Σύγχρονοι Ορθόδοξοι διδάσκαλοι στη Μ. Βρετανία

Επιμέλεια: Θ.Ρ.

1) Ο Αντώνιος Μπλουμ (Anthony Bloom), μητροπολίτης Σουρόζ (1914-2003), κατά κόσμον Αντρέι Μπλουμ, γεννήθηκε στη Λωζάννη από οικογένεια διπλωματών και στρατιωτικών. Έζησε για κάποιο διάστημα της παιδικής οτυ ηλικίας στην Περσία και κατόπιν (μετά τη ρωσική επανάσταση του 1917) στη Γαλλία. Σπούδασε ιατρική, ειδικεύτηκε στη χειρουργική και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στην ογκολογία. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στο γαλλικό στρατό και στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της γαλλικής αντίστασης, πρόσφερε τις υπηρεσίες του ως χειρούργος.

Το 1943 εκάρη μοναχός. Το 1948 εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο, στην Αδελφότητα του Αγίου Αλβανού και του Αγίου Σεργίου. Το 1956 διορίστηκε εφημέριος της ρωσικής ενορίας του Λονδίνου και το 1957 χειροτονήθηκε επίσκοπος. Πέντε χρόνια αργότερα διορίστηκε από το πατριαρχείο Μόσχας αρχιεπίσκοπος και έξαρχος Δυτικής Ευρώπης, ενώ το 1966 ο «θρόνος» του ανυψώθηκε σε μητροπολιτικός. Κοιμήθηκε το 2003 σε ηλικία 89 ετών.

Η δράση του, τα βιβλία του, τα κηρύγματά του και η εμβέλεια της προσωπικής του ακτινοβολίας τον έχουν κατατάξει ως μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της Ορθοδοξίας του 20ού αιώνα στον δυτικοευρωπαϊκό χώρο.

(Βιογραφικό από την έκδοση του βιβλίου του Ο θάνατος ως κέρδος, εκδ. Εν Πλω, Αθήνα 2006).

Στη νεότητά του υπήρξε φανατικός άθεος. Αγωνιώντας μέχρι θανάτου για την ανακάλυψη του νοήματος της ζωής, ανακάλυψε το Χριστό προσωπικά. Για την αγωνία και την αναζήτησή του, αλλά και την πρώτη εμπειρία της ύπαρξης του Θεού στη ζωή του, βλ. http://www.oodegr.com/oode/theos/genika/pws_anazitoume_1.htm#c.

Μετά την κοίμηση του επισκόπου Αντωνίου, τη μητρόπολη Σουρόζ υπηρετεί ως τοποτηρητής ο π. Βασίλειος Όσμπορν, επίσκοπος Σεργίεβο.

(Ιστοσελίδα της μητρόπολης http://www.sourozh.org/web/Welcome).

2) Ο Κάλλιστος Γουέαρ (Kallistus Ware), επίσκοπος Διοκλείας, κατά κόσμος Timothy Ware, γεννήθηκε το 1934 στο Bath (Somerset) της Αγγλίας. Σπούδασε κλασική φιλολογία και θεολογία στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Magdalen College), τελειώνονας με μια ιδιαίτερα υψηλή διάκριση. Η κλίση του –ίσως και η κλήση του– προς τις πατερικές σπουδές τον οδήγησε προς την Ανατολή και τον έφερε στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Το 1958 ασπάζεται την Ορθοδοξία και αρχίζει να ταξιδεύει πυκνά στους αγιασμένους ελληνικούς χώρους –ιδίως στο Άγιον Όρος και το ιερό νησί της Αποκαλύψεως, την Πάτμο. Σ’ αυτούς τους ιερούς χώρους έμεινε για καιρό: για ν’ αυξήσει την ελληνομάθειά του σε εκκλησιαστικό περιβάλλον και, το σπουδαιότερο, για να γνωρίσει βαθύτερα τον ορθόδοξο μοναχισμό. Γι’ αυτό και δεν παρέλειψε να ταξιδέψει στους Αγίους τόπους […] και γνώρισε και τα εκεί κέντρα του ορθόδοξου μοναχισμού, γύρω από τα Ιεροσόλυμα.

Όμως ο νεαρός ορθόδοξος θεολόγος της Οξφόρδης αιχμαλωτίζεται από το νησί της Αποκάλυψης. Εκεί χειροθετείται και κείρεται μοναχός, με το όνομα Κάλλιστος, και γίνεται αδελφός της ιστορικής και μεγάλης μονής του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου [με πνευματικό πατέρα τον άγιο γέροντα Αμφιλόχιο Μακρή]. Τον ίδιο χρόνο χειροτονείται ιερέας και καλλείται να αναλάβει διπλή αποστολή στο μεγάλο πανεπιστήμιο της πατρίδας του: α) να γίνει προϊστάμενος της ορθόδοξης ενορίας της Οξφόρδης, και β) ν’ αναλάβει τη διδασκαλία των μαθημάτων Ορθοδόξου ανατολικής Θεολογίας στο πανεπιστήμιο, διαδεχόμενος τον απερχόμενο, λόγω ορίου ηλικίας, αείμνηστο καθηγητή Νικόλαο Zernov [Ζερνώφ]. Στις 6 Ιουνίου 1982 χειροτονείται επίσκοπος Διοκλείας (βοηθός επίσκοπος στην Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας), ενώ συνεχίζει το έργο του στο πανεπιστήμιο και στην ορθόδοξη ενορία της Οξφόρδης. […]

Ο επίσκοπος Κάλλιστος είναι μια πολύ φωτεινή και πολύ σημαντική ορθόδοξη παρουσία στον εκκλησιαστικό χώρο της Αγγλίας και της δυτικής Ευρώπης γενικότερα. Τα βιβλία του μεταφράζονται και κυκλοφορούν ευρύτατα σε ξένες γλώσσες, τα επιστημονικά του άρθρα και μελετήματα δημοσιεύονται στα μεγάλα θεολογικά περιοδικά και συζητούνται και κρίνονται ευμενέστατα. Το 1970 γίνεται Fellow στο Pembroke College της Οξφόρδης. Από το 1973 γίνεται μέλος της Επιτροπής για το Διάλογο μεταξύ των Ορθοδόξων και των Αγγλικανών. […]

Στην Ελλάδα κυκλοφορούν αρκετά βιβλία του, όπως Η δύναμη του Ονόματος (Η προσευχή του Ιησού στην ορθόδοξη πνευματικότητα), Η Ορθόδοξος Εκκλησία, Ο Ορθόδοξος Δρόμος κ.ά.

(Αποσπάσματα από το βιογραφικό του π. Κάλλιστου, που συνέταξε ο Π.Β. Πάσχος και δημοσιεύεται στο βιβλίο του Ο Ορθόδοξος Δρόμος, έκδ. Ιδρύματος Γουλανδρή-Χρον, 1982).

3) Φίλιπ Σέραρντ (Philip Sherrard, 1922-1995). «Ποιητής, μεταφραστής, φιλόσοφος, θεολόγος και μεγάλος φίλος της Ελλάδας, ο Philip Sherrard γεννήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1922 στην Οξφόρδη, όπου ο πατέρας του δίδασκε οικονομικά. Σπούδασε ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, αλλά διέκοψε τις σπουδές του για να υπηρετήσει στο βρετανικό στρατό στην Ιταλία, την Αυστρία και την Ελλάδα. Ο πόλεμος του ενέπνευσε τα πρώτα ποιήματά του, αλλά και τον έφερε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, που την ερωτεύτηκε αμέσως και που σημάδεψε την υπόλοιπη ζωή του. Μετά τον πόλεμο παντρεύτηκε μιαν Ελληνίδα, την Αννα Μαυρομιχάλη, και έγινε Ορθόδοξος Χριστιανός.

Ο Sherrard πέρασε τα χρόνια 1951-52 και 1957-62 στην Αθήνα ως υποδιευθυντής της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής. Εκείνα τα χρόνια έγραψε τη διδακτορική του διατριβή, μια μελέτη της ποίησης των Σολωμού, Παλαμά, Καβάφη, Σικελιανού και Σεφέρη, η οποία εκδόθηκε το 1956 με τίτλο The Marble Threshing Floor (Το μαρμαρένιο αλώνι). Το βιβλίο αυτό, εμποτισμένο από τις πνευματικές αξίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αποτέλεσε μια εισαγωγή στη νεοελληνική ποίηση για γενεές ολόκληρες από αγγλόφωνους αναγνώστες. Στη συνέχεια, σε συνεργασία με τον Edmud Keeley, μετέφρασε στα αγγλικά τα ποιήματα του Σεφέρη (1966) και του Καβάφη (1975), καθώς και επιλογές από τα ποιήματα του Σικελιανού (1979) και του Ελύτη (1981). Οι μεταφράσεις των Keeley και Sherrard έφεραν για πρώτη φορά τη νεοελληνική ποίηση στο αγγλόφωνο κοινό. Επίσης ο Sherrard μετέφρασε τα μυθιστορήματα Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια του Μυριβήλη και Ο ήλιος του θανάτου του Πρεβελάκη.

Γύρω στα 1960 ο Sherrard είχε την προνοητικότητα να αγοράσει ένα κτήμα κοντά στη Λίμνη Ευβοίας, στα Κατούνια. Για πολλά χρόνια περνούσε εκεί τις διακοπές του και, αφού παραιτήθηκε από το King's College του Λονδίνου, όπου εργάσθηκε ως Λέκτορας στην Ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας από το 1970 μέχρι το 1977, εγκαταστάθηκε μόνιμα στα Κατούνια, όπου αφοσιώθηκε στη μελέτη, το διάβασμα και το γράψιμο. Μετά την εγκατάσταση του εκεί, παντρεύτηκε, σε δεύτερο γάμο, την εκδότρια Denise Harvey.

Εκτός από τις μελέτες του για τη νεοελληνική λογοτεχνία, ο Sherrard έγραψε βιβλία για το Αγιον Ορος και την Κωνσταντινούπολη και δύο βιβλία για την ιστορία του σχίσματος μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας. Σ' αυτά ο Sherrard, όπως είναι φυσικό, υποστήριξε τα δίκαια της Ορθοδοξίας. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα αφιέρωσε στη φιλοσοφία και τη θεολογία.

Το 1976 εξέδωσε το Ερως και Χριστιανισμός, ενώ το 1979 βγήκε ο πρώτος τόμος της Φιλοκαλλίας σε μετάφραση του ίδιου σε συνεργασία με τον επίσκοπο Διοκλείας κ. Κάλλιστο Ware. Πριν πεθάνει, όμως, πρόλαβε και εξέδωσε έναν τόμο με επιλογή από τα δικά του ποιήματα, με τίτλο In the Sign of the Rainbow (1994).

Μέσα από την παραδοσιακή ζωή της Ελλάδας και την Ελληνική ποίηση, ο Sherrard συνειδητοποίησε πόσο ο δυτικός πολιτισμός είχε παραστρατήσει. Στα Κατούνια, απαλλαγμένος από τις παρωπίδες του πανεπιστημίου και ελεύθερος σχεδόν τελείως από τους οικονομικούς και πολιτικούς περιορισμούς του σύγχρονου βιομηχανικού κόσμου, ο Sherrard αφιερώθηκε στη ζωή του πνεύματος. Στα τελευταία βιβλία του κατακεραύνωσε τη σημερινή τεχνολογική αντίληψη για τον κόσμο.
Πίστευε ότι η παγκόσμια οικολογική κρίση που απειλεί την ανθρωπότητα με ολοκληρωτική καταστροφή δεν αποτελεί παρά το πιο απτό σύμπτωμα μιας ψυχικής κρίσης, η οποία εκδηλώνεται με την αδιαφορία της σύγχρονης Δύσης μπροστά στην ψυχική διάσταση της ζωής. Αντί να έχουμε επίγνωση της θεϊκής διάστασης του εαυτού μας και του φυσικού κόσμου, υποστηρίζει ο Sherrard, έχουμε την αθεϊστική - εξού και απάνθρωπη - αντίληψη ότι η φύση αποτελείται αποκλειστικά από υλικό προς εκμετάλλευση.

Ως άνθρωπος ο Sherrard ήταν ταπεινόφρων, πράος, φιλόξενος και γεμάτος χιούμορ. Στη δική του ζωή εφάρμοζε την πεποίθησή του ότι η ανθρώπινη ύπαρξη μπορεί και πρέπει να είναι πιο πλούσια, πιο όμορφη και ψυχικά πιο ικανοποιητική απ' ότι είναι για τον σημερινό άνθρωπο των μεγαλουπόλεων. Πλούτισε και τη ζωή όλων όσοι τον γνώρισαν».

[Aπό το σημείωμα του Peter Mackridge, καθηγητή του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με τίτλο «Πολύτισε τη ζωή όλων», στην εφημερίδα Καθημερινή της 11.6.1995, με αφορμή την κοίμηση του Φίλιπ Σέρανρτ στις 30.5.1995 (http://www.servitoros.gr/education/view.php/62/1065)].

Στα ελληνικά κυκλοφορούν βιβλία του σε μετάφραση, όπως το Ο βιασμός του ανθρώπου και της φύσεως, εκδ. Δόμος, όπου διερευνά ακριβώς τις φιλοσοφικές-θεολογικές προϋποθέσεις και τις συνέπειες της νεώτερης και σύγχρονης (δυτικής) επιστήμης.

4) Δεν πρέπει να παραλείψουμε ασφαλώς την ιερά μονή Τιμίου Προδρόμου, στο Έσσεξ, στην περιοχή του Λονδίνου (Stavropegic Monastery to St John the Baptist, Essex). Ιδρύθηκε γύρω στο 1960 από τον άγιο και μέγα Γέροντα αρχιμανδρίτη Σωφρόνιο Σαχάρωφ (1896-1993), περί του οποίου βλ. http://www.oodegr.com/oode/sygxronoi/swfronios1.htm.

Είναι μικτό μοναστήρι, με άνδρες και γυναίκες, όπως ήταν κάποια παλιά βρετανικά μοναστήρια, π.χ. το μοναστήρι της αγίας Χίλντας του Γουΐτμπυ. Η μονή συνεχίζει την παράδοση του ιδρυτή της, συνιστώντας ένα από τα σημαντικά κέντρα της ορθόδοξης πνευματικότητας στο δυτικό κόσμο.

Συμπληρωματικά για τη σημερινή παρουσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Μ. Βρετανία βλ. στο http://www.oodegr.com/oode/ierapostoli/empeiries/agglikanos1.htm.


***

-Δείτε και : 

Η ορθόδοξη χριστιανική κληρονομιά των Βρετανικών Νήσων εδώ.