ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ-ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ

Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2012

Μια συγκλονιστική ομολογία του vripol: " Ζητείτε" , αδέλφια, καί " δοθήσεται υμίν"



του
Έκλαψα πικρά για τα χρόνια πού έχασα..
Γιατί όσο ζούσε αυτο τό μικρόσωμο γεροντάκι στο Άγιο Όρος και στην Σουρωτή, εγώ διύλιζα τον κώνωπα της "ειδικής" άθεης αλήθειας μου στο προαύλιο της ιατρικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και στην κάπνα διαφόρων ειδών συνελεύσεων.
Και μετά κατάλαβα, πώς αυτό το γεροντάκι, δεν πέθανε, απλώς πήγε παραπέρα.
Αυτό το παραπέρα, για το οποίο αξίζει κανείς να ζήσει όλα τα δεινά αυτού τού κόσμου, -έμαθα τώρα τελευταία..
Αυτό το γεροντάκι, που έφυγε από τον δικό μας κόσμο το 1994, με τις οδύνες ενός καρκίνου, ΠΟΥ Ο ΙΔΙΟΣ ΖΗΤΟΥΣΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΑ ΠΑΘΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΤΟΝ ΠΑΘΟΥΝ ΑΛΛΟΙ, κάθε εβδομάδα, παρουσιάζεται στα παιδάκια της ιεραποστολής, κάπου στην Αφρική, και αγωνίζεται να τους δώσει την αγάπη του.
Όχι, παλαιοί μου σύντροφοι άθεοι μαρξιστές και μη. Δεν τρελάθηκα, ούτε με κατέλαβε ψυχωτική θρησκοληψία.
 Ούτε και θα δεχόμουν ούτε ένα λεπτό, πλέον, να πιστεύω κάτι που απλώς θα ήταν χρήσιμο για την πάρτη μου, εάν δεν καταλάβαινα ότι είναι αληθινό.
Πόσο αληθινό; Τόσο αληθινό όσο ο αριθμός 1/30000.
Τί είναι αυτό το ένα προς τριάντα χιλιάδες; Είναι η πιθανότητα  να ήταν τυχαία η ανεύρεση ενός συγκεκριμένου χαπιού στο πάτωμα τού ιατρείου μου, την ημέρα πού προσευχήθηκα για να πάρω την πληροφορία που μου έδωσε αυτό το χάπι.
Όχι, αδέλφια, αυτά δεν είναι μαγικά. Είναι η χάρις του Αγίου Πνεύματος, που έχουμε ΟΛΟΙ  μέσα μας, και που το μόνο που έχουμε να κάνουμε για να την αισθανθούμε, είναι απλώς, ΝΑ ΤΟ ΖΗΤΗΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΟΥΛΑ ΜΑΣ.


Υπάρχει, κάπου, ένας πατέρας που φροντίζει το παιδί του καθημερινά, αλλά εκείνο ποτέ δεν ζήτησε να τον γνωρίσει.. Για να ακριβολογούμε, θεωρεί τυχαία τα καθημερινά βοηθήματα που παίρνει από εκείνον, και αρνείται ΕΜΜΟΝΙΚΑ τήν πιθανότητα να τόν βοηθά κάποιος.. Καί, φυσικά, δεν απευθύνει ούτε ένα ευχαριστώ, σε αυτόν που θεωρεί ανύπαρκτον.
Υπάρχει ένας πατέρας, που από τακτ και αγάπη για την ελευθερία τού παιδιού του,  ποτέ δεν θέλησε να εμφανισθεί σ' αυτό με μια εκκωφαντική εισβολή στο προσκήνιο. Αρκέσθηκε, από το παρασκήνιο τού αγνοημένου, να το αγαπά και να το φροντίζει ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ.
Σκέπτεστε την χαρά του, όταν εκείνο τού πει " πατέρα μου, πού είσαι, μίλα μου" ;
Μην φοβάστε, κάντε μια προσευχούλα, κρυφά, για να μην μας πέσει και η κακομοίρα μούρη, όπως έκανα και εγώ στην αρχή και απλώστε τις κεραίες σας για να πάρετε την απάντηση. Επιμείνετε,  και μην απογοητεύεστε αν καθυστερήσει λιγάκι. (Σε εμένα, όταν ζήτησα αυτήν την επικοινωνία, η απάντηση καθυστέρησε …μισή ώρα, η πρώτη, γιατί μου ήρθε και η δεύτερη, εκεί που είχα χαλαρώσει και δεν τό περίμενα, εκείνο το βράδυ. Μιλάμε για απάντηση, και όχι για αυθυποβολή ή φαντασίωση, γιατί η πρώτη προσευχή μου, εκείνο το πρωινό Δευτέρας, του προηγούμενου Νοέμβρη, έθετε αυτό ακριβώς τό ερώτημα:  « Χριστέ μου, πες μου, πώς θα ξεχωρίσω την αυθυποβολή από την αληθινή επικοινωνία στην προσευχή» ;
Και αν δεν πάρετε απάντηση, εδώ θα είμαι. σε αυτό το ιστολόγιο, για να με φτύσετε. Στο κάτω κάτω, εγώ τό αξίζω αυτό το φτύσιμο...
Ά, και να σας πω και κάτι: Υπάρχει και ο αντίπαλος, που επιδιώκει να μπει στην συχνότητα. (Ξέρω, αυτό κι αν δεν μπορείτε να το χωνέψετε μέ τίποτα). Μην φοβάστε. Σιγά-σιγά μαθαίνουμε να τον πολεμάμε. Σαν και εμάς είναι κι αυτός: Νάρκισσος επαναστάτης, πλανημένο παιδί, για το οποίο, αυτή η Μορφή που βλέπουμε πιο επάνω, προσεύχονταν νύχτες για να σωθεί. Ναι, από αγάπη, όχι του οπαδού, αλλά του Ορθόδοξου..
Και μην τό ψάχνετε θεωρητικά. Όσο και αν σας περιγράφω πώς είναι να οδηγείς αυτοκίνητο, δεν πρόκειται να μάθετε, εάν δεν το επιχειρήσετε.
Έτσι είναι η πίστη και ειδικά η Ορθόδοξη: βίωμα σχέσης με τόν Θεό.  Όχι πώς δεν έχει θεωρία, που είναι και υπέρτερη σαφώς,  αλλά αυτή λιγότερο μετράει. Η γιαγιά μου δεν ήξερε να διαβάζει, και κόντεψε να αγιάσει…
Άιντε, άθεά μου αδέλφια: Μια ταπεινή, αλλά επίμονη προσευχούλα. Και μετά, θα τα πούμε στό level two Πηγή: http://vripolidis.blogspot.com/2012/01/blog-post.html

Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2012

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ


http://www.youtube.com/watch?v=ofnfzt2Kb3I
Ψάλλει ο αρχ. π. Νικόδημος Καβαρνός
ισοκρατούν π. Ιωάννης Μπούτσης, π. Λάμπρος Κεφαλληνός, Γεώργιος Σάββας, Γρηγόρης Χατζηλυμπέρης, Νικόλαος Καββαδίας, Κωνσταντίνος Σκαρμούτσος, Θωμάς Καραγεώργος, Καβαρνός Εμμανουήλ. 

Τούς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς Τρισηλίου θεότητος, τούς τήν οἰκουμένην ἀκτῖσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τούς μελιῤῥύτους ποταμούς τῆς σοφίας, τούς τήν κτίσιν πᾶσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τόν μέγαν, καί τόν Θεολόγον Γρηγόριον, σύν τῷ κλεινῷ Ἰωάννη, τῷ τήν γλῶτταν χρυσοῤῥήμονι, πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί, συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν· αὐτοί γάρ τῇ Τριάδι, ὑπέρ ὑμῶν ἀεί πρεσβεύουσιν.

Ένα αξιοπρόσεκτο χρονογράφημα της Αλεξάνδρας Στεφανοπούλου: "Προσοδοφόρο επάγγελμα"

Το εξαιρετικό χρονογράφημα της κ. Αλ. Στεφανοπούλου (Εστία, 28-1-2012)

Προσοδοφόρο ἐπάγγελμα

Τῆς Ἀλεξάνδρας Στεφανοπούλου

[πηγή: Ἑστία, 28-1-2012, σελ. 1, στήλη: Τῆς Ἡμέρας]

      Ἄλλοτε ὅταν κάποιος ρωτοῦσε ἕνα παιδί,τί δουλειά ἤθελε νά κάνει ὅταν μεγαλώσει, οἱ ἀπαντήσεις πού ἔπαιρνε ἦταν "ἀστροναύτης, πυροσβέστης, πιλότος, καπετάνιος", ἤ κάποιο ἄλλο ἐπάγγελμα πού ἔχει σχέση μέ περιπέτεια. Σήμερα πού τά παιδιά ἔχουν τρομάξει ἀπό ὅσα ἀκοῦν περί ἀνέργων πού ἀναζητοῦν τροφή στά συσσίτια, ἔχουν παραμερίσει τίς ρομαντικές σκέψεις καί ἔχουν πιό ρεαλιστικές φιλοδοξίες γιά τό ἐπαγγελματικό τους μέλλον. Ὅταν ρώτησα, λοιπόν, τόν δεκαετῆ γιό ἑνός φίλου μου τί ἤθελε νά γίνει ὅταν μεγαλώσει, μοῦ ἀπάντησε χωρίς νά διστάσει λεπτό: "Θά γίνω ὑπάλληλος τῆς Βουλῆς".
     - "Πῶς σοῦ ἦρθε αὐτή ἡ ἰδέα;" ἀπόρησα.
       Ὁ μικρός ἔβγαλε ἀμέσως τό σημειωματάριο του ἀπό τή σχολική του τσάντα καί μοῦ ἐξήγησε τούς λόγους τῆς ἐπιλογῆς τοῦ μελλοντικοῦ ἐπαγγέλματος του. Στή Βουλή, μοῦ εἶπε, ἐργάζονται χίλιοι διακόσιοι μόνιμοι ὑπάλληλοι οἱ ὁποίοι μέσα στό ἔτος 2010 ἔβγαλαν μισθούς πού ἔφθασαν τά 36.110.625 εὐρώ στά ὁποία προστέθηκαν ἄλλα 47.115.331 εὐρώ γιά ὑπερωρίες. Συνολικά δηλαδή τό ποσόν τῶν ἐτησίων ἀμοιβῶν τους ἀνῆλθε σέ 83.225.956 εὐρώ καί κάτι δεκαδικά. Ἄν τώρα δέν εἶναι κανείς μόνιμος μπορεῖ νά προσληφθεῖ, ἀνάλογα μέ τό "δόντι" πού διαθέτει, σάν ὑπάλληλος ἀορίστου χρόνου. Ὁ ἀριθμός τῶν ἐν λόγω ἀορίστων  εἶναι ἐξίσου ἀόριστος. Τό ποσόν τῆς ἀμοιβῆς τους ὅμως κατά τό 2010 ἔφθασε τά 19.154.654  εὐρώ, πράγμα πού σημαίνει ὅτι καί αὐτοί ἔχουν ἱκανοποιητικές ἀπολαβές.
      Οἱ ὑπάλληλοι τῆς Βουλῆς, ὅπως συνέχισε νά μέ διαφωτίζει ὁ δεκαετής μαθητής τοῦ Δημοτικοῦ, διαχειρίζονται ἐπίσης καί τά ἑξῆς ποσά: 15.804.658 εὐρώ γιά "μεταβιβαστικές πληρωμές", 33.279.043 εὐρώ γιά "λοιπές ὑπηρεσίες", 3.736.003 εὐρώ γιά "ἐπιχορηγήσεις λοιπῶν ὀργανισμῶν". Τό σύνολο τῶν κονδυλίων ἀνέρχεται σε 60.785.223 εὐρώ. Ποῦ ἀλλοῦ κυκλοφοροῦν τόσα ἑκατομύρια εὐρώ σε περίοδο κρίσεως;
      - "Τί ἐννοεῖς ὅταν ἀναφέρεσαι σε 'μεταβιβαστικές πληρωμές', ποιές εἶναι ἀκριβῶς οἱ 'λοιπές ὑπηρεσίες' καί οἱ 'λοιποί ὀργανισμοί' πού λαμβάνουν ἐπιχορηγήσεις καί τί δουλειά κάνουν τά 'νομικά πρόσωπα' που ἐπίσης ἐπιχορηγοῦνται;" ρώτησα τόν δεκαετή.
          - "Μολονότι ἐρεύνησα τό θέμα, δέν κατάφερα να μάθω οὔτε τί σημαίνουν οἱ ὀνομασίες, οὔτε πού πηγαίνουν τά ποσά. Ὅταν διοριστῶ θά ἔχω μερίδιο", μοῦ διευκρίνισε ὁ μικρός.
            -"Τελικά, εἶπα, εἶσαι ἀμετακίνητος στήν ἐπιλογή σου νά διοριστεῖς στή Βουλή;".
          -"Ξέρεις ἐσύ κανένα ἄλλο ἐπάγγελμα τό ὁποῖο νά σοῦ ἐξασφαλίζει ἐτήσιο εἰσόδημα 69.335 εὐρώ, χωρίς τά ἔξτρα, καί μάλιστα ἄνευ πανεπιστημιακῶν σπουδῶν;"
           -"Εἶναι καί τό ἐπάγγελμα τοῦ βουλευτοῦ", πρότεινα. 
           - "Εἶναι ἡ δεύτερη ἐπιλογή μου. Τώρα κάνω ἔρευνα νά δῶ τί μέ συμφέρει περισσότερο".


ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ



Σεβ. Μητροπολίτου Ζιμπάμπουε π.Σεραφείμ, Οι Άνθρωποι του Θεού

 Η Ευαγγελική περικοπή αυτής της Κυριακής αναφέρεται σε μια Χαναναία, που ζητούσε από τον Ιησού να θεραπεύσει την άρρωστη θυγατέρα της.
Tα αξιόλογα στοιχεία της ιστορίας αυτής είναι τ’ ακόλουθα:
Πρώτον, φαίνεται να υπήρχε μια κοινωνική αναγνώριση στο πρόσωπο του Ιησού για τη Θεότητά του και την θαυματουργική του ικανότητα να θεραπεύει ασθενείς.
Δεύτερον, φαίνεται ότι υπήρχε η αντίληψη, ανάμεσα στους Εβραίους, ότι η θρησκεία τους περιοριζόταν μόνον για το Έθνος τους, κι επειδή οι πρώτοι Χριστιανοί ήσαν Εβραίοι, φαίνεται ότι υπήρχε η λανθασμένη αντίληψη, ότι χριστιανοί μπορούσαν να γίνονται μόνο οι Εβραίοι.
Τρίτον, φαίνεται ότι τελικά αυτός που είναι άξιος να εισακουσθεί από τον Θεόν δεν είναι αυτός που νομίζει ότι έχει τη σωστή θρησκεία, αλλά αυτός που έχει μεγάλη πίστη στον Θεό. Έτσι, οι Εβραίοι, ενώ νόμιζαν ότι είχαν τη σωστή θρησκεία, ταυτόχρονα ήσαν αυτοί που σταύρωσαν τον Χριστό. Η Χαναναία που δεν ήταν Εβραία και την θεωρούσαν ειδωλολάτρισσα, τελικά εισακούεται από τον Θεό και η θυγατέρα της θεραπεύεται, γιατί είχε μεγάλη πίστη στον Θεό. Έτσι ο Χριστός της λέει «ώ, γύναι, μεγάλη σου η πίστις, γενηθήτω σοι ως θέλεις» (Ματθαίου 15, 28).
Γιατί όμως η Εκκλησία μας έχει επιλέξει αυτή την Ευαγγελική Περικοπή που ακούσαμε σήμερα;
Πρώτον, για να αποδεχθούμε και εμείς την μοναδικότητα του Χριστού, ως του μόνου αληθινού Θεού, που μπορεί να μας θεραπεύσει από τις ασθένειες μας, όπως εσυνέβει με την θυγατέρα της Χαναναίας.
Δεύτερον, να δεχθούμε ότι η Ορθόδοξη πίστη δεν είναι μόνο για τους Ορθόδοξους λαούς, για τους Έλληνες δηλαδή ή για τους Ρώσους ή για τους Ρουμάνους ή για τους Σέρβους ή μόνο για τους λευκούς. Η Ορθόδοξη πίστη είναι για όλους τους λαούς και για όλους τους ανθρώπους, γιατί όλοι είναι παιδιά του Θεού κι όλοι πρέπει να έχουν την ελπίδα της σωτηρίας.
Τρίτον, φαίνεται τελικά ότι μόνον όταν έχουμε πραγματική πίστη στον Χριστόν μπορούμε να βρισκόμαστε κοντά στον Θεόν.
Η πίστη μας στον Θεό είναι αληθινή όταν συνοδεύεται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Πρώτον, όταν ζούμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, δηλαδή σύμφωνα με τις Θείες του εντολές. Το θέλημα του Θεού είναι να κρατούμε τον εαυτό μας μακρυά από ο,τιδήποτε βλάπτει τον εαυτό μας και τον συνάνθρωπόν μας. Ταυτόχρονα όμως το θέλημα του Θεού είναι να εργαζόμαστε για το καλό των συνανθρώπων μας. Να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τους βοηθήσουμε να βελτιώσουν τη ζωή τους, να τους οδηγούμε με την αγάπη μας και το ενδιαφέρον μας μέσα στην αγάπη του Θεού, να τους προστατεύουμε και γενικά να συμβάλλουμε με κάθε τρόπο στην εν Χριστώ σωτηρία τους.
Δεύτερον, η πίστη μας είναι αληθινή όταν η αγάπη μας είναι αδιάκριτη και ίση προς όλους τους ανθρώπους, χωρίς διακρίσεις, φυλετικές ή κοινωνικές, και χωρίς ιδιοτέλεια και υστεροβουλίες και πονηριές. Τα πρόσωπα, που συναντούμε καθημερινά και χρειάζονται την βοήθειά μας, πρέπει να τα βλέπουμε όπως τα πρόσωπα εκείνα που αγαπούμε περισσότερο, όπως τους γονείς μας και τα παιδιά μας και τους φίλους μας, και να κάνουμε γι’ αυτούς το καλύτερο.
Τρίτον, η πίστη μας είναι αληθινή όταν ζούμε όπως τους αγίους μας, που έχουμε το όνομά τους.
Τέταρτον, η πίστη μας είναι αληθινή όταν είμαστε άνθρωποι της ειρήνης, της καλωσύνης, της ηρεμίας, της γαλήνης, της ανοχής, της ενότητας, της υπομονής, της ελεημοσύνης, της ανθρωπιάς και της αλήθειας, όταν είμαστε άνθρωποι του Θεού.
Γι’ αυτό, στη σημερινή Αποστολική Περικοπή της Β’ προς Κορινθίους Επιστολής, ο Απόστολος Παύλος μας προτρέπει «να καθαρίσωμεν εαυτούς από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύματος επιτελούντες αγιωσύνην εν φόβω Θεού» (Β’ Κορινθίους 7,1).
Ο Θεός καλεί στην διακονία του αυτούς που έχουν ειλικρινά αποφασίσει να κάνουν πρωταρχικά στη ζωή τους το θέλημα του Θεού. Αυτούς δηλαδή που αφήνουν το δικό τους θέλημα και προσχωρούν ολοκληρωτικά στο θέλημα του Θεού. Γι’ αυτό ό,τι κάνουν το κάνουν με τη βοήθεια και τη δύναμη του Θεού. Τέτοιες άγιες μορφές είναι οι άγιοί μας κι όσοι εκ των πιστών τους ακολουθούν και μάλιστα οι κληρικοί μας.

Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2012

Παναγιώτης Ήφαιστος, Πτώχευση και/ ή εκποίηση των πάντων

Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς 

Η Ελλάδα είχε το ιδανικό σύστημα Ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας που πρόσφερε την δυνατότητα, σύμφωνα με τις μακραίωνες παραδόσεις μας –που είναι και οικουμενικές– να επιτυγχάνει ολοένα καλύτερη επιστημονική- ακαδημαϊκή αυτοσυγκρότηση, ακαδημαϊκή- επιστημονική αυτορρύθμιση και δεοντολογική θεμελίωση των δημόσιων ελληνικών πανεπιστημίων. Τα προβλήματα είναι αλήθεια στοιβάχτηκαν. Αίτια που όλοι γνωρίζουμε, οι κομματικές παρεμβάσεις, οι ιδεολογικοπολιτικές διαβρώσεις, το κατάπτυστο δήθεν «άσυλο» αναρχικών εισβολών και η τυραννία των κομμάτων διαμέσου των «φοιτητικών» παρατάξεων. Αυτά οδήγησαν σε χαλάρωση των επιστημονικών, ακαδημαϊκών και δεοντολογικών ελέγχων που υπονόμευσαν την αγωνία όσων –των περισσοτέρων– ήθελαν να υπηρετήσουν το λειτούργημά τους ασκητικά  και αφοσιωμένα. Αρκούσαν δύο- τρεις τροπολογίες που αφορούσαν το «άσυλο», τον ρόλο των φοιτητών και την εκλογή των εκλεκτορικών σωμάτων με κάλπη που θα επόπτευε δικαστικός λειτουργός ή επιτροπή πανεπιστημιακών. Ασφαλώς, μαζί με μια τέτοια ενίσχυση της ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας θα απαιτούνταν λιγότεροι φοιτητές, καλύτερες υποδομές και γενικά περισσότερα μέσα (που θα μπορούσαμε να έχουμε με εξοικονόμηση, εξορθολογισμό και κοινοτικές χρηματοδοτήσεις).
Αντί να γίνουν τόσο απλά πράγματα που θα αποτελούσαν εν τούτοις ποιοτικό άλμα, το διακομματικό σύστημα που μας ροκάνιζε ψήφισε επαναστατικές μεθόδους που εκθεμελιώνουν την δημόσια εκπαίδευση.  Το ιδεολόγημα της «διεθνοποίησης των πανεπιστημίων» –από τους ίδιους που τώρα «διεθνοποιούν» την πολιτεία μας προσφέροντάς την στα γεράκια του διεθνικού παρασκηνίου μέσα στο πιάτο– τελικά κυριάρχησε στην Βουλή αφού έγιναν «τηλεφωνήματα» και τραβεστί διακομματικές συνεννοήσεις που … άλλαξαν σε μερικά λεπτά τις θέσεις  τις οποίες επί μήνες διατύπωναν δημόσια οι περισσότεροι. Και αυτό είναι μια ακόμη απόδειξη των αιτίων της καταστροφής της ελληνικής πολιτείας.
Ας μην επεκτείνομαι όμως μιας και οι εκτενείς παρεμβάσεις πριν λίγους μήνες είναι αναρτημένες (http://www.ifestosedu.gr/109Nomos%20AEI.htm). Εκεί θίγεται και το ζήτημα της ιδιωτικοποίησης.  Δεν επεκτείνομαι. Λέω μόνο ότι η ιδιωτεία ως νοοτροπία ήδη φουντώνει. Πολύ σωστή η παρατήρηση για τις χιλιάδες πανεπιστήμια εκ των οποίων μόνο 30 (εγώ λέω λιγότερα) αξίζουν. Προσθέτω την στράτευσή τους στις στρατηγικές των κρατών και σε διεθνικούς δρώντες, φαινόμενα που εξευτελίζουν κάθε έννοια μόρφωσης και εκπαίδευσης. Θα έλεγα ότι ο δρόμος που ακολουθούμε αφήνει περιθώρια μόνο για πιθηκισμό «ξένων προτύπων», ούτε καν ιδιωτικοποίηση ή εθνικοποίηση.  Η Ελλάδα κατηφορίζει σε όλα τα μέτωπα …. Ας δούμε την ουσία λοιπόν και ας σταματήσουμε να φλυαρούμε για ιδιωτικοποιήσεις ενός κράτους και μιας κοινωνίας που ροκανίστηκε και τώρα γρονθοκοπείται. Αν κάτι έπρεπε να κάνουμε θα έπρεπε να ήταν η διαφύλαξη της ανεξαρτησίας των δημόσιων ανώτατων ιδρυμάτων. Θα μας χρειαστούν μετά την αναπόδραστη πλέον πτώχευση και ή εκποίηση των πάντων. Το πρόβλημα, φοβάμαι, είναι, ενδεχομένως, ότι τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύχθηκαν τόσο ισχυρά σύνδρομα πατριδοκτονίας που ίσως ανεπίγνωστα πολλοί αυτό θέλουν. Φαίνεται πως όχι μόνο δεν θα έχουμε ανεξάρτητη πατρίδα αλλά ούτε και ανεξάρτητη πνευματική δραστηριότητα.   

Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestosedu.gr

Μ. Παναγιωτάκης, Πνευματικά δικαιώματα και διαδικτυακή ελευθερία: Η μάχη της SOPA


Στις 18 Ιανουαρίου του 2012, οι επισκέπτες της αγγλικής Βικιπαίδειας, ανακάλυπταν πως δεν είχαν πρόσβαση στα λήμματα της μεγάλης συνεργατικής διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας. Αντ’αυτού, μια «συσκοτισμένη» σελίδα καλούσε τους αναγνώστες της να φανταστούν «τον κόσμο χωρίς ελεύθερη γνώση» και εξηγούσε πως η βικιπαίδεια θα παρέμενε σε «συσκότιση» επί 24 ώρες σε διαμαρτυρία επειδή το κογκρέσο ετοίμαζε νομοθετήματα που θα μπορούσαν να πλήξουν θανάσιμα το ελεύθερο και ανοικτό διαδίκτυο.
Αλλά δεν ήταν μόνο η Βικιπαίδεια. Χιλιάδες σάιτ κάθε είδους και μεγέθους συμμετείχαν στην διαμαρτυρία: από το Google που «μαύρισε» το λογότυπό του, μέχρι το σάιτ αγγελιών Craigslist, και από το τεχνοφιλικό περιοδικό Wired, μέχρι την πλατφόρμα ιστολογίων Wordpress… αλλά και από την υπερσυντηρητική δεξαμενή ιδεών Heritage Foundation, μέχρι το «κινηματικό» Moveon.org και το ελευθεριακό-κομμουνιστικό libcom.org (με κάποιες επιφυλάξεις).
Όλες αυτές οι διαδικτυακές παρουσίες, μικρές και μεγάλες, ενώθηκαν κάτω από την ομπρέλα της αντίθεσης σε δύο νομοσχέδια που έχουν κατατεθεί για ψήφιση στο αμερικανικό κογκρέσο: το SOPA (Stop Online Piracy Act – Νομοσχέδιο για την Παύση της Διαδικτυακής Πειρατείας) στην βουλή και το PIPA (Protect Intellectual Property Act – Νομοσχέδιο για την Προστασία της Πνευματικής Ιδιοκτησίας) στη γερουσία. Τα νομοσχέδια αυτά θεωρούνται από τις κοινότητες του παγκόσμιου ιστού, αλλά και τις επιχειρήσεις που ζουν από αυτό και σε αυτό, σαν εχθροί της υπάρχουσας δομής του διαδικτύου και οχήματα περιορισμού της ελευθερίας του λόγου.  Τα «αντεπιχειρήματα» της άλλης πλευράς είναι κυρίως η ισχύς και η γενναιοδωρία των λόμπι της βιομηχανίας παραγωγής περιεχομένου (μουσική, κινηματογράφος, τηλεόραση, τύπος), που επηρεάζουν ποικιλοτρόπως ικανό αριθμό βουλευτών και στα δύο κόμματα των ΗΠΑ: δεκάδες εκατομμύρια δολάρια έλαβαν σαν ενίσχυση προεκλογικά οι βουλευτές και γερουσιαστές που προτείνουν τα δύο νομοσχέδια.  Παράλληλα γίνεται επίκληση του κινδύνου της διαδικτυακής «πειρατείας» ενδεδυμένο τον μανδύα της υπονόμευσης αμερικανικών συμφερόντων:  Ο λόγος του εκπροσώπου της του Χόλιγουντ θυμίζει ΛΑΟΣ στον τόνο του:  τα νομοθετήματα, ισχυρίστηκε, έρχονται για να απαντήσουν σε ένα πραγματικό πρόβλημα, ότι δηλαδή «οι ξένοι συνεχίζουν να κλέβουν την σκληρή εργασία Αμερικανών»…
Tην αντίθεσή τους στον νόμο εξέφρασαν ακόμα και το Ευρωκοινοβούλιο, πολλές ΜΚΟ προστασίας ανθρωπίνων και ψηφιακών δικαιωμάτων, αλλά (με διπλωματικό τρόπο) ακόμα και ο Λευκός Οίκος

Μερικές από τις προβλέψεις των επίμαχων νομοσχεδίων
* Ο κατ’ αρχήν στόχος των νομοθετικών αυτών πρωτοβουλιών είναι η δημιουργία ενός μηχανισμού που θα προξενεί προβλήματα και ουσιαστικά θα κλείνει ιστοχώρους εκτός των ΗΠΑ που παραβιάζουν ή διευκολύνουν την παραβίαση κάθε μορφής πνευματικών δικαιωμάτων που ανήκουν σε οργανισμούς ή πρόσωπα στις ΗΠΑ. Αν και διαφέρουν σε κάποιες λεπτομέρειες μεταξύ τους, τα δύο νομοσχέδια συγκλίνουν σε ένα πυρήνα προβλέψεων που συναποτελούν έναν αδιαμφισβήτητο κίνδυνο, τόσο για την ελευθερία του λόγου στο διαδίκτυο, όσο και για την δομή του και την λειτουργία του, ακόμα και σε τεχνικό επίπεδο.
* Την διαπίστωση για την παραβίαση ή την διευκόλυνση παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων (και η διευκόλυνση είναι τόσο γενικά ορισμένη ώστε και μια φόρμα εισαγωγής κειμένου για χρήστες να μπορεί να θεωρηθεί ως τέτοια) σε ιστοχώρους εκτός ΗΠΑ, την κάνει ο Γενικός Εισαγγελέας των ΗΠΑ. Στην συνέχεια:
- οι πάροχοι στις ΗΠΑ πρέπει να διακόψουν την πρόσβαση στους υποδειχθέντες ιστοχώρους επεμβαίνοντας στο σύστημα DNS που αποτελεί ραχοκοκκαλιά του διαδικτύου. Αυτό είναι κάτι που είναι ήδη υπό αναίρεση στα νομοσχέδια καθώς θα δημιουργήσει σειρά τεχνικών προβλημάτων και ζητημάτων ασφαλείας σε όλο το διαδίκτυο...
- οι μηχανές αναζήτησης που έχουν έδρα τις ΗΠΑ θα πρέπει να αφαιρέσουν τους ιστοχώρους αυτούς από τους καταλόγους τους. Δηλαδή θα είναι αόρατοι για τις συνηθισμένες αναζητήσεις...
- αμερικανικές εταιρείες διαφήμισης δεν θα επιτρέπεται να αναρτούν διαφημίσεις, ούτε αμερικανικές εταιρείες να διαφημίζονται σε αυτούς
- συστήματα πληρωμών (όπως paypal, πιστωτικές κάρτες visa και mastercard κτλ) θα πρέπει να παύσουν κάθε συνεργασία
* Παρότι ήδη υπάρχουν διαδικασίες στις ΗΠΑ για να απαιτηθεί η αφαίρεση περιεχομένου που παραβιάζει πνευματικά δικαιώματα από ιστοχώρους, η νέα νομοθεσία επιτρέπει την γενίκευση αυτής της πρακτικής. Έτσι αντί να στοχοποιείται μια συγκεκριμένη σελίδα ή ένας συγκεκριμένος χρήστης π.χ. ενός ιστοχώρου, θα μπορεί να ζητείται ο αποκλεισμός ολόκληρου του ιστοχώρου από τον κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων με απλή καταγγελία. Μάλιστα ο αποκλεισμός μπορεί να γίνει χωρίς προειδοποίηση, και χωρίς το δικαίωμα του ιστοχώρου που πλήττεται να ανταπαντήσει με αγωγές, σε περίπτωση που αποδειχθούν αβάσιμες οι κατηγορίες, εναντίον του καταγγέλοντα.
* Ο αποκλεισμός αυτός μπορεί να επιβληθεί στη συνέχεια σε αμερικανικές εταιρείες αναζήτησης (π.χ. Google) ή κοινωνικά δίκτυα (π.χ. Facebook και Twitter) δεδομένου ότι ο νόμος θεωρεί την διευκόλυνση πρόσβασης σε περιεχόμενο που παραβιάζει την πνευματική ιδιοκτησία, αδίκημα. Έτσι και οι σύνδεσμοι προς σάιτ που έχουν καταγγελθεί, ή ακόμα και η περιγραφή μεθόδων παράκαμψης των περιορισμών που θα επιβληθούν στα «παρανομούντα» σάιτ, θα θεωρούνται κολάσιμα.
* Την ευθύνη για τον έλεγχο του περιεχομένου θα την έχει ο ιστοχώρος όπου αναρτάται. Αυτό είναι εξαιρετικά απαιτητική διαδικασία ακόμα και για ιστοχώρους με κεντρικά παραγόμενο περιεχόμενο, αλλά οι ιστοχώροι στους οποίους το περιεχόμενο παράγουν οι χρήστες, θα είναι αδύνατον να συνεχίσουν χωρίς να λογοκρίνουν προληπτικά και δραστικά τους χρήστες τους, μην τυχόν και αναφέρουν οτιδήποτε για άλλον ιστοχώρο που δεν εγκρίνουν οι βιομηχανίες περιεχομένου των ΗΠΑ. Πρακτικά η δυνατότητα λειτουργίας μιας σειράς εξαιρετικά δημοφιλών ιστοχώρων, από την Wikipedia μέχρι το Youtube και από το Facebook μέχρι το Twitter και το Wordpress θα πάψει να υπάρχει με την μορφή που ξέρουμε σήμερα.

Το διαδίκτυο των καταναλωτών
O συγγραφέας και θεωρητικός των Νέων Μέσων, Clay Shirky γράφοντας στον Guardian, περιέγραφε την φιλοσοφία των νομοσχεδίων και των βιομηχανιών που τα στηρίζουν:

«Τα νομοσχέδια SOPA και PIPA είναι απλά μια απόπειρα να δημιουργηθεί μια ιδιωτικοποιημένη μορφή διεθνούς λογοκρισίας, και επειδή η λογοκρισία αυτή θα χρειαστεί να είναι σχεδόν καθολική για να είναι αποτελεσματική, θα έχουν βαθιά και αποτρεπτική επιρροή σε κάθε είδους δημόσια συζήτηση μεταξύ απλών πολιτών. Θα καταστήσουν το διαδίκτυο έναν χώρο όπου το μόνο περιεχόμενο που θα μπορεί κανείς να δει ή να ακούσει θα παράγεται από επαγγελματίες, με όλες τις υπόλοιπες χρήσεις υποβαθμισμένες στον ρόλο της καθαρής κατανάλωσης.
Καθώς το κογκρέσο συνεχίζει να προωθεί τα νομοσχέδια αυτά, αυτή η παράπλευρη συνέπεια ενός διαδικτύου ‘μόνο για κατανάλωση’ αρχίζει να μοιάζει σαν να ήταν εξαρχής ο στόχος των νομοσχεδίων αυτών»

Υπάρχει μια εστία έντασης στο διαδίκτυο: η δομή, η λειτουργία και η πρακτική του βρίσκονται σε μια διαρκή ασυμφωνία με τις προϋπάρχουσες ιδέες και τα συμφέροντα όλων των βιομηχανιών που περιστρέφονται γύρω από την ιδέα των πνευματικών δικαιωμάτων. Οι βιομηχανίες «περιεχομένου», οι πολιτιστικές κυρίως βιομηχανίες, δεν έχουν αποδεχτεί αυτή τη νέα πραγματικότητα. Το διαδίκτυο πέρα από ένα ανοικτό σύστημα που αντλεί ισχύ από τις πολλαπλές του συνδέσεις, ήδη ένα στοιχείο που δεν ευνοεί την οριοθέτηση και τον έλεγχο της «ιδιοκτησίας», και την κατάρχήν ισοτιμία ρόλων όσων συμμετέχουν σε αυτό, είναι επίσης και ένα σύστημα όπου οι τεχνολογικοί περιορισμοί διαρκούν ελάχιστα μέχρι κάποιος ή κάποιοι να βρουν τρόπο να τους παρακάμψουν και να δημοσιοποιήσουν θριαμβευτικά το επίτευγμά τους. Παράλληλα δίπλα στα «προς πώληση» προϊόντα, όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες, συγγραφείς, κοκ παράγουν περιεχόμενο με όρους χρήσης εξαιρετικά πιο ανοιχτούς και συναφείς προς το μέσο, υπονομεύοντας ουσιαστικά τις "σχετικές" αγορές με έναν όγκο «δωρεάν» περιεχομένου. Τέλος, στην κοινή αντίληψη των περισσότερων χρηστών, ο δωρεάν και αφιλοκερδής διαμοιρασμός αρχείων που έχουν στην κατοχή τους δεν συνιστά «κλοπή». Μέσα σε αυτή την διαδικτυακή κουλτούρα, οι απαιτήσεις των βιομηχανιών περιεχομένου είναι αδύνατον να συντηρηθούν: ο Shirky έχει δίκιο όταν ορίζει ως θεμελιακό στόχο των νομοθετικων πρωτοβουλιών τον βίαιο αναπροσδιορισμό της κουλτούρας του διαδικτύου: οι υπάρχουσες πρακτικές ελευθερίας λόγου και έκφρασης δεν είναι ευνοϊκές για την επιβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως ορίζεται μέχρι τώρα, ως υπέρτατο αγαθό…
Συνήθως οι μεγάλες επιχειρήσεις του διαδικτύου, συμπλέουν στην κατεύθυνση προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων μέσα στα λελογισμένα πλαίσια της διατήρησης του δικού τους μοντέλου κερδοφορίας. Το Google π.χ. έσπευσε να αποδεχθεί την δυνατότητα των ιδιοκτητών πνευματικών δικαιωμάτων να παρεμβαίνουν στα αποτελέσματα των αναζητήσεών του και να «σβήνουν» όσα αποτελέσματα προσβάλλουν τα πνευματικά τους δικαιώματα. Αλλά οι επιδιώξεις των SOPA/PIPA είναι τόσο σαρωτικές και εκτός πραγματικότητας που ουσιαστικά απειλούν όλες τις επιχειρήσεις του διαδικτύου, ανεξάρτητα από κλίμακα.
Αυτό εξηγεί και το ευρύτατο μέτωπο που σχηματίστηκε και την συντονισμένη δράση: Αυτό που έφερε το Facebook και την Google, στο ίδιο μετερίζι με τους ακτιβιστές του MoveOn και πολλών ομάδων ψηφιακών δικαιωμάτων που υπό κανονικές συνθήκες είναι σε προγραμματική και μανιασμένη αντιπαλότητά με αυτούς, παρέα με τους νεοφιλελεύθερους ιδεολόγους του Heritage, είναι η κοινή συμμετοχή στο υπάρχον οικοσύστημα του διαδικτύου. Η βιομηχανία περιεχομένου – και έχει ισχυρούς συμμάχους – θέλει να αποξηράνει αυτό τον μολυσματικό για αυτή κυβερνοβάλτο. Έτσι οι ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις μεταξύ του επιχειρηματικού μοντέλου της Google και εκείνου του Χόλιγουντ, αποκτούν και διαστάσεις μάχης επιβίωσης …
Τέτοιου είδους επιθέσεις στην λογική και την λειτουργία του διαδικτύου από ομάδες προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων συνοδεύουν το διαδίκτυο από την νηπιακή του ηλικία. Νομοθετικές παρεμβάσεις έχουν προσπαθήσει να τιθασεύσουν ποικιλοτρόπως το άναρχο διαδίκτυο, να το εμπορευματοποιήσουν και να το περιορίσουν. Μέχρι σχετικά πρόσφατα τέτοιες παρεμβάσεις παρέμεναν «εσωτερικές υποθέσεις» που απασχολούσαν τεχνολόγους και εταιρείες, θεωρητικούς και ακτιβιστές. Σήμερα πλέον αυτό είναι αδύνατον. Μια τόσο ωμή και χοντροκομμένη παρέμβαση στο διαδίκτυο όσο οι νομοθετικές πρωτοβουλίες SOPA - PIPA, που καθιστά κάθε χρήστη του διαδικτύου εν δυνάμει «εγκληματία» και υπαγόμενο στανικώς στις αμερικανικές δικαιικές αποφάσεις, σκοντάφτουν στο πρακτικό γεγονός της μαζικότητάς του: Τα ποσοστά πρόσβασης στο διαδίκτυο και η κεντρικότητα της χρήσης του σε κάθε επίπεδο της ζωής πολλών ανθρώπων καθιστούν το θέμα αναγκαστικά «ενδιαφέρον» για εκατομμύρια χρηστών. Εξου και η εκπληκτική σε μαζικότητα επιτυχία της κινητοποίησης της 18ης Ιανουαρίου, αλλά και η αποτελεσματικότητά της. Ήδη πριν από την κινητοποίηση ο Λευκός Οίκος υπεννόησε σαφώς ότι θα βάλει βέτο σε οποιοδήποτε νομοσχέδιο πλήττει την ελευθερία της έκφρασης στο διαδίκτυο – στην πράξη καθιστώντας αδύνατη την εφαρμογή των SOPA και PIPA, ενώ μετά την 18η Ιανουαρίου (που συμπεριλάμβανε την μαζικότατη επιστολή επιστολών διαμαρτυρίας προς κάθε βουλευτή και γερουσιαστή στις ΗΠΑ), ο ένας μετά τον άλλον, γερουσιαστές και βουλευτές εγκαταλείπουν την πρόταση, ζητώντας την αναλυτικότερη μελέτη του θέματος…

Η ακρότητα των προτάσεων των δύο νομοσχεδίων κάνει πολλούς να θεωρούν πως έτσι και αλλιώς δεν θα περνούσαν χωρίς δραστικές αλλαγές από τον συνταγματικό έλεγχο και τις αντιρρήσεις των ενδιαφερομένων μελών. Ο James Boyle, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο Duke των ΗΠΑ, μιλώντας στο Al Jazeera, εξέφρασε την ανησυχία πως τα SOPA και PIPA δεν ήταν παρά οι «μπαμπούλες» που θα κάνουν πιο εύκολα αποδεκτά τις επόμενες, ηπιότερες αλλά στην ίδια κατεύθυνση, νομοθετικές πρωτοβουλίες. Ο Λευκός Οίκος π.χ. είναι θερμός υποστηρικτής των ανάλογης θεματολογίας συμφωνιών ACTA, που αυτήν την εποχή περνάνε και από την Ευρωπαϊκή Ένωση και καθιστούν μεταξύ άλλων, τους παρόχους υπηρεσιών, «αστυνόμους» της διαδικτυακής συμπεριφοράς των χρηστών τους. Σε αυτή τη μάχη οι μεγάλες εταιρείες του διαδικτύου μένουν λίγο-πολύ αμέτοχες.

Το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων στο διαδίκτυο θα παραμείνει στην παγκόσμια ατζέντα και στο μέλλον καθώς αποτελεί την αιχμή του δόρατος στην προσπάθεια ελέγχου του διαδικτύου, παρότι οι ήδη υπάρχουσες ρυθμίσεις για την προστασία τους είναι εκτενείς και αποτελεσματικές. Μεταξύ της τρομολαγνίας, της «αστυνόμευσης» και της ουσιαστικής παραβίασης του προσωπικού απόρρητου από ιδιωτικούς και κρατικούς φορείς ανά τον κόσμο, διαφαίνεται ένα μέτωπο που προσπαθεί να μετασχηματίσει το διαδίκτυο σε κάτι που, αν δεν είναι το στείρο σούπερ-μάρκετ του Shirky είναι πάντως ένα πολύ πιο ελεγχόμενο μέσο. Καθώς η ACTA θα έρθει σύντομα προς ψήφιση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η μάχη μεταφέρεται τώρα προς την εδώ πλευρά του Ατλαντικού...

ΥΓ1. Καθώς γράφονταν αυτές οι γραμμές το FBI στις ΗΠΑ, σε συνεργασία με τις αρχές της Νέας Ζηλανδίας, επέδραμε εναντίον της υπηρεσίας ανταλλαγής αρχείων (ουσιαστικά) MegaUpload, την έκλεισε και συνέλαβε τους ιδιοκτήτες της – χωρίς να χρειαστεί τις προβλέψεις της SOPA. Την ίδια στιγμή οι ομάδες anonymous (ένα διάχυτο σώμα διαδικτυακού αντάρτικου) ανέλαβαν την μαζικότερη ποτέ δράση εναντίον των ιστοχώρων των αμερικανικών αρχών, αλλά και των οργανισμών που προώθησαν και υποστήριξαν τα νομοσχέδια της SOPA και της ACTA. Τα σάιτ του Υπουργείου δικαιοσύνης των ΗΠΑ, του FBI, και των λόμπι της κινηματογραφικής και μουσικής βιομηχανίας δέχθηκαν «επίθεση» και έπεσαν από την συντονισμένη δράση των anonymous. Επρόκειτο για επίδειξη ισχύος των anonymous μέσα στο πανηγυρικό κλίμα που είχε δημιουργήσει ο θρίαμβος της ημέρας...

ΥΓ2: Το Σάββατο ανακοινώθηκε πως και τα δύο νομοσχέδια αποσύρονται από την ψηφοφορία, είτε για να επανέλθουν βελτιωμένα του χρόνου, ή μέχρι να ξανασυζητηθούν πάλι από την αρχή (ήδη κατατέθηκε μια νέα σχετική πρόταση νόμου με ηπιότερες προβλέψεις). Μαζί με την δήλωση του Λευκού Οίκου, αυτό σημαίνει μια νίκη για όλους όσοι κινητοποιήθηκαν -τουλάχιστον για αυτόν τον γύρο, γιατί όπως έχει αποδειχθεί, η εμμονή στην λογοκρισία είναι Λερναία Ύδρα με πολλά κεφάλια...

Νικόλας Σεβαστάκης, «Με έναν Σοπενάουερ στην τσέπη» ή Ή η άλλη μισή αλήθεια

Πηγή: Η Αυγή 22-1-2012, ένθετο Ενθέματα, σελ.32

Στη Λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων, το μυθιστόρημα του Ζαν Μισέλ Γκενασιά, ο αφηγητής Μισέλ Μαρινί είναι ένας έφηβος που διαβάζει λογοτεχνία με τέτοια αφοσίωση ώστε συχνά διασχίζει τους δρόμους του Παρισιού χωρίς να τραβάει τα μάτια του από τις σελίδες. Είναι η εποχή του πολέμου στην Αλγερία και των πρώτων δίσκων του ροκ εν ρολ, εποχή όπου οι πολιτικές απορίες και η ερωτική αφύπνιση συγκαταλέγονται στα υλικά της επερχόμενης εξέγερσης.
Να, λέω, αυτό το καλό έχει η λογοτεχνία: υπενθυμίζει, μεταξύ άλλων, τις δυνατότητες ελευθερίας που υπάρχουν κάτω από τα στρώματα μιας κοινής ζωής, ενός συνηθισμένου πεπρωμένου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν πρόκειται για νοσταλγική ανακατασκευή του παρελθόντος ή μιας νεότητας που κάποτε, πιθανόν, ήταν πιο ενδιαφέρουσα. Αυτός ο έφηβος που διάβαζε Κάφκα και Καμύ, Ντοστογιέφσκι και Γκόγκολ, υπήρξε στ’ αλήθεια. Δεν είναι μια στρατηγική εξιδανίκευσης, τέχνασμα μιας συγκαλυμμένης αυτοβιογραφίας. Το ανάλογό του στο πέρασμα του χρόνου είναι άλλωστε εκείνοι οι νεαροί Έλληνες που τα ονόματά τους τα πρωτοσυνάντησα σε κάποια τεύχη της Επιθεώρησης Τέχνης –τα είχε όλα ο πατέρας μου– όταν ήμουν δεκατεσσάρων. Και κάποιοι από αυτούς ευτυχώς επιμένουν ακόμα και τους διαβάζουμε σήμερα στις Σημειώσεις του σπουδαίου Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου. Παιδιά του Χαλανδρίου και της Κυψέλης του ’60, της Βέροιας ή της Χαλκίδας που διάβαζαν Κέστλερ, Τόμας Μαν και Λούκατς. Και άλλοι που εμφανίστηκαν στις κατοπινές γενιές, στη μεταπολίτευση –αυτή που την παρουσιάζουν ως ένα πασοκοειδές γκροτέσκο πράγμα–, στα μεταβατικά χρόνια του ’80 και μέχρι σήμερα. Σήμερα;
Μόνο που δέκα τόσα χρόνια στο πανεπιστήμιο, στις κοινωνικές επιστήμες μάλιστα, ζήτημα είναι αν έχω συναντήσει τρεις φοιτητές που να λάμπει το μάτι τους ακούγοντας το όνομα ενός συγγραφέα ή τον τίτλο ενός βιβλίου. Πάντα μειονότητες θα είναι οι Μισέλ Μαρινί του κόσμου τούτου, αλλά εδώ μιλώ για πραγματική κατάσταση σπάνης ή για θλιβερή απουσία. Και αυτό ισχύει ακόμα και για εκείνους τους ενταγμένους ή υποψιασμένους πολιτικά φοιτητές και φοιτήτριες.
Το έχω ξαναγράψει και ξέρω ότι παρεξηγείται στην Αριστερά ως πράγμα ανεπίκαιρο και εξωτικό: μου φαίνεται αδιανόητη μια πολιτικοποίηση χωρίς άλλα ερεθίσματα, χωρίς μια γερή δόση μύησης σε διαφορετικές και συχνά ασύμπτωτες μεταξύ τους αφηγήσεις της ανθρώπινης κατάστασης. Αυτές οι αφηγήσεις δεν εξαντλούνται στην τελευταία λέξη της μόδας που επικρατεί στη λεγόμενη ριζοσπαστική θεωρία. Ούτε πρέπει να τις επικαλούμαστε για να μας λύσουν το πρόβλημα του «πολιτικού σχεδίου», πόσο μάλλον το πρόβλημα του χρέους και της καπιταλιστικής κρίσης.
Η εργαλειακή και σχεδόν «από καθήκον» αντιμετώπιση της ανάγνωσης ως βιβλιογραφίας αθετεί την ουσία του πάθους το οποίο γίνεται όλο και πιο δυσεύρετο. Μιλώ για μια στάση η οποία δεν ψάχνει απλώς έναν μικρό χώρο βεβαιοτήτων, δεν γυρεύει ένα είδος διανοητικού στεκιού. Υπέροχα είναι τα στέκια και οι βεβαιότητές τους, αλλά ακόμα καλύτερη είναι η περιπλάνηση, η πρακτική της αμφιβολίας, όπως την προσφωνεί ο σχεδόν αιωνόβιος Ινγκράο.
Αλλά τι να το κάνω που ο άλλος θέλει «επιστροφή στον Λένιν» και όταν του μιλάς λ.χ. για τις Ιστορίες από την Κολιμά του Βαρλάμ Σαλάμοφ κοιτάει με μάτια απλανή λες και του αναφέρεις την ύπαρξη εξωγήινης ζωής;
Πρακτική της αμφιβολίας σημαίνει ότι πιάνεις στα χέρια σου κι εκείνα που θα σου πολλαπλασιάσουν τα ερωτήματα, κι αυτά που θα σου ραγίσουν τα έσω τοιχώματα ή θα σε βγάλουν, πολλές φορές με βίαιο τρόπο, έξω από τα οικεία και ανακουφιστικά λόγια με τα οποία πιστεύεις ότι ξεκλείδωσες τα μυστικά του κόσμου.
Ο τσέχος φιλόσοφος, ο Γιαν Πάτοτσκα, έλεγε ότι πνευματικός άνθρωπος είναι εκείνος που αποδέχεται να ζει με την «προβληματικότητα», συντροφιά με μια ορισμένη αίσθηση του κινδύνου στο βαθμό που αποστατεί από την προστασία του αυτονόητου και αυταπόδεικτου. Τα καθεστωτικά αυτονόητα τα ξέρουμε, χίλιες φορές τα έχουμε πει και σε αυτήν εδώ τη στήλη. Αλλά να που ο κομφορμισμός δεν έχει μόνο ένα πρόσωπο, δεν είναι μόνο «η εικόνα στις ειδήσεις», αλλά ζει και μέσα στο κίνημα, τρέφεται από τη μονομέρεια, από τον radical ακαδημαϊσμό, τον αιώνιο άταφο οικονομισμό.
Κάθε φορά που συναντώ αυτά τα προσωπεία, θυμάμαι τον Λειβαδίτη που ομολογεί:
ώ, αν μπορούσα να ξαναρχίσω απ’ την οδό Κεραμέων, τότε που περιδιάβαζα κάτω απ’ τις πιπεριές μ’ έναν Σοπενάουερ στην τσέπη
σ’ εκείνον το ρομαντικό ρόλο που «έπαιζα» τότε, ανακαλύπτω τώρα ότι υπήρξε ο πιο αληθινός εαυτός μου
Αυτός «ο Σοπενάουερ στην τσέπη» μπορεί να είναι η άλλη μισή αλήθεια.


*O Nικόλας Σεβαστάκης διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.

Ιωάννης Λίλης, Η έννοια των «ορίων» και της «σχετικότητας» στα κείμενα του Βυζαντινού πολιτισμού

[Η μελέτη αναδημοσιεύεται εδώ με την άδεια του συγγραφέα]


Δρ. Ιωάννης Ν. Λίλης
εκλ. Λέκτορας Δογματικής και Συμβολικής Θεολογίας 
της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Ηρακλείου Κρήτης


Η έννοια των «ορίων» και της «σχετικότητας»
στα κείμενα
του Βυζαντινού πολιτισμού [1] 

Ο Βυζαντινός πολιτισμός έχει να παρουσιάσει πληθώρα κειμένων, λαμπρών λογίων ανδρών, τα οποία τονίζουν συνεχώς τα όρια και τη σχετικότητα που χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο όπως και κάθε δημιούργημα. Ο τονισμός αυτής της τραγικότητας, δηλαδή η έμφαση πως τα πάντα έχουν όρια και μέτρο γίνεται εμφανέστατος, κυρίως, όταν μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας και βυζαντινοί συγγραφείς περιγράφουν τον κόσμο και τον άνθρωπο.
Στα φιλοσοφικά κείμενα υπάρχουν μόνο δύο πραγματικότητες : το αισθητό και το νοητό στοιχείο, οι οποίες ονομάζονται γενητὸ και ἀγένητο αντίστοιχα. Το αισθητό, όπως το σώμα, στα έργα του Πλάτωνα Τίμαιος και Φαίδων είναι αυτό που συνεχώς μεταβάλλεται, διαλύεται, ενώ το νοητό, όπως η ψυχή και το θείο είναι αυτό που δεν διαλύεται και συνεχώς διατηρεί την ίδια μορφή. Και τα δύο υπάρχουν από πάντα. Και όταν ακόμα γίνεται λόγος για ότι υπάρχει δημιουργία, όπως στον Πλάτωνα λόγου χάρη, εννοείται πως η άμορφη γενητὴ ύλη παίρνει μορφή και κίνηση από το ἀγένητο νοητό στοιχείο [2]. Στα βυζαντινά κείμενα υπάρχει γλωσσικά το συγκεκριμένο σχήμα του γενητοῦ – ἀγενήτου αλλά με εντελώς και καινούργιο περιεχόμενο. Ο Ιωάννης Δαμασκηνός, εκκλησιαστικός άνδρας και συγγραφέας του 8ου αιώνα, στο περιώνυμο έργο του Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, υπογραμμίζει πως το ἀγένητο (με ένα νη) είναι το ἄκτιστο και σημαίνει αυτό που δεν έχει γίνει από κανέναν, (ἀγέννητο, με δύο νη, σημαίνει αυτό που δεν έχει γεννηθεί), ενώ γενητὸ (πάλι με ένα νη) είναι το κτιστὸ και σημαίνει αυτό που έχει γίνει με το Λόγο του Δημιουργού[3].  Δεν υπάρχουν πλέον οι δύο πραγματικότητες αισθητό και νοητό των αρχαίων φιλοσόφων, αλλά μόνο οι δύο πραγματικότητες που λέγονται κτιστό και άκτιστο[4].  Και τα αισθητά και τα νοητά γίνονται πλέον (στη διατύπωση εννοείται) κτιστά, γενητά. Ἀγένητο, δηλαδή ἄκτιστο, από εδώ και πέρα, είναι μόνο ο Τριαδικός Θεός : ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα[5] . Όλα τα υπόλοιπα : άγγελοι, άνθρωποι, σώμα, ψυχή, ζώα, φυτά είναι κτιστά[6].  Βέβαια μεταξύ των κτισμάτων, όπως σημειώνει ο ίδιος ο Δαμασκηνός, υπάρχουν διαφορές˙ άλλο κτίσμα είναι ο άγγελος, άλλο κτίσμα ο άνθρωπος, διαφορετικά κτίσματα είναι τα ζώα, ο ουρανός και η γη, όμως όλα είναι κτίσματα[7].  
Η διάκριση κτιστοῦ – ἀκτίστου δείχνει έντονα τα όρια που χαρακτηρίζουν τα δημιουργήματα. Ο άκτιστος Θεός δεν έχει δημιουργηθεί από κανέναν και από τη φύση του δεν έχει όρια[8].  Δεν θα μπορούσε κανείς να περιορίσει τη φύση του από τη στιγμή που δεν τη δημιούργησε κάποιος. Αντίθετα το κτιστό, επειδή έχει δημιουργό τον άκτιστο Θεό, έχει όρια, είναι περιορισμένο και ορίζεται από το Θεό που το δημιούργησε[9].    
Οριακή κατάσταση σημαίνει πως ο άνθρωπος έχει όρια από τα οποία μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να εκπέσει. Οι βυζαντινοί συγγραφείς τονίζουν έντονα τη δημιουργία ἐκ τοῦ μὴ ὄντος, ή ἐκ του μηδενός, ακριβώς για να υπογραμμίσουν την οριακή κατάσταση και την τρεπτότητα της κτίσης. Τα δημιουργήματα (κτιστό) δεν υπάρχουν από πάντα, αλλά έχουν αρχή. Υπάρχουν από κάποιο σημείο και μετά και αυτό σημαίνει πως συνεχώς τρέπονται[10],  φθείρονται και αλλοιώνονται, όπως σημειώνουν πολύ χαρακτηριστικά οι Γρηγόριος Νύσσης και Κύριλλος Αλεξανδρείας[11].  Ήδη η αρχή, κατά Ιωάννη Δαμασκηνό, είναι μία τροπή[12] . Έτσι, ενώ δημιουργήθηκαν τα κτίσματα για να ζουν, να προχωρούν προς τα μπροστά, να προοδεύουν, να τελειωθούν και να θεωθούν, οποιαδήποτε στιγμή τα έλλογα κτιστά όντα μπορούν να επιστρέψουν προς το μὴ ὄν, προς το μηδέν, από το οποίο προήλθαν, στη φθορά και στον μηδενισμό. Υπάρχει βέβαια η δυνατότητα τροπής και αλλοίωσης των κτιστών όντων, η οποία όμως και προωθείται από την ελευθερία και το αυτεξούσιο που διαθέτουν τα λογικά όντα. Φυσικά μαζί τους μπορούν να παρασύρουν και όλη την άλογη δημιουργία. Ο άνθρωπος είναι ευμετάβλητος και γι’ αυτό πρέπει κάθε στιγμή να νικάει το μηδέν, δηλαδή να προσέχει αυτήν την οριακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται˙ η μεταβολή να μην γίνεται προς τα πίσω, προς τη φθορά και το μηδέν, αλλά προς την πρόοδο και την τελείωση. Για να εργαστεί κάποιος δημιουργικά πρέπει να νικήσει την οκνηρία και την τεμπελιά, η οποία οδηγεί στο μηδέν. Για να αγαπήσει πρέπει να νικήσει τον εγωισμό του, ο οποίος επίσης είναι μὴ ὄν και μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή. Άλλωστε και η υγεία στον άνθρωπο υπάρχει γιατί συνεχώς νικάει την αρρώστια, που φθείρει τον ανθρώπινο οργανισμό. Επομένως ο άνθρωπος πρέπει να προσέχει ανά πάσα στιγμή, με τη βοήθεια της άσκησης και του μέτρου, να καρπώνεται την πρόοδο και την τελείωση, και όχι το μηδέν, γιατί η αφετηρία της κάθε κίνησης όλων των κτισμάτων – και κατεξοχήν των λογικών – είναι η κατά φύση οριακή κατάσταση τους, που χαρακτηρίζεται για την αλλοίωση, τη φθορά και την τρεπτότητα.
Επιπλέον κυρίαρχο σημείο στα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας είναι η διήγηση του περιστατικού της πτώσεως των πρωτοπλάστων στον παράδεισο. Και σε αυτό το σημείο οι βυζαντινοί είναι χαρακτηριστικοί όσον αφορά το θέμα των ορίων και της φθοράς που χαρακτηρίζει τα δημιουργήματα. Οι πρωτόπλαστοι δεν εκτίμησαν σωστά τα όρια της κτιστότητος τους, με αποτέλεσμα να θέλουν να τα ξεπεράσουν. Αυτό φυσικά δεν μπορεί να συμβεί γιατί τα όρια των κτισμάτων πάντοτε υπάρχουν, και συνεχώς ζωοποιούνται και από τον άκτιστο Τριαδικό Θεό. Το δέντρο της γνώσεως του καλού και του κακού, του οποίου τον καρπό οι πρωτόπλαστοι δεν έπρεπε να δοκιμάσουν, σημαίνει γνώση της ανθρώπινης φύσης.  Αυτή η γνώση όμως, για τα δημιουργήματα τα οποία έχουν αρχή – αρχή σημαίνει τροπή και όριο – είναι καλή για τους τέλειους αλλά κακή για τους ατελέστερους[14],  όπως είναι κακή η στερεή τροφή για εκείνους που έχουν ανάγκη από γάλα[15] , κάνοντας επισφαλή την καλή αυτογνωσία[16].  Η κακή αυτογνωσία, δηλαδή η κακή γνώση που έχει ο άνθρωπος για τη φύση του, συγχέει τη γνώση του ανθρώπου σχετικά με το ποια είναι τα όρια της κτιστότητας του, κάνει επισφαλή τη θέση του Θεού στη ζωή του με τραγικά αποτελέσματα. Αντί ο άνθρωπος να πάρει το δρόμο της τελείωσης, βάζει στη θέση του Θεού τον εαυτό του[17].  Οι πρωτόπλαστοι δεν εκτίμησαν σωστά τα όρια της κτιστότητος τους, προσπάθησαν να τα ξεπεράσουν – κάτι που δεν μπορεί ποτέ να συμβεί, τα όρια πάντοτε μας ακολουθούν – με αποτέλεσμα να χάσουν ένα μελλοντικό αγαθό : την πρόοδο και την τελείωση.
Η έννοια των οριακής κατάστασης που χαρακτηρίζει τα δημιουργήματα γίνεται εμφανέστατη και μέσα από την αναφορά των Πατέρων της Εκκλησίας για τη δεκτικότητα των δημιουργημάτων. Ο Γρηγόριος ο Παλαμάς, τον 14ο αι., σημειώνει πως όλα τα δημιουργήματα μετέχουν στις άκτιστες ενέργειες του Τριαδικού Θεού ανάλογα με τη δεκτικότητα τους. Έτσι τα άψυχα όντα, για να υπάρχουν, μετέχουν στην ουσιοποιό ενέργεια του Θεού. Τα ζώα και τα φυτά για να υπάρχουν και να ζουν μετέχουν στην ουσιοποιό και στη ζωοποιό ενέργεια του Θεού. Τα ζωντανά έλλογα όντα, όπως π.χ. ο άνθρωπος και οι άγγελοι, μετέχουν και στην ουσιοποιό, και στη ζωοποιό και στη λογοποιό ενέργεια του Θεού για να έχουν την ύπαρξη, τη ζωή αλλά και το λόγο, με τον οποίο κατευθύνουν και την άλογη φύση. Όσα από τα κτιστά όντα που μετέχουν και στην λογοποιό ενέργεια του Θεού, όπως ο άνθρωπος ή ο άγγελος, το θελήσουν ελεύθερα μπορούν να μετέχουν τέλος και στη θεοποιό ενέργεια του Θεού[18].  Η άκτιστη ενέργεια του Τριαδικού Θεού είναι μία και όχι τέσσερις. Τέσσερις είναι οι δεκτικότητες των δημιουργημάτων. Και στο παρόν σημείο της δεκτικότητας είναι εμφανέστατα τα όρια που διακρίνουν τα δημιουργήματα. Όσα από τα κτιστά μετέχουν μόνο στην ουσιοποιό ενέργεια δεν μπορούν ποτέ να μετέχουν και στη ζωοποιό. Αυτά είναι τα όρια τους τα οποία δεν ξεπερνιούνται. Τα άψυχα αντικείμενα απλώς υπάρχουν, μετέχουν και αυτά στο κοινό σώμα, δεν μπορούν ποτέ να έχουν ζωή, γιατί αυτά είναι τα όρια τους : να μετέχουν μόνο στην ουσιοποιό ενέργεια του Θεού. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τα ζώα και τα φυτά, τα οποία μετέχουν στην ουσιοποιό και στη ζωοποιό ενέργεια του Θεού. Δεν μπορούν ποτέ να έχουν το νου, το λόγο και το αυτεξούσιο καθώς δεν μπορούν να μετέχουν από τη φύση τους στη λογοποιό ενέργεια του Θεού.            
Άλλωστε οι θεοφάνειες της Αγίας Γραφής, Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, εκτός από την παρουσία του Τριαδικού Θεού, διαμέσου του άσαρκου Λόγου, στην κτίση και στην ιστορία [19]θέλουν, εξίσου έντονα, να τονίσουν το μέτρο και τα όρια των ανθρώπων. «Ο Θεός σε ορισμένους αποκαλύπτεται με τη νεφέλη, τα όνειρα και τα οράματα, ενώ στο Μωυσή μιλάει στόμα κατά στόμα»[20].  Είναι όμως αλήθεια ότι όλοι οι θεόπτες, όπως και ο Μωϋσής, βλέπουν τη θεία δόξα ως ένα σημείο, σε περιορισμένα όρια α) γιατί η φύση κάθε δημιουργήματος δεν μπορεί να είναι απεριόριστη – ορίζεται από το Θεό που τη δημιούργησε και β) ποτέ δεν αναιρείται η διαφορά μεταξύ δημιουργού και δημιουργήματος. Το να γνωρίζει ο άνθρωπος τα όρια του δεν είναι μοιρολατρία αλλά ρεαλισμός και γνώση της πραγματικότητας. Ξέρει ποια είναι η φύση του.
Η έννοια των ορίων και του μέτρου διακρίνεται επίσης έντονα στην καταφατική και αποφατική θεολογία των βυζαντινών. Ο Θεός δεν μπορεί να ταυτιστεί με τίποτα το κτιστό, όμως συνεχώς είναι πανταχού παρών ουσιώνοντας και ζωοποιώντας την κτίση. Οι δύο αυτές αλήθειες – απόφαση και κατάφαση – ποτέ δεν απομονώνονται αλλά βρίσκονται πάντα λειτουργικά δεμένες. Το ότι δεν μπορούμε να βρούμε το Θεό σε τίποτα το κτιστό είναι η αποφατική θεολογία. Η κάθοδος των ακτίστων ενεργειών στη γη, η εμπειρία των λογικών όντων από αυτήν κάθοδο και η καταγραφή της από τον άνθρωπο είναι η καταφατική θεολογία[21].  Αποφατική και καταφατική θεολογία, πάντοτε λειτουργικά δεμένες, σώζουν το Θεό από την έκπτωση του σε οτιδήποτε το κτιστό και ταυτόχρονα δείχνουν τη ζωοποίηση και τη θεραπεία και της κτίσης[22].  Η παραπάνω διατύπωση των βυζαντινών Πατέρων είναι σαφής. Η γνώση του ανθρώπου για το Θεό έχει πάντοτε όρια, όσο και να θεωθεί ο άνθρωπος, γιατί όρια έχει η ίδια η κτιστή φύση του ανθρώπου. Η θεραπεία της φύσης και η θέωση έρχονται στον άνθρωπο, όμως και η διάκριση των ορίων μεταξύ κτιστού και ακτίστου ποτέ δεν αίρεται.
Η ίδια ακριβώς αλήθεια κρύβεται και πίσω από τη διατύπωση για τη διάκριση οὐσίας – ἐνέργειας στο Θεό, την οποία χρησιμοποιούν όλοι οι Πατέρες. Δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τη φύση – οὐσία του Θεού, μπορούμε, όμως, να γνωρίσουμε τις ἐνέργειες του. Έχουμε εμπειρία του Θεού γιατί μετέχουμε στις ενέργειες του όμως δεν μετέχουμε ποτέ στην ουσία Του[23].  Και αυτή η διατύπωση, η οποία υπάρχει στην Αγία Γραφή με συμβολικές, παραβολικές εικόνες και στους Βυζαντινούς με τους συγκεκριμένους μεταπλασμένους φιλοσοφικούς όρους (διάκριση οὐσίας – φύσης και ἐνέργειας), θέλει να δείξει καθαρά πως η γνώση του Θεού, από την πλευρά του ανθρώπου, φτάνει ως ένα σημείο και έχει όρια. Ποτέ ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει πλήρως το Θεό.          
Τα δημιουργήματα όμως δεν χαρακτηρίζονται μόνο για τα όρια τους, αλλά και για τη σχετικότητα που τα διακρίνει. Κατά τα κείμενα των Βυζαντινών μία από τις σημαντικές διαφορές μεταξύ κτιστοὺ και ἀκτίστου είναι πως το ἄκτιστο είναι απόλυτο, ενώ το κτιστὸ σχετικό. Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός στο προαναφερθέν έργο του Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς όρθοδόξου πίστεως σημειώσει πως ο άγγελος είναι ασώματος κι άυλος μόνο όταν συγκρίνεται εμάς. Όταν, όμως, συγκρίνεται με το Θεό, τον μόνον ασώματο και άυλο, είναι και αυτός παχύς και υλικός. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για την ψυχή˙ αν την συγκρίνουμε με το σώμα είναι νοητή, αν τη συγκρίνουμε όμως με το Θεό είναι και αυτή υλική και σωματική[24].  Τα πάντα, όσον αφορά τη δημιουργία, νοητά και αισθητά, είναι σχετικά, τίποτα δεν είναι απόλυτο, (απόλυτος είναι μόνο ο άκτιστος Τριαδικός Θεός) και η αναφορά μας σε αυτά εξαρτάται από το τι τα συγκρίνουμε κάθε φορά. 
Τα βυζαντινά κείμενα μας τονίζουν συνεχώς πως ο άνθρωπος είναι τρεπτός, σχετικός και έχει όρια. Τα πάντα μέσα στην κτίση – δημιουργία είναι τρεπτά και φθαρτά, αφού η ύπαρξη τους ξεκίνησε με τροπή – αρχή (αρχή = όρια), και γι’ αυτό θα πρέπει κάθε στιγμή ο άνθρωπος να θυμάται στη ζωή του την άσκηση και το μέτρο, έτσι ώστε όχι μόνο να εκτιμά τα δώρα που του χάρισε ο Δημιουργός, αλλά και να καρπώνεται, συνεχώς, την πρόοδο και την τελείωση.           
 
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 

[1] Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Σύναξη, τριμηνιαία έκδοση σπουδής στην ορθοδοξία, στο τεύχος 104, Διάλογοι σε καιρούς φανατισμών, σελ. 45 – 52. 
[2]  Πλάτωνος, Τίμαιος 52 ab˙ Πλάτωνος Τίμαιος, 30a˙ Τίμαιος, 48a. Για το θέμα βλ. Νίκου Ματσούκα, Ιστορία της φιλοσοφίας (με σύντομη εισαγωγή στη φιλοσοφία) Ε΄ έκδοση Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1993 σελ. 264 ε˙ Νίκου Ματσούκα, Λόγος και μύθος, με βάση την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 39. πρβλ. επίσης Ιωάννου Ζηζιούλα, Ελληνισμός και Χριστιανισμός, η συνάντηση των δύο κόσμων, Αποστολική Διακονία 2003, σελ. 195. Βλ. Γεωργίου Δ. Μαρτζέλου, Η έννοια της θεότητας και η έννοια της Δημιουργίας κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας (Δύο σημεία σύγκρουσης της πατερικής σκέψης με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία) δημοσιευμένο στο έργο του συγγραφέα Ορθόδοξο Δόγμα και θεολογικός προβληματισμός, Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 64.   
[3]Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς  PG 94, 817AB.
[4]Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς, PG 94, 796A : «Πάντα τὰ ὄντα ἤ κτιστὰ ἐστιν ἤ ἄκτιστα».
[5]  Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής  PG 94, 873B.     
[6] Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς, PG 94, 1113B.                                
[7] Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Διαλεκτικά, α΄ Περὶ οὐσίας φύσεως καὶ μορφῆς 12 – 16 στην έκδοση B. Kotter, Walter – De Gruyter 1969, t. I (Patristische Texte und Studien 7) Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Dialectica Sive capita Philosophica, Die Schriften des Johannes von Damaskos . Για τους αρχαίους Έλληνες η ψυχή είναι ἀγένητη (ἄκτιστη), όπως το θείο, ο νους και γενικότερα το νοητό στοιχείο, βλ. Πλάτωνος, Φαίδωνος, 80b. Για τους βυζαντινούς, όμως, η ψυχή (όπως και όλος ο νοητός κόσμος) είναι και αυτή γενητή – κτιστή, ως δημιούργημα, αφού μόνο ο Τριαδικός Θεός, δηλαδή ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα ανήκουν στο ἀγένητο – ἄκτιστο.      
[8]Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής  PG 94, 869B : « Ἀόριστον γὰρ ἐστί φύσει μόνο τὸ ἄκτιστον».  
[9] Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς, PG 94, 869B.  
[10]  Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς  PG 94, 960B : « Πᾶν γὰρ γενητόν καὶ τρεπτόν ἐστιν». Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς, PG 94, 924AB˙ Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς, PG 94, 924B – 925A : « Ψυχὴ τοίνυν ἐστίν οὑσία ζῶσα ἀπλη, ἀσώματος, σωματικοῖς ὁφθαλμοῖς κατ’ οικείαν φύσιν ἀόρατος, λογική τε καὶ νοερὰ, ἀσχημάτιστος, ὀργανικῷ κεχρημένη σώματι καὶ τούτῳ ζωῆς αὐξήσεως τε καὶ αἰσθήσεως καὶ γεννήσεως παρεκτική, οὐχ ἔτερον  ἔχουσα παρ’ ἐαυτήν τὸν νοῦν, ἀλλά μέρος αὐτῆς τὸ καθαρώτατον (ὥσπερ γὰρ ὁφθαλμός ἐν σώματι, οὕτως ἐν ψυχῇ νοῦς), αὐτεξούσιος, θελητικὴ τε καὶ ἐνεργητικὴ, τρεπτὴ ἥτοι ἐθελότρεπτος, ὅτι καὶ κτιστὴ, πάντα ταῦτα κατὰ φύσιν ἐκ τῆς τοῦ δημιουργήσαντος αὐτήν χάριτος εἰληφυῖα, ἐξ ἦς καὶ τὸ εἶναι καὶ τὸ φύσει οὕτως εἶναι εἴληφεν»˙ Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς, PG 94, 961A : « Χρὴ (δε) γινώσκειν, ὅτι καὶ οἱ ἄγγελοι λογικοὶ ὄντες αὐτεξούσιοι ὑπάρχουσι καὶ ὡς κτιστοὶ καὶ τρεπτοί».      
[11] Γρηγορίου Νύσσης, Περὶ κατασκευῆς ἀνθρώπου PG 44, 184C˙ Κυρίλλου Άλεξανδρείας, Εἰς τὸ Κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον 1 PG 73, 88B.
[12] Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς PG 94, 960C˙ Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Κατὰ Μανιχαίων διάλογος PG 94, 1568AB.        
[13]Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής, PG 94, 913B : « …ή ὄτι δύναμιν ἐδίδου γνωστικὴν τοῖς μεταλαμβάνουσι τῆς οἰκείας φύσεως, ὄπερ καλὸν μὲν τοῖς τελείοις, κακὸν δὲ τοῖς ἀτελεστέροις».
[14]  Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής, PG 94, 916D – 917A. 
[15]Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής, PG 94, 913B. 
[16] Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής, PG 94, 917B.
[17]Για περισσότερες πληροφορίες επί του θέματος βλ. Νίκου Ματσούκα, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄ τόμος, (Έκθεση της ορθόδοξης πίστης σε αντιπαράθεση με τη δυτική χριστιανοσύνη), Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 205 κ. εξής.   
[18]Γρηγορίου Παλαμά, Ἀντιρρητικός 5, Έκδοση Κοντογιάννη – Φανουργάκη, στη σειρά Π. Χρήστου, Γρηγορίου του Παλαμᾶ συγγράμματα τόμος Γ΄, Θεσσαλονίκη 1970, σελ. 375˙ Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Εἰσαγωγὴ δογμάτων, η΄ Περί ἐνεργείας PG 95, 109AB.  
      [19]Θεοφίλου Ἀντιοχείας, Πρὸς Αὐτόλυκον 2,10 PG 6, 1064C – 1065A˙ Μ. Ἀθανασίου, Κατὰ Ἀρειανῶν 3,14 PG 26, 349C – 352AB˙ Μ. Βασιλείου, Κατ’ Εὐνομίου 2 PG 29, 609AB˙ Γρηγορίου Θεολόγου, Θεολογικός δεύτερος 2-3 PG 36, 28A – 29 AB˙ Θεολογικός δεύτερος 10, PG 36, 49CDI˙ Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Εἰς τὴν Μεταμόρφωσιν PG 96, 968D. 
[20]Νίκου Ματσούκα, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄ τόμος, Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 61.
[21]Για περισσότερες πληροφορίες βλ. Γεωργίου Μαρτζέλου, Κατάφαση και απόφαση κατά τον Μάξιμο Ομολογητή. (Ανάτυπο εκ του τόμου Πρακτικά ΚΒ΄ Θεολογικού Συνεδρίου με θέμα ο Άγιος Μάξιμος Ομολογητής Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 159 – 172), σελ. 168 – 169˙ Νίκου Ματσούκα, Κόσμος, άνθρωπος, κοινωνία στο Μάξιμο Ομολογητή, εκδόσεις Γρηγόρη 1980, σελ. 189 – 190˙ Δογματική και Συμβολική θεολογία Α΄ τόμος, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 207˙ Δογματική και Συμβολική θεολογία Γ΄ τόμος, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 133˙  Χρήστου Γιανναρά, Σχεδίασμα στη φιλοσοφία, εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 1994 (Β΄ επανέκδοση), σελ. 70, 93.
[22]Βλ. Μαξίμου Ὀμολογητοῦ, Περί διαφόρων ἀποριῶν PG 91, 1129C˙ Πρὸς Θαλάσσιον περὶ διαφόρων ἀπόρων PG 90, 380 C˙ Διονυσίου Ἀρεοπαγίτου, Περί θείων ὀνομάτων PG 3, 872A˙ Περί μυστικῆς θεολογίας PG 3, 1000B.     
[23]  Βλ. Μ. Ἀθανασίου, Περὶ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου 17, PG 25, 125AB˙ Μ. Βασιλείου, Ἐπιστολή 234, 1 PG 32, 869 AB˙ Γρηγορίου Νύσσης, Πρὸς Εὐνόμιον 1 PG 45, 384D˙ Μαξίμου Ὁμολογητοῦ,  Κεφάλαια περὶ ἀγάπης PG 90, 981 C. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής PG 94, 836A.      
[24]    Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς, PG 94, 868A : «Ἀσώματος δε λέγεται καὶ ἄυλος, ὅσον πρὸς ἡμᾶς, πᾶν γὰρ συγκρινόμενον πρὸς Θεόν τὸν μόνον ἀσύγκριτον παχύ τε καὶ ὑλικόν εὐρίσκεται, μόνον γἀρ ὅντως ἄυλον τὸ θεῖον ἐστι καὶ ἀσώματον»˙ Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Πρὸς τοὺς διαβάλλοντας τὰς ἁγίας εἰκόνας λόγοι τρεῖς 3 PG 94, 1345 A : «Ὁ μὲν γὰρ Θεὸς καὶ φύσει καὶ παντελῶς ἀσώματος˙ ἄγγελος δὲ καὶ ψυχὴ καὶ δαίμων πρὸς μὲν Θεὸν συγκρινόμενοι τὸν μόνον ἀσύγκριτον σώματα εἰσι, πρὸς δὲ τὰ ὑλικὰ σώματα ἀσώματοι. Μὴ θέλων οὖν ὁ Θεὸς παντελῶς ἀγνοεῖν ἡμᾶς τὰ ἀσώματα περιέθηκεν αὐτοῖς τύπους καὶ σχήματα καὶ εἰκόνας κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς φύσεως ἡμῶν σχήματα σωματικά ἐν ἀύλῳ ὁράσει νοὸς ὁρώμενα, κατὰ ταῦτα σχηματίζομεν καὶ είκονίζομεν, ἐπεὶ πῶς ἐσχηματίσθη καὶ εἰκονίσθη τὰ χερουβίμ; Ἀλλὰ καὶ Θεοῦ σχήματα καὶ είκόνας ἡ γραφὴ ἔχει»˙ Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς,  94, 917D, 920A : « Οὕτω μὲν οὖν τὴν νοητὴν οὑσίαν ὑπεστήσατο ὁ Θεὸς, ἀγγέλους φημί καὶ πάντα τὰ κατ’ οὑρανόν τάγματα, - ταῦτα γὰρ ἀριδήλως νοερὰς ἐστι καὶ ὰσωμάτου φύσεως˙ «ἀσωμάτου» δε φημί συγκρινομένης πρὸς τὴν τῆς ὕλης παχύτητα. Μόνον γὰρ ὅντως τὸ θεῖον ἅυλον τε καὶ ἀσώματον». Την ίδια αλήθεια διατυπώνει και ο Μέγας Αθανάσιος περίπου 4 αιώνες πριν από τον Ιωάννη Δαμασκηνό, βλ. Μ. Ἀθανασίου, Κατὰ Ἐλλήνων 41 PG 25,81C : «Τῶν μὲν γὰρ γενητῶν ἡ φύσις, ἅτε δὴ ἐξ οὐκ ὄντων ὑποστᾶσα, ρευστὴ τις καὶ ἀσθενὴς καὶ θνητὴ καθ’ ἑαυτὴν συγκρινομένη τυγχάνει».                                   

Ανθολόγιον 84: Θ.Αγγελόπουλος

 
H Ελλάδα προχωρά με τις μειοψηφίες της.
***
Η βαρβαρότητα είναι κάτι που το βλέπει κανείς κάθε μέρα.
Θ. Αγγελόπουλος (1935-2012), συνέντευξη στον Γ.Σαχίνη (Κρήτη Tv, 2004)

Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 2012

ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ


Οι κοινωνικές θέσεις τους είναι τόσο σύγχρονες και ριζοσπαστικές που νομίζει κανείς πως έχουν γραφεί μόλις τον τελευταίο αιώνα και μάλιστα κατά τα διαστήματα των μεγάλων κοινωνικών επαναστάσεων και συγκρούσεων. Ο Νικόλας Μπερντιάεφ ο μεγαλύτερος ίσως Ρώσος διανοητής του 20ου αιώνα μεταξύ των άλλων αναφέρει «στον Μεγάλο Βασίλειο όπως και στον Ιωάννη τον Χρυσόστομο η κοινωνική αδικία, δημιούργημα της κακής διανομή του πλούτου κριτικάρεται με μια δριμύτητα που θα έκανε τον Προυντόν και τον Καρλ Μαρξ να χλωμιάσουν».
Ο γνωστός σε όλους ΄Εριχ Φρομ στο βιβλίο του «Να έχεις ή να είσαι» προβάλλει τις απόψεις των Πατέρων για την κοινοκτημοσύνη αξιολογώντας τες θετικά. Για τους Τρεις Ιεράρχες το πρόβλημα της ανισοκατανομής των αγαθών δεν αποδίδεται στο θέλημα του Θεού, ούτε σε φυσικές αιτίες και τυχαία γεγονότα αλλά σε συγκεκριμένες ενέργειες αυτών που κατέχουν την εξουσία και τον πλούτο. «Οι κοινωνικές ανισότητες δεν είναι θέλημα Θεού», λέει ο άγιος Γρηγόριος «ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο ελεύθερο… Με την πτώση θρυμματίστηκε η αρχική ενότητα και ισοτιμία μεταξύ των ανθρώπων, οι θρασύτεροι με τη βοήθεια του πολιτικού νόμου, τον οποίο κατέστησαν όργανο καταδυναστεύσεως, επιβλήθηκαν στους ασθενέστερους και έτσι οι άνθρωποι χωρίστηκαν σε πλούσιους και φτωχούς, ελεύθερους και δούλους και σε πολλές άλλες κατηγορίες. Εμείς όμως, σαν χριστιανοί οφείλουμε να αποβλέπουμε και να τείνουμε στην αρχική ενότητα και όχι στην κατοπινή διαίρεση, στο νόμο του Θεού και όχι στο νόμο του ισχυρού» (Περί φιλοπτωχίας PG 35, 892 Α-Β). Είναι πασιφανές ότι ο νόμος του Θεού, δηλαδή ο νόμος της αγάπης, της ισότητας, της ελευθερίας της ειρήνης, δεν έχει τίποτα κοινό με το νόμο των ισχυρών κάθε εποχής.
Ο Μέγας Βασίλειος γίνεται πολύ παραστατικός όταν θέλει να αναφερθεί στην αδικία και την αρπαγή του πλούτου από τους κοινωνικά δυνατούς, ανατρέποντας μάλιστα με τα λεγόμενά του τις κοινωνικά αποδεκτές αντιλήψεις περί κλοπής: «συνήθως» λέει «χαρακτηρίζονται κλέφτες αυτοί που κλέβουν πορτοφόλια από τα λουτρά. Δεν είναι όμως αυτοί οι πραγματικοί κλέφτες… αλλά κάποιοι…που αποτελούν τις πολιτικές αρχές πόλεων και εθνών, άλλα αφαιρούν κρυφά, άλλα παίρνουν φανερά με τη βία… Κοινωνοί της κλοπής όμως γίνονται κι αυτοί που θεωρούνται άρχοντες της Εκκλησίας, όταν παίρνουν απ’ αυτούς χρήματα…», για οποιουσδήποτε λόγους. «Αντί να τους ελέγχουν και να τους νουθετούν…εύκολα τους απλώνουν το χέρι και του μακαρίζουν…και τους αδύνατους τους μισούν για τις πράξεις αυτές ενώ τους άλλους που είναι μεγάλοι κλέφτες τους θαυμάζουν».
Ο Μέγας Βασίλειος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος θεωρούν ότι η κοινοκτημοσύνη είναι η λύση του κοινωνικού προβλήματος και προτείνουν την πρωτοχριστιανική κοινότητα των Ιεροσολύμων όπου όλα ήταν κοινά, σαν πρότυπο για μια δίκαιη κοινωνική οργάνωση των χριστιανικών κοινωνιών (PG 31, 325 Α-Β). (...)
(...)O Μακ. Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος αναφέρει για τους Τρεις Ιεράρχες: «η γλώσσα τους αποκτά μια μοναδική οξύτητα όταν κηρύσσουν την ισότητα και την αδελφοσύνη όλων των ανθρώπων. Αφύσικα βλέπει» φωνάζει ο Μέγας Βασίλειος όποιος κάνει διακρίσεις μεταξύ των ανθρώπων. Είναι «άθεοι» ή «παράλογοι» και οπωσδήποτε «λωποδύτες» αυτοί που θησαυρίζουν σε βάρος των άλλων και κρατούν τα πλούτη τους για αποκλειστική τους χρήση». Ο Χρυσόστομος ακολουθώντας τον Απόστολο Παύλο χαρακτηρίζει την πλεονεξία των πλουσίων ως ειδωλολατρία (PG 2,123).
Οι Τρείς Πατέρες πιστεύουν ξεκάθαρα πως η μανία του πλούτου και τα συμφέροντα των ισχυρών ευθύνονται για την κατάντια των κοινωνιών, για την πείνα, την εγκατάλειψη, τους πολέμους. «Οι πόλεμοι» γράφει ο Χρυσόστομος «γίνονται από τον έρωτα για τα χρήματα», ενώ ο Βασίλειος διερωτάται «έως πότε θα κυβερνά ο πλούτος που είναι η αιτία του πολέμου; Οι εξοπλισμοί» συμπληρώνει «γίνονται για την απόκτηση του πλούτου» (Ε.Π.Ε. 6,312). Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, συμπληρώνοντας τον προβληματισμό του Μ. Βασιλείου λέει: «Μητέρα των πολέμων είναι η πλεονεξία, οι πόλεμοι με τη σειρά τους γεννούν την υψηλή φορολογία, που είναι η αυστηρότητα καταδίκη των πολιτών» (ΒΕΠ 59, 141).
Λόγια ξεκάθαρα και αληθινά. Λόγια που η αιώνια αξία τους αποδεικνύεται διαρκώς μέσα στην ιστορία. Θα αναφέρω ενδεικτικά δύο παραδείγματα από την εποχή μας για του λόγου το αληθές. Το πρώτο: η περυσινή έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για το 2007 και την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο μας πληροφορεί ότι 22 δις δολάρια κατά μέσο όρο δαπανώνται κάθε χρόνο για όπλα από χώρες της Ασίας, της Μέσης Ανατολής, της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής. Με αυτά τα χρήματα οι συγκεκριμένες χώρες θα είχαν τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν σε κάθε παιδί μια θέση στο σχολείο και να μειώσουν την παιδική θνησιμότητα κατά δύο τρίτα μέχρι το 2015. Το δεύτερο: το κόστος 216 Τόμαχοκ που εξαπολύθηκαν στον πόλεμο κατά του Ιράκ σε μια μόνο ημέρα (19/1/1990) αρκούσαν να θρέψουν με τρόφιμα το λαό της Αιθιοπίας για έξι μήνες.
Σε μια εποχή που η γυναίκα βρισκόταν στο κοινωνικό περιθώριο οι Πατέρες αναλαμβάνουν την υπεράσπισή της και αγωνίζονται σθεναρά να της δώσουν τη θέση που της αρμόζει στην κοινωνία. Είναι γνωστή σε όλους μας η θέση του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου 17 αιώνες πριν την εποχή μας όταν στιγμάτιζε, τη μεροληπτική υπέρ των ανδρών νομοθεσία του κράτους.(...) Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ερχόμενος σε ρήξη με τις ανδροκρατικές αντιλήψεις της εποχής του, επιλέγει ως πρώτη μεταξύ των συνεργατών του μια γυναίκα, τη μετέπειτα Αγία Ολυμπιάδα η οποία αναδεικνύεται σε ηγέτιδα του χριστιανικού κοινωνικού έργου.
Ανδρέα Χ.Αργυρόπουλου, Το επαναστατικό μήνυμα των Τριών Ιεραρχών, Αθήνα 2009, αποσπάσματα από τις σελ. 27-36.

Παναγιώτης Ασημακόπουλος, Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια….




- Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια. Να ψάχνουν μαζί με τον άστεγο και το φτωχό κάτι να φάει και κάτι να βάλει από πάνω του για να ζεσταθεί. Σε μια κοινωνία της οποίας η παγωμάρα και η ατσάλινη κυνικότητα υπερβαίνει το χειμωνιάτικο κρύο. Κι αυτοί εκεί, αθεράπευτα ιδεολόγοι και ρομαντικοί εκφραστές του μηνύματος του Χριστού, ενός άλλου Χριστιανισμού με κοινωνικό πρόσωπο και κρυστάλλινη αγάπη. Να τα δίνουν όλα για τους ενδεείς (Μ. Βασίλειος). Να στηρίζουν σκανδαλιστικά τους λεπρούς (Μ. Βασίλειος, Ιω. Χρυσόστομος). Να τα βάζουν στα ίσια με την δυνατή και ανάλγητη κοσμική εξουσία για το φτωχικό μιας χήρας (Ιω. Χρυσόστομος).
- Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια. Εκεί πετάνε τα ύπατα εκκλησιαστικά αξιώματα για να μην δημιουργηθεί σκάνδαλο (Γρηγόριος ο Θεολόγος). Εκεί πετάνε τον ύπουλο συμβιβασμό σε θεολογικά ζητήματα. Δεν κάνουν τα στραβά μάτια σε θέματα πίστης και ζωής της Εκκλησίας. Στα παλαιότερα των υποδημάτων τους γράφουν τις αβροφροσύνες και τα δείπνα πολυτελείας με την εξουσία (Ιω. Χρυσόστομος) και τις γλυκανάλατες ισορροπίες με τους πλουσίους και τους ισχυρούς του κόσμου τούτου (και οι τρεις).
- Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια. Εκεί πετάμε τις αρχές και τις ιδέες τους για μια αληθινή παιδεία και έχουμε φτιάξει ένα εγκεφαλοκρατούμενο εκπαιδευτικό σύστημα που συνδέεται με την εξυπηρέτηση του τρίπτυχου «παράγω – καταναλώνω – υπάρχω». Ανθρωπιστικές ιδέες, ήθος, υπαρξιακό νόημα, ψυχικές αρετές, στην καλύτερη περίπτωση γίνονται κούφια λόγια σε μαθητικές εκθέσεις ή πυροτεχνήματα για μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Ακόμη και η γιορτή τους από αφιέρωμα στην παιδεία και από αφορμή για αναθεώρηση της στάσης μας γίνεται για ορισμένους ευκαιρία για δουλειές, ψώνια και βόλτες με την επίκληση του ασαφούς όρου «σχολική αργία».
- Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια. Κι εμείς απέναντι με τη λουστραρισμένη αποστείρωση μιας νοσηρής θρησκευτικότητας, με την εκνευριστική αφασία της κοινωνικής μας νωθρότητας, με την παράφωνη αντικατάσταση της παιδείας από την εκπαίδευση, πραγματικά σκουπίδια σε ένα κόσμο που φτιάχτηκε για να είναι «κόσμος».
Χρόνια πολλά σε όσους αποτελούν την εξαίρεση, καλή συναίσθηση σε όσους εξακολουθούν να υπηρετούν το σύστημα….


Χρήστος Γιανναράς, Τα χρόνια της ανιδιοτέλειας


Hταν ο καλύτερός μας. Eφηβος, κι έγραφε ποιήματα που κανένας μας δεν τα παράβγαινε. Iδια τάξη σε όλο το γυμνάσιο: ο Θόδωρος, ο Aλέκος Φασιανός, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Kαι ονόματα ακόμα πολλά, παδιών χαρισματικών που δεν γνώρισαν δημοσιότητα, αλλά δεν υστερούσαν σε ποιότητα.
O Θόδωρος ήταν αισθαντικός, βιβλιοφάγος και πεισματάρης. O «κολλητός» μου των γυμνασιακών χρόνων – το πρωί σχολείο, το απόγευμα παρέα. Στέκι μας το μαγικό «Iλιον Tρωάς», με τα γήπεδά του, βόλεϊ και μπάσκετ, τις αίθουσες του πινγκ-πονγκ, τη θεατρική του σκηνή, όπου ο Σαμαράκης μάς μυούσε στην υποκριτική και ο Nτίνος Ξυνόπουλος στις μπογιές, στις κόλλες, στα πινέλα. Aτέλειωτες βραδιές στο «ταρατσάκι», κουβέντα και πάθος για τις μεθυστικές ανακαλύψεις μας: βιβλία, μουσική, όνειρα – προπάντων όνειρα. Eφηβεία με όραμα, στρατευμένη στο όραμα, με θυσιαστική ετοιμότητα.
Πολλά χρόνια αργότερα, όταν έβγαλα το «Kαταφύγιο Iδεών» κριτικάροντας εκείνη τη στράτευση, ο Θόδωρος με επέπληξε: «Aδίκησες μιαν ονειρική εφηβεία».
O ίδιος δεν αναμετρήθηκε με το λάθος, πήρε απλώς άλλο δρόμο. Που ποτέ, νομίζω, δεν τον αφομοίωσε οργανικά, αλλά δεν χώρισαν οι καρδιές μας. Φιλία που χτίστηκε στα χρόνια της ανιδιοτέλειας, μένει πάντα ζεστή, ολοζώντανη. Πήρε το βραβείο στις Kάννες, έγινε διάσημος στον πλανήτη ολόκληρο, μένοντας το φιλαράκι της αφειδώλευτης εγγύτητας. Mε την εφηβική μας πάντοτε αχόρταγη πείνα και δίψα.
Παρηγοριέμαι που έφυγε όρθιος. Tον θέρισε ο θάνατος την ώρα που συνέχιζε να γράφει το όνειρο. Mε τεντωμένη την ευαισθησία. Mε αμείωτο τον πόθο και το πείσμα.
Θόδωρε, ξέρεις ότι σε αγαπώ.

Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2012

Φτωχολογίου συνέχεια. Νέες παραστάσεις από Φλεβάρη (αναδρομικές)-Πλήρης εξαθλίωση των Δ.Υ. και ο άλλος λέει "επιτέλους αξιολόγηση"

Εδώ ο κόσμος καίγεται κι ο άλλος λέει "επιτέλους αξιολόγηση". Οκ, ναι, να υπάρξει αξιολόγηση αλλά ολοκλήρου του συστήματος και όχι μόνο του Δημ. Υπαλλήλου. 

Και στην τελική: Ποιος με διαβεβαιώνει ότι δεν θα εξελιχθεί και αυτή η διαδικασία σε νέο άντρο φαυλοκρατίας; Είσαι "δικός μας" προάγεσαι, δεν είσαι "σε τρώει η μαρμάγκα".
Και όλα αυτά μέσα στο κλίμα της γενικής εξαθλίωσης με το "φτωχολόγιο" να μην αφήνει τίποτα όρθιο στο πέρασμα του... Αναδρομική παρακράτηση διαφορών Παλιού- Νέου Μισθολογίου από... Νοέμβριο και για...6 μήνες!!! Σε αυτά προστίθεται και η παρακράτηση της "εισφοράς αλληλεγγύης". Μετά βλέπουμε... Αδέλφια υπομονή!!! Τα χειρότερα έρχονται... Είναι φανερό ότι αποσκοπούν να απαξιώσουν πλήρως το Δημ. Υπάλληλο. Να του αφαιρέσουν κάθε αξιοπρέπεια. Σκοπός τους είναι η επαναφορά της γραφικής φιγούρας της δεκαετίας του ' 50, όπου ο Δημ. Υπάλληλος ήταν κοινωνικά απαξιωμένος και αντικείμενο γενικής χλεύης...Σ' αυτούς τους ζοφερούς καιρούς χρειαζόμαστε αλληλεγγύη, συνεργασία και πνεύμα ομόνοιας... 
Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας σε όλους τους συναδέλφους (δημοσίου και ιδιωτικού τομέα) που τόσο βάναυσα πλήττονται και ΕΜΠΡΑΚΤΑ στους ΑΝΕΡΓΟΥΣ συμπολίτες μας με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας...