 |
| Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος, Φόδελε Κρήτης |
Τρίτη 31 Ιανουαρίου 2023
Παρασκευή 27 Ιανουαρίου 2023
Τετάρτη 25 Ιανουαρίου 2023
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και η συνταγματικότητα των νόμων
Γράφει ο Θ. Ι. Ρηγινιώτης
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, που γιορτάζει στις 25 Ιανουαρίου, είναι ένας από τους «Τρεις Ιεράρχες». Με το χαρακτηρισμό αυτόν έχει επικρατήσει να ονομάζονται τρεις σημαντικοί επίσκοποι του 4ου αιώνα μ.Χ., που έζησαν στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, μόλις που είχε αρχίσει να επικρατεί ο χριστιανισμός. Είναι ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος ήταν φίλοι μεταξύ τους και συμφοιτητές στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών. Ο Χρυσόστομος έζησε μια γενιά μετά από τους δύο προηγούμενους, ήταν δηλαδή ακόμη νέος όταν εκείνοι έφυγαν από τη ζωή και δεν φαίνεται να τους είχε γνωρίσει. Και οι τρεις αυτοί ιεράρχες ήταν πολύ μορφωμένοι και η προσφορά τους στα γράμματα και στην κοινωνία ήταν μεγάλη και πολύπλευρη, γι’ αυτό και θεωρήθηκαν ως τρεις από τους σημαντικότερους Πατέρες της Εκκλησίας (δηλαδή αγίους διδασκάλους του χριστιανισμού) όλων των εποχών. Επειδή μάλιστα έγραψαν πολλά σχετικά με την παιδεία, η ημέρα της κοινής γιορτής και των τριών (30 Ιανουαρίου) καθιερώθηκε στο νεότερο ελληνικό κράτος ως ημέρα εορτής των σχολείων.
***
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, φίλος και συμφοιτητής του Μ. Βασιλείου στο πανεπιστήμιο Αθηνών, ήταν ένας ευαίσθητος ποιητής, που αγαπούσε τη φύση, αλλά και τη ζωή του ερημίτη, και δεν είχε καθόλου την επιθυμία να γίνει επίσκοπος.
Όταν ο Βασίλειος έγινε επίσκοπος Καισαρείας, ο Γρηγόριος δέχτηκε να γίνει επίσκοπος στην κοντινή μικρή πόλη Σάσιμα, για να του συμπαρασταθεί, επειδή οι οπαδοί του Ευνόμιου είχαν μεγάλη δύναμη και στο κράτος και στην Εκκλησία. Όμως, επειδή απέκτησε μεγάλη φήμη λόγω της μόρφωσής του, αλλά και της καλοσύνης του, ο αυτοκράτορας Μέγας Θεοδόσιος τον κάλεσε στην Κωνσταντινούπολη, δήθεν για μια ομιλία, και εκεί τον έπεισε, ασκώντας του μεγάλη πίεση, να γίνει αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή αυτό που θα λέγαμε σήμερα «πατριάρχης».
Ως πατριάρχης, ο άγιος Γρηγόριος κέρδισε τον κόσμο με το ήθος του και με τις εκπληκτικές θεολογικές ομιλίες που έκανε, εξηγώντας τη διδασκαλία της Εκκλησίας για την Αγία Τριάδα και για τη θεότητα του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος, μέσα σε αντίξοες συνθήκες, επειδή δεχόταν πιέσεις από την αίρεση των Ευνομιανών, που είχαν ισχυρούς υποστηρικτές. Οι θεολογικές ομιλίες του είναι θεμελιώδεις για την ορθόδοξη θεολογία, ενώ είναι χαρακτηριστικές και οι ηθικές αρχές, αλλά και τα μηνύματα υπέρ της φιλοσοφίας και της παιδείας, που εκφράζονται σ’ αυτές.
Σημαντική είναι και η ποιητική αξία των ομιλιών του, κάποιες από τις οποίες θεωρούνται πιο ποιητικές ακόμη και από τα κανονικά ποιήματα που έγραψε, τα οποία είναι πάρα πολλά.
Όμως αυτό που επιθυμούμε να επισημάνουμε σήμερα, είναι η αντίδρασή του, όταν ο αυτοκράτορας θέσπισε νόμο, που έδινε την κηδεμονία των παιδιών μόνο στον πατέρα, αδικώντας τη μητέρα.
Ο άγιος εκφώνησε μια μνημειώδη ομιλία μπροστά στον αυτοκράτορα και σε ολόκληρη την αριστοκρατία της Κωνσταντινούπολης, όπου θεμελίωσε, με θεολογικά επιχειρήματα, την ισοτιμία των δύο φύλων και είπε, μεταξύ άλλων:
«Δε δέχομαι αυτή τη νομοθεσία, δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια. Οι νομοθέτες ήταν άνδρες, γι’ αυτό η νομοθεσία είναι κατά των γυναικών. Γι’ αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσία του πατέρα, αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο [σ.σ.: δηλ. τη μητέρα].
Ο Θεός όμως δε φέρθηκε έτσι, αλλά (είπε) “τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου, για να ζήσεις καλά”, που είναι η πρώτη εντολή στην παλαιά διαθήκη. […] Βλέπετε την ισότητα της νομοθεσίας. Ένας δημιουργός του άντρα και της γυναίκας, ένα χώμα και οι δυο, μία εικόνα (του Θεού), ένας νόμος, ένας θάνατος, μία ανάσταση. Ομοίως, γίναμε και από άντρα και από γυναίκα. Ένα χρέος οφείλεται από τα παιδιά στους γονείς. Πώς λοιπόν εσύ απαιτείς σωφροσύνη (συζυγική πίστη) από τη γυναίκα σου, ενώ ο ίδιος δεν την προσφέρεις; Πώς ζητάς χωρίς να δίνεις; Πώς νομοθετείς άνισα για σώμα ισότιμο με το δικό σου;
Αν εξετάζεις τα χειρότερα, δες: αμάρτησε η γυναίκα (Εύα), το ίδιο και ο Αδάμ. Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφης. Δε βρέθηκε ο ένας πιο αδύναμος και ο άλλος πιο δυνατός. Αλλά εξετάζεις τα καλύτερα; Και τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του. Έγινε άνθρωπος για τον άνδρα; Το ίδιο και για τη γυναίκα… Λέγεται ότι προέρχεται [ο Χριστός] από το σπέρμα Δαβίδ. Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται ο άντρας; Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικών» (Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος ΛΖ΄, 6-7).
Λέει λοιπόν ο άγιος: «Δε δέχομαι αυτή τη νομοθεσία, δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια. Οι νομοθέτες ήταν άνδρες, γι’ αυτό η νομοθεσία είναι κατά των γυναικών».
Η φράση αυτή, εκτός από το προφανές (την υπεράσπιση των γυναικών), έχει και τεράστια πολιτική και κοινωνική σημασία: δηλώνει ότι η νομοθεσία δεν είναι κάτι δοσμένο από το Θεό (όπως πίστευαν οι άνθρωποι στη δυτική Ευρώπη ακόμη και στο Μεσαίωνα, δηλαδή χίλια χρόνια μετά τον άγιο Γρηγόριο), αλλά είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα, εξαρτώμενο από τις απόψεις του νομοθέτη και από τις συνθήκες της εποχής.
Εκτός αυτού όμως, θέτει και θέμα εγκυρότητας του νόμου, ο οποίος θα πρέπει να θεωρείται άκυρος, αν δεν είναι σύμφωνος με κάποιες άλλες βασικές αρχές, ανώτερες από τους νόμους. Σήμερα θα λέγαμε ότι ο άγιος έθεσε θέμα συνταγματικότητας του νόμου. Ο άγιος Γρηγόριος δεν είχε υπόψιν αυτό που λέμε «Σύνταγμα», αλλά κάτι που, γι’ αυτόν, αποτελούσε την απαραίτητη βάση της αληθινής δικαιοσύνης: το Ευαγγέλιο.
Ας τολμήσω να πω ότι για έναν χριστιανό το Ευαγγέλιο είναι επαρκές νομοθετικό και πολιτικό θεμέλιο, αφού διδάσκει δικαιοσύνη, εντιμότητα, αγάπη και φιλανθρωπία. Αυτό ισχύει τόσο για έναν χριστιανό πολιτικό και νομοθέτη, όσο και για έναν χριστιανό πολίτη, καθώς και για έναν χριστιανό δικαστή. Μήπως αυτές οι ηθικές αρχές δεν είναι για όλους; Ίσως. Αλλά γι’ αυτό χρειάζονται οι νόμοι. Μακάρι να είχαμε φτάσει – ή να φτάσουμε κάποτε – στο σημείο που αναφέρει ένα σπουδαίο χριστιανικό κείμενο του 2ου αιώνα μ.Χ., η «Επιστολή προς Διόγνητον», όταν γράφει για τους χριστιανούς των πρώτων γενεών ότι «τηρούν τους νόμους, αλλά με τη ζωή τους ξεπερνούν τους νόμους», γιατί η συμπεριφορά τους είναι ακόμη πιο έντιμη και ηθική απ’ όσο ζητούν οι νόμοι.
Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2023
Επιστημονική Διημερίδα με θέμα: «Ταυτότητα και ετερότητα στο δημόσιο σχολείο. Το μάθημα των Θρησκευτικών σήμερα» (27-28 Ιανουαρίου 2023 στην Αθήνα)
Επιστημονική Διημερίδα
«Ταυτότητα και ετερότητα στο δημόσιο σχολείο. Το μάθημα των Θρησκευτικών σήμερα»
27-28 Ιανουαρίου 2023
Αμφιθέατρο «Α. Τρίτσης» (Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Ακαδημίας 50)
Διοργάνωση: Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος για την αναβάθμιση της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης «ΚΑΙΡΟΣ»
Συμμετέχουν: Ευάγγελος Βενιζέλος, Σταύρος Γιαγκάζογλου, Αγγελική Ζιάκα, Σπύρος Ζωνάκης, Παντελής Καλαϊτζίδης, Γεώργιος Καλαντζής, Χρήστος Καρακόλης, Χαρά Κεφαλίδου, Κωνσταντίνος Κορναράκης, Μάριος Κουκουνάρης-Λιάγκης, Κωνσταντίνος Λάβδας, Ζέττα Μακρή, Κωνσταντίνος Μενουδάκος, Δημήτρης Μόσχος, Φερενίκη Παναγοπούλου, Μιχάλης Πικραμένος, Έρη Φωκά, Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος (Σαββάτος), Αλέξανδρος Σακελλαρίου, Χρυσόστομος Σταμούλης, Γιώργος Στριλιγκάς, Νίκος Φίλης.
Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ» ανοίγει ξανά τη συζήτηση για το μάθημα των Θρησκευτικών σε Επιστημονική Διημερίδα, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 27 και 28 Ιανουαρίου 2023, στο Αμφιθέατρο «Αντώνης Τρίτσης» του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων, με θέμα «Ταυτότητα και ετερότητα στο δημόσιο σχολείο. Το μάθημα των Θρησκευτικών σήμερα».
Το ζήτημα του μαθήματος των Θρησκευτικών, μετά τις αντιπαραθέσεις των τελευταίων ετών, τις πρόσφατες Αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και εν όψει της εφαρμογής νέων Προγραμμάτων Σπουδών, βρίσκεται για μια ακόμη φορά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του θεολογικού και του κοινωνικού χώρου. Κεντρικός σκοπός της εκδήλωσης είναι να αναδειχθούν και να μελετηθούν οι σύνθετες νομικές, πολιτικές, εκπαιδευτικές, παιδαγωγικές και θεολογικές διαστάσεις του ακανθώδους και πολύπλοκου ζητήματος της συγκρότησης και της λειτουργίας της θρησκευτικής εκπαίδευσης στο δημόσιο σχολείο.
Για τη διερεύνηση του θέματος έχουν κληθεί να συμβάλουν διακεκριμένοι εισηγητές από την Εκκλησία της Ελλάδος, την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, τα πολιτικά κόμματα, το Συμβούλιο της Επικρατείας, την Ανεξάρτητη Αρχή Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, τις Θεολογικές Σχολές Ε.Κ.Π.Α. και Α.Π.Θ., το Πάντειο Πανεπιστήμιο, στελέχη της εκπαίδευσης, επιστήμονες και διανοητές από τον δημόσιο χώρο, εκπρόσωποι τάσεων κ.ά.
Η εκδήλωση περιλαμβάνει εισαγωγική διάλεξη με θέμα «Η Ορθοδοξία στον σύγχρονο κόσμο» και τρεις θεματικές τράπεζες λόγου, οι οποίες θα επικεντρωθούν στα θέματα:
1. Το μάθημα των Θρησκευτικών μετά τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και η ελληνική κοινωνία.
2. Νομικές, μορφωτικές και πολιτικές διαστάσεις στο μάθημα των Θρησκευτικών.
3. Προοπτικές για ένα σύγχρονο μάθημα των Θρησκευτικών.
Μπορείτε να δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα εδώ.
Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2023
Ανθολόγιον 284: Ζακ Ελλύλ
(...) Αν ο βιβλικός Θεός είναι ο Παντοδύναμος, είναι συγχρόνως Αυτός που πρακτικά δεν χρησιμοποιεί ποτέ την Παντοδυναμία Του στη σχέση Του με τον άνθρωπο. (...) Είναι μια ισχύς που αυτοπεριορίζεται, όχι από αυθαιρεσία και φαντασιοσκοπία, αλλά επειδή κάθε αντίθετη δράση θα αντέφασκε προς το Είναι του Θεού που είναι Αγάπη. (...)
Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2023
Ανθολόγιον 283: Ζακ Ελλύλ
(...) το πιο εκπληκτικό είναι ότι ακριβώς δεν μπορεί να υπάρξει χριστιανική "ηθική", αν θέλουμε να τηρούμε αληθινά την ευαγγελική σκέψη. (...)
Ζακ Ελλύλ, Αναρχία και χριστιανισμός, εκδόσεις Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2009, σελ. 13.
Σάββατο 14 Ιανουαρίου 2023
«Να κάνουμε τα ζώπυρα φωτιά»
πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 8/1/2023
Του Χρήστου Γιανναρά
Αντιγράφω από αδημοσίευτο κείμενο του Θεόδωρου Παντούλα: «Στη φετεινή επέτειο του Πολυτεχνείου (17 του Νοέμβρη) κανόνιζαν φίλοι μου προσυγκέντρωση, για την καθιερωμένη πορεία. Ζήτησα από τους νεώτερους να έχουν μαζί τους σημαίες – made in China, βεβαίως, αλλά ελληνικές σημαίες. Αντέδρασαν ομοθύμως: “Οχι σημαίες, θα μας την πέσουν” – ήσαν κατηγορηματικοί στην άρνησή τους.
Τις μέρες που προηγήθηκαν της επετείου, σε ένα ατελιέ γραφικών τεχνών, παρακολούθησα μιαν ακόμη λαλέουσα απρέπεια. Ενας εκπαιδευτικός ετοίμαζε την αφίσα για τον σχολικό εορτασμό του Πολυτεχνείου, ζητώντας από την γραφίστρια να μεγαλώσει την ιστορική εικόνα της πύλης του Πολυτεχνείου, τόσο όσο να μην φαίνονται οι σημαίες που βρίσκονταν αμφιπλεύρως της πύλης – “να μην μας πούνε και εθνίκια”, όπως δικαιολογήθηκε. Εμεινα ενεός και μετανιώνω για την αμηχανία μου. Εξομολογήθηκα το περιστατικό σε φίλη, που ήταν επίσης υπεύθυνη για τον εορτασμό στο σχολείο της. Κι αυτή με τη σειρά της μου επιβεβαίωσε τον σκανδαλισμό των συναδέλφων της, όταν τους ανακοίνωσε ότι η γιορτή θα έκλεινε με τον εθνικό ύμνο: “Ε, όχι και τον εθνικό ύμνο στην επέτειο του Πολυτεχνείου”! αντέδρασαν ομοφώνως.
Ολα αυτά τα αναφέρω για να σας θυμίσω ότι την ώρα που το τανκ έριχνε την πόρτα του Πολυτεχνείου, ο νεαρός εκφωνητής του παράνομου ραδιοσταθμού του απήγγειλε τον εθνικό ύμνο –λυπάμαι που σας κακοκαρδίζω, αλλά δεν απήγγειλε ούτε τα “Στρουμφάκια” ούτε τη “Διεθνή”. Διονύσιο Σολωμό απήγγειλε ο άνθρωπος.
Αυτά το ’73. Σήμερα σκιαζόμαστε μην “μας την πέσουν”. Ποιοι θα μας την πέσουν, ποιοι είναι αυτοί που μας την πέφτουν; Ποιοι είναι οι πορτιέρηδες, οι νταβατζήδες του Πολυτεχνείου; Τους μνημόνευσα πριν από λίγο. Οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας είναι. Και κάποιοι νέοι, που είναι λιγότερο κομψοπρεπείς και πολύ πιο ειλικρινείς στην αρνησιπατρία τους: “στο Διάολο η οικογένεια, στο Διάολο η πατρίς, η Ελλάδα να πεθάνει, να ζήσουμε εμείς”.
Αν πίστευα ότι όλα αυτά είναι υπερβολές μιας βολεμένης νεότητας, δεν θα τα ανέφερα. Αν πίστευα ότι ανήκουν σε ένα περιθώριο, δεν θα τα κουβέντιαζα. Δεν ανήκουν όμως. Ενα “παλιόπανο” είναι η σημαία μας, που όταν δεν το παίρνει ο άνεμος, το κάνουμε προσάναμμα μόνοι μας! Ξέρετε γιατί σας μιλώ. Οι μαρτυρίες δεν λείπουν. Οι διαψεύσεις, ναι, λείπουν. Οπως λείπει και η ντομπροσύνη να παραδεχτούμε πως η πατρίδα κι ο πατριωτισμός μπορεί να μην είναι ακριβώς στον Διάολο, που τη στέλνουν τα καλόπαιδα, αλλά είναι, μετά βεβαιότητας, καθ’ οδόν. Αμφότερα βρίσκονται σε αποδρομή…
…Επί των ημερών μας, απλώς ολοκληρώνεται η τυμβωρυχία. Λογαριάστε πόση Ελλάδα μας απέμεινε και, κυρίως, ποια –αναφέρομαι στη μεταβίβαση της δημόσιας και της ιδιωτικής περιουσίας σε ξένα χέρια… στη διακομματική, αριστεροδεξιά φιλοδοξία να γίνει το Ελληνικό, το εκθαμβωτικό διαμάντι της Αττικής, ναός του τζόγου, να γίνει μπαρμπουτιέρα. Και τι μένει των Ελλήνων; Τους μέλλει να γίνουν γκρουπιέρηδες, παρκαδόροι και δανειολήπτες… Λοιπόν, σε ποια ακριβώς πατρίδα να ακουμπήσει ο πατριωτισμός; Κατάπιαμε πολύ ευρωπαϊσμό και δυσκολευόμαστε στη χώνεψή του. Κάθε τρεις και λίγο ρευόμαστε την αποστροφή μας για τον εαυτό μας και όχι για την έκπτωσή μας. Θέλουμε να ανήκουμε στη Δύση, όχι στη Γεωγραφία και στην Ιστορία μας. Αλλά, όποιος δεν ανήκει στην Ιστορία και στη Γεωγραφία, είναι φτερό στον άνεμο, άθυρμα, έρμαιο στον μεταμοντέρνο χυλό, που κατά τα λοιπά αυτορυθμίζεται μια χαρά, πουλώντας κι αγοράζοντας τα πάντα.
Τι μας μένει να υπερασπίσουμε; Την εθνική μας μοναξιά ή τον ΑΦΜ μας; Ποιων βωμών και ποιων εστιών να υπεραμυνθούμε; Θυμάστε τα λεβεντόπαιδα της ΕΟΚΑ, που πήραν τις ανηφοριές και η αποικιοκρατία τούς πήρε τα κεφάλια; Λοιπόν, αυτή η λεβεντιά τους, σήμερα μένει ακατάληπτη. Ενα όραμα κονόμας και ευζωίας και ανόδου έγινε το μέτρο ολονών μας.
…Ο πατριωτισμός δεν είναι ανιστόρητος κομπασμός, είναι ιστορημένη περηφάνια. Δεν είναι χουλιγκανισμός, είναι η από τα κόκαλα βγαλμένη ελευθερία, που δεν την έκανε ζάφτι καμιά αγχόνη… Είναι μια πέριξ του ιερού συγκρότηση, ένα πρόσφορο, μια προσφορά. Δεν είναι μια “απρόσωπη αγάπη” η πατρίδα. Είναι μια αγάπη που, για να το πω με λόγια του πάλαι ποτέ Σαββόπουλου, “έχει σώμα και θρησκεία”. Η θρησκεία έχει ακόμη θέση στις παράτες, αλλά έχει ξεθωριάσει. Τι υπολείπεται από το “σώμα”; Οι “σπασμένες σκέψεις από ξένες γλώσσες”;
Το κακό μάς βρήκε αδελφοί μου, και δεν μνημονεύουμε ούτε Διονύσιο Σολωμό ούτε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη… Το πανελλήνιο ξεβλάχεψε κάνοντας τους Ελληνες από ακέραιους ανθρώπους, ανάπηρους μικροεπενδυτές. Κι οι μικροεπενδυτές, όπως θα ξέρετε, κάνουν μίτιγκ, δεν κάνουν συνάξεις γιορτινές. Εδώ είναι ο καθείς και η οθόνη του, τηλεκρατία, επικουρούμενη επ’ εσχάτοις από την τηλεργασία. Μένουμε ασφαλείς και αποστειρωμένοι. Τι μένει να κάνουμε; Να σηκώσουμε ψηλά τα χέρια και να παραδωθούμε αμαχητί. Ή να σηκώσουμε τα μανίκια και να κάνουμε τα ζώπυρα φωτιά».
Κυκλοφόρησε το τεύχος 164 της "Σύναξης" με αφιέρωμα στον Τάσο Λειβαδίτη
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ...3
Διαβάστε το προλογικό εδώ
ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ
Ἡ ἐρώτηση ...6
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΓΕΛΗΣ
«Ἔνοχος μιᾶς μεγάλης ἀθωότητας» ...7
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Α. ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ὁ ἐρειπιώνας ποὺ χτίζει ...12
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡ. ΥΦΑΝΤΗΣ
Γιὰ τὴν πολιτικὴ θεολογία τοῦ Τάσου Λειβαδίτη ...17
ΠΕΤΡΟΣ Ι. ΜΑΪΝΑΣ
Ὁ κῆπος μου (ποίημα) ...22
ΕΛΕΝΗ ΛΙΝΤΖΑΡΟΠΟΥΛΟΥ
Μιὰ προσωπικὴ θεολογικὴ ἀνάγνωση σὲ δημόσια θέα ...23
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Α. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ
«Πῶς νὰ σὲ σώσω;» ...28
ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ
«Ἕνας ἔρωτας φτηνός… κι ἕνας γκρεμός» ...33
ΦΑΝΗ ΚΟΥΤΣΟΒΙΤΗ
Ἀπὸ τὴ Γένεση στὰ ἰκριώματα ...38
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Δ. ΖΗΣΗΣ
Μιὰ πιὸ ζωντανὴ σχέση μὲ τὴν ὕπαρξή τους… ...43
ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΟΥΝΕΛΑΣ
Ζωὴ καὶ θάνατος στὴν ποίηση τοῦ Λειβαδίτη ...45
ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
Ἄτιτλο (ποίημα) ...50
π. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΟΛΥΖΟΣ
Μὲ ἀφορμὴ τὴ συνομιλία δύο ἀρρώστων γιὰ Θεό: Ρίλκε - Λειβαδίτης ...51
ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΝΕΛΑΣ
Σὰν ἕνας ἄγγελος ποὺ ἔχασε τὸν δρόμο του ...56
π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Ἅδης ἀνεστραμμένος ὁ Οὐρανός ...61
ΑΝΤΩΝΗΣ Ν. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Μιὰ ἄλλη ἡλικία ...67
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΚΙΤΣΗ
άσος Λειβαδίτης. Πῶς φέρνουμε ἕναν ποιητὴ στὴ σχολικὴ τάξη ...70
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΘΗΣ
Διεθνὲς Συνέδριο Ὀρθόδοξης Πνευματικότητα ...75
ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΔΡΑΧΤΑΣ
Ἡ εἰκόνα ὅπου θέλει πνεῖ! ...77
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΖΕΡΝΩΦ
Ἕνα χρυσαφένιο φθινόπωρο στὰ ὕστερα χρόνια ...81
ΜΑΡΤΙΝ ΛΟΥΘΕΡ ΚΙΝΓΚ
«Νὰ εἴμαστε δυσπροσάρμοστοι» ...86
ΕΥΗ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ-ΠΙΣΙΝΑ
Λόγος καὶ διάλογος σὲ μιὰ μιντιακὴ ἐποχή ...92
Τὸ Βιβλίο ...97
Οἱ συνεργάτες τοῦ 164ου τεύχους ...108
Mια 20ετία «Νομοκανονικά»
Επετειακό τεύχος της Επιθεώρησης Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου
Toυ Χάρη Ανδρεόπουλου*
Με μελέτες και άρθρα επί ζητημάτων τα οποία αφορούν στις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας στην Ελλάδα, αλλά και με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως επί σειράς θρησκευτικών ζητημάτων ευρύτερου κοινωνικού και πολιτικού ενδιαφέροντος, κυκλοφορήθηκε προσφάτως το νέο τεύχος (2/2022) της εξαμηνιαίας Επιθεώρησης Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου (τα) «Νομοκανονικά».
Πρόκειται για ένα τεύχος επετειακό - και εν ταυτώ πανηγυρικό - καθώς με αυτό συμπληρώνεται εικοσαετία από την έκδοση του εν λόγω επιστημονικού περιοδικού, του οποίου την πλούσια επιστημονική συγκομιδή αποτελούν τα σαράντα πυκνογραφημένα τεύχη με πάνω από 9.000 σελίδες, περισσότερες από εκατόν ογδόντα μελέτες από εκατό συγγραφείς, περισσότερες από τέσσερις εκατοντάδες αποφάσεις δικαστηρίων της Ελλάδος και της αλλοδαπής, από τις οποίες η πλειονότητα είναι υπομνηματισμένες.
Το τεύχος προλογίζει ο ιδρυτής και διευθυντής του περιοδικού, ομ. καθηγητής της Νομικής Σχολής Αθηνών κ. Ιωάννης Κονιδάρης έμπλεος συναισθημάτων δίκαιης εγκαυχήσεως και ευγνωμοσύνης καθώς, όπως σημειώνει, ο σπόρος που φύτεψε πριν από είκοσι έτη βλάστησε και αναπτύχθηκε δικαιώνοντας την προσδοκία του ν΄ αποτελέσουν τα «Νομοκανονικά» το βήμα εκείνο που θα επιτρέψει στις νέες δυνάμεις του κλάδου να εμφανισθούν στο προσκήνιο. Ευγνωμοσύνης δε, για όλους όσους πίστεψαν στο εγχείρημα και συνέδραμαν με κάθε τρόπο για την επιτυχία του.
Τη συμπλήρωση της εικοσαετίας από της εκδόσεως των «Νομοκανονικών» χαιρετίζει «μετ΄ ιδιαζούσης χαράς και πολλής συγκινήσεως» ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ο οποίος, με σεπτό Πατριαρχικό Γράμμα του, το οποίο δημοσιεύεται στο περιοδικό, συγχαίρει και εύχεται «κατά πάντα καλλίκαρπον και ανοδικήν την συνέχισιν του εκδοτικού βίου του περιοδικού», επισημαίνοντας ότι τα «“Νομοκανονικά” κοσμούν την εν Φαναρίω Πατριαρχικήν Βιβλιοθήκην». Επίσης, με Επιστολή του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος Β΄ εύχεται τα «“Νομοκανονικά” να εξακολουθήσουν να αποτελούν κατά τα επόμενα έτη λίκνον επιστημονικής πρωτοπορίας», επισημαίνοντας εμφαντικώς ότι η παρουσία τους «συνιστά ανεξίτηλον βιβλιοθήκην επιστημονικής αναφοράς εις πείσμα του αϋλου, ασταθούς και χαώδους όγκου πληροφοριών της εποχής του διαδικτύου».
Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου (http://www.etekkad.gr), διευθύνονται υπό του ομ. καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών και Προέδρου της Εταιρείας κ. Ιωαν. Μ. Κονιδάρη, εκδίδονται από τις ευφήμως γνωστές εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε. (https://www.sakkoulas.gr) και κυκλοφορούν Νοέμβριο/Δεκέμβριο και Μάϊο/Ιούνιο κάθε έτους. Απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης. Εκδίδονται ανελλιπώς από τον Μάιο του 2002 και ήλθαν, σύμφωνα με την πρόθεση του ιδρυτού και Διευθυντού τους, ομ. καθηγητού κ. Κονιδάρη, να καλύψουν την απουσία, που είχε από ικανού χρόνου καταστεί ευκρινώς ορατή, μιας περιοδικής εκδόσεως, η οποία να προάγει την επιστήμη στα ζητήματα του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου και ευρύτερα τον δημόσιο διάλογο στα ζητήματα των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας.
Στην ύλη του περιοδικού περιλαμβάνονται τρεις ενότητες, που περιέχουν άρθρα, μελέτες ή/και γνωμοδοτήσεις, αποφάσεις ελληνικών και διεθνών δικαστηρίων, ιδίως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, κατά το δυνατόν με σχόλια και παρατηρήσεις, καθώς και βιβλιοκρισίες και βιβλιοπαρουσιάσεις. Καινοτομία της νέας περιόδου συνιστά η σχεδιαζόμενη νέα, τέταρτη ενότητα, η οποία θα περιέχεται στην Επιθεώρηση εφόσον συντρέχει λόγος και θα περιλαμβάνει βιβλιογραφική αποδελτίωση ή ενημέρωση επί της νεότερης εκκλησιαστικής νομοθεσίας, υπό την ευρύτατη έννοια του όρου, ή επιστημονικό διάλογο ή συνδυασμό τους. Με τον τρόπο αυτόν τα «Νομοκανονικά» ανταποκρίνονται πλήρως και σε βάθος σε κάθε ανάγκη ενημέρωσης σχετική με το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό δίκαιο και συνεχίζουν να αποτελούν το εγκυρότερο βοήθημα του νομικού της πράξης, αλλά και ερευνητών από το χώρο των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών (θεολόγων, ιστορικών, κοινωνιολόγων, κ.α.).
Στο παρόν τεύχος δημοσιεύονται: Αρθρο – αφιέρωμα του καθηγητού κ. Κονιδάρη για τον αείμνηστο καθηγητή και ακαδημαϊκό Αμίλκα Αλιβιζάτο υπό τον τίτλο «Ενας ρηξικέλευθος Νομοκανονολόγος» και οι ακόλουθες τέσσερις μελέτες:
α) «Οργανικές θέσεις και μισθοδοσία του Κλήρου», μια ερμηνευτική προσέγγιση των μισθολογικών διατάξεων του Ν. 4957/2022, του κ. Θεοδ. Παπαγεωργίου, δικηγόρου LL.M., Ειδικού Νομικού Συμβούλου της Ι. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος,
β) «Ο “Καταστατικός Χάρτης” των εκκλησιαστικών επαρχιών Δωδεκανήσου», υπό το πρίσμα των άρθρων 317-352 του Ν. 4957/2022, των κ.κ. Γεωργίου Ανδρουτσοπούλου Επικ. Καθηγητή Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών και Αθαν. Κόντη, δικηγόρου, Δρ. Νομικής, και,
γ) «Η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως επί θρησκευτικών ζητημάτων», με παρουσίαση αποφάσεων επί θρησκευτικών υποθέσεων βαρύνουσας σημασίας με έμφαση στην νομολογιακή πυκνότητα της τελευταίας πενταετίας (π.χ. υποθέσεις ίσης θρησκευτικής μεταχειρίσεως στον εργασιακό χώρο, διδασκαλίας των Θρησκευτικών, κ.α.), του κ. Θεοδ. Τσιβόλα, δικηγόρου, Δρ. Νομικής, και
δ) «Η συμμετοχή των λαϊκών στην διοίκηση των Ορθοδόξων Εκκλησιών», μια καταγραφή πορισμάτων ερεύνης διεξαχθείσης στο πλαίσιο εκπονηθείσης - και ήδη περατωθείσης - διδακτορικής διατριβής, του κ. Νικολάου Χαμάκου, Πρωτοδίκη Διοικητικών Δικαστηρίων, Δρ. Νομικής.
Στο τέλος του παρόντος τεύχους δημοσιεύονται, με ιδιαίτερη σελιδαρίθμηση, τα συγκεντρωτικά ευρετήρια συγγραφέων, δικαστικών αποφάσεων και πράξεων ανεξαρτήτων αρχών και όρων και ονομάτων, ευρετήρια για ολόκληρη τη εικοσαετία τα οποία επιμελήθηκε ο εκ των μελών της Συντακτικής Επιτροπής κ. Θεοδ. Τσιβόλας.
__________________________________________
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr ), μέλος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου. Υπηρετεί στη Β/θμια Εκπ/ση ως Σχολικός Σύμβουλος κλ. ΠΕ01 – Θεολόγων Στερεάς Ελλάδος.
Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2023
Ανθολόγιον 282: J. Roth
(...) Ο κόσμος ουδέποτε είχε συνείδηση. Ο κόσμος είχε περιόδους ευλογημένες με τη χάρη του Θεού -και άλλες χωρίς αυτήν. (...)
J. Roth, επιστολή στον S. Zweig, 14 Αυγούστου 1935
J. Roth / S. Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2021, σελ. 252.
Ανθολόγιον 281: J. Roth
(...) Δεν πιστεύετε, ωστόσο, ψυχή τε και σώματι στον Θεό. Γι' αυτό και είστε απελπισμένος. Ο Θεός μόνο μπορεί να σας βοηθήσει. Και να σας λυτρώσει από τις πλάνες σας, από τα λάθη που κάνετε σε κάθε σας βήμα και τα οποία πολύ καλά αντιλαμβάνεστε. (...)
J. Roth, επιστολή στον S. Zweig, 24 Ιουλίου 1935
J. Roth / S. Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2021, σελ. 250.
Χρόνου φείδου
Ο χρόνος δεν δαμάζεται. Ως θείο δημιούργημα είναι μέγεθος πολύτιμο. Στην κοσμική αντίληψη παραμένει ρευστός και νεφελώδης. Ένα άτυπο consensus έχει διαμορφωθεί σε σχέση με την κίνησή του: είναι αενάως ευθύγραμμη και πεπερασμένη ταυτόχρονα.
Ηράκλειο, 7/1/2023
Γ. Μ. Βαρδαβάς
[πηγή]
Τετάρτη 4 Ιανουαρίου 2023
Θεοφάνεια: θεολογία και πολιτισμός
Γράφει ο Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
Η εορτή της Βάπτισης του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δηλαδή τα Θεοφάνεια (6 Ιανουαρίου), συγκαταλέγεται στις κορυφαίες εορτές της χριστιανοσύνης και κλείνει το λεγόμενο «Άγιο Δωδεκαήμερο», που περιλαμβάνει τα Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου), την εορτή της Περιτομής του Χριστού (1 Ιανουαρίου – συμπίπτει με την εορτή του αγίου Βασιλείου του Μεγάλου και συμπτωματικά με την πολιτική πρωτοχρονιά, ενώ η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά παραμένει την 1η Σεπτεμβρίου) και όσες άλλες εορτές περικλείονται σε αυτό.
Όπως όλες οι μεγάλες εκκλησιαστικές εορτές, που ο λαός μας τις υπεραγαπούσε και τις γιόρταζε με ενθουσιασμό, όσο ανέπνεε την ατμόσφαιρα του πολιτισμού του, έτσι και εκείνη των Θεοφανείων έχει δύο πτυχές: την καθαρά πνευματική (θεολογική) και την πολιτισμική.
Η θεολογική σημασία των Θεοφανείων είναι τεράστια. Περιλαμβάνουν την πρώτη ξεκάθαρη αποκάλυψη της τριαδικότητας του Θεού εντός της Καινής Διαθήκης και ίσως την πλέον ξεκάθαρη ολόκληρης της Αγίας Γραφής: ενώ ο Υιός του Θεού, «γενόμενος άνθρωπος», βαπτίζεται από τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο στον Ιορδάνη ποταμό, ο ίδιος ο άγιος Ιωάννης, ως μέγιστος προφήτης, ακούει τη φωνή του Θεού Πατρός, «οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα», ενώ το Πανάγιο Πνεύμα, «ἐν εἴδει περιστερᾶς» (με μορφή περιστεριού), κάθεται στην κεφαλή του Ιησού (Ματθ. 3, 16-17, Μάρκ. 1, 9-11, Λουκ. 3, 21-22, Ιω. 1, 32-34). Αυτός είναι και ο λόγος που η εορτή ονομάζεται «Θεοφάνεια», δηλ. φανέρωση του Θεού.
Δευτέρα 2 Ιανουαρίου 2023
Κυριακή 1 Ιανουαρίου 2023
Ο ΣΩΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Του π. Δ. Μπόκου
Ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι μας πρόγονοι: «Τὸ ρόδον ἀκμάζει βαιὸν χρόνον» (ἀνθίζει γιὰ πολὺ λίγο χρόνο). Ἂν ὅμως τὸ ψάχνεις μετὰ τὴν περίοδο τῆς ἀνθοφορίας του, «εὑρήσεις οὐ ρόδον, ἀλλὰ βάτον». Θὰ βρεῖς μόνο τὰ ἀγκάθια τῆς τριανταφυλλιᾶς.
Τί μᾶς λέει τὸ σοφὸ γνωμικό; Ὅτι ὁ χρόνος δὲν μᾶς περιμένει. Γιὰ νὰ κάνουμε κάτι, πρέπει νὰ τὸ κάνουμε στὸν καιρό του. «Καιρὸς παντὶ πράγματι ὑπὸ τὸν οὐρανόν». Γιὰ κάθε πράγμα ὑπάρχει ὁ σωστὸς χρόνος. «Τοῖς πᾶσι χρόνος». Ὑπάρχει καιρὸς τῆς σπορᾶς καὶ καιρὸς τοῦ θερισμοῦ. Δὲν μποροῦμε νὰ τοὺς ἀντιστρέψουμε. Δὲν γίνεται στὸν καιρὸ τῆς σπορᾶς νὰ πᾶμε γιὰ θερισμὸ καὶ στὸν καιρὸ τοῦ θερισμοῦ νὰ σπέρνουμε. Ἂν περάσει ὁ καιρὸς τῆς σπορᾶς καὶ ὁ γεωργὸς ἀμελήσει καὶ βαρεθεῖ νὰ σπείρει, δὲν θὰ ἔχει σοδειά. «Ὀχτώβρης καὶ δὲν ἔσπειρες, σιτάρι λίγο θά ’χεις».
Ὥστε λοιπὸν χρειάζεται σωστὴ ἀξιοποίηση τοῦ χρόνου. Ὅταν τὸν ἀφήνουμε καὶ φεύγει ἄσκοπα, ὅταν σκοτώνουμε τὸν χρόνο μας καὶ τρέχουμε στὸ τέλος νὰ τὰ προλάβουμε ὅλα, δὲν θὰ πηγαίνει τίποτε καλά. Ὅλα θὰ πηγαίνουν ἀνάποδα. Ἐπειδὴ θὰ γίνονται παράκαιρα. Ἔξω ἀπ’ τὴν κανονική τους στιγμή. Καὶ μερικὰ δὲν θὰ μποροῦν νὰ πραγματοποιηθοῦν καθόλου. Ὁ χρόνος τρέχει ἀμείλικτος. Λέει ὅμως κάποιος: «Τὰ ἄσχημα νέα εἶναι ὅτι ὁ χρόνος πετάει. Τὰ καλὰ νέα εἶναι ὅτι ἐσὺ εἶσαι ὁ πιλότος».
Ἐδῶ λοιπὸν βρίσκεται τὸ κλειδὶ τοῦ προβλήματος. Πόσες φορὲς λέμε: Μὰ πότε πέρασε ἡ ὥρα; Πότε πέρασε ὁ χρόνος; Πότε πέρασε ἡ ζωή μου; Λέει ὅμως ἕνας ξένος συγγραφέας: «Ποτὲ μὴ λὲς ὅτι δὲν ἔχεις ἀρκετὸ χρόνο. Ἔχεις ἀκριβῶς τὸν ἴδιο ἀριθμὸ ὡρῶν ἀνὰ ἡμέρα ποὺ διέθεταν ὁ Παστέρ, ὁ Μιχαὴλ Ἄγγελος, ἡ Μητέρα Τερέζα, ὁ Λεονάρντο Ντὰ Βίντσι, ὁ Τόμας Τζέφερσον καὶ ὁ Ἀινστάιν» (H. Jackson Brown).
Μᾶς δόθηκε λοιπὸν ἀρκετὸς χρόνος. Τὸ θέμα εἶναι ἂν τὸν χρησιμοποιοῦμε ἐπωφελῶς, γιατὶ λέει πάλι ὁ Ρωμαῖος ἱστορικὸς Τάκιτος: «Ἐὰν ἐξετάζετε τὴν κάθε μέρα χωριστά, θὰ διαπιστώσετε πὼς δὲν ὑπάρχει ἡμέρα ποὺ νὰ μὴν εἶναι γεμάτη. Ἑνῶστε τις καὶ θὰ ἐκπλαγεῖτε βλέποντας πόσο κενὲς εἶναι». Μπορεῖ νὰ εἶναι γεμάτος ἀπασχόληση ὁ χρόνος μας, νὰ μᾶς δίνει τὴν ψευδαίσθηση πὼς δὲν ἔχουμε καιρὸ γιὰ τίποτε καὶ ὅμως τὸ τελικὸ ἐπίτευγμα μιᾶς ὁλόκληρης ζωῆς νὰ εἶναι ἕνα τεράστιο κενό. Τί τραγικό!
Τὸ θέμα δὲν εἶναι ἂν τρέχει ὁ χρόνος, πράγμα ποὺ δὲν εἶναι στὸ χέρι μας ν’ ἀλλάξει, ἀλλὰ τὸ τί κάνουμε ἐμεῖς στὴ ροὴ αὐτὴ τοῦ χρόνου. Ὁ Κύριος μᾶς προειδοποιεῖ, ὅτι ὁ χρόνος δὲν εἶναι πάντοτε ὁ ἴδιος. Οἱ καιροὶ ἀλλάζουν. Μετὰ τὴν ἡμέρα ἔρχεται ἡ νύχτα, κατὰ τὴν ὁποία «οὐδεὶς δύναται ἐργάζεσθαι… Περιπατεῖτε ἕως τὸ φῶς ἔχετε, ἵνα μὴ σκοτία ὑμᾶς καταλάβῃ· καὶ ὁ περιπατῶν ἐν τῇ σκοτίᾳ οὐκ οἶδε ποῦ ὑπάγει» (Ἰω. 9, 4. 12, 35). Ἂν δὲν γίνουν στὸν καιρὸ ποὺ πρέπει τὰ ἔργα μας, θὰ ζημιωθοῦμε. Καὶ ἂν μὲν πρόκειται γιὰ πράγματα τῆς ζωῆς αὐτῆς, ἴσως λίγο τὸ κακό. Ἂν ὅμως πρόκειται γιὰ πράγματα ποὺ ἀφοροῦν τὴν ψυχή μας καὶ τὴ μέλλουσα ζωή, τὸ κακὸ ἴσως γίνει ἀνεπανόρθωτο. Ἡ βλάβη «ἀνήκεστος», μὴ ἀναστρέψιμη.
Μᾶς τὸ θυμίζει κι αὐτὸ ὁ Κύριός μας, ὅταν μιλάει γιὰ κάποιον πλούσιο, ποὺ ὅσο ἔκαιγε τὸ καντηλάκι τῆς ἐπίγειας ζωῆς του, γλεντοῦσε μόνο ἀνόητα, ἀντὶ νὰ ἐργάζεται πνευματικά. Ὅταν ὅμως βρέθηκε στὴ ζοφερὴ νύχτα τοῦ ἅδη, θρηνοῦσε ἀνόνητα, μετανοοῦσε ἀνώφελα. Ἐπειδὴ ὁ καιρὸς τῆς μετάνοιας εἶχε παρέλθει. Τὰ ρόδα εἶχαν πλέον μαραθεῖ. Στὴν τριανταφυλλιὰ εἶχαν μείνει μόνο τὰ ἀγκάθια.
Τὸ ἀεροσκάφος πετάει, μὰ τὸ πηδάλιο εἶναι στὰ χέρια τοῦ πιλότου. Καὶ στὸν χρόνο μας κουμάντο κάνουμε ἐμεῖς.
(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, ἀρ. φ. 462, Ἰαν. 2022)