Λάζαρος και Μεσολόγγι

Γράφει ο Θ. Ι. Ρηγινιώτης

Οι Έλληνες έχουμε μια παράξενη συνήθεια· γιορτάζουμε κάποιες ήττες μας περισσότερο από τις νίκες και πανηγυρίζουμε κάποιους θανάτους ως να πρόκειται για μεγάλες χαρές!

Αυτή η «ιερή τρέλα που μας δέρνει» οφείλεται στα ιδανικά που μας κληροδότησαν, όχι μόνο οι «πατεράδες» μας, μα και οι μανάδες μας, αφού οι γυναίκες του Γένους μας και του λαού μας κατά κανόνα κοπίασαν, αγίασαν και πολέμησαν το ίδιο άξια και, πολλές φορές, αξιότερα από τους άνδρες…

Το Σάββατο του Λαζάρου είναι μια τέτοια γιορτή – άλλη μια διπλή γιορτή, κατακαημένη Ρωμιοσύνη. Μην ξεχνάς! Αυτοί που θέλουν να ξεχάσεις, είναι οι ίδιοι που σου αρπάζουν, όχι μόνο το πορτοφόλι σου, μα και την ψυχή σου, και απλώνουν τα νύχια τους όχι μόνο στην περιουσία σου, μα και στα παιδιά σου. Και οι διπλές γιορτές στον λαό μας είναι πάντα εθνικές και εκκλησιαστικές: 26 Οκτωβρίου, του αγίου Δημητρίου και η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης· 28 Οκτωβρίου, το ΟΧΙ του ’40 και της Αγίας Σκέπης της Θεοτόκου· 25 Μαρτίου, ο Ευαγγελισμός και η αρχή της Επανάστασης του ’21· 8 Νοεμβρίου, η Σύναξη των αγίων Αγγέλων και το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου… Όχι τυχαία, μα επειδή η Εκκλησία του Δήμου και η Εκκλησία του Χριστού είναι οι δύο όψεις της Ιστορίας του λαού μας.

Σάββατο του Λαζάρου 1826, νύχτα 10ης προς 11η Απριλίου, ξημερώνοντας η Κυριακή των Βαΐων· αντί να προετοιμάζονται με γαλήνη για τη χαρμολύπη και την κατάνυξη της Μεγάλης Εβδομάδας, με το βλέμμα στον πανηγυρισμό της Ανάστασης, οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου προετοιμάζονται για μια διαφορετική χαρμολύπη: την ηρωική Έξοδο, μέσα από τα τουφέκια και τα γιαταγάνια των Τούρκων και των Αιγυπτίων, που έσερναν ένα συνονθύλευμα χιλιάδων πολεμιστών και είχαν πολιορκήσει επί ένα έτος την ηρωική πόλη – καταδικάζοντάς την σε θάνατο αργό και μαρτυρικό – από στεριά και θάλασσα.

Η Έξοδος πραγματοποιείται. Περίπου 2.000 ψυχές διαφεύγουν από τον κλοιό. 4.000 πεσόντες, 3.000 αιχμαλωτίστηκαν. Στη μεγάλη πυριτιδαποθήκη, μέσα στην πόλη, ο γηραιός μαχητής Χρήστος Καψάλης ανατινάσσεται με περίπου 400 αμάχους, εξαντλημένους από την πείνα και τις αρρώστιες, που αδυνατούσαν να συμμετάσχουν στην ηρωική απόπειρα. Όταν τελικά ερωτώνται οι διασωθέντες «πόσοι χάθηκαν», απαντούν απρόσμενα: «Κανείς δεν χάθηκε! Άλλοι περπατούν στη γη και άλλοι στον ουρανό!».

Η Ευρώπη, αλλά και οι νεαρές τότε Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, υποκλίνονται για μία ακόμη φορά. Η Ιερά Συμμαχία – ο εχθρός όλων των επαναστατικών κινημάτων – παγώνει. Η θυσία των Ελεύθερων Πολιορκημένων θα φέρει ένα βήμα πλησιέστερα την τελική πράξη της Ελληνικής Επανάστασης.

Έτσι θα τους χαρακτηρίσει, «Ελεύθερους Πολιορκημένους», ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός σε ένα από τα σημαντικότερα δημιουργήματα της ελληνικής ποίησης όλων των εποχών. Μια αριστουργηματική ποιητική σύνθεση, που παρέμεινε ημιτελής, επειδή δεν μπορεί να υπάρξει η τελειότητα στα ανθρώπινα δημιουργήματα – ποίημα ικανό να αλλάξει τη συνείδηση και, συνεπώς, και τη ζωή των ανθρώπων, που όμως πλέον έχει καταχωνιαστεί στα συρτάρια της ιστορικής άγνοιας, της αλυσίδας που έδεσε τον λαό μας και δεν τον αφήνει ν’ ανασάνει!

Σάββατο του Λαζάρου: ο Χριστός δακρύζει μπροστά στον πόνο των δύο γυναικών, των αδελφών του κεκοιμημένου φίλου Του. Τις διαβεβαιώνει: «Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, κἂν ἀποθάνῃ, ζήσεται· καὶ πᾶς ὁ ζῶν καὶ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ ἀποθάνῃ εἰς τὸν αἰῶνα» (κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, κεφ. 11, στίχ. 26). Στη συνέχεια ζητάει από τους ανθρώπους να μετακινήσουν τον ογκώδη λίθο και ν’ ανοίξουν τον τάφο, επειδή μπορούν να το κάνουν αυτό οι άνθρωποι. Και ο Ίδιος κάνει (όπως επισημαίνουν οι άγιοι διδάσκαλοι της Ορθοδοξίας) εκείνο που δεν μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι· προσκαλεί τον Λάζαρο και τον επιστρέφει από τους νεκρούς: «Λάζαρε, δεῦρο ἔξω» (Ιω. 11, 42).

Δύο Έξοδοι: μία από τον τάφο, προς τον Χριστό, προς τη Ζωή, και μία από τη σκλαβιά, προς την αυτοθυσία, προς την Ιστορία. Και οι δύο στέλνουν διαχρονικά μηνύματα σε ολόκληρη την ανθρωπότητα και ιδιαιτέρως επίκαιρα για την εποχή μας, τον εαυτό μας και τα παιδιά μας – αυτό δηλαδή που αποκαλούμε «πατρίδα». Έχουμε το σθένος να τις πραγματοποιήσουμε σήμερα; Μας καλεί και ο Χριστός, μας καλεί και η Ιστορία· μας καλύπτει ασφυκτικά η ταφόπλακα της αλλοτρίωσης και μας πολιορκούν οι ορδές κάποιων άλλων βαρβάρων, και δεν εννοούμε μόνο τους «εξ Ανατολών». Γιατί «όποιος πεθάνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει» (Σολωμός). Και η πρόσκληση ακούγεται: «Ψυχή μου, δεύρο έξω!». «Υπάρχει δρόμος», όπως βροντοφώναξε ο οπλαρχηγός Ραζή-Κότσικας όταν αποφασιζόταν η Έξοδος: «Ο δρόμος του Θεού!».

Καλή Μεγάλη Εβδομάδα, αδέλφια. Καλή Ανάσταση, και καλή Ανάσταση του Γένους και της ψυχής μας.