Μητροπολίτου Προικοννήσου π. Ιωσήφ, Πεντηκοστήν εορτάζομεν

«Πεντηκοστην εορτάζομεν και Πνεύματος επιδημίαν…»

Κατά την αγία και μεγάλη ημέρα της Πεντηκοστής εκπληρώνεται η υπόσχεση του πριν λίγες ημέρες αναλη­φθέντος Ιησού προς τους Αποστόλους, σύμφωνα με την οποία, μετά την Ανάληψή Του, επρόκειτο να βαπτισθούν εν Πνεύματι Αγίω και να λάβουν δύναμη επελθόντος του Αγίου Πνεύματος σε αυτούς, για να γίνουν μετά απ’ αυτό «μάρτυρες Του εν τε Ιερουσαλήμ και εν πάση τη Ιουδαία και Σαμαρεία και έως εσχάτου της γης» (Πράξ. 1: 8).

Όπως μας πληροφορεί ο ιερός Ευαγγελιστής Λουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων, κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, και ενώ όλοι οι Απόστολοι βρισκόντουσαν μαζί στο φιλόξενο υπερώο, ακούσθηκε ξαφνικά ένας ήχος από τον ουρανό «ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας» (Πράξ. 2: 2) κι γέμισε το σπίτι όπου βρισκόντουσαν. Και φάνηκαν να διαμοιράζονται σ’ αυτούς γλώσσες πύρινες που κάθισαν πάνω στην κεφαλή του καθενός κι «επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου» (Πράξ, 2: 4), κι άρχισαν να μιλούν σε ξένες γλώσσες, καθώς το Άγιο Πνεύμα τους έδιδε τον φωτισμό και τη δύναμη να το κάνουν, κι κήρυτταν τον Λόγο του Θεού.

Με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος, του ομοουσίου με τον Πατέρα και τον Υιό τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, το οποίο, «όλον συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας», έχουμε την επίσημη παρουσία της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο. Η Πεντηκοστή είναι ή ημέρα των γενεθλίων της Εκκλησίας! Βέβαια ή Εκκλησία υπήρχε προ πάντων των αιώνων, εφ’ όσον η κεφαλή Της, ο Θεός, είναι προαιώνιος. Αλλά ως ιστορικό σχήμα -αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση- έχει την αρχή της στην ημέρα της Πεντηκοστής.

Όπως η παράδοση του Νόμου στον Μωυσή πάνω στο όρος Σίνα κατέστησε τους Ισραηλίτες περιούσιο λαό του Θεού, έτσι, με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στους Μαθητές του Χριστού την ημέρα της Πεντηκοστής, γεννήθηκε ο νέος περιούσιος λαός του Θεού. ο νέος Ισραήλ της χάριτος, η Εκκλησία.

Ο Προφήτης Ηλίας, μετά από τριάμισυ χρόνια απόλυτης ξηρασίας, είδε μια μικρή νεφέλη «ως ίχνος ανθρώπου» ν’ ανεβαίνει από τη θάλασσα στον ουρανό, απ’ όπου έβρεξε άφθονη βροχή και ποτίσθηκε η καταξεραμένη γη και χόρτασε το λαό με αφθονία καρπών (Γ΄ Βασιλ. 18: 44 -45).

Λίγες μέρες πριν, είδαμε μια νεφέλη να υπολαμβάνει τον Θεάνθρωπο, καθώς αναλαμβανόταν στους ουρανούς (Πράξ. 1: 9). Η νεφέλη αυτή έφερε κατά την Πεντηκοστή την «πολυχεύμονα του Αγίου Πνεύματος ομβροτοκίαν» (την πλούσια και χορταστική βροχή του Αγ. Πνεύματος),  από την οποία ποτισμένη πλουσιοπάροχα η πρώην άνικμη, χωρίς υγρασία και ξερή και άκαρπη γη των ψυχών, βλάστησε τους καρπούς του Πνεύματος· «αγάπη, χαρά. ειρήνη, μακροθυμία χρηστότητα, αγαθωσύνη, πίστη, πραότητα, εγκράτεια» (Γαλ. 5: 22 -23). Το Πνεύμα το Άγιον είναι η δύναμη, η ψυχή, ο νους και η συνείδηση της Εκκλησίας. «Βρύει προφητείας, ιερέας τελειοί», διδάσκει σοφία αληθινή σε αγράμματους, συγχωρεί κι εξαλείφει αμαρτήματα, μετουσιώνει στοιχεία υλικά (άρτο και οίνο) σε Σώμα και Αίμα Χριστού, φέρνει στους πιστούς «οθνείαν αλλοίωσιν ευπρεπεστάτην», αναδεικνύει τους ανθρώπους σε τέκνα του Θεού, μεταβάλλει τη γη σε ουρανό, την φθορά σε αφθαρσία, την προσωρινότητα σε αιωνιότητα, τον κόσμο της πτώσεως σε καινή κτίση!

Η εικόνα της Πεντηκοστής, κατά τη Βυζαντινή, την Ορθόδοξη τεχνοτροπία, είναι η εικόνα της Εκκλησίας. Παρουσιάζει κατ’ αρχήν το υπερώο, όπου έμεναν οι Απόστολοι μετά την Ανάληψη του Κυρίου. Οι Άγιοι Απόστολοι παρουσιάζονται καθισμένοι ημικυκλικά. Το ημικύκλιο θέλει να δείξει ότι η Εκκλησία είναι ανοιχτή. Θέλει και περιμένει όλους να έλθουν στους κόλπους της! Επιδιώκει να μεταμορφώσει εν Χριστώ τους πάντες και τα πάντα! Στην κορυφή του ημικύκλιου, ανάμεσα στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, υπάρχει μια θέση κενή. Είναι η θέση του Χριστού, ο οποίος αοράτως βρίσκεται πάντοτε μέσα στην Εκκλησία. Η παρουσία άλλωστε του Παύλου, ο οποίος, όπως είναι γνωστό, δεν βρισκόταν στο υπερώο μαζί με τους άλλους Αποστόλους κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, αφού τότε δεν ήταν καν Χριστιανός, θέλει να δείξει ότι η Εκκλησία ζει τον λεγόμενο λειτουργικό χρόνο, ένα διαρκές παρόν, και όπως ο Θεός, είναι ξένη προς σχήματα του είδους χθες – σήμερα – αύριο. Όλοι οι Απόστολοι παρουσιάζονται ήρεμοι, με γλυκειά έκφραση και στοχαστικό βλέμμα. Η ηρεμία τους και η γλυκύτητα αυτή μαρτυρεί την παρουσία των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Για πρώτη φορά εμφανίζονται με φωτοστέφανο, το οποίο δείχνει ότι δέχθηκαν ήδη την έλλαμψη και τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος. Πάνω στο φωτοστέφανο διακρίνονται οι πύρινες γλώσσες του Παρακλήτου. Στα χέρια τους κρατούν ειλητάρια, που είναι σύμβολα του χαρίσματος της διδασκαλίας που έλαβαν από το Θείο Πνεύμα. Στο πάνω μέρος της εικόνας εικονίζεται ο ουρανός με τη μορφή ενός τμήματος κύκλου, από τον οποίο εκπέμπονται δώδεκα ακτίνες φωτός, που κατεβαίνουν στους Αποστόλους. Κάτω από το κάθισμα που κάθονται οι Απόστολοι, μέσα σε ημικύκλιο, σε σκοτεινό φόντο, εικονίζεται ένας γέροντας με στέμμα στο κεφάλι. Συμβολίζει τον κόσμο, ο οποίος γέρασε μέσα στην αμαρτία, μακριά από τον Θεό. Το σκοτεινό φόντο συμβολίζει το πηχτό σκοτάδι που επικρατεί μακριά από τον Θεό. Το στέμμα, την αμαρτία που βασίλευε στον κόσμο.

Αλλ’ ας πάρουμε και μια μικρή γεύση από την υμνολογία τής μεγάλης γιορτής, επιστρατεύοντας έναν από τους πιο ωραίους, περιεκτικούς και εκφραστικούς του νοήματος της ημέρας ύμνους, το Δοξαστικό  του Εσπερινού:

«Δεύτε λαοί, την τρισυπόστατον Θεότητα προσκυνήσωμεν. Υιόν εν τω Πατρί, συν Αγίω Πνεύματι. Πατήρ γαρ αχρόνως εγέννησεν Υιόν συναΐδιον και σύνθρονον και Πνεύμα Αγιον ην εν τω Πατρί, συν Υιώ δοξαζόμενον μία δύναμις, μία ουσία, μία θεότης. Ην προσκυνούντες πάντες λεγομεν· Άγιος ο Θεός, ο τα πάντα δημιουργήσας δι’ Υιού, συνεργία του Αγίου Πνεύματος. Άγιος Ισχυρός. δι’ Ου τον Πατέρα εγνώκαμεν, και το Πνεύμα το Άγιον επεδήμησεν εν κόσμω. Άγιος Αθάνατος, το Παράκλητον Πνεύμα, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον και εν Υιώ αναπαυόμενον· Τριάς Αγία, δόξα Σοι!».
Που θέλει να πει: Ελάτε όλοι οι λαοί να προσκυνήσουμε την Θεότητα που αποτελείται από τρία πρόσωπα: τον Υιό με τον Πατέρα, μαζί και το Άγιο Πνεύμα. Ο Πατέρας γέννησε τον Υιό πριν να υπάρξει ο χρόνος και έξω από κάθε έννοια χρόνου, αιώνιο όπως και Αυτός και σύνθρονό Του, και το Πνεύμα το Άγιο ήταν πάντοτε με τον Πατέρα, μαζί με τον Υιό δοξαζόμενο. Μία δύναμη, μία ουσία, μία θεότητα, την οποία προσκυνώντας την όλοι λέμε: Άγιος είσαι ο Θεός(Πατέρας), που τα πάντα έχεις δημιουργήσει διά του Υιού, με την σύμπραξη του Αγίου Πνεύματος. Άγιος είσαι ο Ισχυρός(Υιός) διά μέσου του οποίου γνωρίσαμε τον Πατέρα και το Πνεύμα το Άγιο έφθασε στον κόσμο. Άγιος είσαι ο Αθάνατος, το Παράκλητο Πνεύμα, που από τον Πατέρα εκπορεύεται και στον Υιό αναπαύεται. Αγία Τριάδα, δόξα να έχεις!)

Αυτό το «Τριάς Αγία, δόξα Σοι!», ας βγαίνει πάντοτε από τα μύχια της ψυχής όλων μας, κι όλοι μας ν’ αξιωθούμε να δεχθούμε τη φιλάνθρωπη, φωτιστική και σωτή­ρια επίσκεψη της Χάριτος του Παρακλήτου!…

Από το βιβλίο του Μητροπολίτου Προικοννήσου π. Ιωσήφ «Οσμή ζωής», εκδ. Άθως, Αθήνα 2010.

Πηγή: ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ