθερία, απαξίωση του κάλλους και της σοφίας που συγκεφαλαιώνει η λαϊκή παράδοση, δεν αντιμετωπίζονται, βέβαια, με αστυνομικές απαγορεύσεις ή με προπαγάνδα.

Ο πνιγερός απελπισμός για το μέλλον του Ελληνισμού γεννιέται, κυρίως, από το γεγονός της ανυπαρξίας αντιστάσεων στον πανίσχυρο ολοκληρωτισμό της απολυταρχίας των εντυπώσεων. Δεν υπάρχει ένα ελάχιστο έστω κόμμα, που να πιστεύει σε ριζικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις.

Στην απόλυτη προτεραιότητα της αλλαγής του σχολειού – από το νηπιαγωγείο ώς το πανεπιστήμιο. Της επιστροφής στην αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα. Στην ανάκτηση αξιοπρέπειας και ραχοκοκαλιάς στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής.

«Ολα τα θηρία τρώγουν από μας» επειδή είμαστε το «μπαίγνιο» της Ευρώπης. Ακόμα σήμερα, ύστερα από τόση πείρα της συμπεριφοράς των Ευρωπαίων, περιμένουμε τους «συμμάχους» να διώξουν τους Τούρκους από τις γεωτρήσεις στις θάλασσές μας. Μωροί και τυφλοί. Ξεχνάμε ότι η «Ευρώπη» χάρισε τη Μικρασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη στον Κεμάλ, τη μισή Κύπρο στους διαδόχους του, τη Βόρεια Ηπειρο στους Αλβανούς, την Ανατολική Ρωμυλία στους Βουλγάρους, τη Μακεδονία στους αργοφτασμένους Σκοπιανούς. Θέλει την Ελλάδα εδαφικά ελάχιστη, γραφικό προτεκτοράτο, αρχαιολογικού ντιλεταντισμού.

Ποια η κατανόηση της λέξης «εθελοδουλεία»;



Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2019

Θρησκευτικά: Τα νέα δεδομένα μετά την απόφαση του ΣτΕ




Γράφει ο Γεώργιος Στριλιγκάς, Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου Θεολόγων

Στα τελευταία 30 χρόνια, με εργώδεις προσπάθειες πολλών παραγόντων και πρωτίστως των θεολόγων της τάξης, το μάθημα των Θρησκευτικών κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες για να αναδείξει την παιδαγωγική του αποστολή, να κατοχυρώσει τη θέση του ως μάθημα γενικής παιδείας, να εκσυγχρονίσει τα διδακτικά υλικά και τις μεθόδους του.

Όλα αυτά κατορθώθηκαν με βάση το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, το οποίο επί δεκαετίες δεν έχει αλλάξει.

Συγκεκριμένα, το μάθημα των Θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό και κοινό για όλους τους μαθητές, με δυνατότητα απαλλαγής όσων προβάλλουν λόγους θρησκευτικής συνείδησης. Σε αναγνωρισμένα μειονοτικά σχολεία υπάρχει η δυνατότητα διδασκαλίας διαφορετικού μαθήματος, σύμφωνα με το δόγμα των μαθητών που φοιτούν σε αυτά. Το τελευταίο σχετίζεται και με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας. Ο διδακτικός προσανατολισμός και η ανάπτυξη των περιεχομένων του μαθήματος θεμελιώνεται στη συνταγματική επιταγή για την «ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης». Για την ερμηνεία αυτής της ρήσης χρειάστηκαν πολλά βήματα, για να καταλήξουν οι νομικοί στη διευκρίνιση ότι η φράση σημαίνει: «Ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης». Αυτή η θέση ερμηνεύτηκε διαχρονικά από τους παιδαγωγούς, καθώς και από την Εκκλησία, ως υποχρέωση του μαθήματος να έχει Ορθόδοξο προσανατολισμό, σύμφωνα με τα «γνήσια στοιχεία της Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης».

Η εμπειρία έχει δείξει ότι το μάθημα θα μπορούσε να συνεχίσει να εκπληρώνει με επιτυχία την αποστολή του με βάση αυτό το μοντέλο, παρά τις όποιες αδυναμίες, καθόσον αυτό είναι συμβατό με τον γενικό σκοπό της εκπαίδευσης, η οποία οφείλει «να συμβάλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε, ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν αρμονικά» (Ν. 1566/1985).

Ποια είναι λοιπόν τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από τις πρόσφατες Αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για το μάθημα;

Καταρχάς, σύμφωνα με την Ανακοίνωση του Συμβουλίου και σε αναμονή του πλήρους κειμένου των Αποφάσεων, «το μάθημα απευθύνεται αποκλειστικά στους Ορθόδοξους Χριστιανούς μαθητές». Όσοι γνωρίζουν τα εκπαιδευτικά πράγματα κατανοούν ότι αυτό το «αποκλειστικά» δεν περιλαμβάνει όλον τον μαθητικό πληθυσμό και ότι μπορεί να υλοποιηθεί μόνο μέσα από διαδικασίες ελεύθερης επιλογής του μαθήματος. Άλλη μέθοδος δεν υπάρχει.

Επιπρόσθετα, «η Πολιτεία οφείλει, εφόσον συγκεντρώνεται ικανός αριθμός μαθητών που απαλλάσσονται, να προβλέψει τη διδασκαλία ισότιμου μαθήματος». Είναι προφανές ότι η Πολιτεία «οφείλει», πλέον, να εισάγει τη διδασκαλία και άλλων «ομολογιακών» μαθημάτων και προφανώς ενός ειδικού μαθήματος για τους άθεους. Η Ένωση Αθέων έχει ζητήσει, ήδη, ένα τέτοιο μάθημα μέσα από τις προσφυγές της και, μάλλον, έπονται οι μουσουλμάνοι. Αυτό θα γίνεται, πλέον, όπου «συγκεντρώνεται ικανός αριθμός μαθητών» και όχι μόνο στα μειονοτικά σχολεία.

Με αφετηρία τα παραπάνω σημεία των Αποφάσεων που είναι κομβικά, προκύπτουν και άλλοι εύλογοι προβληματισμοί: Τέλος πάντων, ποιος μπορεί να κρίνει εάν μια διδασκαλία συμβάλει στην ανάπτυξη Ορθόδοξης συνείδησης ή εάν κάποια διδακτικά υλικά είναι «άσχετα ή αντίθετα με την ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία»; Στο ζήτημα αυτό θα μπορούσε να έχει, ασφαλώς, βαρύνουσα σημασία η γνώμη της Εκκλησίας, η οποία όχι μόνο δεν προσέφυγε εναντίον των Προγραμμάτων, αλλά συνέβαλε με παρατηρήσεις για τη βελτίωσή τους. Επιπλέον, είναι σημαντική η εμπειρία των μαθητών και των δασκάλων τους, ως τελικών συντελεστών της προτεινόμενης μάθησης και από τους οποίους οι πρώτες εντυπώσεις από την εφαρμογή των Προγραμμάτων ήταν εξαιρετικά ενθαρρυντικές. Ακόμη, θα μπορούσε να δώσει συμπεράσματα μια σοβαρή επιστημονική έρευνα. Ήδη, έχουν εμφανιστεί δείγματα τέτοιων ερευνών. Κοντολογίς, κατά πόσο είναι σωστό να κρίνονται στα δικαστήρια τόσο ευαίσθητα παιδαγωγικά και θεολογικά ζητήματα;

Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ο μακαριστός Μητροπολίτης Νικοπόλεως Μελέτιος, σε μελέτη του γύρω από τις σχέσεις Εκκλησίας και Κράτους, έγραφε: «Η αντίδραση κατά του ομολογιακού χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών οδηγεί στο δίπολο: ή μάθημα θρησκειολογικό, ή μάθημα του Ορθόδοξου Πολιτισμού της Ελλάδας (Ορθόδοξη Θεολογία, Ορθόδοξη Τέχνη, Ορθόδοξο ήθος) και να μείνει σαν τέτοιο υποχρεωτικό, παρά να καταντήσει προαιρετικό (κάτι που διαφορετικά δε θα αποφευχθεί, με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας). Στην περίπτωση αυτή θα διατηρηθούν στα Πανεπιστήμια και οι Θεολογικές Σχολές, κάτι πολύ χρήσιμο και ωφέλιμο». Στη συγκεκριμένη αναφορά αυτού του σοφού ιεράρχη, πέρα από την πρότασή του για τον χαρακτήρα του μαθήματος, προκαλεί εντύπωση η οξυνούστατη και ίσως προφητική παρατήρηση ότι το μάθημα κινδυνεύει να καταντήσει προαιρετικό και μάλιστα με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Όπως έχω ξαναγράψει, τα Προγράμματα Σπουδών έρχονται και παρέρχονται, καθόσον η επιστήμη προχωρεί και η κοινωνία αλλάζει. Το μείζον είναι να συνεχίσει να υπάρχει το μάθημα, διότι μόνο έτσι θα μπορεί να «φωτίζει τους ανθρώπους», όπως έλεγε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο οποίος ίδρυσε τόσα σχολεία. Με επισφαλείς τους όρους ύπαρξης και λειτουργίας του μαθήματος, όλα τα υπόλοιπα είναι δευτερεύοντα. Πρώτα εξασφαλίζουμε τον χώρο που θα κτίσουμε και μετά συζητούμε για το οικοδομικό σχέδιο.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, οι πρόσφατες Αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας ανοίγουν διάπλατα τον δρόμο για την -μη γένοιτο- οριστική υποβάθμιση του μαθήματος των Θρησκευτικών.




Α.Ι.Καλαμάτας, Η πιο αφιλάνθρωπη κρίση που σήμερα περνά το μάθημα των Θρησκευτικών (μτΘ)

πηγή: ΕΝΔΟΤΟΠΟΣ, 21/9/2019

Δεν είναι μόνο η χθεσινή απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) που θεώρησε αντισυνταγματικά τα Νέα Προγράμματα Σπουδών (ΝΠΣ), ούτε βέβαια και οι δύο περσινές. Είναι το μορμολύκειο του δογματισμού, ο οποίος άμεσα συνδέεται με τον φανατισμό και τη μισαλλοδοξία, που επιβάλλει μια άκαμπτη ατομική στάση των οπαδών του κατηχητισμού, οπαδών που, σ’ ότι αφορά στον «αγώνα» που λένε πως κάμουν για «Ορθόδοξα Θρησκευτικά», εξυπηρετούν ιδεοληπτικές θέσεις, μη κάνοντας βήμα πίσω, καραδοκώντας στη γωνία του δρόμου για να συντρίψουν τους αντιπάλους τους. Στην προκειμένη περίπτωση των ΝΠΣ οι καλοί συνάδελφοι εμπειρογνώμονες που επί μια οκταετία σχεδόν με αυταπάρνηση, θεολογικό και εκκλησιαστικό ήθος δούλεψαν γι’ αυτά, τις τελευταίες ώρες λοιδορούνται με ανήκουστη για τα θεολογικά και τα εκκλησιαστικά δεδομένα απανθρωπία. Ακόμη και μητροπολίτης της Ελλαδικής Εκκλησίας χαρακτηρίζεται ως «παραφωνία» γιατί τόλμησε να μιλήσει για αυτοκριτική. Γνωστά blog, ταγμένα όλα αυτά χρόνια της εφαρμογής των ΝΠΣ στην παραπληροφόρηση και την κινδυνολογία, για τον αυριανό ιστορικό της ελληνικής εκπαίδευσης, σίγουρο είναι πως θα του προσφέρουν ατράνταχτα τεκμήρια ανελεύθερης κι ανεξέλεγκτης θεολογικο-παιδαγωγικής θολούρας και αφασίας συνεπικουρούμενα, βέβαια, κι από δεκάδες ανώνυμα σχόλια άκριτου φανατισμού.


Περίκλειστοι στην ατομική τους ασφάλεια δεν λένε να καταλάβουν αυτό που έλεγε ο αλησμόνητος ΔΑΣΚΑΛΟΣ Νίκος Ματσούκας στις αρχές της δεκαετίας του ’80, εποχή που άνοιγε ο διάλογος για το μάθημα των Θρησκευτικών, όταν σε άρθρο του για το σκοπό που οφείλει να έχει περιέγραφε τους δύο τεράστιους ογκόλιθους που το έχουν καταπλακώσει, τον ηθικισμό και απομονωτισμό από τις άλλες επιστήμες, γεγονός που κάμει το μτΘ μια «αφηρημένη ηθική διδασκαλία και αφηρημένη κατήχηση». Χρόνια τώρα, όσοι διδάσκουμε το μάθημα των Θρησκευτικών, πολλές είναι οι φορές που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με αυτήν την τραγελαφική κατάσταση, διαδεδομένη τόσο στη σχολική κοινότητα όσο και στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο. Και, δυστυχώς, σήμερα υπάρχουν ακόμη οι υποστηρικτές ετούτης της νοοτροπίας, που πεισματικά θεωρούν τον κατηχητισμό και τον ηθικισμό «σωτήριες θεολογικές αλήθειες» και, που, δογματικά αποτελούν τη «βάση του θρησκευτικού μαθήματος», για δαύτους πάντα. Από χθες, όμως, στα χέρια τους έχουν και τη δικαστική βούλα.

Τα παρακάτω τρία σκίτσα, αντλημένα από το περιοδικό Βημόθηρο (τεύχη 2-3), της καλής συναδέλφου Εύης Βουλγαράκη – Πισίνα, νομίζω πως δείχνουν το βαρύ κλίμα της πιο αφιλάνθρωπης κρίσης που σήμερα περνά το μτΘ.




ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΓΙΑ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ



Είναι σαφές ότι το μάθημα εισέρχεται σε ζοφερή περίοδο. Η απόφαση του ΣτΕ περί ομολογιακού μαθήματος σε συνδυασμό με τη μη αναγραφή του θρησκεύματος στα απολυτήρια ανοίγει το δρόμο για παράτυπες και απροϋπόθετες απαλλαγές ακόμα και μαθητών "Χ.Ο." με ό,τι αυτό συνεπάγεται και καθιστά το μάθημα οιονεί "επιλεγόμενο". Παράλληλα, τι σημαίνει το "ισότιμο μάθημα"; Θα έχουμε είσοδο στο σχολείο εκπροσώπων "θρησκευτικών κοινοτήτων" και αντίστοιχο "μάθημα" ανά "κοινότητα"; Θα μπαίνει ο κάθε "ταλιμπάν" στα σχολεία και θα λέει τα δικά του; Δυστυχώς οι εμμονές και ο μαξιμαλισμός ορισμένων οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα.


φωτογραφήματα 291: Αγία Παρασκευή Απειράνθου

Αγία Παρασκευή Απειράνθου
φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ



Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2019

Βιβλιοπαρουσίαση: Ιωάννα Σκαρλάτου – Νικολέττα Σκάλκου-Διαμαντίδη, «Μαμάδες… στην Ανάσταση»


Γράφει ο Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης


«Μια κούνια με προορισμό τον ουρανό… Μια ξύλινη κούνια κρεμασμένη σ’ ένα γέρικο πεύκο. Το αγιόκλημα την αγκαλιάζει ευλαβικά, αφιερώνοντάς της τα λεπτεπίλεπτα άνθη του. Μέσα στη μυροβόλα αγκαλιά της ένα μωρό κουνιέται και το ελπιδοφόρο γέλιο του πλανιέται στον ταξιδιάρη αγέρα, αντιλαλεί στα επιβλητικά βουνά, κελαρύζει στα γάργαρα νερά του Ληθαίου ποταμού, τιτιβίζει με τους καλλίφωνους κοκκινολαίμηδες, χορεύει συντροφιά με τις παιχνιδιάρες ακτίνες και τέλος ξεκουράζεται στην αστερόσκονη του φεγγαριού» (σελ. 59).

Χθες, ανήμερα του Τιμίου Σταυρού, σε κενό μου χρόνο πέρασα από το χριστιανικό βιβλιοπωλείο του κ. Γιώργου Λιουδάκη, στην οδό Επιμενίδη Μαρούλη, απέναντι από τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών, απλώς για να πω μια καλημέρα. Φεύγοντας, το πήρε το μάτι μου σ’ ένα ράφι. Ήξερα τις συγγραφείς. Το ξεφύλλισα και σχεδόν αμέσως αντιλήφθηκα ότι έπρεπε να το αγοράσω.

Τώρα το έχω διαβάσει και αρκετές φορές έχω συγκινηθεί και συγκλονιστεί. Και επιθυμώ να μοιραστώ τα συναισθήματα και τις σκέψεις μου με τη μεγάλη οικογένειά μου, τους συνανθρώπους μου. Πρόκειται για το βιβλίο «Μαμάδες… στην Ανάσταση», γραμμένο από τις κυρίες Ιωάννα Σκαρλάτου και Νικολέττα Σκάλκου-Διαμαντίδη (καταξιωμένες λογοτέχνιδες με πολλά βιβλία, κυρίως παιδικά και εφηβικά), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελληνοεκδοτική» (www.ellinoekdotiki.gr), με πρώτη έκδοση το Μάρτιο 2018, και είναι αφιερωμένο… στους μπαμπάδες.

Περιέχει εννέα αφηγήματα, με πρωταγωνίστριες εννέα διαφορετικές μάνες σε διαφορετικές οικογένειες. Εμπνέονται κάπως από τα εννέα χαρίσματα, που, κατά τον απόστολο Παύλο, αποτελούν τον «καρπό του Αγίου Πνεύματος»: αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότητα (καλοσύνη), αγαθοσύνη, πίστη, πραότητα και εγκράτεια (Προς Γαλάτας, κεφ. 5, στίχοι 22-23). Όμως δεν είναι γλυκανάλατα, παπαδίστικα και δασκαλίστικα, αλλά αληθινά, ζωντανά, δραματικά και… λυτρωτικά!

Σημερινές μάνες, σημερινές οικογένειες, σημερινές σχέσεις, σημερινά παιδιά, έφηβοι, ενήλικες – σημερινά προβλήματα, σημερινά δράματα, σημερινά συναισθήματα, αλλά, θα έλεγα, διαχρονικές και βαθιά ανθρώπινες, μερικές φορές ανατρεπτικές και αναπάντεχες, παρήγορες και ελπιδοφόρες λύσεις.

Η σύγχρονη λογοτεχνική παραγωγή είναι απίστευτα ογκώδης. Και πάρα πολλά βιβλία με «δυστοπικές ιστορίες» διεκτραγωδούν την παρακμή, τη θλίψη, την αγωνία και την απελπισία μας. Ελάχιστες όμως ιστορίες προχωρούν σε λύση και κάθαρση γιατρεύοντας τις πληγές μας.

Η τέχνη και η λογοτεχνία της εποχής μας (δεκαετίες τώρα) εκφράζουν έντονα το σκοτάδι, τη βία και το θάνατο που κατατρώνε την ψυχή μας, αλλά ελάχιστα εκφράζουν (αν το εκφράζουν καν) κάποια ελπίδα και χαρά και ελάχιστα δίνουν μια διέξοδο. Και, όταν τη δίνουν, συνηθέστατα προσπαθούν να την εντοπίσουν στους θρησκευτικούς δρόμους της Άπω Ανατολής και στη σοφία των γκουρού, των γιόγκι και των σαμάνων. Δε γνωρίζουν καν τη σοφία των δικών μας διδασκάλων, των αγίων και των γερόντων. Ούτε καν των απλών σοφών παππούδων και γιαγιάδων, που έζησαν στα χωριά και στις γειτονιές μας, που ήταν οι δικοί μας αληθινοί παππούδες και γιαγιάδες (που εξέφραζαν έναν πολιτισμό σχέσεων με πανάρχαιες ρίζες) και που μερικοί από αυτούς, οι τελευταίοι, επιβιώνουν μέχρι σήμερα.

Λοιπόν, αυτό το βιβλίο αντλεί σοφία και ελπίδα από τον δικό μας δρόμο, τη δική μας πνευματική παράδοση και κληρονομιά, την ελληνική οικογένεια (καλώς εννοούμενη) και τη σοφία της Ορθοδοξίας – χωρίς, το επαναλαμβάνω, να γίνεται ούτε στιγμή «παπαδίστικο» ή «δασκαλίστικο»!...

Λυπάμαι για κάτι: ότι τέτοια βιβλία βρίσκονται στα ράφια μόνο εξειδικευμένων, χριστιανικών βιβλιοπωλείων, και ποτέ δεν τα βρίσκεις στα ράφια των υπόλοιπων, «γενικών» βιβλιοπωλείων. Εκεί μπορεί να βρεις ολόκληρες βιβλιοθήκες με βιβλία για την αστρολογία, τη γιόγκα, τα φαντάσματα, τη μαγεία και ένα σωρό άλλα συμπτώματα της σύγχρονης παρακμής, αλλά είναι ελάχιστα πιθανόν να βρεις μερικά βιβλία για την πνευματική παράδοση της Ορθοδοξίας, παρότι υπάρχουν άφθονα εξαιρετικά βιβλία, που μπορούν να βοηθήσουν όλο τον κόσμο ν’ αλλάξει τη ζωή του.

Αν λοιπόν είσαι βιβλιοπώλης, σε παρακαλώ, φέρε αυτό το βιβλίο… Και, αν θέλεις, ψάξε και για άλλα παρόμοια. Αν είσαι αναγνώστης (ιδίως αν είσαι αναγνώστρια, είτε είσαι μητέρα, είτε απλώς μια γυναίκα, ενήλικη ή έφηβη, φοιτήτρια, μαθήτρια, εργαζόμενη κ.λ.π.), σε παρακαλώ, βρες το, πάρε το και διάβασέ το. Είμαι βέβαιος ότι θα σου αρέσει και, τολμώ να πω, εξίσου βέβαιος πως θα γίνεις σοφότερος και καλύτερος άνθρωπος, με ποιοτικότερη ζωή, διαβάζοντάς το.

Σ’ ευχαριστώ για την προσοχή σου. Καλή ανάγνωση.








Σεβ. Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως κ. Ανθίμου, Η αυτοκριτική μας με αφορμή την απόφαση του ΣτΕ

&

Είναι πολύ εύκολο να κρίνει κάποιος την απόφαση του ΣτΕ. Είναι, όμως, πολύ πιο δύσκολο να κατανοήσει ότι η απόφαση αυτή αποτελεί απάντηση σε συγκεκριμένα ερωτήματα που έθεσαν συγκεκριμένα πρόσωπα ή σωματεία με τον τρόπο που εκείνοι αντιλαμβάνονται τα πράγματα.

Είναι, επίσης, πολύ δύσκολο να θυμηθεί κάποιος πώς και ποιοι ξεκίνησαν αυτή τη διαμάχη η οποία οδήγησε σε μια τέτοια απόφαση. Πριν, λοιπόν, ασκήσουμε κριτική στο ΣτΕ ας σκεφτούμε πρώτα ο καθένας τις δικές του ευθύνες.

– Ας σκεφθούν οι Θεολόγοι, και ειδικά όσοι είναι καθηγητές στις Θεολογικές Σχολές, τις ευθύνες τους για τον τραγικό εμφύλιο πόλεμο που ακόμα και σήμερα σοβεί στις τάξεις τους. Η αίτηση ακύρωσης που οδήγησε σε αυτή την απόφαση φέρει την υπογραφή Θεολόγων και μάλιστα επιστημόνων που γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα νέα προγράμματα σπουδών δεν είναι Θρησκειολογία ούτε συγκρητισμός ούτε προάγουν τον «οικουμενισμό». Όμως ας σκεφθεί και η άλλη πλευρά των Θεολόγων τις δικές της ευθύνες όταν εκμεταλλεύτηκαν την πολιτική συγκυρία για να επιβάλουν τις απόψεις τους με τη βοήθεια του «Καίσαρα» και αγνοώντας την Εκκλησία. Ας σκεφθούν όλοι μαζί τι σημαίνει για το μάθημα και τη θέση των Θεολόγων -κυρίως των αδιόριστων ή εκείνων που τρέχουν σε όλη την Ελλάδα ως αναπληρωτές- στο σχολείο, η απαλλαγή από τα θρησκευτικά χωρίς όρους και όρια μαζί με την θέσπιση ενός «ισότιμου» μαθήματος για όσους απαλλάσσονται.

– Ας σκεφθεί εκείνος ο πρώην Υπουργός Παιδείας που πέταξε στο καλάθι των αχρήστων μια μακρά παράδοση διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας και μέσα σε μια νύχτα για να προλάβει τη συνάντηση του τότε Πρωθυπουργού με τον Αρχιεπίσκοπο της χώρας, φοβούμενος ότι ο τότε Πρωθυπουργός θα επέλεγε τη συνεννόηση και όχι τη σύγκρουση, έσπευσε να εκδώσει καινούργια προγράμματα σπουδών χωρίς καμία προετοιμασία. Αντί για βιβλία, στα σχολεία μοιράστηκαν φωτοτυπίες και οι Θεολόγοι ήταν παντελώς απροετοίμαστοι για τις νέες παιδαγωγικές απαιτήσεις του μαθήματος. Αυτή η προχειρότητα, αυτός ο «τσαμπουκάς» (ο τσαμπουκάς είναι το ίδιο απεχθής είτε είναι αριστερός είτε είναι δεξιός), αυτό το πραξικόπημα ονομάστηκε «πρόοδος», «νίκη των κοσμικών δυνάμεων» και «δημοκρατική κατάκτηση». Θυμίζει τον στίχο από το τραγούδι «Με τόσα ψέματα που ντύθηκαν οι λέξεις» γιατί στην πραγματικότητα δεν ήταν παρά μια επίδειξη δύναμης του Καίσαρα που σκόπευε στην πρόκληση σύγκρουσης μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας με στόχους που όλοι καταλαβαίνουμε.

– Ας σκεφθούμε κι εμείς οι Μητροπολίτες τις δικές μας ευθύνες όταν μετατρέψαμε τη συζήτηση για τα Θρησκευτικά σε άσκηση εσωτερικών συσχετισμών επιρροής ή προσέλκυσης φίλων ή, ακόμα χειρότερα, οπαδών. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος ανέθεσε σε τρεις διαφορετικούς Αρχιερείς να εισηγηθούν για το Μάθημα, η Ιεραρχία άλλαξε δύο φορές απόφαση και ανέθεσε τον χειρισμό του θέματος σε τρεις διαφορετικούς Αρχιερείς. Γνωρίζαμε ότι ορισμένοι Θεολόγοι προσπαθούσαν να εργαλειοποιήσουν τις αποφάσεις της Ιεραρχίας και να χρησιμοποιήσουν την Εκκλησία όπως οι συνάδελφοί τους χρησιμοποίησαν την Πολιτεία αλλά δεν καταφέραμε να αποκαταστήσουμε την ενότητα και τελικά υποστήκαμε μια στρατηγική ήττα. Ένα μείζον θέμα δεν καταφέραμε να το λύσουμε στο τραπέζι του διαλόγου με την Πολιτεία και αφήσαμε να το λύσουν τα δικαστήρια. Αυτό τον δρόμο θέλουμε για τις σχέσεις μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας;

– Ας σκεφθεί και η Ένωση Αθέων εάν με κινήσεις όπως η διοργάνωση του «φανερού δείπνου» και αιτήσεις ακύρωσης όπως αυτή που κατέθεσε για το μάθημα των Θρησκευτικών βοηθά την κοινωνία μας να κινηθεί προς την κατεύθυνση της κοινωνικής ειρήνης και του αλληλοσεβασμού ή της διαρκούς σύγκρουσης. Ο ένας φονταμενταλισμός θρέφει τον άλλον.

– Ας σκεφθούμε όλοι μαζί τι σημαίνει στην σημερινή πραγματικότητα, η υπονόμευση του μοναδικού μαθήματος που ασχολείται με το θρησκευτικό φαινόμενο όπως αυτό έχει εξελιχθεί στη δική μας πατρίδα, στο δικό μας τόπο. Η φύση απεχθάνεται τα κενά. Οι πνευματικές αναζητήσεις δεν θα σταματήσουν επειδή το μάθημα κινδυνεύει να εκφυλιστεί. Θα ψάξουν και θα βρουν άλλους δρόμους. Είμαστε βέβαιοι ότι αυτοί οι άλλοι δρόμοι θα είναι καλύτεροι από αυτόν που επέλεξε επί δεκαετίες η πατρίδα μας ο οποίος είχε στο κέντρο του την εγγύηση της Πολιτείας μέσα από τους επιστημονικούς της φορείς αλλά σεβόταν και την Εκκλησία;

Για τη σημερινή απόφαση, την κύρια ευθύνη δεν την έχει το ΣτΕ παρά το ότι για όλους μας είναι πολύ βολικό να την επιρρίψουμε στο ΣτΕ. Για τη σημερινή απόφαση η κύρια ευθύνη ανήκει σ’ εκείνους που επιχείρησαν να λύσουν προσωπικούς, ιδεολογικούς και πολιτικούς λογαριασμούς μέσω μιας ολοκληρωτικής σύγκρουσης χωρίς όρια στην πλάτη των μαθητών, του μαθήματος των Θρησκευτικών και της Εκκλησίας.

Η απόφαση του ΣτΕ ανήκει πλέον στην ιστορία. Τώρα η ευθύνη βρίσκεται και πάλι στα χέρια εκείνων των θεσμών που δεν κατάφεραν να βρουν τις λύσεις μέσα από έναν ειλικρινή και ψύχραιμο διάλογο στη βάση της επιστήμης της Θεολογίας και της Παιδαγωγικής με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε στα δικαστήρια. Το πώς θα λειτουργήσει στην πράξη η απόφαση του ΣτΕ θα εξαρτηθεί από το πώς θα εφαρμοστεί. Πολιτεία, Εκκλησία και Θεολόγοι μπορούν και πρέπει να διασώσουν ένα μάθημα θρησκευτικών που θα σέβεται την θρησκευτική παράδοση του τόπου, θα ανταποκρίνεται στα σύγχρονα παιδαγωγικά και επιστημονικά πρότυπα και δεν θα στοχεύει στην κατήχηση αλλά στην παροχή γνώσης για την πίστη της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων που έχει διαμορφώσει καθοριστικά τον ελληνικό πολιτισμό και την ταυτότητα του έθνους μας.

Τα σχολεία μας δεν χρειάζονται ούτε κατηχητές ούτε απολογητές. Χρειάζονται εμπνευσμένους καθηγητές, επιστήμονες Θεολόγους που θα διδάσκουν ένα μάθημα γνώσης, ένα μάθημα πολιτισμού, ένα μάθημα σύμφωνα με τα επιστημονικά και παιδαγωγικά πρότυπα, ένα μάθημα ως μια άσκηση αγάπης με τα μάτια στραμμένα στον κόσμο και όχι στον εαυτό μας. Αλλά κοιτάμε προς τα έξω έχοντας πρώτα μάθει ποιοι είμαστε και τι σημαίνει αυτό που είμαστε. Ίσως αυτό το ταξίδι στο μάθημα των θρησκευτικών, να μπορούσαμε να το φανταστούμε όπως τα ταξίδια των ναυτικών μας. Ταξιδεύουν σ’ όλον τον κόσμο γνωρίζοντας θρησκείες, πολιτισμούς και γλώσσες αλλά δεν χάνονται και γυρίζουν πάντα στην πατρίδα τους πιο πλούσιοι και ισχυροί γιατί έμαθαν να κάνουν το σταυρό τους από την κοιλιά της μάνας τους, μιλούν την ίδια γλώσσα με αυτή που μιλούσε ο Οδυσσέας και προσεύχονται στην Παναγιά και στον Άι Νικόλα.

Η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων έχει μια ιστορική, μια προσωπική ευθύνη. Ας μην σκεφθεί το πρόσκαιρο πολιτικό κόστος ή όφελος αλλά ας αποφασίσει με την καρδιά και το νου αναλογιζόμενη όχι τις επόμενες εκλογές αλλά την επόμενη γενιά.




Αρχείο

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

ΣΥΝ-ΙΣΤΟΛΟΓΕΙΝ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ένα ιστολόγιο αφιερωμένο στους 57 αη-Γιώργηδες της Ορθόδοξης Εκκλησίας

Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται...

Τοῦτο σᾶς λέγω πάλιν καὶ σᾶς παραγγέλλω: κἂν ὁ οὐρανὸς νὰ κατέβη κάτω κἂν ἡ γῆ νὰ ἀνέβη ἀπάνω κἂν ὅλος ὁ κόσμος νὰ χαλάση καθὼς μέλλει νὰ χαλάση σήμερον αὔριον, νὰ μὴ σᾶς μέλη τί ἔχει νὰ κάμη ὁ Θεός. Τὸ κορμὶ ἂς σᾶς τὸ καύσουν, ἂς σᾶς τὸ τηγανίσουν, τὰ πράγματά σας ἂς σᾶς τὰ πάρουν, μὴ σᾶς μέλη, δῶστε τα, δὲν εἶναι ἐδικά σας. Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται. Ἐτοῦτα τὰ δύο ὅλος κόσμος νὰ πέση, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρη, ἔξω ἂν τύχη καὶ τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας. Αὐτὰ τὰ δύο νὰ τὰ φυλάγετε νὰ μὴν τύχη καὶ τὰ χάσετε.

Ἅγιος Κοσμᾶς Αἰτωλός, Διδαχὴ Γ' (ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἰωάννη Β. Μενούνου, Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Διδαχὲς καὶ Βιογραφία, ἐκδόσεις Ἀκρίτας, ζ' ἔκδοση, Ἀθήνα 2004, σελ.154)

Επισκέπτες από 17/9/2009

Free counters!

Κ. ΤΣΑΤΣΟΣ, ΠΕΡΙ "ΕΙΔΙΚΩΝ"

Τοῦτο εἶναι τὸ δρᾶμα τῆς ἐποχῆς μας: ὅτι ἡ πρόοδος της δὲν βρίσκεται στὰ χέρια τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τῶν εἰδικῶν, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι πνευματικοὶ ἄνθρωποι.

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ἀφορισμοὶ καὶ διαλογισμοί, τέταρτη σειρά, εκδ. Βιβλ. τῆς Ἑστίας, Ἀθήνα 1972, σελ. 92.

台灣基督東正教會 The Orthodox Church in Taiwan

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Μετεωρίτικη Βιβλιοθήκη

ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΟΠΟΣ

Αξίζει να διαβάσετε

9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ