Χ. Ανδρεόπουλος, «ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΑ»: Επιθεώρηση Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου, τεύχος 1/2018

«ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΑ», Επιθεώρηση Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου, τεύχος 1/2018 

Του Χάρη Ανδρεόπουλου * 

Με μελέτες επί επικαίρων θεμάτων, όπως η εκκλησιαστική πτυχή του «Μακεδονικού» ζητήματος, το μάθημα των Θρησκευτικών υπό το φως της πρόσφατης ακυρωτικής αποφάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα νέα προγράμματα σπουδών, με άρθρα επί ζητημάτων που αφορούν στις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας, καθώς και με την πλέον πρόσφατη νομολογία επί σειράς σημαντικών δικαστικών αποφάσεων που άπτονται ζητημάτων εκκλησιαστικής φύσεως, κυκλοφόρησε προσφάτως το νέο τεύχος (1/2018) των «Νομοκανονικών». 

Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου και απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης. Εκδίδονται ανελλιπώς από τον Μάιο του 2002 και ήλθαν, σύμφωνα με την πρόθεση του ιδρυτού και Διευθυντού τους, ομοτίμου καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Ιωάννη Κονιδάρη, να καλύψουν την απουσία, που είχε από ικανού χρόνου καταστεί ευκρινώς ορατή, μιας περιοδικής εκδόσεως, η οποία να προάγει την επιστήμη στα ζητήματα του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου και ευρύτερα τον δημόσιο διάλογο στα ζητήματα των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας. Ζητήματα τα οποία εμφανίζονται στο προσκήνιο με αξιοζήλευτη περιοδικότητα αποτελώντας – το τελευταίο διάστημα όλο και συχνότερα, όλο και εντονότερα – θέμα «ημερησίας διατάξεως» στην ατζέντα του δημοσίου διαλόγου. Παραλλήλως, τα «Νομοκανονικά» φιλοδοξούν να αποτελέσουν το κατάλληλο εκείνο βήμα που θα επιτρέψει στις νέες επιστημονικές δυνάμεις του κλάδου να εμφανισθούν στο προσκήνιο και να δοκιμασθούν. 

ΜΕΛΕΤΕΣ 

Στο νέο τεύχος των «Νομοκανονικών» περιλαμβάνονται οι ακόλουθες μελέτες / άρθρα: 

α) του θεολόγου καθηγητού Β/θμιας, Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ κ. Χαρ. Ανδρεόπουλου, με θέμα «Η σχισματική “Εκκλησία της Μακεδονίας”. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση». Στη εκτενή μελέτη αναπτύσσεται λεπτομερώς η εκκλησιαστική πτυχή του «Μακεδονικού» ζητήματος σ΄ όλες τις επιμέρους ιστορικές φάσεις (1945 μέχρι σήμερα) και νομοκανονικές του διαστάσεις και παρατίθεται ολοκληρωμένη πρόταση για την εξεύρεση ιστορικά δίκαιης και εκκλησιολογικά ορθής επιλύσεως του προβλήματος επί τη βάσει της «Συμφωνίας του Νις», του 2002 (την οποία, σημειωτέον, μόλις προ ολίγων ημερών και συγκεκριμένα την 30η Μαϊου 2018, επανέφεραν στο τραπέζι των εκκλησιαστικών διαβουλεύσεων η σχισματική Εκκλησία και ο πρωθυπουργός της FYROM, με την υποβολή σχετικού αιτήματος προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο δια του οποίου ζητούν την επαναφορά της Εκκλησίας της χώρας τους στην κανονικότητα, υπό το όνομα της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος), 

β) του επίκουρου καθηγητού Διεθνούς Δικαίου της Νομικής Σχολής Θράκης κ. Ιωάννη Κτιστάκι, ο οποίος με την υπό τον τίτλο «Τα Θρησκευτικά στα σχολεία: Προασπίζοντας τον πλουραλισμό στην εκπαίδευση μέσω Στρασβούργου (Με αφορμή τη Σ.τ.Ε. 660/2018 Ολομ.)» μελέτη του, προσεγγίζει κριτικά την απόφαση του Σ.τ.Ε. με την οποία ακυρώθηκε η υπουργική απόφαση για τα νέα προγράμματα του μαθήματος των Θρησκευτικών (ΜτΘ), 

γ) του δικηγόρου, LL.M., ειδικού νομικού συμβούλου της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος κ. Θεοδ. Παπαγεωργίου, ο οποίος στη μελέτη του με θέμα «Μάθημα (θρησκευτικής) ταυτότητας ή μάθημα (διαθρησκειακού) διαλόγου;» αναλύει διεξοδικά και ερμηνεύει θετικά την ακυρωθείσα υπουργική απόφαση για το ΜτΘ (τη Σ.τ.Ε. 660/2018 Ολομ., της οποίας, σημειωτέον, ολόκληρο το κείμενο, ως εξεδόθη υπό του Σ.τ.Ε, δημοσιεύεται στη στήλη «Νομολογία» του περιοδικού). 

δ) του επίκουρου καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Γεωργίου Ανδρουτσόπουλου ο οποίος πραγματευόμενος το θέμα «Η συσσωμάτωση της επικρατούσας Ορθόδοξης Εκκλησίας στην ελληνική έννομη τάξη: θεοϊδρυτος οργανισμός ή νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου;» επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε σειρά ζητημάτων που έχουν προβληματίσει την ελληνική νομική επιστήμη αναφορικώς με την υπόσταση της Εκκλησίας υπό τον διφυή αυτής χαρακτήρα, ήτοι ως θείου καθιδρύματος αφ΄ ενός και νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) αφ΄ ετέρου, και, τέλος, 

ε) του επιτίμου καθηγητού της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Μιχ. Σταθόπουλου με θέμα «Τα ανθρώπινα δικαιώματα στα Συντάγματα του Ρήγα Φερραίου και της Επανάστασης υπό το φως των σύγχρονων αντιλήψεων», μελέτη μέσω της οποίας αναδεικνύονται ως άξιες εξάρσεως οι αρχές και οι αξίες από τα Συντάγματα του Ρήγα που αντιστοιχούν στο σύγχρονο πνεύμα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο εκφράζεται στις ισχύουσες διεθνείς Συμβάσεις για ανθρώπινα δικαιώματα και ειδικά στον Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. 

ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 

Στο ίδιο τεύχος παρουσιάζονται και αναλύονται σημαντικές δικαστικές αποφάσεις, όπως, η Σ.τ.Ε. 1318/2017 (Τμ. Γ΄) βάσει της οποίας έγινε δεκτή αίτηση ακυρώσεως αποφάσεως του αναπλ. Υπ. Αμύνης με την οποία είχε απορριφθεί αίτημα στρατευσίμου για υπαγωγή του στο καθεστώς των αντιρρησιών συνειδήσεως, καθώς το δικαστήριο έκρινε ότι η σύνθεση της Επιτροπής στην οποία στηρίχθηκε η προσβαλλομένη πράξη του Υπ. Αμύνης, δεν υπήρξε νόμιμη, διότι δεν υπήρξε ισότιμη συμμετοχή στρατιωτικών και καθηγητών Α.Ε.Ι. και ανέπεμψε την υπόθεση στη Διοίκηση για νέα κρίση (με σημείωση / σχόλιο επί της αποφάσεως της κ. Ζωής Καραμήτρου, Δρ. Νομικής - δικηγόρου). Επίσης, η Σ.τ.Ε. 2576/2017 (Τμ. Γ΄) με την οποία απερρίφθη αίτηση Μητροπολίτου δια της οποίας εζητείτο η ακύρωση της - επί τη βάσει της αρχής της κατ΄ ίσον αριθμό συμμετοχής από Μητροπολίτες της Παλαιάς Ελλάδος και Μητροπολίτες των Νέων Χωρών – πράξεως συγκροτήσεως της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (Δ.Ι.Σ.). Ο αιτών Μητροπολίτης (Κ. και Α.) υποστήριξε ότι η αριθμητική αυτή ισότητα των Μητροπολιτών που εισάγει η σχετική διάταξη της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως (Π.Σ.Π.) του 1928 συνιστά παράβαση της αρχής της ισότητας και τούτο διότι εν όψει του ότι οι Μητροπόλεις της Παλαιάς Ελλάδος είναι περισσσότερες στον αριθμό από αυτές των Νέων Χωρών, οι Μητροπολίτες των πρώτων, καλούμενοι ως μέλη της Δ.Ι.Σ. εκ περιτροπής και κατά τα πρεσβεία της αρχιερωσύνης, μετέχουν στη Δ.Ι.Σ. λιγότερο συχνά από τους Μητροπολίτες των δεύτερων, κατ΄ ανεπίτρεπτη παράβαση της αρχής της ισότητας ως προς τη συμμετοχή των Μητροπολιτών στη συγκρότηση της Δ.Ι.Σ. Ωστόσο το προβαλλόμενο επιχείρημά του απερρίφθη ως αβάσιμο με το σκεπτικό ότι η εν λόγω Π.Σ.Π. ως συνταγματικώς κατοχυρωμένη δεν μπορεί να τροποποιηθεί και, άρα, θα πρέπει να εφαρμόζεται ως έχει, ανεξαρτήτως της τυχόν αντιθέσεώς της προς άλλες διατάξεις ή αρχές του Συντάγματος όπως η αρχή της ισότητας (ανάλυση – σχολιασμός υπό κ. Γεωργίου Ιατρού, Δρ. Νομικής - δικηγόρου). Ακόμη δημοσιεύονται δικαστικές αποφάσεις περί επιβολής πειθαρχικών ποινών σε κληρικούς (Σ.τ.Ε. 2673, 2735/2017, 3385/2017, με σχόλιο Γ. Ανδρουτσόπουλου), μεταθέσεων εφημερίων (465/2017 Διοικ. Εφ. Θεσ/νίκης, με σχόλιο π. Βασιλείου Τρομπούκη, Ε.ΔΙ.Π. Νομικής Ε.Κ.Π.Α), σε ζητήματα κυριότητας και προσβασιμότητας για τους κτητορικούς ναούς (29/2015 Πρωτοδικείου Χίου), σε εργασιακά θέματα που ρυθμίζουν υποθέσεις διορισμού και καθεστώτος απασχολήσεως νεωκόρων (274/2017 Πρωτοδικείου Αθηνών, με σχόλιο Δημ. Κρεμπενιού, Δρ. Νομικής - δικηγόρου), κ.α. 

Τα «Νομοκανονικά» διευθύνονται υπό του Προέδρου της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου , ομ. καθηγητού του Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννη Κονιδάρη και κυκλοφορούν τον Νοέμβριο και Μάϊο κάθε έτους από τις Εκδόσεις «Σάκκουλας Α.Ε.» (http://www.sakkoulas.gr ). 

________________________________

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι θεολόγος καθηγητής Β/θμιας Eκπ/σης, Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr )

Η συνέντευξη του Ν. Λυγερού στον Κ. Συλιγάρδο για το Μακεδονικό (ΡΑΔΙΟ ΚΡΗΤΗ, 13/6/2018)

https://www.youtube.com/watch?v=qyNUqQhLE8E

Συνέντευξη του Ν. Λυγερού στον δημοσιογράφο Κ. Συλιγάρδο (ΡΑΔΙΟ ΚΡΗΤΗ, 13/6/2018)

Γ. Φίλης, Συμφωνία ήττας και εθνικής περιπέτειας

https://www.youtube.com/watch?v=gJ-vhA5ae9E

Συνέντευξη του Γ. Φίλη στον Γ. Σαχίνη (ΡΑΔΙΟ 984, 14/6/2018)

Ο Ι. Θ. Μάζης για τη συμφωνία για το Μακεδονικό (ΡΑΔΙΟ 984, 15/6/2018)

https://www.youtube.com/watch?v=pvgZBdcWlPw

Συνέντευξη του Καθηγητού Ι.Θ. Μάζη στον δημοσιογράφο Γ. Σαχίνη (ΡΑΔΙΟ 984, 15/6/2018)

Γιώργος Κοντογιώργης, Ολιγαρχική αντίληψη η ενοχοποίηση της κοινωνίας

πηγή: slpress.gr
&
http://contogeorgis.blogspot.com/2018/06/blog-post_15.html

Η στρατηγική του μνημονίου και οι εφαρμογές του συνομολογούν ότι δεν ευσταθεί το βασικό επιχείρημα πως απέβλεπε στην εξισορρόπηση του επιπέδου ζωής της ελληνικής κοινωνίας («οι Έλληνες ζούσαν πάνω από τις δυνατότητές τους») με τις συνθήκες της πραγματικής οικονομίας. Όντως, δεν είναι αληθές ότι οι Έλληνες ζούσαν με δανεικά. Είναι αληθές, ωστόσο, ότι επιχειρήθηκε η ενοχοποίηση της κοινωνίας.

Η ελληνική κοινωνία με την είσοδό της στην κρίση ήταν από τις λιγότερο δανεισμένες στην Ευρώπη, χωρίς να συνεκτιμάται το γεγονός της συστηματικής λεηλασίας της από τους νομείς του κράτους. Έχει εκτιμηθεί ότι εάν ο παραχθείς πλούτος στην Ελλάδα και αυτός που εισήχθη από την ΕΕ και άλλες εξωτερικές πηγές, επενδύετο παραγωγικά, το κατά κεφαλήν εισόδημα του πληθυσμού θα ήταν εφάμιλλο εκείνου των σκανδιναβικών χωρών.

Σε κάθε περίπτωση, η αρχή ότι η “εσωτερική υποτίμηση” αποβλέπει στην εξίσωση του επιπέδου ζωής της κοινωνίας με τις πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας, δεν απαντά στο ερώτημα της τελικής ισορροπίας, αφού οι πολιτικές του είναι καταφανώς στοχευμένες στην αποδόμηση του οικονομικού ιστού της χώρας. Κατά τούτο, δεν δύναται να εξισωθεί με την λεγόμενη πολιτική λιτότητας, όπως υποστηρίζεται.

Μετάθεση ευθυνών

Επιπλέον, το επιχείρημα αυτό, δεν διακρίνει μεταξύ του κράτους και της κοινωνίας, πράγμα θεμελιώδες εάν πρόκειται να μιλήσουμε για ένα πολιτικό σύστημα, το οποίο ανήκει καθ’ ολοκληρίαν στο κράτος, δηλαδή στο πολιτικό προσωπικό. Η μετάθεση των ευθυνών της πολιτικής τάξης στην κοινωνία αποτελεί αυθαίρετη και οπωσδήποτε ολιγαρχική πολιτική αντίληψη.

• Πρώτον, διότι υπεύθυνος για το αξιόπλοο του “πλοίου”, για την καλή ή την κακή πορεία του είναι ο κυβερνήτης και το πλήρωμα, όχι οι επιβάτες / πολίτες.
• Δεύτερον, ο κυβερνήτης και το πλήρωμα καθορίζουν τους κανόνες που αφορούν στην πορεία του “πλοίου”, με τους οποίους οι επιβάτες καλούνται να εναρμονισθούν. Υπονοώ με αυτό ότι η ηθική τάξη και η συμπεριφορά των πολιτών συναρτάται άμεσα, θα έλεγα οργανικά, με την ηθική, με τις συμπεριφορές και τις υπαγορεύσεις της Πολιτείας.

Εάν η Πολιτεία επιβάλει ως όρο για την οποιαδήποτε επικοινωνία ή συναλλαγή του πολίτη με το κράτος, ακόμη και για τις μεταξύ των πολιτών υποθέσεις, τη διαπλοκή και τη διαφθορά, την αναξιοκρατία και την πελατειακή προσχώρησή του, ο τελευταίος θα υποχρεωθεί να εναρμονισθεί. Ειδάλλως θα πρέπει να «μονάσει» ή να μεταναστεύσει. Εάν μάλιστα η Πολιτεία σπεύδει να επιβραβεύσει τον πολίτη που εναρμονίζεται με την λογική της έκφυλης ολιγαρχικής κομματοκρατίας, θα επισπεύσει την ένταξή του στο σύστημα.

Ο πολίτης, δεν διανοείται να βάλει μέσον για να ευνοηθεί στις εισαγωγικές εξετάσεις στον πανεπιστήμιο. Θα αναζητήσει όμως να προσεγγίσει τον πολιτικό ή τον δήμαρχο, για να διορισθεί ακόμη και σε πολυκατάστημα της περιοχής του. Η συζήτηση αυτή αφορά γενικώς στο είδος της Πολιτείας. Μας ενδιαφέρει όμως εν προκειμένω για να αντιδιαστείλουμε την ηθική της μόναρχης ολιγαρχίας που επικρατεί στη Δύση, προς την εκφυλισμένη εκδοχή της ομόλογης ελληνικής κομματοκρατίας.

«Μαζί τα φάγαμε»

Υπό το πρίσμα αυτό, η εκλογή του πολιτικού προσωπικού από το σώμα των πολιτών, επιβεβαιώνει τον ανωτέρω συλλογισμό. Διότι πρόκειται ουσιαστικά για επιδιαιτησία και όχι για εκλογή του πολιτικού προσωπικού από τον πολίτη. Και σε κάθε περίπτωση, η φύση του πολιτικού συστήματος κρίνεται από την επομένη της εκλογής, δηλαδή από τη σχέση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής που προνοεί η Πολιτεία.

Κατά τούτο, δυσκολεύομαι να αποδεχθώ την ευθύνη του πολίτη και συγκεκριμένα του υπηκόου, στη λειτουργία μιας Πολιτείας, στην οποία ουδαμώς μετέχει και η θέση του αξιολογείται από τον βαθμό της εναρμόνισής του με το διατακτικό της. Ώστε, η εμπλοκή του πολίτη / υπηκόου σε ένα καθεστώς που προτάσσει την διαπλοκή και τη διαφθορά, την ιδιοποίηση του δημοσίου χώρου και την καταδολίευση της κοινωνίας, κρίνεται βασικά από την φύση της Πολιτείας και όχι από την συμπεριφορά του.

Ο ισχυρισμός επομένως ότι «μαζί τα φάγαμε» αντιστρέφεται, για να ενοχοποιηθεί αυτός που ενορχήστρωσε το λεηλατικό «πανηγύρι». Με άλλα λόγια, εάν η ορχήστρα στο «πανηγύρι» τραγουδάει σε ένα ρυθμό (λ.χ. τσάμικο), θα είναι παραφωνία η επιμονή κάποιου να θέλει στο μέσον του χορού να χορέψει έναν άλλο ρυθμό (λ.χ. καλαματιανό). Για να είμαστε ακριβείς, στο ναό, την ώρα που τελείται η θεία λειτουργία, που εφαρμόζεται ο κανόνας της εκκλησίας, είναι αδιανόητο να συνάδει μια ορχήστρα που θα άδει δημοτική ή όποια άλλη μουσική. Ούτε και οι πιστοί να χορεύουν στο ρυθμό της, αγνοώντας το σκοπό της παρουσίας τους εκεί.

Κατά τη γνώμη μου, αυτό που οφείλουμε να συγκρατήσουμε είναι ότι η τρόικα, η οποία καταγίνεται ακόμη και για λεπτομέρειες (λ.χ. με τη φορολόγηση του ανέστιου και του άνεργου) δεν άγγιξε ούτε δίκην προσχήματος τις κραιπαλώδεις προνομίες της πολιτικής τάξης. Αναφέρουμε παραδειγματικά τα σκάνδαλα, την λειτουργία της Βουλής ως πλυντηρίου για τις ανομίες τους, τα ποικίλα όσα «μυστικά» ή προσωπικής αναφοράς κονδύλια, τις ευθύνες για την υπερχρέωση της χώρας κλπ.

Γ. Π. Παύλος, «Περί Υπάρξεως και Κινήσεως στην Επιστήμη και στην Θεολογία»

πηγή: Αντίφωνο
&
https://www.youtube.com/watch?time_continue=119&v=4CzSetmGq-Y

Γιώργος Κοντογιώργης, Επειδή «εχθρός μας [τους] είναι ο εθνικισμός της ελληνικής κοινωνίας και όχι ο εθνικισμός των γειτόνων»

πηγή: Ιστολόγιο Καθηγητού Γ. Κοντογιώργη

Γιώργος Κοντογιώργης, Επειδή «εχθρός μας [τους] είναι ο εθνικισμός της ελληνικής κοινωνίας και όχι ο εθνικισμός των γειτόνων».

Για την κατά την άποψή μου λύση που πρέπει να δοθεί στο σκοπιανό πρόβλημα όπως και για τις προτεραιότητες που οφείλει να επικεντρώσει την προσοχή της η ελληνική πλευρά έχω επανειλημμένα μιλήσει τους τελευταίους μήνες (βλέπε σχετικά στο ιστολόγιό μου).

Με αφορμή την επαχθή για τα ελληνικά συμφέροντα συμφωνία με τη σκοπιανή πλευρά η εθνικιστική Αριστερά -δηλαδή οι ιπποκόμοι του εθνικισμού των άλλων, στην οποία ανήκει και ο ΣΥΡΙΖΑ με επικεφαλής τον πρωθυπουργό-, βρήκε την ευκαιρία να διακινήσει χολή σε βάρος της ελληνικής χώρας και κοινωνίας, επαναφέροντας το δόγμα «εχθρός μας [τους] είναι ο εθνικισμός της ελληνικής κοινωνίας και όχι οι γείτονες».

Επειδή καλοί φίλοι μού ζήτησαν να ενημερώσω για την ελληνικότητα της αρχαίας Μακεδονίας, παραπέμπω όσους ενδιαφέρονται σχετικά στο έργο μου Το ελληνικό κοσμοσύστημα, τόμος Β΄, Εκδόσεις Σιδέρη, στα κεφάλαια που περιέχονται στις σελίδες: 225 έως 248 και 374 έως 397 (για το έθνος των Ελλήνων, το πολιτικό τους πρόταγμα και τους περιεχόμενους σ’αυτό πληθυσμούς της οικουμένης). Επίσης στις σελ. 408 έως 568 (για το έθνος, την ελευθερία και τη Ρώμη, δηλαδή για την οπτική του Πολύβιου σε ό,τι αφορά στην ελευθερία των Ελλήνων). Στο κεφάλαιο αυτό παρελαύνει η ιστορικότητα και η γεωγραφία του ελληνικού έθνους, όπου ο Πολύβιος αναφέρεται σταθερά στους «Μακεδόνες και στους άλλους Έλληνες». Ο Αριστοτέλης κάνει λόγο για «το των Ελλήνων γένος» που απαρτίζεται από «τα των Ελλήνων έθνη», στα οποία εμπεριέχεται αναντιλέκτως και εκείνο των Μακεδόνων. Κατά τον Πολύβιο οι Μακεδόνες μετέρχονται «τον Έλληνα τρόπο», το «ελληνικόν έθος», την ελληνικήν αίρεσιν» και την «ελληνικήν φωνήν» και επομένως ανήκουν εις το γένος των Ελλήνων, δηλαδή «εις την Ελλάδα πάσαν» (σελ.414 επ). Ανάλογο αποδεικτικό υλικό μπορεί να αναζητήσει ο αναγνώστης και στον πρώτο τόμο του Ελληνικού κοσμοσυστήματος.

http://contogeorgis.blogspot.com/2018/06/1562018.html

φωτογραφήματα 219

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ

Άγιος Λουκάς ο Ιατρός (+11 Ιουνίου)

• Άγιος Λουκάς ο Ιατρός (11 Ιουνίου): μικρό αφιέρωμα
• Άγιος Λουκάς Συμφερουπόλεως - Κριμαίας (ιστοσελίδα αφιερωμένη στον άγιο Λουκά τον ιατρό)
• Θεραπεύοντας το φόβο (ρώσικη ταινία για τον Άγιο Λουκά)
• ΤΡΕΙΣ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ
• Νέα ανέκδοτη επιστολή (4η) Αγίου Λουκά επισκόπου Κριμαίας προς πνευματικό του τέκνο

***

Άλλες αναρτήσεις για τον άγιο Λουκά στο ιστολόγιο μας:

Κάντε κλικ εδώ.

Άγιοι Κινέζοι μάρτυρες (11 Ιουνίου)

• Μητροπολίτου Προικοννήσου π. Ιωσήφ, ΣΙΝΙΚΟΝ ΚΛΕΟΣ: Οι Νεομάρτυρες της Κίνας
• Άγιοι Κινέζοι Μάρτυρες
• Ο άγιος Μητροφάνης ο Κινέζος και οι συν αυτώ
• Η Ορθοδοξία στην Κίνα, άλλοτε και τώρα

Σύναξις Ὑπεραγίας Θεοτόκου τοῦ «Ἄξιόν Ἐστιν» ἐν Ἁγίῳ Ὄρει

πηγή: ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ

Ἡ ἱερὴ εἰκόνα τῆς Παναγίας τοῦ «Ἄξιόν Ἐστιν» φυλάσσεται στὸ ναὸ τοῦ Πρωτάτου τοῦ Ἅγίου Ὄρους, στὶς Καρυές. Ὁ ναὸς αὐτὸς ἐκτίσθηκε τὸ 843 μ.Χ., ἐμεγάλωσε ἀπὸ τὸν Ὅσιο Ἀθανάσιο τὸν Ἀθωνίτη καὶ ἁγιογραφήθηκε κατὰ τὸν 13ο αἰώνα μ.Χ. ἀπὸ τὸν περίφημο ἁγιογράφο Ἐμμανουὴλ Πανσέληνο.

Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, κάποιος μοναχός, ὁ ὁποῖος ἐζοῦσε κοντὰ στὶς Καρυὲς μὲ ἕναν νεαρὸ ὑποτακτικό, ἔφυγε ἕνα βράδυ ἀπὸ τὸ κελί, διότι ἔπρεπε νὰ πάει στὴν ἐκκλησία τοῦ Πρωτάτου, γιὰ νὰ συμμετάσχει σὲ μιὰ ἀγρυπνία. Ὅταν ἐνύχτωσε, ὁ δόκιμος, ποὺ ἔμεινε μόνος, ἄκουσε ἀργὰ τὸ βράδυ νὰ κτυποῦν τὴν πόρτα καὶ ἀνοίγοντάς την εἶδε ἕνα γέροντα μοναχό, ποὺ ἐζητοῦσε φιλοξενία. Τὰ μεσάνυχτα ὁ γέροντας καὶ ὁ δόκιμος ἄρχισαν νὰ ψάλλουν μαζὶ τὴν Ἀκολουθία. Μόλις ἔφθασε ἡ ὥρα νὰ ψάλλουν «Τὴν Τιμιωτέραν», ὁ γέροντας πρόλαβε τὸ δόκιμο στὸ ψάλσιμό του λέγοντας πρὶν τὸ «Ἄξιον ἐστιν μακαρίζειν Σε τὴν Θεοτόκον, τὴν ἀειμακάριστον καὶ παναμώμητον καὶ Μητέρα τοῦ Θεοῦ ἡμῶν». Ὁ νεαρὸς δόκιμος ἄκουσε τὸν ὕμνο αὐτὸ γιὰ πρώτη φορά. Γι’ αὐτὸ εἶπε στὸ γέροντα νὰ τοῦ γράψει αὐτὰ τὰ λόγια, γιὰ νὰ ὑμνεῖ τὴν Παναγία. Ὁ γέροντας ἐδέχθηκε καὶ ἔγραψε τὸν ὕμνο ἐπάνω σὲ μία πέτρα, ποὺ ἔγινε μαλακὴ σὰν κερί, καὶ εἶπε στὸ νεαρὸ δόκιμο: «Ἀπὸ ἐδῶ καὶ πέρα ἔτσι ἐσεῖς καὶ ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι νᾶ ψάλετε αὐτὸν τὸν ὕμνο». Ὁ γέροντας μοναχός, ἀφοῦ εἶπε πὼς τὸν ἔλεγαν Γαβριήλ, ἐξαφανίσθηκε.

Μόλις ἐπέστρεψε ὁ γέροντας μοναχός, ὁ δόκιμος τοῦ ἔδειξε τὴν πέτρα καὶ ἔψαλε τὸν ὕμνο ποὺ εἶχε ἀκούσει. Ὁ γέροντας μὲ τὴ διάκρισή του διεπίστωσε ἀμέσως τὸ θαυματουργικὸ γεγονὸς καὶ ἔτρεξε νὰ μεταφέρει τὸ θαυμαστὸ ἀντικείμενο στοὺς γέροντες τοῦ γειτονικοῦ μοναστηριοῦ. Ετσι διαδόθηκε ὅτι ὁ μυστηριώδης ἐπισκέπτης ἦταν ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ, ὁ ὁποῖος εἶχε κατέβει ἀπὸ τὸν οὐρανό, γιὰ νὰ διδάξει ἕνα νέο ὕμνο πρὸς τιμὴν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Ἡ χαραγμένη πέτρα ἀπὸ τὸν Ἀρχάγγελο Γαβριὴλ ἀπεστάλη στὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νικόλαο Χρυσοβέργη (984 – 996 μ.Χ.), ὀ ὁποῖος ἐνέκρινε τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ ἀγγελικοῦ αὐτοῦ ὕμνου στὸ λειτουργικὸ βίο τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφέρει ὅτι τὸ γεγονὸς αὐτὸ εἶναι πολὺ παλαιὸ καὶ τοῦτο μαρτυρεῖται ἀπὸ τὰ Μηναῖα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπου στὶς 11 Ἰουνίου ἀναγράφεται: «Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, ἡ Σύναξις τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριὴλ ἐν τῷ Ἄδειν». Τὸ γεγονὸς αὐτὸ συνέβη τὸ 982 μ.Χ.

Ἡ ἱερὴ εἰκόνα τῆς Θεομήτορος εἶναι τύπου Ἐλεούσης ἢ Γλυκοφιλούσης καὶ κρατᾶ στὰ δεξιά της τὸν Ἰησοῦ Χριστό.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.

Πατέρων ἀθροίσθητε, πᾶσα τοῦ Ἄθω πληθύς, πιστῶς ἑορτάζοντες, σήμερον χαίροντες, καὶ φαιδρῶς ἀλαλάζοντες, πάντες ἐν εὐφροσύνῃ· τοῦ Θεοῦ γὰρ ἡ Μήτηρ, νῦν παρὰ τοῦ Ἀγγέλου, παραδόξως ὑμνεῖται· διὸ ὡς Θεοτόκον ἀεί, ταύτην δοξάζομεν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Τῇ σεπτῇ σπυ Εἰκόνι Γαβριὴλ ὁ Ἀρχάγγελος, καταπτὰς ἐν σχήματι ξένῳ, τὴν ᾠδήν σοι ἀνέμελψεν, Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς, τὴν μόνην μακαρίζειν σε Ἁγνή, ὡς Μητέρα τοῦ τῶν ὅλων Δημιουργοῦ, καὶ σώζουσαν τοὺς κράζοντας· δόξα τοῖς θαυμασίοις σου Ἁγνή, δόξα τοῖς μεγαλείοις σου, δόξα τῇ πρὸς ἡμᾶς σου προνοίᾳ Ἄχραντε.

Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.

Ἑορτάζει σήμερον ἅπας ὁ Ἄθως, ὅτι ὕμνοις δέδεκται, ὑπὸ Ἀγγέλου θαυμαστῶς, σοῦ τῆς Ἁγνῆς Θεομήτορος, ἣν πᾶσα κτίσις γεραίρει δοξάζουσα.

Ἕτερον Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.

Ὡς ἐπιστὰς ἀπ’ οὐρανοῦ ἐν ξένῳ σχήματι

Ὁ Γαβριὴλ τὸν Μοναστὴν ἐμυσταγώγησε

Μακαρίζει καὶ ὑμνεῖν σε ἀξίως Κόρη.

Ἀλλ’ ἡμεῖς τούτου τὴν μνείαν ἑορτάζοντες

Τὴν πολλήν σου πρὸς ἡμᾶς ὑμνοῦμεν πρόνοιαν

Καὶ βοῶμέν σοι, χαῖρε Ἄθω ἡ ἔφορος.

Μεγαλυνάριον.

Ἄξιον ὑμνεῖν σε διὰ παντός, τὴν Θεοῦ Μητέρα, καὶ προστάτιν τῶν γηγενῶν, παρὰ τοῦ Ἀγγέλου, Παρθένε διδαχθέντες, ὑμνοῦμεν καθ’ ἑκάστην, τὰ μεγαλεῖά σου.

Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας, Ο Φώτης Κόντογλου: «Απόστολος της Ορθοδοξίας». Ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Β΄ (Κλεόμβροτος) γράφει για τον υμνωδό της καθ’ ημάς Ανατολής

πηγή: Ενδότοπος

Αναμφίβολα ο Φώτης Κόντογλου, πενήντα τρία χρόνια μετά το θάνατό του (Αθήνα, 13 Ιουλίου 1965), ακόμη και σήμερα, στους τόσο δύσκολους καιρούς, που για τους νεοέλληνες η πνευματική κρίση έχει λάβει τραγικές διαστάσεις, εξακολουθεί να χαρίζει πρωτόγνωρες συγκινήσεις. Αν κανείς παρακολουθήσει τα βιβλία που έχουν γραφεί γι’ αυτόν τον μύστη της καθ’ ημάς Ανατολής, θα διαπιστώσει ό,τι όλα σχεδόν κινούνται πάνω στον άξονα της πιστότητάς του στην πνευματική παράδοση του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας[1]. Ολάκερο το έργο του, λογοτεχνικό, εικαστικό, δοκιμιακό και επιστολικό διαπνέεται από εκείνο το ευώδες άρωμα που αποπνέει η μακραίωνη ιστορία μας: αρχαιοελληνική, ελληνιστικά χρόνια, βυζαντινή περίοδος, Τουρκοκρατία, Νεότερος Ελληνισμός. Στην προκειμένη περίπτωση ορθότατα έχει χαρακτηριστεί ως εκείνος ο «ξακουσμένος παραμυθάς»[2], που με τα γραφόμενα και τη ζωγραφική του συγκινούσε μικρούς και μεγάλους.

Σ’ έναν από τους πολλούς αφιερωματικούς τόμους[3] που στη μνήμη του έχουν κυκλοφορήσει, διατρέχοντας πριν λίγο καιρό τις σελίδες του[4], ανακάλυψα ό,τι ο μακαριστός Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Β΄ (Κλεόμβροτος), είχε καταθέσει τη δική του σκέψη για τον Αϊβαλιώτη λογοτέχνη και ζωγράφο[5]. Πρόκειται για ένα βραχύ προσφώνημα του μακαριστού λογίου ιεράρχη, το οποίο διάβασε στην κηδεία του Κόντογλου, που έγινε την 13η Ιουλίου 1965 στο ναό του Α΄ νεκροταφείου Αθηνών. 

Πρωτότυπο αυτού του επικήδειου λόγου, πριν λίγο καιρό, προσπάθησα να βρω στα αρχεία της Μητροπόλεως Μυτιλήνης, στο πλαίσιο μιας έρευνας που εδώ και ένα χρόνο κάμω, να συγγράψω ένα βιβλίο για τους Μητροπολίτες Μυτιλήνης των 19ου και 20ου αιώνων. Δυστυχώς, όμως, απ’ ότι με πληροφόρησαν οι υπεύθυνοι του γραφείου της Μητροπόλεως, το αρχείο του μακαριστού ιεράρχη Ιακώβου Β΄ δεν απόκειται εκεί. Παρά ταύτα, εκείνο που αξίζει να σημειώσω εδώ είναι ό,τι ο επικήδειος λόγος του μητροπολίτη Ιακώβου Β΄[6], συνοδευόμενος κι από ένα μονοσέλιδο εισαγωγικό σημείωμα, αξίζει να σχολιαστεί για τον εξής λόγο: πέραν της καλής γνωριμίας που είχαν οι δύο άνδρες από τον καιρό που ακόμη ζούσαν στις Κυδωνίες, την κοινή τους πατρίδα, ο μακαριστός μητροπολίτης αποτιμά την προσωπικότητα του Φώτη Κόντογλου, ως ενός εκ των μεγάλων διδασκάλων του Γένους. 

Από τότε που ο Ιάκωβος Β΄ εγνώρισε τον Κόντογλου, στα 1920, πριν την τραγική Μικρασιατική Καταστροφή, όταν ήταν μαθητής στο Σχολαρχείο των Κυδωνιών και ο Κόντογλου καθηγητής σ’ αυτό[7], καταδεικνύεται ότι μεταξύ των αναπτύχθηκε μια ισχυρή φιλία, η οποία εκράτησε μέχρι και το θάνατο του τελευταίου. Γι’ αυτήν γράφει ο Ιάκωβος Β΄: «ενθυμούμαι ότι ο Φώτιος Κόντογλου μας εδίδασκε την Γαλλικήν, αλλά πάντοτε, και εις την ώραν του μαθήματος και έξω από την αίθουσαν, δεν εβλέπομεν τον διδάσκαλον της Γαλλικής αλλά τον φλογερόν Απόστολον της θρησκείας. Μας ερωτούσεν εάν πηγαίνομε εις την Εκκλησίαν, εάν μετέχωμεν εις τα αγιαστικά Μυστήριά της και μας έδιδε πάντοτε πολυτίμους συμβουλάς και παραινέσεις δια τα ιερά και όσια της θρησκείας και της πατρίδος»[8]. Βασική είναι εδώ η διαπίστωση ότι ο Κόντογλου καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου ζούσε και ανέπνεε υπό το φως της μακρόχρονης ελληνορθόδοξης παράδοσης, στην γνήσια έκφραση των βιωμάτων της. Ετούτη την παράδοση με πάθος τη μετάγγιζε σ’ όσους είχαν την τύχη να συναναστρέφονται μαζί του. Ένας εξ αυτών ήταν και ο μακαριστός Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Β΄ (Κλεόμβροτος). 

Η σχέση του Ιακώβου Β΄ με τον Κόντογλου διεκόπη μετά την Μικρασιατική Καταστροφή (1922). Όταν, όμως, στα 1937 ο μακαριστός Μητροπολίτης έμπαινε στις τάξεις του κλήρου και ο Κόντογλου επέστρεφε από το Κάιρο όπου εργαζόταν στο Κοπτικό Μουσείο, η σχέση των δύο ανδρών αναθερμάνθηκε και βέβαια, συνεχίστηκε μέχρι το θάνατο του τελευταίου, στα 1965. Ο Ιάκωβος Β΄ ομιλεί για έναν Κόντογλου, ο οποίος ήταν «πιστά αφοσιωμένος εις την Εκκλησία και εις τα θρησκευτικάς παραδόσεις»[9]. Γι’ αυτό η εμπνευσμένη γραφίδα του, καθώς και η θαυμαστή επίδοσή του στη αναβίωση της βυζαντινής αγιογραφίας[10], κατά τον Ιάκωβο Β΄, τον κατατάσσουν στους μεγάλους απολογητές της ορθόδοξης πίστης και στους φλογερούς υπέρμαχους της ελληνικής παράδοσης. 

Υπ’ αυτήν την έννοια το περιεχόμενο του μικρού και λιτού επικήδειου λόγου που εκφώνησε ο μακαριστός ιεράρχης κατά την εξόδιο ακολουθία του Κόντογλου, είναι άξιο θαυμασμού για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί αναφέρεται στην τεράστια προσφορά του στα ελληνικά γράμματα: «οι πνευματικοί σου κάματοι κατέπληξαν κάθε πνευματικό άνθρωπο». Και δεύτερον, διότι ο Κόντογλου μέχρι το τέλος του βίου του υπήρξε γνήσιο τέκνο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γράφει ο μακαριστός λόγιος ιεράρχης: «εγώ ο πνευματικός σου φίλος, ο αγαπητός σου συμπολίτης, ο επίσκοπός σου, διότι όταν σε επεσκέφθην εις το κρεββάτι του πόνου και σε ηρώτησαν ποιος είναι, είπες “είναι ο επίσκοπός μου”, ήλθα δια να σε αποχαιρετίσω, και το κάμω με βαθύ πόνο ψυχής, ήλθα δια να σου είπω ότι σήμερα που εγκαταλείπεις τον κόσμο, κλαίουν απαρηγόρητα τα ελληνικά γράμματα, αλλά μαζύ με αυτά κλαίει και η χαμένη πατρίδα σου, η όμορφη και ιστορική πόλις των Κυδωνιών, το ηρωικό Αϊβαλί, που σε εγέννησε· αλλά κλαίει περισσότερο, από όλους η Εκκλησία του Χριστού, η ορθόδοξος, η Εκκλησία, που με τόση αγάπη, με τόση φλόγα και με τόση αυταπάρνηση υπηρέτησες. Ναι, κλαίει η Εκκλησία μας διότι χάνει ένα μεγάλον αγωνιστήν, ένα σπουδαίον απολογητήν, γιατί με τους ωραίους σου, τους πνευματικούς, τους σθεναρούς αγώνας σου, όχι μόνον εδίδασκες, διεφώτιζες και ποδηγετούσες τις ψυχές των ανθρώπων, εις την εποχήν αυτήν της ύλης και της πεζότητος, αλλά και συγκρατούσες πολλά πράγματα από την παράδοσιν, σ’ όλους τους τομείς της θρησκευτικής ζωής, στην θεία λατρεία, στην τέχνη, στην μουσική»[11].

«Έχουμε το δικαίωμα να δούμε τον Κόντογλου ως θεολόγο;» ρωτά σ’ ένα άρθρο του ο καλός συνάδελφος Θανάσης Ν. Παπαθανασίου[12]. Πρόκειται για ένα ερώτημα εύκολο στην απάντησή του. Απαρεγκλίτως ο Κόντογλου υπήρξε και θεολόγος, και μάλιστα κορυφαίος θεολόγος, με κριτήρια όπου η Ορθοδοξία δε είναι «κλειστή» αλλά «ανοιχτή» σ’ ολάκερο τον κόσμο, εκεί που η παράδοσή της δεν παραχαράσσεται από λογής – λογής «λαμπαφούρες», είτε αυτές προέρχονται από νεωτεριστές, είτε από εκπροσώπους του θεολογικού και εκκλησιαστικού χώρου.

Συνεπώς, ο χαρακτηρισμός του Κόντογλου από τον μακαριστό ιεράρχη Ιακώβο Β΄ ως «Αποστόλου της Ορθοδοξίας»[13] είναι απόλυτα ορθός, όχι μόνο γιατί ήλεγχε και στηλίτευε καθετί που ερχόταν σε αντίθεση με την ελληνορθόδοξη παράδοση – εξ’ ου και το αγιογραφικό χωρίο του τίτλου του άρθρου: «ουκ έξεστί σοι…», (Μκ, 6:18) – αλλά και γιατί ολόκληρο το έργο του είχε ξεκαθαρισμένο νόημα: το ανέσπερο φως της Ορθοδοξίας, στην εποχή του, όπου η ελληνικότητα[14] νοθευόταν και παραχαρασσόταν από αλλότρια προς αυτήν ιδεολογήματα, επιζητούσε να εκφράζεται από ανθρώπους βαθιά ριζωμένους στη χριστοκεντρική καθ’ ημάς Ανατολή.

Α. Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

---------------------------------------------------------------------

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Η βιβλιογραφία για τον Κόντογλου είναι εκτεταμένη. Για τις ανάγκες του εδώ άρθρου σημαντικά είναι τα παρακάτω βιβλιογραφικά τεκμήρια. Βασίλειος Μουστάκης, (1965), «Κόντογλου Φώτης», στη: Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τ. 7ος, στ. 790-798. Επίσης, βλ. Νίκος Ζίας, (1991), Φώτης Κόντογλου, Γιώργος Μανουσάκης (επιμ.), Αθήνα: Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος.

[2] «Που έγκειται η γοητεία του αφηγηματικού έργου του Κόντογλου; Κυρίως στην επιλογή των θεμάτων του – παράξενα περιστατικά, συνήθως με φόντο τη θάλασσα και τη θαλασσινή ζωή, παλιές ιστορίες από τα πέρατα του κόσμου ή τους αρχαίους ανθρώπους της Ανατολής, ηρωισμοί και βαρβαρότητες από κουρσάρους ή άλλες αδάμαστες ψυχές, ταξίδια σε παμπάλαιες πολιτείες ή ερειπωμένα κάστρα, ο βίος και η πολιτεία φημισμένων αντρών και λησμονημένων, ο μυστικός κήπος της θεοσέβειας με τους μακάριους ασκητές. Ξακουσμένος παραμυθάς ο Κόντογλου, σαν εκείνους που πήγαιναν τα παλαιότερα χρόνια στα σπίτια νοικοκυραίων τις χειμωνιάτικες νύχτες και κρατούσαν ξάγρυπνους μεγάλους και μικρούς, ανιστορώντας τα πάθη, τους καημούς και τα κατορθώματα μυθικών ανθρώπων που πάλευαν ανελέητα με σκληρούς βασιλιάδες ή με άγρια θηρία, ώσπου να κατακτήσουν με την ανδρεία ή την πονηριά τους την καρδιά μιας τρυφερής βασιλοπούλας και να ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. […] Η γοητεία της αφήγησης του Κόντογλου δεν οφείλεται μόνο στο έμφυτο χάρισμα που διέθετε του παραμυθά, αλλά και στην εικονογράφηση των ιστοριών του από τον ίδιο, που καταφέρνει να ζωντανεύει ανθρώπους και δράκους, παλιά καράβια και φουρτουνιασμένες θάλασσες, άγριους ανθρωποφάγους κι αγίους αναχωρητές», βλ. Εμμανουήλ Χ. Κάσδαγλης, (2004), «Ο Φώτης Κόντογλου και η τυπογραφεία», στο: Σκαλαθύρματα. Για την τυπογραφία, τη λογοτεχνία, τη φωτογραφία, τη χαρακτική, τη ζωγραφική, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, σσ. 49-50.

[3] Ενδεικτικά, εδώ, αναφέρω δύο: Φώτης Κόντογλους. Εν εικόνι διαπορευόμενος, (1995), Ιωσήφ Βιβιλάκης, (επιμ.), Αθήνα: Ακρίτας· Φώτης Κόντογλου. Σημείον αντιλεγόμενον. Για τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του και τα τριάντα από την κοίμησή του, (1998), Αθήνα: Αρμός. Πρβλ., και τα αφιερώματα δύο περιοδικών: Νέα Εστία, (2006), τχ. 1788, (Απρίλιος), σσ. 631-771· Η Λέξη, (2008), τχ. 198, (Οκτώβριος – Δεκέμβριος), σσ. 466 – 573.

[4] Μνήμη Φώτη Κόντογλου, (1975), Αθήνα: Αστήρ.

[5] «Ουκ έξεστί σοι…», σσ. 197-199.

[6] Γι’ αυτόν βλ., τον τιμητικό τόμο: Τεσσακονταετία Αρχιερατείας του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μυτιλήνης κ. κ. Ιακώβου του από Σισανίου και Σιατίστης, Μυτιλήνη 1986.

[7] Πρόκειται για νέο σχολικό κτήριο που ακολουθούσε την παράδοση της περίφημης Σχολής των Κυδωνιών, η οποία ως γνωστόν κατεστράφη ολοσχερώς κατά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Αξίζει, εδώ, να αναφερθεί το γεγονός ό,τι στα 1896 στις Κυδωνίες υπήρχαν ελληνικό γυμνάσιο με 60 μαθητές, σχολαρχείο με 140 μαθητές, τρία δημοτικά σχολεία με 700 μαθητές, τρία παρθεναγωγεία με 750 μαθήτριες και μερικά ιδιωτικά νηπιαγωγεία. Βλ. Χρίστος Σολδάτος, (1989), Η εκπαίδευση και πνευματική κίνηση του Ελληνισμού της Μ. Ασίας (1800-1922). Η γέννηση και η εξέλιξη των σχολείων, τ. Α΄, Αθήνα, σ. 203. Για την τεράστια οικονομική και πνευματική προσφορά των Κυδωνιών στον Ελληνισμό, από το 1653 έως το 1922 - η οποία αρχικώς οφείλονταν στον καταγόμενο εκ Βασιλικών Λέσβου δραστήριο ιερέα Ιωάννη Δημητρακέλλη ή Οικονόμο - η βιβλιογραφία είναι πλουσιότατη. Συνοπτική, ωστόσο, παρουσίαση ετούτης της προσφοράς κάμει ο Παναγιώτης Φ. Χριστόπουλος στο ωραίο άρθρο του: «Κυδωνίαι: η ατρέκεια ενός μύθου», (2006), στη: Νέα Εστία, τχ. 1788, (Απρίλιος), σσ. 753-769, όπου και η σχετική παλαιότερη και νεότερη βιβλιογραφία. 

[8] «Ουκ έξεστί σοι…», στο: Μνήμη Φώτη Κόντογλου, σ. 197.

[9] Αυτόθι.

[10] Σημαντικά γι’ αυτό το θέμα είναι όσα λέγει ο Γιώργος Κόρδης: «τα θέματά του αποδίδονται με τεχνοτροπία που στηρίζεται στο βυζαντινό ζωγραφικό σύστημα, το οποίο συνοψίζει και ανακεφαλαιώνει όλη την ελληνική ζωγραφική εμπειρία. Το προσωπικό όμως στοιχείο δεν λείπει από τη ζωγραφική του. Έτσι, έχοντας αποδεχτεί την αυτοτέλεια και αυτονομία του βυζαντινού – ελληνικού ζωγραφικού συστήματος, δημιουργεί στα πλαίσια του συστήματος αυτού. Ο τρόπος που συνθέτει τα επιμέρους στοιχεία, η αναφορά της μορφής στον θεατή με το ανάστροφο προοπτικό σύστημα, ο χειρισμός του θέματος με στόχο την έξοδο του εικονιζόμενου προς τον θεατή δείχνει ότι υποτάσσει την καλλιτεχνική του πράξη στην εικαστική εμπειρία των προγόνων του». Βλ. Φώτης Κόντογλου, (2002), Για να πάρουμε μια ιδέα περί ζωγραφικής, Γιώργος Κόρδης, (εισαγωγικά – επίμετρο), Αθήνα: Αρμός, σ. 157. Σε καμιά, βέβαια, περίπτωση δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε τον Κόντογλου για τάσεις νεοβυζαντινισμού. Βλ. Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας, (1999), «Η ελληνορθόδοξη αγιογραφική και εικονογραφική μαρτυρία του Φώτη Κόντογλου», στα: Αιολικά Γράμματα, τχ. 176, (Μάρτιος – Απρίλιος), σσ. 136-138. 

[11] «Ουκ έξεστί σοι…», στο: Μνήμη Φώτη Κόντογλου, σσ. 198-199, [διατηρείται εδώ η ορθογραφία και ο τρόπος γραφής του μακαριστού ιεράρχη].

[12] «“Παράδοση” και “λαμπαφούρες”. Ο θεολόγος Φώτης Κόντογλου», (2006), στη: Νέα Εστία, τχ. 1788, (Απρίλιος), σσ. 701-718. Λαμπαφούρες, μάλλον Αϊβαλιώτικη έκφραση, χαρακτήριζε ο Κόντογλου τους ισχυρισμούς των νεωτεριστών, οι οποίοι παραπλανάνε τον λαό μας. Προφανώς η λέξη σημαίνει «ανοησίες», «άρες μάρες». Στο προσφάτως εκδοθέν από την Αγγελική Ράλλη, (2017), Λεξικό διαλεκτικής ποικιλίας Κυδωνιών – Μοσχονησίων και Βορειοανατολικής Λέσβου, Αθήνα: Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών, η λέξη δεν καταγράφεται.

[13] Ουκ έξεστί σοι…», στο: Μνήμη Φώτη Κόντογλου, σσ. 197-198. Πρβλ. Κώστας Σαρδελής, (1982), Η Ρωμιοσύνη και ο Φώτης Κόντογλου, Αθήνα: Αστήρ, σσ. 27-28. 

[14] Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας, (2005), «Ελληνικότητα και ορθόδοξη αυτοσυνειδησία στο λογοτεχνικό έργο του Φώτη Κόντογλου», στο: Φώτης Κόντογλου – Ηλίας Βενέζης – Ασημάκης Πανσέληνος. Οράματα και πάθη του Ελληνισμού, Πρακτικά Επιστημονικού Συμποσίου, Σύνδεσμος Φιλολόγων Λέσβου: Μυτιλήνη, σσ. 99-109.

Γ. Κοντογιώργης,Ο παράγων κράτος/πολιτικό σύστημα ως αποτρεπτική δύναμη της οικονομικής ανάταξης

πηγή: Ιστολόγιο Καθηγητού Γιώργου Κοντογιώργη
&
https://www.youtube.com/watch?time_continue=96&v=EAPu319TnTU

φωτογραφήματα 218

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ

φωτογραφήματα 217

φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ

Δημόσια διάλεξη του Charles Taylor με θέμα: "Ο Χριστιανισμός στην κοσμική εποχή της Δύσης" τη Δευτέρα 11/6/2018 στην Αθήνα

O διεθνούς φήμης φιλόσοφος Charles Taylor, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου McGill (Μόντρεαλ, Καναδάς), θα δώσει τη Δευτέρα 11 Ιουνίου 2018 διάλεξη στην Αθήνα (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, αμφιθέατρο Λεωνίδας Ζέρβας, Βασ. Κωνσταντίνου 48), στις 7.30 μ.μ, με θέμα:

«Ο Χριστιανισμός στην κοσμική εποχή της Δύσης»

Το θέμα για το οποίο επέλεξε να μιλήσει ο διάσημος φιλόσοφος αναφέρεται στην περιρρέουσα κοσμική ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ζει και αναπτύσσεται ο σύγχρονος άνθρωπος, μετά τη βαθμιαία απομάγευση του κόσμου από κάθε τι υπερβατικό και την αποδέσμευση της ζωής από τις κοινοτικές μορφές του παρελθόντος, όπως επίσης και στο φαινόμενο οι σημερινοί άνθρωποι είτε να ανήκουν σε μια θρησκευτική κοινότητα χωρίς να πιστεύουν, είτε να πιστεύουν χωρίς να νιώθουν την υποχρέωση να ακολουθούν τις παραδοσιακές τελετουργικές πράξεις της κοινότητας, αναγγέλλοντας έτσι το τέλος της κυρίαρχης παρουσίας του θεσμικού χριστιανισμού. Θα συζητηθεί επίσης το γεγονός ότι απέναντι στον έντονα παροντικό χαρακτήρα της περιβάλλουσας πραγματικότητας, πολλοί είναι εκείνοι που επιζητούν εκ νέου μια υπερβατική θεμελίωση της πίστης, απ’ όπου και ανακύπτει το κρίσιμο ερώτημα που αφορά στον τρόπο συνύπαρξης της πλευράς εκείνης που επιδιώκει την ανανέωση και εκείνης που με κάθε τρόπο αντιστέκεται στην προοπτική αυτή. Ο γνωστός φιλόσοφος υποστηρίζει εν προκειμένω ότι στον σημερινό μετα-χριστιανικό κόσμο, επιτακτική προβάλλει η ανάγκη οι Εκκλησίες, χωρίς να απεμπολήσουν τη μακραίωνη ιστορία τους, να γονιμοποιήσουν εκείνα τα στοιχεία που θα τις βοηθήσουν να αναζητήσουν εκ νέου τον ρόλο τους, υιοθετώντας το μοντέλο του εμπολιτισμού, προχωρώντας περαιτέρω σε μια περισσότερο περιεκτική κατανόηση της πίστης η οποία θα λαμβάνει, μεταξύ άλλων, σοβαρά υπόψη την έννοια της αμφιβολίας και θα διαμορφώνει έναν οικουμενισμό φιλίας πέρα από ομολογιακά όρια.

Η εκδήλωση συνδιοργανώνεται από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου και το Πρόγραμμα «Επιστήμες και Ορθοδοξία ανά τον κόσμο» (SOW) του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. 

Ο Charles Taylor είναι ο συγγραφέας των εμβληματικών έργων Πηγές του Εαυτού―Η γένεση της νεωτερικής ταυτότητας (ελληνική έκδοση Ίνδικτος, 2007) και Μια Κοσμική Εποχή (ελληνική έκδοση Ίνδικτος, 2015), αλλά και επίκαιρων και εξαιρετικά σημαντικών για τη σημερινή συγκυρία βιβλίων, όπως το Πολυπολιτισμικότητα―Εξετάζοντας την πολιτική της αναγνώρισης (ελληνική έκδοση Πόλις, 1997), Οι δυσανεξίες της νεωτερικότητας, (ελληνική έκδοση Εκρεμμές, 2006), Τα βιβλία που ελευθερώνουν: Οι λεωφόροι της πίστης (ελληνική έκδοση Πόλις, 2018).

Η διάλεξη που είναι ανοικτή στο κοινό θα δοθεί στα αγγλικά ενώ θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση στα ελληνικά.

φωτογραφήματα 216: Ιερά Μονή Κεράς Καρδιωτίσσης

Ιερά Μονή Κεράς Καρδιωτίσσης, Ηράκλειο Κρήτης (φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ)

π. Δ. ΜΠΟΚΟΣ, ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ: ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΟΠΛΟ

Στον καιρό των παραμυθιών, μια φορά κι έναν καιρό δηλαδή, ξεκίνησε ο Δεκατρής για μια δύσκολη αποστολή. Όπως έλεγε και τ’ όνομά του, ήταν ο μικρότερος ανάμεσα σε δεκατρία αδέλφια. Μα στο μυαλό και το θάρρος ήταν ο καλύτερος. 

Η εξυπνάδα του προκάλεσε φθόνο στ’ αδέλφια του. Πήγαν λοιπόν στον βασιλιά και τον κατάφεραν να ζητήσει απ’ τον Δεκατρή το πιο επικίνδυνο πράγμα: Να φέρει το άλογο ενός φοβερού δράκου. 

Ο Δεκατρής διέσχισε ένα πυκνό δάσος, γεμάτο εμπόδια και αγρίμια, μα με την αξιοσύνη του τα ξεπέρασε όλα. Κάποια στιγμή όμως έφτασε μπροστά σ’ ένα μεγάλο ποτάμι. Κατέβαινε με δυνατή βοή από το βουνό και τα ορμητικά νερά του άφριζαν. 

Ο Δεκατρής κατάλαβε πως ήταν αδύνατο να το διαβεί. Η ανθρώπινη δύναμη και εξυπνάδα δεν έφταναν για να υπερπηδήσει κι αυτό το εμπόδιο. Μα και πάλι δεν έχασε το θάρρος του. Είχε φυλάξει για μια τέτοια περίσταση ένα τελευταίο όπλο. Ύψωσε τα μάτια του ψηλά και φώναξε: 

- Ευχή της μάνας μου και του πατέρα μου, κάμετε καμάρα να περάσω. 

Αμέσως μια μεγάλη καμάρα γεφύρωσε το πλημμυρισμένο ποτάμι κι ο ήρωάς μας πέρασε απέναντι. Μόλις πάτησε το πόδι του στην άλλη όχθη, το γεφύρι χάθηκε το ίδιο αστραπιαία, όπως είχε φανεί. 

(Ελεύθερη σύνθεση παραμυθιών του τόπου μας). 

Τώρα είσαι συ που, σαν άλλος ήρωας του παραμυθιού, ετοιμάζεσαι για τη δύσκολη αποστολή σου. Να μπεις στον στίβο των εξετάσεων. Και θέλεις σίγουρα ένα καλό αποτέλεσμα. Μια επιτυχία. 

Ασφαλώς μπαίνεις στον αγώνα πάνοπλος. Έχεις αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητές σου. Διάβασες, κουράστηκες, αγρύπνησες, ίδρωσες. Όλες σου οι ικανότητες επιστρατεύτηκαν. 

Τώρα όμως βρίσκεσαι στην κρίσιμη στιγμή. Ό,τι είχες να κάμεις, το έκαμες. Εξάντλησες τα δικά σου μέσα. Ετοιμάστηκες αρκετά; Κανείς δεν ξέρει. Η αγωνία και η ανησυχία είναι φυσικό να βρίσκουν τώρα έδαφος στην ψυχή σου. 

Σ’ αυτή τη δύσκολη στιγμή σκέψου, πως απομένει και στο δικό σου οπλοστάσιο ένα τελευταίο όπλο. Θυμήσου την ευχή που μπόρεσε να γεφυρώσει αδιάβατο ποτάμι. Πριν μπεις στον αγώνα, ρίξε και συ τα μάτια σου ψηλά. Κάνε μια ευχή. Κάλεσε κοντά σου Εκείνον, που μπορεί να σταθεί στη μάχη δίπλα σου. 

Όσο δυνατός κι αν είσαι, ένας καλός σύμμαχος πάντα χρειάζεται. Ιδιαίτερα στις κρίσιμες στιγμές που κρίνουν την έκβαση της μάχης. Κάλεσε κοντά σου Εκείνον, που έχει όχι μόνο δύναμη, μα και αγάπη για σένα. 

Κι ας γίνει αυτό η αρχή μιας βαθύτερης σχέσης μαζί Του. Που δεν θα ξεκινάει από ανάγκη, όπως τώρα. Ούτε θα αποβλέπει στο βραχυπρόθεσμο κέρδος μιας κάποιας επιτυχίας. Η σχέση γίνεται πολύ δυνατή, όταν την κάνεις ελεύθερα, επειδή το θέλεις εσύ από μόνος σου να είσαι μ’ Εκείνον. 

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ! 

π. Δημήτριος Μπόκος