Πηγή: Αυγή, 10-10-2010, σελ.25, ένθετο "Αναγνώσεις"
ΤΟΥ ΜΗΝΑ ΣΑΜΑΤΑ*
Μετά
την αποτυχημένη απόπειρα της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ να καθιερώσει
το 1986 τον λεγόμενο ΕΚΑΜ (Ενιαίο Κωδικό Αριθμό Μητρώου), μετά την
περιπέτεια με την αναγραφή ή μη του θρησκεύματος στις νέες ταυτότητες
στη δεκαετία του 90, και τα νέου τύπου διαβατήρια αποδεκτά από τις ΗΠΑ
το 2006, ο νυν πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου εξήγγειλε πρόσφατα από τη
Θεσσαλονίκη, ότι το «...δικαίωμα στη σύνταξη, δικαίωμα στην
εκπαίδευση, … στο επίδομα αναπηρίας, στο βιβλιάριο υγείας. Όλα θα
αποτυπώνονται στην Κάρτα του Πολίτη…». Σύμφωνα με το Υπουργείο
Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης η «Κάρτα» θα
έχει σχήμα πιστωτικής, θα περιέχει ένα «έξυπνο» τσιπ, στο οποίο θα
ενσωματωθούν ο αριθμός δημοτολογίου, το ΑΦΜ, ο ΑΜΚΑ, ο ιατρικός φάκελος,
ο εκλογικός αριθμός, καθώς και ο αριθμός της αστυνομικής ταυτότητας, η
φωτογραφία του κατόχου, το δακτυλικό αποτύπωμα και στο μέλλον θα υπάρχει
και η ηλεκτρονική υπογραφή του πολίτη, ώστε να εξυπηρετείται παντού και
χωρίς γραφειοκρατία.
Η υιοθέτηση
της κάρτας του πολίτη γίνεται και στην Ελλάδα στο πλαίσιο της
ευρωπαϊκής πολιτικής για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση ενάντια στη
γραφειοκρατία, την απάτη, το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία.
Όμως, σε αντίθεση με τα βορειο-ευρωπαϊκά κράτη, η Ελλάδα έχει μια
μακρόχρονη αυταρχική κληρονομιά φακελώματος και διακρίσεων των πολιτών,
έναν κομματικό κρατικό μηχανισμό και μια δυσλειτουργική και αναξιόπιστη
δημόσια διοίκηση, που δεν εγγυώνται ασφάλεια και δεν εμπνέουν
εμπιστοσύνη στη διαχείριση των προσωπικών πληροφοριών. Ακόμη και η Αρχή
Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 2008,
ενάντια στην πολιτική παρακολούθησης των διαδηλωτών από την προηγούμενη
κυβέρνηση. Η τωρινή κυβερνητική διαφήμιση της κάρτας του πολίτη μπορεί
να υπόσχεται διοικητική αποτελεσματικότητα, ευκολία και ταχύτητα, αλλά
αποκρύπτει την τεράστια ενίσχυση των κρατικών και υπερεθνικών ελέγχων
και της παρακολούθησης των πολιτών, με τη μορφή επεξεργασίας των
προσωπικών τους δεδομένων, από εθνικά και υπερεθνικά κέντρα ελέγχου, με
πιθανές διακρίσεις και αποκλεισμούς.
Μετά
την 11-9-2001, με την κυριαρχία της λογικής της ασφάλειας σε όλα τα
θέματα, οι σύγχρονες κοινωνίες του πληροφοριακού καπιταλισμού εφαρμόζουν
προηγμένες ψηφιακές καρτοτεχνολογίες διαχείρισης προσωπικών δεδομένων
και «έξυπνα» συστήματα ταυτοποίησης των πολιτών, ώστε σε κάθε συναλλαγή ή
αίτημα πρόσβασης, επικοινωνίας ή μετακίνησης να απαιτείται η εξακρίβωση
εάν οι πολίτες είναι αυτοί που δηλώνουν ότι είναι, σύμφωνα με τα
στοιχεία των αρχών. Χωρίς αυτές τις «έξυπνες» πλαστικές κάρτες που
περιέχουν βιομετρικά στοιχεία και προσωπικά δεδομένα, και είναι
δικτυωμένες με ηλεκτρονικές τράπεζες πληροφοριών, ο πολίτης δεν
αναγνωρίζεται, αποκλείεται, και oυσιαστικά δεν υπάρχει, έχοντας πιθανώς
και επιπρόσθετες κυρώσεις. O νέες ψηφιακές τεχνολογίες επιτρέπουν την
αντικατάσταση των διαφόρων εξειδικευμένων καρτών από μια ενιαία,
συγκεντρωτική υπερ-κάρτα, απαραίτητη όχι μόνο στο εσωτερικό αλλά και στο
εξωτερικό, δικτυωμένη με εθνικά και υπερεθνικά συστήματα πληροφοριών,
όπως της Σένγκεν και των αρχών ασφαλείας των ΗΠΑ, καθώς θα αντικαθιστά
την αστυνομική ταυτότητα και σταδιακά και το διαβατήριο.
Συνήθως
οι επιλογές καρτοτεχνολογιών των διαφόρων κρατών διαπνέονται από τη
νεοφιλεύθερη λογική και αντανακλούν ένα καρτέλ οικονομικο-πολιτικών
συμφερόντων που εμπλέκουν το κράτος με συγκεκριμένες εταιρίες και
τεχνολογίες ελέγχου. Οι κάρτες βέβαια υιοθετούνται ή απορρίπτονται
ανάλογα με την ιστορία και την πολιτική κουλτούρα ελέγχου των πολιτών
στις διάφορες χώρες. Έτσι, για παράδειγμα, στην Αυστραλία, όταν το 1986
και το 2006 επιχειρήθηκε να επιβληθεί μια υποχρεωτική “κάρτα πρόσβασης”
για όλους τους Αυστραλούς πολίτες και κατοίκους, αυτοί αντιστάθηκαν
μαζικά και την απέτρεψαν, φοβούμενοι διακρίσεις σε βάρος των
μειονοτήτων, το ακριβό οικονομικό κόστος του συστήματος, την
αναποτελεσματικότητά του λόγω της μεγάλης συνθετότητας και
συγκεντροποίησης, του πιθανού τεχνολογικού και ανθρώπινου λάθους, τη
δυνατότητα κλοπής, απάτης και διαφθοράς, τη σίγουρη συρρίκνωση της
ιδιωτικότητας, και την αναπόφευκτη επέκταση των λειτουργιών ελέγχου και
παρακολούθησης, με ταξινομήσεις, αποκλεισμούς και διακρίσεις.
Στους
βάσιμους φόβους των Αυστραλών, και πολλών άλλων που εναντιώνονται στην
ενιαία κάρτα, προστίθενται και πολλά άλλα βασικά ερωτήματα, τα
σημαντικότερα των οποίων ίσως είναι τα εξής:
-Γιατί
να είναι υποχρεωτική μια ενιαία υπερ-κάρτα και να επιβάλλεται
αποκλεισμός, ακόμη και κυρώσεις, σε όσους πολίτες αρνούνται τη χρήση
της;
-Τι θα γίνει με τους
ηλικιωμένους, τους γραμματικά αλλά και ηλεκτρονικά αναλφάβητους, τους
μετανάστες, τις μειονότητες και γενικά με τους διαφορετικούς “άλλους” ή
και τους ιδεολογικά αρνητές της χρήσης της κάρτας;
-Υπάρχουν
εγγυήσεις που μπορούν να δοθούν ότι δεν πρόκειται για ένα νέο
ολοκληρωτικό ψηφιακό φακέλωμα, σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και
παγκόσμιο επίπεδο;
-Τελικά,
ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας, μπορεί το σημερινό κομματικό κράτος
να εγγυηθεί την αντικειμενική και ασφαλή διαχείριση μιας υπερ-κάρτας του
πολίτη;
Οι όποιες απαντήσεις δεν
πρέπει να είναι απλά τεχνικές, αλλά ουσιαστικά πολιτικές. Αφορούν το
είδος του πολίτη, του κράτους και της κοινωνίας που εμείς οι
δημοκρατικοί πολίτες επιθυμούμε, σε σχέση με αυτό που κάποια
οικονομικο-πολιτικά συμφέροντα θέλουν να μας επιβάλλουν. Γι’ αυτό και η
ουσιαστική πληροφόρηση των Ελλήνων πολιτών είναι αναγκαία, για να μη
“μασήσουν” την όποια κυβερνητική καρτο-προπαγάνδα. O αγώνας για τα
μισθολογικά και ασφαλιστικά δικαιώματα πρέπει να συμπεριλάβει και την
αντίσταση στα ηλεκτρονικά δεσμά της ενιαίας υπερ-κάρτας, που μετατρέπει
τον πολίτη σε ανελεύθερο “καρτο-πολίτη”.
------------
*Ο Μηνάς Σαματάς διδάσκει Πολιτική Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και είναι συγγραφέας του βιβλίου στην αγγλική Η παρακολούθηση στην Ελλάδα: από την αντικομουνιστική στην καταναλωτική παρακολούθηση, Pella, N.Y. 2004
Διαβάστε επίσης:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου