π. Θ. ΜΑΡΤΖΟΥΧΟΣ, «ΟΛΟΙ ΠΑΡΕΜΕΝΑΝ ΚΟΥΦΟΙ ΣΤΗ ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ»

πηγή: ΕΝΟΡΙΑΚΟ - Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου Πρεβέζης

Η Θεία Ευχαριστία "μεταφέρει" μικρόβια;

Κάθε ναός είναι ένας αποστειρωμένος κλωβός;;

Γι’ αυτό σου λέω

Μην κοιμάσαι είναι επικίνδυνο.

Μην ξυπνάς, θα μετανιώσεις.

Τ. Λειβαδίτης

Κάθε Κυριακή οι χριστιανοί μαζεύονται εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια και επιτελούν ανάμνηση του θανάτου και της Αναστάσεως του Χριστού με τρόπο που τους έδειξε και τους είπε Εκείνος.

Πήρε το βράδυ του Μυστικού (όχι με την έννοια του κρυφού, αλλά του ασύλληπτου στο νου του ανθρώπου) Δείπνου στα χέρια Του ψωμί και κρασί (συστατικές τροφές της ανθρώπινης ζωής) τα "ανέφερε" στο Θεό και Πατέρα Του τα ευλόγησε και μας είπε ότι αυτά είναι το Σώμα Του και το Αίμα Του. Οι χριστιανοί επειδή Τον αγαπούν και Τον εμπιστεύονται αποδέχονται την διαβεβαίωση Του γι’ αυτό. Ότι δηλαδή είναι Σώμα και Αίμα Του, παρά τα φαινόμενα! Για τα μάτια του σώματος συνεχίζουν να είναι ψωμί και κρασί, στα μάτια όμως της πίστεως είναι Σώμα και Αίμα Του. Άλλωστε και όταν Εκείνος ήταν στη γη ανάμεσά μας, δεν ήταν αντιληπτή στα μάτια μας η θεότητα. Διαρκώς την ανθρώπινη υπόσταση βλέπαμε. Ακόμα περισσότερο όπως λέει και η μεσαιωνική προσευχή «Adoro te devote Latens Deitas...»:

«Πάνω στο Σταυρό ήταν κρυμμένη μόνο η θεότητα, εδώ είναι κρυμμένη και η ανθρώπινη ιδιότητα.

Και στις δύο ωστόσο, πιστεύοντας και ομολογούντας τες, ζητώ εκείνο που ζήτησε ο μετανοημένος ληστής:

Χωρίς πληγές σαν το Θωμά, να εξετάζω· «Ο Θεός μου» και εγώ να σε ομολογώ.

Σ΄ εσένα να έχω την ελπίδα μου· Εσένα ν’ αγαπώ».

Στους πρώτους αιώνες οι χριστιανοί κοινωνούσαν το Σώμα υποδεχόμενοι αυτό στα χέρια τους και το Αίμα κατευθείαν από το ποτήριο. Αργότερα, πιθανόν ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ενοποίησε την μετάληψη με προσφορά διά κοχλιαρίου (λαβίδα= τσιμπίδα ονομάστηκε το κοχλιάριο συμβολικά από το όραμα του Ησαΐα) εξ αμφοτέρων των ειδών, Άρτου και Οίνου, διά μιας.

   Αυτόν τον καιρό έχει τεθεί, όπως και στο παρελθόν το θέμα του τρόπου «διανομής» της Θείας Ευχαριστίας. Και τώρα με τον λεγόμενο κορωνοϊό covid-19 αναζωπυρώθηκαν τέτοιου είδους συζητήσεις.

Γράφονται λοιπόν πολλά, ακούγονται περισσότερα και γενικεύεται μια σύγχυση που από την μία της πλευρά ισχυρίζεται ότι το κουταλάκι της Θείας Μεταλήψεως θα μεταδώσει μικρόβια· η άλλη, η "θεολογικότερη", αποκλείει τέτοιο ενδεχόμενο από το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, και τέλος μια «επιστημονικο-λαϊκότερη»(!) προτείνει λογικά αποδεικτικά επιχειρήματα, τους παπάδες στα σανατόρια. Βέβαια πρέπει να το ομολογήσουμε, στα Σανατόρια το εκκλησίασμα των ναών ήταν στο 95% των μετεχόντων φυματικοί, που η αρρώστια τους μεταδιδόταν κατά βάσιν με τα πτύελα!

Κάτι τέτοιο όμως δεν δημιουργεί... «κατεστημένο θεολογικό» και δε γίνεται να ισχυριστεί κάποιος ότι ισχύει νομοτελειακά. Η πίστη των ιερέων, που δεχόντουσαν να υπηρετήσουν αυτούς τους ανθρώπους (και κάποιοι άλλοι τους λεπρούς π.χ. στη Σπιναλόγκα και στην αγία Βαρβάρα καθώς και ο π. Δαμιανός στο νησί το λεπρών στον Ατλαντικό) ήταν αυτή, που «έκανε το θαύμα». Ας μην βασανιζόμαστε.

Δεν έχουν νόημα αυθαίρετες προκαταβολικές "διαβεβαιώσεις": Δεν μεταδίδεται τίποτε με την μετάληψη! Πιστεύουμε και ελπίζουμε σε κάτι τέτοιο. Δεν το υπογράφουμε, λες και εξαρτάται από εμάς και είναι στο χέρι μας! Αν το κάνουμε, σημαίνει ότι «ούτε τι λέμε ξέρουμε, ούτε περί τίνων διαβεβαιούμεθα». Και επί πλέον. Ακόμα και αν δεχτεί κάποιος κάτι τέτοιο με απόλυτο (...λέμε) τρόπο, ερωτάται το περιβάλλον και η ατμόσφαιρα του Ναού είναι και αυτά αποστειρωμένα; Ούτε αυτά μεταδίδουν; Ούτε οι παπάδες λοιπόν επιτρέπεται να μιλάνε σαν γιατροί, ούτε οι γιατροί σαν παπάδες.

Δεν χρειάζονται επιπόλαιοι παληκαρισμοί! Είμαστε όλοι μέσα στην φθορά. Η αφθαρσία είναι το ζητούμενο. «Δεῖ τό φθαρτόν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀφθαρσίαν και τό θνητόν ἀθανασίαν». Το μυαλό μάς το έδωσε ο Χριστός και δεν είναι αμαρτία και κακό να το χρησιμοποιούμε! Άλλωστε και οι χριστιανοί (και οι παπάδες και οι δεσποτάδες) και αρρωσταίνουν και πεθαίνουν. Απλώς «ἐάν τε ζῶμεν, ἐάν τε ἀποθνήσκωμεν τοῦ Κυρίου ἐσμέν».

Η Ευχαριστία είναι μυστήριο και εξ αυτού είναι απαραίτητο, για να την αποδεχτείς, πρέπει να προηγείται αποδοχή και αγάπη Αυτού, ο οποίος συνιστά το Μυστήριο και το ιδρύει και το προτείνει ως τρόπο σχέσεως μαζί του (Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν...). Στο συγκεκριμένο θέμα-Μυστήριο έχουμε άμεση και κατευθείαν σχέση του Μυστηρίου με τον Ιδρυτή. «Το Σώμα μου και το Αίμα μου...». Εκείνος αγιάζει και θεώνει το βιολογικό Του σώμα, που προσέλαβε γενόμενος άνθρωπος, χωρίς να αναιρεί τις λειτουργίες του σώματος (κοιμάται, πεινάει, αρρωσταίνει... κλπ). Στο Μυστήριο της Ευχαριστίας, μεταδίδεται η Χάρη της σχέσεως με τον Χριστό, μέσω του Αγίου Πνεύματος, (έτσι πιστεύουμε, γιατί αυτό είπε Εκείνος) και συγχρόνως η Ευχαριστία... αλλοιώνεται, σήπεται, μουχλιάζει... και την ξεραίνουμε για να διατηρηθεί!...

Δηλαδή δεν φτιάχνει ο Χριστός κάτι υπερφυσικό και μας το δίνει, διαφοροποιώντας μας από τη φύση μας, αλλά προσλαμβάνει τη φύση μας (με όλα της τα θέματα) για να την μεταβάλει. Μεταβολή του Άρτου και του Οίνου λέμε οι ορθόδοξοι (τώρα πλέον και οι καθολικοί) και όχι μετουσίωση! Η πίστη μας (κάποτε πρέπει να τελειώνουμε με αυτό) δεν είναι μετρήσιμη από την εγκυρότητα των μυστηρίων, αλλά από την ηρεμία αποδοχή της άρνησης στο αίτημά μας. Παρελθέτω... και δεν παρήλθε! Και όχι μόνον αυτό, αλλά και χωρίς απάντηση! ("Άγχος" που δημιουργεί ιδρώτα... ώσεί θρόμβοι αἵματος). Πιστεύω λοιπόν σημαίνει εμπιστεύομαι. Αυτοπαραδίδομαι και για ζωή και για θάνατο... Ἀκολουθήσω Σοι ὅπου ἄν ἀπέρχη... Ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθήτω μοι...

Πάντως τέτοιου είδους διελκυστίνδες, για την Εκκλησία του Χριστού, είναι άτοπες και ανόητες.

Την Ευχαριστία την τελεί το Σώμα της Εκκλησίας του Χριστού «εἰς ἀνάμνησίν Του καὶ εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ ζωὴν αἰώνιον». Το Σώμα της Εκκλησίας του Χριστού είναι οι εις Αυτόν πιστεύοντες. Δηλαδή όσοι τον εμπιστεύονται Κύριο της ζωής τους και Σωτήρα της ύπαρξής τους. Η Εκκλησία δεν τελεί μαγικές τελετές για να τις αντιπαρατάξει στα προβλήματα και τις δυσκολίες του κόσμου. Αναφέρει τον κόσμο στον Χριστό προκειμένου να μεταβληθεί (ο κόσμος) σε Σώμα Χριστού!

Η ζωή και η επιβίωση για την Εκκλησία δεν ταυτίζονται. Ζωή για την Εκκλησία είναι ο Χριστός. Γι᾿ αυτό και πολλά από τα μέλη-τέκνα της (της Εκκλησίας) μπροστά στο δίλημμα της άρνησης του Χριστού προτίμησαν (και προτιμούν) τον θάνατο. Μέσω των Μυστηρίων και της Ευχαριστίας "ἐνεργεῖται ἐν ἡμῖν" η Ζωή, που είναι ο Χριστός.

Τα Μυστήρια της Εκκλησίας δεν είναι υπόθεση των δημοσιογραφικών παρουσιάσεων. Το Μυστήριο της Ευχαριστίας αφορά μόνον τους πιστούς όχι τους... παρατηρητές, ούτε τους… εξ έθους κοινωνούντας. Η Εκκλησία του Χριστού δεν ταυτίζει τα Μυστήρια με τον Θεό. Τα έχει τρόπο "προσπέλασης" σ’ Αυτόν.

Ο Άρτος και ο Οίνος της Ευχαριστίας ΕΙΝΑΙ το Σώμα και το Αίμα του Χριστού γιατί αυτό μας παρέδωσε ο Χριστός, που είναι ο Θεός της ζωής των Χριστιανών. Από τον λόγο του Χριστού υποστασιάζονται τα μυστήρια και συγχρόνως δεν εξαντλούν τον... Χριστό, μόνον στην παρουσία τους! Δεν έχουν μόνα τους αξία. Δεν τα αντιπαραθέτουμε στον μολυσμένο κόσμο. Η Εκκλησία προσλαμβάνει τον μολυσμένο ηθικοπνευματικά κόσμο για να τον κάνει Βασιλεία του Θεού. Δηλαδή κοινωνία αγάπης και θυσίας. Το θαύμα δεν είναι πιστόλι στον κρόταφο των αμφισβητούντων. Ούτε εγωιστική επιβεβαίωση των απόψεων των Χριστιανών. Η σχέση με τον Χριστό δεν είναι απόψεις ούτε αποδείξεις. Είναι περιπέτεια πορείας «ἐπὶ τῶν κυμάτων». Όποιος θέλει μπορεί να «αναπαύεται» στην ακινησία του «κρεβατιού» του· δεν μπορεί όμως να θέλει να ρυθμίσει την περιπέτεια αυτών που αποφάσισαν να ακολουθήσουν τον Χριστό «βασανιζόμενοι ὑπὸ τῶν κυμάτων».

Η πίστη είναι σχέση αγάπης και η μετοχή στην Ευχαριστία πορεία αυτής της αγάπης και όχι συμβόλαιο ασφαλιστικής εταιρείας έστω και...ουράνιας! Η Ευχαριστία είναι έκφραση της υπάρχουσας Κοινωνίας των «εἰς Χριστὸν πιστευόντων»· δεν είναι «μαγικός ζωμός για να νικήσουμε τους Ρωμαίους».

Ο Αλμπέρ Καμύ στο μυθιστόρημα του «Η Πανούκλα», που ουσιαστικά είναι μια «θεολογική πραγματεία» για τον πόνο, βάζει τον πατέρα Πανελού στο τελευταίο του κήρυγμα να "ξεμπερδεύει" εντυπωσιακά τα θέματα της μοιρολατρείας, της φροντίδας και της προσπάθειας να μείνουμε κουφοί στη φωνή του Θεού, και στο τέλος να διακηρύσσει με πάθος πως πρέπει να είμαστε μ’ εκείνους «που μένουν» στην αγάπη...

«Ούτε έπρεπε να γίνουν ένα, με εκείνους τους πανουκλιασμένους Πέρσες, που πετούσαν τα κουρέλια τους πάνω στις υγειονομικές ομάδες των χριστιανών και παρακαλούσαν υψηλόφωνα τον ουρανό να στείλει την πανούκλα σ’ αυτούς τους άπιστους, που ήθελαν να καταπολεμήσουν το θεόσταλτο κακό.

Μα, από την άλλη, ούτε κι έπρεπε να μιμηθούν τους μοναχούς του Καΐρου που, στη διάρκεια των επιδημιών του περασμένου αιώνα, έδιναν την Θεία Μετάληψη πιάνοντας την όστια με τσιμπίδες, για να αποφύγουν την επαφή με υγρά και ζεστά στόματα όπου υπήρχε κίνδυνος να ελλοχεύει η μόλυνση.

Τόσο οι πανουκλιασμένοι Πέρσες όσο και οι μοναχοί αμάρταιναν. Επειδή, για τους μεν πρώτους, το μαρτύριο ενός παιδιού δεν πονούσε καθόλου, ενώ για τους άλλους, ο εντελώς ανθρώπινος φόβος απέναντι στον πόνο, είχε κατακλύσει τα πάντα. Και στις δύο περιπτώσεις απέφευγαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Όλοι παρέμεναν κουφοί στη φωνή του Θεού.

Μα υπήρχαν και άλλα παραδείγματα που ήθελε να υπενθυμίσει ο Πανελού. Αν πιστέψουμε τον χρονικογράφο της μεγάλης πανούκλας της Μασσαλίας, από τους ογδόντα ένα μοναχούς της μονής του Μερσύ, μόνο τέσσερις επέζησαν από τον πυρετό. Και από τους τέσσερις, οι τρείς το ‘σκασαν. Έτσι μιλούσαν οι χρονογράφοι και η δουλεία τους δεν τους άφηνε περιθώρια για σχόλια. Διαβάζοντας όμως τούτο το χρονικό, όλη η σκέψη του πάτερ Πανελού πήγαινε σ’  εκείνον που είχε μείνει μόνος, παρά τα εβδομήντα πέντε πτώματα και, ιδιαίτερα, παρά το παράδειγμα των τριών αδελφών του. Και ο Πανελού, χτυπώντας τη γροθιά του στον άμβωνα, φώναξε: "Αδελφοί μου, πρέπει να είμαστε εκείνος που μένει"!»

Στην Εκκλησία μπαίνεις με το Βάπτισμα, δηλαδή αποφασίζοντας ως τρόπο ζωής σου τις εντολές του Χριστού και ζεις με την Ευχαριστία, που μεταβάλλει-μπολιάζει και την δική σου ύπαρξη σε δούλο και μιμητή του Χριστού. Σιγά-σιγά Τον γνωρίζεις και Τον αποδέχεσαι. Δεν πιστέψαμε επειδή τα καταλάβαμε όλα. Είμαστε ιδιότυπα, ψυχικά ασθενείς, στους οποίους η βοήθεια Του έρχεται σταδιακά, στο μέτρο της αποδοχής εκ μέρους μας του προσώπου Του. Δεν είναι... Κίρκη ο Χριστός! Δεν μας αλλάζει στανικά επειδή το θέλει, αλλά εφόσον και στο μέτρο, που το θέλουμε και εμείς! Η ελευθερία είναι όρος απαράβατος και αδιαμφισβήτητος.

Από την μία αυτά όλα και από την άλλη... οι άλλοι, τους οποίους κληθήκαμε να αγαπάμε ακόμα και αν είναι εχθροί μας! Να αγαπάμε ανεξαρτήτως του αν μας αγαπάνε! Μέσα σε αυτά τα δεδομένα οι χριστιανοί αγαπούν και θυσιάζονται. Και μέσα στην παράδοση που έχουν (Βούλομαι αὐτός ἐγώ ἀνάθεμα γενέσθαι ὑπέρ τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐν τῇ πίστῃ) πρέπει να δέχονται να προσαρμόσουν το πρόγραμμα της λατρευτικής ζωής στα δεδομένα των συνθηκών που (κυριολεκτικώς) μας συνέχουν.

Θεολογικές επιπολαιότητες, ακρότητες που παριστάνουν την γνησιότητα, και ζηλωτισμοί ανασφάλειας από την μία εκ μέρους των χριστιανών, και από την άλλη ασχετοσύνη (στην καλύτερη περίπτωση) και αθεϊστική θρασύτητα εκ μέρους κάποιων συμπολιτών μας, κάνουν αδύνατη την συνεννόηση και δημιουργούν ατμόσφαιρα έντασης και καχυποψίας.

< Οι χριστιανοί δεν μπορούμε να ζητάμε θυσίες από άλλους. Εμείς πρέπει να κάνουμε θυσίες. Ο κόσμος αλλάζει όχι με διδακτισμό, αλλά με τον Σταυρό, που εμείς όμως αναλαμβάνουμε να κουβαλήσουμε! Η φωνή του Θεού δεν έχει... ήχο! Όταν ο Χριστός λέει: «Αυτός που έχει τα αυτιά για να ακούει, ας ακούσει» εννοεί προφανώς την χριστιανική κρίση και σύνεση, που γεννάει το παράδειγμα του τρόπου αντιμετώπισης των διλημμάτων εκ μέρους των χριστιανών.

Αφού χρειάζεται λοιπόν,

- Ας μειώσουμε τις ακολουθίες κατά τον αριθμό και τη χρονική τους διάρκεια.

- Αν κάποιοι διστάζουν να κοινωνήσουν, ας τους κατανοήσουμε. Αν είναι ανάγκη ας τροποποιήσουμε ακόμα και τον τρόπο μετάδοσης της Ευχαριστίας. Κάτι τέτοιο είναι τεχνικό θέμα και τροποποιείται χωρίς θεολογικά παρεπόμενα.

Ας οικονομήσουμε την περίπτωση, με συγκατάβαση στην ενεστώσα ανάγκη.

Ας δούμε την συγκατάβαση του σχολίου του αγίου Νικοδήμου στον ΚΗ΄ Κανόνα της Αγίας Έκτης Συνόδου, που συγχωρεί την μετάληψη μόνον αγίου Σώματος (και μάλιστα μέσω λαϊκών) από τους ασθενείς από πανώλη, οι οποίοι φυσικά δεν παρευρίσκοντο στη Θεία Ευχαριστία (Ὑπέρ τῶν ἐν ἀσθενείαις  κατακειμένων...) και λαμβάνει μέριμνα να μη μολυνθεί ο ιερέας από τα σκεύη.

Επιτέλους ας ξεκαθαρίσουμε μέσα μας ότι η Εκκλησία δεν πρέπει να είναι μόνον ένα Σώμα ακέραιο, αλλά πρωτίστως Ζωντανό! Στην φορμόλη τα σώματα είναι ακέραια αλλά δεν είναι ζωντανά. Ο άκαμπτος φορμαλισμός μιας λανθασμένης αντίληψης για την παράδοση είναι πειρασμός προδοσίας και σκορπισμού από τον Γολγοθά των ημερών.

«Πρέπει να είμαστε εκείνος που μένει».

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος