Το Πανηγύρι της Ασή-Γωνιάς είναι ένα συμφωνικό σκέρτσο βασισμένο πάνω σε λαϊκά Κρητικά μοτίβα. Μια μουσική πανδαισία που θυμίζει όλους τους μεγάλους κλασικούς συνθέτες των περασμένων αιώνων και κατατάσσει για μία ακόμα φορά τον Μίκη Θεοδωράκη στους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους συνθέτες του 20ου αιώνα, εν ζωή μάλιστα!
Συμφωνικό σκέρτσο (1946-1947)
Κρατική Ορχήστρα Αθηνών
Μουσική Διεύθυνση: Ηλίας Βουδούρης
Ηχογράφηση συναυλίας: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 11 Φεβρουάριου 2005
Το συμφωνικό σκέρτσο Το Πανηγύρι της Αση-γωνιάς, είναι το πρώτο σύνθεμα του Μίκη Θεοδωράκη το οποίο ερμηνεύτηκε δημόσια. Αυτό έγινε στις 7 Μαΐου του 1950, όταν ο αρχιμουσικός και δάσκαλος του νεαρού μουσουργού, Φιλοκτήτης Οικονομίδης, το συμπεριέλαβε σε πρόγραμμα συναυλίας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, την οποία διηύθυνε στο θέατρο Ορφέας. Ήταν όμως και το πρώτο έργο του στο οποίο δείχνει φανερά ότι η παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας, και ιδιαίτερα εκείνη της Κρήτης, θα αποτελούσε μια πολύτιμη πηγή έμπνευσης. Το έργο ολοκληρώθηκε σε πρώτη μορφή, για ορχήστρα εγχόρδων, στις 27 Δεκεμβρίου 1946, στην Αθήνα. Ο συνθέτης ταυτοχρόνως άρχισε να επεξεργάζεται και τη μορφή του για πιάνο τέσσερα χέρια, όμως η προσπάθειά του αυτή έμεινε ανολοκλήρωτη, προφανώς λόγω των τότε γεγονότων (εμφύλιος, παρανομία κλπ). Την επόμενη χρονιά πάντως, παρά τις αντίξοες συνθήκες, κατόρθωσε να το διασκευάσει-μεταγράψει για μεγάλη συμφωνική ορχήστρα, που ήταν και η αρχική του πρόθεση. Την οριστική, τέλος, μορφή της ενορχήστρωσής του επεξεργάστηκε την άνοιξη του 1950. Το έργο, μολονότι σύντομο και σε ένα μέρος, έχει τη φόρμα της σουίτας. Τα χορευτικά μέρη της ερμηνεύονται βεβαίως χωρίς διακοπή. Δυο είναι τα θέματα που κυριαρχούν. Το πρωτοεμφανιζόμενο βασίζεται στη μελωδία και στο ρυθμό (πεντοζάλη) του γνωστού παραδοσιακού κρητικού τραγουδιού Μες στου Μαγιού τις Μυρωδιές. Το δεύτερο είναι μεν πρωτότυπο, υφάνθηκε όμως και αυτό με κρητικά ρυθμικά μοτίβα. Στην ενορχήστρωσή του ο συνθέτης εστίασε στο χρώμα μάλλον παρά στη συμφωνική επεξεργασία και ανάπτυξη. Στη χειρόγραφη παρτιτούρα σημειώνει: "Το Πανηγύρι της Αση-γωνιάς γίνεται κάθε χρόνο στα Χανιά της Κρήτης. Στην ομώνυμη μουσική μου σύνθεση παίρνω αφορμή από αυτό το γεγονός, για να δώσω την ατμόσφαιρα της λαϊκής ζωντάνιας, χαράς και δύναμης. Είναι ακόμη η νοσταλγία και ο ρεμβασμός κάτω από το γαλάζιο φως του Αιγαίου, και διευκρινίζει: Η Αση-γωνιά είναι ένα μοναστήρι στην Κρήτη. Ο πατέρας μου αναφερόταν πολλές φορές στο πανηγύρι που γινόταν εκεί μια φορά το χρόνο". Είναι προφανές ότι το έργο έχει προγραμματικό χαρακτήρα, όχι όμως αυστηρό μα ελεύθερο, καθώς, όπως υπονοούν οι σημειώσεις του συνθέτη, ο ίδιος δεν είχε βρεθεί στο πανηγύρι, όταν έπλαθε το έργο του αυτό. Οι περιγραφές ωστόσο και η γνώση της κρητικής παραδοσιακής μουσικής αποτέλεσαν ένα δυναμικό εφαλτήριο για τη φαντασία και την έμπνευσή του. Το έργο έγινε δεκτό από την πρώτη ερμηνεία του με ιδιαίτερα εγκώμια. Ο Μανώλης Καλομοίρης, σε κριτική του που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Έθνος στις 12 Μαΐου 1950, αναφέρει: " ...Ο κ. Θεοδωράκης είναι ένας νέος με-πραγματικό συνθετικό ταλέντο. Έχει το αίσθημα του χρώματος και ξέρει να συνταιριάζει ζωηρούς ρυθμούς και νεωτεριστικές αρμονίες". Σε κείμενό του που δημοσιεύτηκε τρεις μέρες μετά στην «Ελληνική Δημιουργία», ο Γεώργιος Σκλάβος σημειώνει: "...Ο φετινός απόφοιτος της τάξεως των Ανωτέρων θεωρητικών του Ωδείου Αθηνών, κ. Μίκης Θεοδωράκης. παρουσίασε διά πρώτην φοράν δημοσίαν σύνθεσιν για ορχήστρα υπό την διεύθυνσιν του καθηγητού του. Το Πανηγύρι της Αση-γωνιάς, όπως ονομάζει το συμφωνικό του σκέρτσο, είναι μια σελίς με έντονο το εθνικό χρώμα της ιδιαιτέρας του πατρίδος Κρήτης. Πολλές φορές μου εδόθη η ευκαιρία να διακηρύξω την αγάπη μου προς το λαϊκό τραγούδι της Μεγαλονήσου αυτής. Το θεωρώ το πλουσιότερο σε ρυθμό και χρώμα. Τα προσόντα δε αυτά αποτελούν ακριβώς και τα κυριότερα χαρακτηριστικό της συνθέσεως του κ. Θεοδωράκη... "
Παρά ταύτα όμως το έργο παρέμεινε μέχρι σήμερα ανέκδοτο δισκογραφικό.
Γιώργος Β. Μονεμβασίτης
***
Δείτε και:
Δείτε και:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου