Η ιστορική παρουσία των Σέρβων στο Κοσσυφοπέδιο

Γράφει ο Όμηρος Φωτιάδης

 

πηγή: Άρδην, τεύχος 9, Ιούλιος - Αύγουστος 1997

Η «Παλαιά Σερβία» (STARA SRBIJA) πολύ παλαιότερα ονομάζονταν «ΚΟΣΜΕΤ ΜΕΤΟΧΙ». Το «οροπέδιο των κοτσυφιών» (Κοσσυφοπέδιο), κατοικήθηκε από τους προϊστορικούς χρόνους. Ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός γεννημένος στην Ναϊσό (Νις) έκανε γνωστή αυτήν την όμορφη περιοχή, η οποία αποτελούσε Ιλλυρική επαρχία. Από τον 6ο μ.χ αιώνα οι Σέρβοι, εγκαθίστανται στο Κοσμέτ, το οποίο θα αποτελέσει την «Καρδιά της Σερβίας».

Το εκβυζαντινισμένο Βασίλειο των Σέρβων, μεταθέτει στο Κοσμέτ, από την Ζίτσα στο Ιπέκιο (Πέτς) την εκκλησιαστική του έδρα, καθιστώντας το και πνευματικό κέντρο της Σερβικής πολιτισμικής πραγματικότητας. Ο Κράλης Μιλούτιν (1282 -1321), θα φτάσει να αναγάγει το Κοσμέτ σε λίκνο του Σερβικού Πολιτισμού.

Αργότερα, όταν η Οθωμανική λαίλαπα θα κατακλύσει τα Βαλκάνια και θα φτάσει στα όρια του Σερβικού Βασιλείου, οι Σέρβοι στις 15/6/1389, ημέρα του Αγίου Βίτου, κοντά στην Πρίστινα, θα δώσουν μια από τις σημαντικότερες μάχες της ανθρωπότητας. Το ακατάβλητο Σερβικό Πνεύμα, εκουσίως θα οδηγηθεί στο μαρτύριο της θυσίας, ομαδικά και με απόλυτο τρόπο, υπέρ βωμών και εστιών, προγνωρίζοντας το αποτέλεσμα και γράφοντας την λαμπρότερη σελίδα της Σερβικής Ιστορίας.

Ο Μουράτ έχοντας 100.000 Οθωμανούς σε παράταξη και άλλες 300.000 σε εφεδρεία, θα αντιμετωπίσει τη Σερβική Υπερηφάνεια, η οποία, με την αφύσικη ορμή των 35.000 μαχητών της, θα σπάσει το αριστερό της παράταξής του και θα σπείρει τον όλεθρο στις οθωμανικές γραμμές. Ο 60χρονος Βασιλιάς των Σέρβων Λάζαρος ανέτρεψε για το μεγαλύτερο διάστημα της φονικότατης μάχης τα δεδομένα, γεμίζοντας τους λόφους της Πρίστινας νεκρούς Οθωμανούς. Ο Βούκ Μπράγκοβιτς, με 12.000 μαχητές στην εφεδρεία, μη μπορώντας να ακολουθήσει την ακατάσχετη ορμή του Λαζάρου, τον αφήνει ακάλυπτο.

Κυκλωμένοι οι Σέρβοι «Θεηγόροι Μαχητές» του Λαζάρου, θα πέσουν μέχρι ενός νικημένοι από το πλήθος του Μουράτ, προσφέροντας το άνθος της νεολαίας τους στην αιώνια μνήμη του Σερβικού Έθνους και της Ιστορίας τους. Πέθαναν στο Πεδίο της Τιμής αήττητοι, μαζί με το Βασιλιά τους. Έχασε και ο Μουράτ τη ζωή του, μέσα στη σκηνή του. Αν και νικητές οι Οθωμανοί Τούρκοι, αποσύρθηκαν εξαντλημένοι και έντρομοι. Ποτέ άλλοτε δεν θα συναντήσουν παρόμοιους μαχητές στην ιστορία τους.

Μετά την Οθωμανική επικυριαρχία, οι Σέρβοι άρχισαν να μετακινούνται προς βορρά από εξισλαμισμένους Τουρκαλβανούς. Το 1690 οι Σέρβοι βοηθώντας τις Αυστριακές δυνάμεις να εισβάλλουν στα Σκόπια, υπέστησαν φριχτά αντίποινα, τα οποία τους ανάγκασαν στην πρώτη μεγάλη φυγή τους από το Κοσμέτ προς την Ουγγαρία. Το 1718 - 1739 και 1766 οι Σέρβοι του Κοσμέτ θα περάσουν και πάλι μαζικά τον Σάβο ποταμό για παρόμοιους λόγους, δημιουργώντας βαθιές και μεγάλες δημογραφικές αλλαγές στην «Καρδιά της Σερβίας».

Το Σερβικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο θα εκδιωχθεί από το Πέτς στο Κάρλοβατς, ευνουχίζοντας πνευματικά τον εναπομείναντα Σερβικό πληθυσμό, ο οποίος, υφιστάμενος πάμπολλα μαρτύρια, θα γνωρίσει την απολύτρωση το 1912, όταν θα απελευθερωθεί από το Σερβικό Στρατό ο οποίος με πανικό θα καταλάβει πως οι Σέρβοι αποτελούν πλέον μόνο το 50% του συνολικού πληθυσμού στο ιστορικό Κόσσοβο.

Το 1913 το Κοσμέτ είχε 497.455 κατοίκους, από τους οποίους οι 231.316 Σέρβοι (46,5%), 227.830 Αλβανοί (45,8%) και 38.300 διάφοροι (7,7%). Το 1921 σε ολόκληρη την Γιουγκοσλαβία κατοικούν περίπου 441.000 Αλβανοί οι οποίοι αγγίζουν το 3,4% του συνολικού πληθυσμού. Στο Κοσμέτ, έχοντας μια υπεργεννητικότητα θα φτάσουν το 25% με 290.000.

Η στάση της ισοτιμίας μεταξύ των πολιτών της Γιουγκοσλαβικής ηγεσίας τις δυο πρώτες δεκαετίες θα συνεχιστεί έως το 1941. Η ιταλογερμανική κατοχή θα αποθρασύνει την αντισερβική διάθεση των Αλβανών του Κοσμέτ. Ο Σερβικός πληθυσμός του Κοσμέτ έως το 1944 υφίσταται πολλαπλές διώξεις παίρνοντας και πάλι το δρόμο της προσφυγιάς και της εκτόπισης. Η πρώτη πληθυσμιακή ανατροπή συντελείται ήδη στην περιοχή με την μαζική προσέλευση Αλβανών του βορρά.

Το 1944 το Κοσμέτ είχε 646.635 κατοίκους. Από τους οποίους οι 344.500 ή 53,20% είναι Αλβανοί  224.245 ή 34,80% είναι Σέρβοι.

Με το τέλος του πολέμου και της κατοχής, ο Γιόζεφ Μπόζιταρ Τίτο αυτονομείται από τη γραμμή του Στάλιν. Όντας Σλοβενοκροατικής καταγωγής, έχοντας αντιμετωπίσει ως παρτιζάνος τον Σερβικό εθνικισμό, και για να επιβληθεί ολοκληρωτικά στους λαούς της Γιουγκοσλαβίας, σχεδιάζει και εφαρμόζει τη συρρίκνωση της Σερβικής κυριαρχίας εντός της Γιουγκοσλαβίας, σε όλη την έκτασή της. Ως αιρετικός κομμουνιστής προσπαθεί να δημιουργήσει μια Βαλκανική ομοσπονδία με την Βουλγαρία και την Αλβανία. Με τη δημιουργία της «Μακεδονίας» ελκύει τις Βουλγαρικές αλυτρωτικές τάσεις. Υπονομεύοντας το Σερβικό μέλλον στο Κοσμέτ απαγορεύει την επάνοδο των
Σέρβων προσφύγων σε αυτό. Ο Στρατάρχης Τίτο, θα κρατήσει για τρία χρόνια τα σύνορα με την Αλβανία ανοιχτά, δίδοντας όλα τα δικαιώματα του Γιουγκοσλάβου πολίτη σε 121.000 Αλβανούς του βορρά, που εισέρχονται στο Κοσμέτ αυτό το διάστημα.

Οι Αλβανοί γίνονται ακόμη και κύριοι των περιουσιακών στοιχείων των Σέρβων προσφύγων και εγκαθίστανται στις άδειες κατοικίες τους. Το Κοσμέτ αποτελεί το 12,32% της Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Σερβίας. Ο Στρατάρχης Τίτο με συνταγματική επιταγή, στις 31/1/1946, θα το καταστήσει αυτόνομη περιοχή, βάσει της πληθυσμιακής του πλειοψηφίας, προσφέροντας στους Αλβανούς ισχυρά προνόμια.

Τελικά, η Αλβανία θα περάσει στην σφαίρα επιρροής της ΕΣΣΔ και αργότερα της Κίνας. Οι δίαυλοι μεταξύ Τίτο και Αλβανίας διατηρούνται χαλαροί. Οι Αλβανοί του Κοσμέτ στελεχώνουν μαζικά το ΚΚΓ εξυπηρετώντας τα σχέδια του Στρατάρχη. Η γεννητικότητα των Αλβανών του Κοσμέτ (Κοσσοβάρων) παρουσιάζει μια αλματώδη αύξηση. Μέσος όρος κάθε οικογένειας είναι τα 8 παιδιά.

Το 1971 με δεδομένη τη δημογραφική αύξηση των Αλβανών Κοσσοβάρων, το Κοσμέτ επί συνόλου 1.243.693 κατοίκων, οι Αλβανοί αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία, με ποσοστό 73,7% με 917.000 κατοίκους. Οι Σέρβοι και οι ομοεθνείς τους Μαυροβούνιοι, μετά δυσκολίας αγγίζουν το 20% με 255.000 κατοίκους. Οι Σέρβοι κάτοικοι του Κοσμέτ δεν έχουν κανένα δίαυλο επικοινωνίας και συνεργασίας με τους Αλβανούς, με τους οποίους πλην της ουσιαστικής θρησκευτικής διαφοράς, δεν έχουν και πολιτισμικές επαφές. Μόνο το 1981 περίπου 36.000 Σέρβοι του Κοσμέτ το εγκαταλείπουν, νιώθοντας ασφυξία στην πολυεπίπεδη απομόνωση την οποία υφίστανται στα προγονικά τους εδάφη, αναζητώντας την τύχη τους στην Σερβική ενδοχώρα.

Από το 1986, οι Σέρβοι πρόσφυγες του Κοσμέτ ξεκινούν συνεχείς και με μεγάλη ένταση κινητοποιήσεις σχετικά με τα φλέγοντα θέματα της πατρίδος τους.

Ο Σ. Μιλόσεβιτς, ο οποίος λίγο πριν ήδη είχε ανέλθει στην εξουσία, προσελκύει τις δυσαρεστημένες μάζες των Σέρβων του Κοσμέτ και προωθεί την άρση της αυτονομίας του Κοσσυφοπεδίου και των προνομίων των Κοσσοβάρων.

Στις 11.3.1981, στην πρωτεύουσα του Κοσμέτ, Πρίστινα, ξεσπούν βίαιες ταραχές. Για πολλούς μήνες η περιοχή διατελεί υπό καθεστώς στρατιωτικού νόμου.

Οι Κοσσοβάροι στο Κοσμέτ οργανώνονται σε μαζικές διαδηλώσεις σε μια προσπάθεια διατηρήσεως της προνομιακής αυτονομίας τους. Ένα εκατομμύριο Σέρβοι θα διαδηλώσουν με αγανάκτηση ενώπιον του Σ. Μιλόσεβιτς, ο οποίος καταργεί την αυτονομία των Κοσσοβάρων (23.3.1989). Ξεσπούν και πάλι αιματηρές ταραχές στο Κοσμέτ όπου ο Γιουγκοσλαβικός στρατός θα καταπνίξει. Στις 28.6.1989, με επικεφαλή τον Σέρβο Πρόεδρο, πάνω από ένα εκατομμύριο Σέρβοι, συρρέουν απ’ όλα τα μέρη της Σερβίας για να γιορτάσουν τα 600 χρόνια της Ιστορικής Μάχης του Κοσσυφοπεδίου.

Η Γιουγκοσλαβία διαλύεται με πάταγο και οι πολεμικοί άνεμοι την καταπνίγουν ολοκληρωτικά. Οι Κοσσοβάροι τον Σεπτέμβριο του 1990 ανακηρύσσουν το Κόσσοβο την 7η Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας με την σκιώδη κυβέρνηση του Ιμπραήμ Ρουγκόβα. Οι ισχυροί Αλβανοί της Διασποράς ενισχύουν το αυτόκλητο καθεστώς, το οποίο τελικά κανένα κράτος στον κόσμο δεν αναγνωρίζει. Η στάση των Αλβανών του Κοσμέτ κατά τη διάρκεια του Γιουγκοσλαβικού πολέμου είναι παθητική στάση αναμονής. Το Κόσσοβο θα αποτελέσει ουσιαστικό κόμβο λαθρεμπορίου. Το καθεστώς Μπερίσα, εκμεταλλευόμενο την όλη χαώδη κατάσταση, εξοπλίζει μυστικά τους ομοεθνείς τους Κοσσοβάρους.

Ενώ όλοι είναι με το δάχτυλο στην σκανδάλη, κυριαρχεί μια άτυπη ανακωχή καθώς οι Κοσσοβάροι Αλβανοί φοβούνται τη Σερβική υπεροπλία, παρά τις διαβεβαιώσεις του Μπερίσα για άμεση εμπλοκή του σε περίπτωση σύγκρουσης.

Ο Σ. Μιλόσεβιτς, θέλοντας να τονώσει το Σερβικό στοιχείο του Κοσμέτ, μεταφέρει πρόσφυγες της χαμένης Κράινα, οι οποίοι γίνονται δεκτοί από τους Κοσσοβάρους με πολύ εχθρικά αισθήματα. Η Διεθνής Κοινότητα παρεμβαίνει και σταματά τα σχέδια Μιλόσεβιτς, για εποικισμό του Κοσμέτ από πρόσφυγες Σέρβους.

Ο περιβόητος καπετάν Αρκάν, ηγέτης της παραστρατιωτικής ένοπλης οργάνωσης «Οι Τίγρεις της Σερβίας», ο οποίος διακρίθηκε για «πολλές» από τις αρετές του κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη και την Κράινα, εγκαθιστά μεγάλες ομάδες «Τίγρεων» στο Κοσμέτ. Μετά από λίγο καιρό ο Αρκάν ιδρύει κόμμα ακραία εθνικιστικό και εκλέγεται βουλευτής του Κοσμέτ στο Κοινοβούλιο της Νέας Γιουγκοσλαβίας εκπροσωπώντας τα συμφέροντα των πανικόβλητων Σέρβων, οι οποίοι, έχοντας χάσει την πνευματική τους ισορροπία, καταφεύγουν σ’ αυτόν κατά μεγάλο ποσοστό.

Στο Κόσσοβο, κάνει την εμφάνισή του ο «Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσσυφοπεδίου» με εξτρεμιστικές ενέργειες, φοβούμενος λόγω αδυναμίας μια απευθείας σύγκρουση με το Στρατό του Μιλόσεβιτς. Εκτελώντας Κοσσοβάρους, Αλβανούς ως επί το πλείστον, αποτελεί έναν μοχλό πίεσης προς τους μετριοπαθείς Αλβανούς για ενεργότερη συμμετοχή τους στις αποσχιστικές ενέργειας.
Ο Μπερίσα εμπρός στο όραμά του για τη δημιουργία της «Μεγάλης Αλβανίας» επιδιώκει την προσάρτηση του 75% του Κοσσυφοπεδίου στην Αλβανία και το 45% της FYROM.

Η Σερβία αποτελεί κεντρικό γεωπολιτικό χώρο στα Βαλκάνια, διότι ελέγχει το Δούναβη με τις αποκλίνουσες στρατηγικές του διαβάσεις, μεγάλο μέρος της Αδριατικής και της ουσιαστικά μοναδικής οδού προς τη Νότια Βαλκανική (Αιγαίο) και των διαβάσεων του Βαρδαρίου (δίοδος καθόδου Αξιού ποταμού), κρατώντας τα κλειδιά της μαρτυρικής χερσονήσου, σε όλα τα επίπεδα.

Οι Μεγάλες Δυνάμεις ανέκαθεν προσπαθούσαν να μειώσουν ή ακόμη και να εξαφανίσουν τον παράγοντα Σερβία από τη γεωστρατηγική του θέση, δημιουργώντας μικρά κράτη εξαρτώμενα απ’ αυτούς.

Η Γερμανία, ως ο κύριος υπαίτιος της τελευταίας αιματοχυσίας στην Γιουγκοσλαβία, υλοποίησε τα προαιώνια σχέδιά της ακολουθώντας την στρατηγική των Αψβούργων. Δημιούργησε δορυφόρα κράτη ελέγχοντας την Αδριατική, με την Κροατία και τη Σλοβενία. Παράλληλα, διαμορφώνει μεγάλο μέρος των εξελίξεων στην πολιτική σκηνή της Αλβανίας, της FYROM και  της Βοσνίας. Οι Σέρβοι ανθίστανται πάντοτε σθεναρά στις επιδιώξεις αυτές, πληρώνοντας μεγάλο φόρο αίματος για το πείσμα τους. Η Κροατία μεγάλωσε λίγο υπερβολικά, εις βάρος της Σερβίας προσαρτώντας την Δαλματία, την Λίκα, την Μπάνια (Κράινα) και σε λίγο ολόκληρη την Σλαβονία. Το Μαυροβούνιο, επαρχία της Παλαιάς Σερβίας, κατοικούμενο πάντοτε από Σέρβους, ανακηρύχθηκε ξεχωριστό έθνος (;) από τον Τίτο.

Ο Τίτο μπορεί να καθήλωσε πλήθος Μεραρχιών του Χίτλερ στην ορεινή Σερβία, μα στην προσπάθεια του για τη δημιουργία μιας βιώσιμης Γιουγκοσλαβίας ταυτίστηκε με τα σχέδια των Γερμανών αργότερα, υπονομεύοντας τον κύριο παράγοντα αντίστασης και στους δυο προαναφερόμενους  την Σερβία. Οι Αλβανοί του Κοσσόβου, των Σκοπίων και της Μητροπολιτικής Αλβανίας, βλέποντας την κακή οικονομική κατάσταση της Νέας Γιουγκοσλαβίας, την πολιτική κρίση στη Σερβία, την απομόνωση, σε διεθνές επίπεδο, της Σερβίας, και τον αυταρχισμό του Σ. Μιλόσεβιτς, χαρακτηρίζουν την κατάσταση ως ιστορική ευκαιρία για την εφαρμογή των επεκτατικών σχεδίων τους με αρχή την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου.

Στην περιοχή συγκρούονται δυο τόξα πολλαπλών συμφερόντων. Το κάθετο, με την Σερβία, τα Σκόπια (τα οποία δεν αποτελούν παράγοντα σταθερότητας) και την Αλβανία, περιλαμβάνοντας ως στρατηγικούς συμμάχους, την ομόθρησκη Βοσνία, το Σαντζάκ και το ναρκοπέδιο του Κοσσυφοπεδίου.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση ανάφλεξης των Σκοπίων ή του Κοσσόβου, η ολοκληρωτική εμπλοκή όλων των Βαλκανίων είναι βέβαιη. Η Σερβία σαφώς και θα προσπαθήσει να επιβληθεί στο Κοσμέτ και σ’ ένα μέρος των Σκοπίων. Η Βουλγαρία θεωρεί ιερή υποχρέωση της την προσάρτηση της «Μακεδονίας του Πιρίν». Η Ελλάδα σίγουρα θα δει στη Βόρειο Ήπειρο τους ομοεθνείς της να υφίστανται αφανισμό και τα κύματα προσφύγων να κατακλύζουν Ήπειρο και Μακεδονία. Θεωρείται βέβαιο πως πλην της Σερβίας η οποία σαφώς θα επιβληθεί της αδυνάτου στρατιωτικά Αλβανίας, όταν θα υπάρξει επαφή μεταξύ των κυρίως εμπλεκομένων παραγόντων, οι αντικειμενικοί σκοποί όλων δεν θα έχουν επιτευχθεί. Ο Βαλκανικός Πόλεμος θα είναι τότε παρών και με όλες τις συνέπειές του.

Ο ρυθμός αύξησης των Κοσσοβάρων Αλβανών, η πρωτοκαθεδρία της Πρίστινα ως πνευματικού κέντρου των Αλβανών έναντι των Τιράνων προδιαγράφει την ενσωμάτωση της Αλβανίας στο Κόσσοβο παρά το αντίστροφο!

Σε κάθε πιθανή περίπτωση το μέλλον των Σέρβων του Κοσμέτ είναι ζοφερό.

Πιθανότερη λύση, αποκλειομένου ενός Βαλκανικού Πολέμου που θα άλλαζε άρδην τις όποιες παρούσες υποθέσεις, είναι η μερική απόσχιση του Κοσμέτ.

Τελευταία, το Μαυροβούνιο εγείρει θέμα απόσχισης και αυτονομίας, επί εδαφικής κυριαρχίας όμως, και όχι εθνικής, έναντι της Σερβίας μέσα στα πλαίσια της Νέας Γιουγκοσλαβίας, ασφυκτιώντας από τον ηγεμονισμό του Σ. Μιλόσεβιτς, και ζητώντας την πολιτική του ελευθερία.

Η τελευταία αυτή εξέλιξη, η οποία φαίνεται να κερδίζει έδαφος, ενισχύει περισσότερο την πιθανότητα διαμελισμού του Κοσσυφοπεδίου. Οι Αλβανοί θα διεκδικήσουν τουλάχιστον το 50% του Κοσσόβου, αφήνοντας σε Σέρβους και Μαυροβούνιους το υπόλοιπο και στους δε το Μετόχι.

Με τα δεδομένα τα οποία προαναφέραμε όπως και να έχει η εξέλιξη στην περιοχή του Κοσμέτ, οι χαμένοι θα είναι και πάλι οι Σέρβοι. Το μεγάλο ερωτηματικό στην όλη υπόθεση της εκρηκτικής κατάστασης, στο Κοσμέτ, είναι η στάση που θα κρατήσει ο Σερβικός Λαός, ο οποίος εξήλθε ήδη από έναν φριχτό πόλεμο κατακερματισμένος, με τεμαχισμένο τον Εθνικό του κορμό στην Κράινα και την Βοσνία - Ερζεγοβίνη.

Το Κοσμέτ αποτελεί για τους Σέρβους την ψυχή και την καρδιά του Έθνους τους. Πολύ δύσκολα η Σερβική συνείδηση θα δεχτεί την όποια λύση στο θέμα που θα μειώνει και θα ταπεινώνει την Εθνική Υπερηφάνεια του. Άραγε, θα αφήσει τα κόκαλα των χιλιάδων μαχητών του Βασιλιά Λαζάρου στους λόφους της Πρίστινα, στα χέρια των Αλβανών;

Η λύση του προβλήματος του Κοσμέτ έχει και την γεωοικονομική της διάσταση πλην της πολιτικής. Είναι γνωστό το ενδιαφέρον των Μεγάλων Δυνάμεων για το πλούσιο υπέδαφος του Κοσμέτ.

Όσο κι αν όλοι προσπαθούν για την πολιτική επίλυση του θέματος, ο κύριος παράγων ο οποίος έχει υπό την κυριαρχία του το Κοσμέτ. Είναι πολύ ισχυρότερος των διεκδικητών Αλβανών. Το καθεστώς του Σ. Μιλόσεβιτς, απέδειξε ότι είναι ανίκανο να χειριστεί τέτοιου είδους σοβαρότατες κρίσεις. Οποιασδήποτε βιώσιμης λύσης πρέπει να προηγηθεί ο ουσιαστικός εκδημοκρατισμός της Σερβικής πολιτικής σκηνής, κάτι το οποίο δεν φαίνεται να γίνει για τα επόμενα τουλάχιστον χρόνια. Δεν φαίνεται προς το παρόν ο ηγέτης στην Σερβική πολιτική σκηνή ο οποίος θα οδηγήσει την χώρα του έξω από τα πολλαπλά αδιέξοδα. 

 Διαβάστε επίσης:

• Δ. Γόνη, Η ιστορική μνήμη. Σέρβοι και Κοσσυφοπέδιο(ΑΚΤΙΝΕΣ)

• Κόσοβο: Ανεξαρτησία και με τη βούλα . Έντονη ανησυχία σε πολλά κράτη ανά την υφήλιο.Φοβούνται αποσχίσεις(ΑΚΤΙΝΕΣ)