Η
εμπειρία της κρίσης εκδηλώνεται με πληθώρα τρόπων. Εμφανίζεται φυσικά
σε λογαριασμούς και χαρτιά μισθοδοσίας, στις στατιστικές της ανεργίας ή
των μη εξυπηρετούμενων δανείων και άλλων χρεώσεων. Την ίδια στιγμή,
ωστόσο, η κρίση είναι ένα απέραντο εργαστήριο συναισθημάτων, δημόσιας
επικοινωνίας των παθών μας, ιδιωτικών και συλλογικών. Τι συνέβη τα
τελευταία χρόνια; Μια έκρηξη των συζητήσεων για την κρίση, ιδίως για τα
πολιτικοοικονομικά της συμπτώματα, έκρηξη η οποία δημιούργησε μια
εκτεταμένη πολιτικοποίηση της κοινωνίας. Η οικονομική πληροφορία μαζί με
τις φήμες, τα σενάρια, τις θεωρίες συνωμοσίας διαχύθηκαν προς
τα κάτω και οριζόντια. Το αποτέλεσμα είναι ότι μεγάλα τμήματα του
ελληνικού πληθυσμού τα οποία στις συνθήκες της “ευημερίας” είχαν
αποσχιστεί από το πολιτικό σύμπαν, ανακάλυψαν με τρόμο ότι η ιδιωτική
τους σφαίρα “απαλλοτριώνεται” από την κοινωνική ατμόσφαιρα και τη
διακυβέρνηση της κρίσης.
Τούτη λοιπόν η σαστισμένη ιδιωτική σφαίρα
βρέθηκε να αντιμετωπίζει συνεχείς οχλήσεις και βίαιες παρεμβολές. Όλο
και περισσότεροι πολίτες εξωθήθηκαν να βγουν από τα ρούχα τους, να
θυμώσουν για δημόσιες υποθέσεις και πολιτικά πρόσωπα, για νόμους ή
προεδρικά διατάγματα. Παρέες μάλωσαν και φιλίες διαταράχτηκαν. Άλλαξε
έτσι απότομα ο κύκλος της ατομικής και της στενά επαγγελματικής
ρουτίνας. Η εμπειρία της κρίσης άρχισε να πονάει μη επιτρέποντας στη
ρουτίνα να λειτουργήσει προστατευτικά όπως “υπό κανονικές συνθήκες”. Η
έκθεση στον οικονομικό κίνδυνο και στην έλλειψη ασφάλειας έφτιαξε μια
διαφορετική ύλη καθημερινότητας. Η κυρίαρχη ύλη αυτής της
καθημερινότητας δεν είναι ο εφησυχασμός αλλά η ανησυχία. Και αυτή
φαίνεται πια να διεισδύει ακόμα και στους πιο αδιάφορους μικρόκοσμους.
Ποια είναι η πίσω πλευρά αυτής της νέας
δύσθυμης πολιτικοποίησης; Ποια είναι τα ρίσκα της; Επειδή ακριβώς η
αφετηρία της είναι μια αίσθηση απώλειας και αποπροσανατολισμού,
αναπτύσσεται προς όλες τις δυνατές κατευθύνσεις. Στη σκιά της κρίσης, η
αναζωπύρωση των πολιτικών συναισθημάτων μπορεί να φτωχαίνει ή και να
εμπλουτίζει τη σκέψη. Μπορεί να θρέφει τους κανιβαλισμούς του hate
speech αλλά και να φέρνει σε επαφή τους πολίτες με επιχειρήματα που δεν
θα τα γνώριζαν αν δεν είχαν εμπλακεί συναισθηματικά στην κατάσταση. Να
φτιάχνει νέα υβρίδια δογματικής τύφλωσης μαζί με εκλεπτυσμένα κριτικά
εργαλεία.
Με άλλα λόγια, η πολιτική του
συναισθήματος δεν έχει μια και μοναδική έκβαση. Εδώ πλέον ο δημαγωγικός
χειρισμός των συναισθημάτων της κρίσης συνυπάρχει με την αναγνώριση της
ηθικής τους σημασίας. Η εκτόξευση της υβριστικής πολιτικολογίας
αναπτύσσεται εκ παραλλήλου με το ενδιαφέρον για τις αιτίες και το
πραγματικό βάθος της κρίσης. Ακόμα και η παραφιλολογία των
συνωμοσιολόγων αντισταθμίζεται – δυστυχώς τελείως άνισα- από αιτήματα
κριτικής αυτογνωσίας που υπερβαίνουν τη συμβατική πολιτική πολεμική.
Το πρόβλημα αρχίζει από τη στιγμή που κάποιοι ταυτίζουν το συναίσθημα στην πολιτική με τον μαγικό κόσμο του twittter ή με τα παιχνίδια “προσωπικής πρόκλησης” στα κοινωνικά δίκτυα. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία όπου σκοπεύω να επανέλθω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου