Προκαλεί
εντύπωση το ότι η ίδια η καθηγήτρια του Harvard κ. Karen King, η οποία
εκδίδει τον πάπυρο για τον οποίο γίνεται πολύς λόγος στις μέρες μας
δηλώνει ότι «το υλικό που έχουμε μας παρέχει μη αξιόπιστες ιστορικά πληροφορίες για
να συζητήσουμε θέματα που σχετίζονται με το αν ο Χριστός ήταν έγγαμος ή
όχι. Η σχετική φράση της Karen King είναι η ακόλουθη: «The material discussed below [στο άρθρο] provides no reliable historical information for that discussion».
Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό;
Οι λόγοι που εκμηδενίζουν
την ιστορική αξιοπιστία της πληροφορίας του συγκεκριμένου παπύρου για
τη σύζυγο του Ιησού είναι πολλοί. Ας δούμε με κάθε συντομία κάποιους από
αυτούς.
1)
Το μέγεθος του σπαράγματος δεν μας επιτρέπει να είμαστε σίγουροι για το
τι ακριβώς λέει. Οι λέξεις που σώζονται είναι τόσο λίγες που μόνο
αποσπασματική εικόνα έχουμε σχετικά με τα λόγια του Ιησού. Παραδείγματος
χάριν η φράση «Ο Ιησούς είπε: «Η γυναίκα μου . . .»» θα μπορούσε να
αποτελεί μέρος ενός παραδείγματος εκ μέρος του ομιλητή προς την ομήγυρη
και να μην αναφέρεται στο πρόσωπό του. Για να το καταλάβουμε αρκεί να
σκεφθούμε πόσες φορές κάθε μέρα βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση κάποιου
άλλου για να εξηγήσουμε ή να παρουσιάσουμε κάτι. Ίσως κάτι τέτοιο να
καταγράφουν και οι γνωστικοί συγγραφείς του κειμένου.
2)
Η προέλευση του κειμένου, από κάποια γνωστική ομάδα, δεν υποδηλώνει
επαφή με τη γνήσια αποστολική παράδοση της Εκκλησίας. Κατά την εποχή που
εξετάζουμε κυκλοφορούσαν πάρα πολλά κείμενα που αναφέρονταν σε πρόσωπα
και πράγματα του χριστιανικού χώρου χωρίς στην πραγματικότητα να έχουν
κάποια σχέση με αυτόν. Στην Αίγυπτο, παραδείγματος χάριν, είχαν
πλησιάσει το χριστιανισμό διάφορες γνωστικές ομάδες, οι οποίες
προσπαθούσαν να συνδυάσουν τη «γνώση» με τη χριστιανική διδασκαλία. Το
αποτέλεσμα ήταν μία παρεφθαρμένη μορφή του χριστιανισμού, η οποία όχι
μόνο ήταν άσχετη με την πραγματικότητα, αλλά τον παρουσίαζε
αντεστραμμένο και πλήρως αλλοιωμένο.
3)
Η χρονική απόσταση του κειμένου που εξετάζουμε από την εποχή του
Χριστού είναι πολύ μεγάλη. Πρώτα πρώτα ο συγκεκριμένος πάπυρος
τοποθετείται στον τέταρτο αιώνα απέχοντας από τα γεγονότα 250 με 350
χρόνια. Ακόμη και αν δεχθούμε ότι έχει αντιγραφεί από παλαιότερο κείμενο
του τέλους του δευτέρου αιώνα, όπως υποστηρίζει η συγγραφέας, η χρονική
απόσταση και αυτού του κειμένου από τα γεγονότα πλησιάζει, αν δεν
ξεπερνά, τα 150 χρόνια. Για να καταλάβουμε τη δυσκολία να
χρησιμοποιήσουμε το συγκεκριμένο κείμενο ως ιστορική πηγή για το Χριστό
αρκεί να σκεφτούμε ότι είναι σαν να προσπαθούμε να γράψουμε την ιστορία
κάποιου ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης χωρίς να έχουμε κάποια πηγή, αλλά
βασισμένοι σε κάτι που κάπου, κάποτε ακούσαμε. Αν βάλουμε στο στόμα
κάποιου ήρωα μία φράση, η οποία δεν έχει καταγραφεί κάπου αλλά
προέρχεται από εμάς αυτό δεν αποτελεί πηγή ή ιστορική μαρτυρία αλλά
προϊόν της φαντασίας μας και, όπως πολύ σωστα δηλώνει η κ. King, δείχνει
τι πιστεύουμε εμείς για κάποιο πρόσωπο ή γεγονός και όχι την ιστορική
αλήθεια για αυτό το πρόσωπο ή το γεγονός.
Στο
σημείο αυτό δεν είναι άκαιρο να διευκρινίσουμε ότι πρωταρχικό ρόλο στην
ιστορική έρευνα παίζουν οι πηγές και όχι τα βοηθήματα, στα οποία έχουμε
επεξεργασία των πηγών. Τι είναι όμως πηγή; Πηγή είναι κάθε άμεση
μαρτυρία για μία ιστορική μορφή, ένα γεγονός, μία απόφαση, μία συνθήκη.
Πηγή μπορεί να είναι ένα κείμενο, μία επιγραφή, ένα αρχαιολογικό εύρημα,
ένα αντικείμενο, το οποίο συνεισφέρει στην ανακάλυψη, στην αποκατάσταση
και αποσαφήνιση της ιστορικής αλήθειας. Η πηγή πρέπει να είναι σύγχρονη
των γεγονότων και να σχετίζεται με τα πρόσωπα. Σε διαφορετική περίπτωση
ή έχει μειωμένη αξία ή δεν θεωρείται πηγή.
Ο
πάπυρος της Karen King έχει μηδενική αξία ως μαρτυρία για το Χριστό,
καθώς δεν πληρεί καμία από τις αναγκαίες προύποθέσεις για να θεωρηθεί
ιστορική πηγή. Αντιθέτως, η μαρτυρία των τεσσάρων κανονικών ευαγγελίων,
τα οποία έχουν γραφεί από αυτόπτες μάρτυρες του Χριστού ή από μαθητές
των αποστόλων και σχετίζονται στενά χρονικά με την εποχή που έζησε επάνω
στη γη είναι ισχυρότατη και πλήρως αξιόπιστη ως ιστορική μαρτυρία.
4)
Σύμφωνα με την καθηγ. Karen King και τους άλλους επιστήμονες που το
εξέτασαν το πρωτότυπο του κειμένου που σώζεται στον συγκεκριμένο πάπυρο
ήταν γραμμένο στην ελληνική γλώσσα και μετά από περίπου 150 με 200
χρόνια μεταφράστηκε στα κοπτικά. Η διαφορά της αρχικής γλώσσας του
κειμένου από την γλώσσα στην οποία το έχουμε σήμερα μειώνει και άλλο την
ιστορική του αξιοπιστία. Είναι πολύ πιθανό είτε κατά την αντιγραφή είτε
κατά τη μετάφραση να παρεισέφρυσε κάποιο λάθος, το οποίο να οδηγεί στη
φράση που συζητούμε και η οποία δεν μαρτυρείται σε καμία πηγή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου