ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ-ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ

Δευτέρα 31 Ιανουαρίου 2022

Ανθολόγιον 268: Χρήστος Γιανναράς

(...) Στη βραχονησίδα Ίμια ξεγυμνώθηκε θεαματικά η ανθρωπολογική μας έκπτωση, η κοινωνική παρακμή μας. Πίσω από τους ανθρώπους που πήραν έμφοβοι τις αποφάσεις, που έμειναν εκτεθειμένοι για κραυγαλέες παραλείψεις, για κωμικές παλινωδίες, που μέτρησαν τα δεδομένα με κοντόθωρο μικρονοϊκό ωφελιμισμό, πίσω από τους ενόχους αυτής της ανατριχιαστικής ταπείνωσης του Γένους των Ελλήνων, βρίσκεται ο καθένας μας, βρισκόμαστε όλοι μας. Βρίσκεται ο αεριτζής νεόπλουτος, ο καταχραστής εργολήπτης, ο φοροφυγάς, ο διορισμένος με κομματικό σημείωμα, ο ανάλγητος για το «κοινωνικό κόστος» συνδικαλιστής. Βρίσκεται ο Έλληνας-έρμαιο της κρετινικής «ψυχαγωγίας» των τηλεοπτικών καναλιών και του κρατικού τζόγου, βρίσκεται η διαλυμένη για λόγους «εκδημοκρατισμού» παιδεία μας, η αφελληνισμένη μας διανόηση. (...)


Χρήστος Γιανναράς, "Ίμια οιμώζουσα" (Καθημερινή, 4/2/1996)

[Ολόκληρο εδώ.]

Σάββατο 29 Ιανουαρίου 2022

Διαδικτυακή Εκδήλωση για την εορτή των Τριών Ιεραρχών στην ΟΑΚ την Κυριακή 30/1/2022 στις 17:00





Με την ευκαιρία της Εορτής των Τριών Ιεραρχών, Εορτή της Ελληνικής Παιδείας και των Γραμμάτων, η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης διοργανώνει διαδικτυακή εκδήλωση την Κυριακή 30 Ιανουαρίου 2022 και ώρα 17:00, για να προβληματισθούμε μαζί για το μέλλον της Παιδείας του τόπου μας, με επίκεντρο τη θέση των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση. Όπως κάθε χρόνο, αυτήν την ημέρα, έχουμε μία ευκαιρία να κρατήσουμε ζωντανό το όραμα για μία Παιδεία ευαίσθητη στα κοινωνικά προβλήματα και έτοιμη να δώσει λύσεις στα αδιέξοδα της κάθε εποχής, όλως ιδιαιτέρως στη σημερινή εποχή της πανδημίας (Covid-19). Η περίοδος που διανύσαμε δεν είναι καθόλου ευχάριστη για τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τις οικογένειές τους. Η φετινή χρονιά θα είναι κι αυτή απρόβλεπτη, δύσκολη και μεταβατική. Οι απότομες αλλαγές, που συντελούνται στις κοινωνίες, με την αύξηση και τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών, θα έχουν επίδραση στα επόμενα χρόνια, διαμορφώνοντας νέες πραγματικότητες. Αισθανόμαστε όλοι την ανάγκη άμεσων λύσεων, αλλά οι λύσεις, πέρα από τους σχεδιασμούς και τις εξαγγελίες, πρέπει να φέρουν μέσα τους και τα μεγάλα ιδανικά για να υλοποιήσουμε τα όνειρα των ανθρώπων, που διψούν για χαρά, δικαιοσύνη, αγάπη, σεβασμό και αξιοπρέπεια!

Ομιλητές στην παραπάνω εκδήλωση θα είναι ο κ. Νεκτάριος Ταβερναράκης, Πρόεδρος, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), Καθηγητής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Κρήτης και ο κ. Διονύσιος Σκλήρης, Διδάσκων Καθηγητής στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Τον συντονισμό θα έχει ο Δρ Κωνσταντίνος Β. Ζορμπάς, Γενικός Διευθυντής της ΟΑΚ, Άρχων Ιερομνήμων της Α.τ.Χ.Μ.Ε., ενώ οι Εκπαιδευτικοί Θωμάς Παναγιώτου (ΠΕ03) και Δημήτριος Χοϊλούς (ΠΕ01) θα υποβάλουν στους ομιλητές ερωτήματα σχετικά με το θέμα.

Τους συμμετέχοντες θα καλωσορίσουν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιος, Πρόεδρος της ΟΑΚ και η κα Ζέττα Μακρή, Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Η εκδήλωση θα μεταδοθεί από το κανάλι του Ιδρύματος στο YouTube. Το μόνο που απαιτείται είναι η σύνδεση μέσω του συνδέσμου: https://bit.ly/2J7COjq επιλέγοντας τη συγκεκριμένη εκδήλωση, που θα έχει τη σήμανση “LIVE” (Ζωντανή Μετάδοση).

Η εξατομίκευση της σωτηρίας και το ζήτημα θεσμού και χαρίσματος στον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο

 πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=5gcdN1GHWgY

Διαδικτυακή διάλεξη του Θεόφιλου Αμπατζίδη με θέμα: "Η εξατομίκευση της σωτηρίας και το ζήτημα θεσμού και χαρίσματος στον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο" στο πλαίσιο του β' κύκλου διαλέξεων «Καιρός του Ποιήσαι» της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου (26/1/2022)

Τρίτη 25 Ιανουαρίου 2022

Ανθολόγιον 267: Θ. Ι. Ρηγινιώτης


[...] Σε όλη την ιστορία του χριστιανισμού καταγράφονται αρκετοί σαλοί άγιοι και υπάρχουν κάποιοι ακόμη και στην εποχή μας· το γεγονός ότι η ορθοδοξία τους αποδέχεται είναι μια από τις ενδείξεις για την ετοιμότητα της απέναντι στο διαφορετικό, το ιδιόρρυθμο, ακόμη και το προκλητικό, αρκεί να πηγάζει από την αγάπη στον Τριαδικό Θεό και την ιερή εικόνα Του, τον άνθρωπο. [...]


Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης, Εναντίον του Θεού, εκδόσεις Λεξίτυπον, β' έκδοση, Αθήνα 2021, ISBN: 978-960-597-295-0, σελ. 403 (απόσπασμα)

Ευθιξία υπάρχει;

[φωτό από εδώ]

Δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίζονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ταλαιπωρήθηκαν χτες στην Αττική Οδό σαν ιθαγενείς που τους πετάνε καθρεφτάκια.

Η εταιρεία υπάρχει περίπτωση να λογοδοτήσει; 
Θα υπάρξουν κυρώσεις ή θα τη βγάλει με το διχίλιαρο ανά όχημα;

Ευθιξία υπάρχει;
Θα παραιτηθεί κανείς;

Γ.Μ.Β.
25/1/2022

Α.Ι.Καλαμάτας, Ανεπαρκείς και ασύδοτοι




πηγή: ΕΝΔΟΤΟΠΟΣ, 25/1/2022

Το γνωστό σκηνικό: «ο ένας πετάει το μπαλάκι στον άλλον». Παλικαρίσια ουδείς να αναλάβει την ευθύνη γι' αυτό το χάος και να πάει στο σπιτάκι του. Μέχρι την επόμενη κακοκαιρία, πλημμύρα, πυρκαγιά, καύσωνα θα λένε τα ίδια και τα ίδια. Ένα καλό μάθημα σε πρωθυπουργούς, βουλευτές, τοπικούς άρχοντες και λογής λογής στελέχη κοινωνικών θεσμών (κάθε χρώματος και συνομοταξίας, ας μην κρύβονται πίσω από το δαχτυλάκι τους): σε πρωτόγονες εποχές οι άνθρωποι είχαν πραγματοποιήσει τις περισσότερες ανακαλύψεις που τους ήταν απαραίτητες για να εξασφαλίσουν την επιβίωσης τους.
Για φανταστείτε... εχθές χρειάστηκαν τέσσερεις ώρες για να μάθουν μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί ότι σήμερα δεν θα λειτουργήσει η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, και το χειρότερο, λίγο πριν τα μεσάνυχτα οι ιθύνοντες κατάλαβαν πως ακόμη κι αν γίνονταν μαθήματα μέσω Webex, δεν θα υπήρχε το προσωπικό για να την υποστηρίξει τεχνικά. Το μόνο που απέμεινε ήταν το «άρτον και θεάματα»: «χρυσώνοντας το χάπι», μαθητές και εκπαιδευτικοί πάρτε voucher 200 ευρώ, πάρτε και μια γενική αργία και βουλώστε το… όλα πάνε καλά.
Αξέχαστε Νίκο Γκάτσο πόσο καλός ποιητής και καλός «προφήτης» ήσουν: «Γνωρίζανε ότι πέτρα δεν μερεύει / Όσο το χέρι σου κι αν την παιδεύει, / Δίχως πνοή Θεού να τους φυσήξει».

Α.Ι.ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Σάββατο 22 Ιανουαρίου 2022

Ο Γιώργος Κοντογιώργης για το νέο βιβλίο του Λαοκράτη Βάσση





Λαοκράτης Βάσσης, Ανοιχτή Συζήτηση: ΙΟΚΑΣΤΗ/ΠΑΤΡΙΔΑ - Το Εμφύλιο και το Μετεμφύλιο άγος, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2022, ISBN: 978-960-01-2335-7.

Παρέλαβα μόλις και απολαμβάνω το νέο δοκίμιο του φίλου και σπουδαίου φιλόλογου και στοχαστή Λαοκράτη Βάσση, Ανοιχτή Συζήτηση: ΙΟΚΑΣΤΗ/ΠΑΤΡΙΔΑ - Το Εμφύλιο και το Μετεμφύλιο άγος, Εκδόσεις Gutenberg που κοσμεί το εξώφυλλο με έργο του ο Γιάννης Ψυχοπαίδης.

Λιτή και απέριττη, μεστή σε νοηματοδοτήσεις και αποδεικτική στην επιχειρηματολογία του, ξετυλίγεται η σκέψη του Λαοκράτη με τη μέθοδο της πλατωνικής διαλεκτικής που μας έχει συνηθίσει. Πρωταγωνιστές οι συγκαιρινοί μας Αντιγόνη, Αγέλαος, Νικήτας, Ορέστης, οι οποίοι καταγίνονται με την αποκωδικοποίηση της ελληνικής κακοδαιμονίας, από την εμφύλια και τη μεταμφύλια τραγωδία μας, που εξακολουθεί να ταλανίζει ως βαθύ εθνικό τραύμα, την ψυχή του τόπου μας.

Έχοντας τη βεβαιότητα ότι «φωτίζοντας την εμφύλια αιτιότητα φωτίζουμε και τις βαθύτερες ρίζες της συνολικής μας κακοδαιμονίας» θα επιχειρήσει να απαντήσει σε κρίσιμα ερωτήματα, όπως πώς μεταπέσαμε από το μεγαλείο του έπους του 1940 και της εθνικής αντίστασης στην άβυσσο του εμφυλίου, που οι οδυνηρές προεκτάσεις του κατέληξαν στην προδοσία της Κύπρου. Ή πώς ξοδεύτηκαν με περισσή αφροσύνη οι «παχυλές» δεκαετίες της Μεταπολίτευσης, για να οδηγηθούμε στη Χρεοκοπία του 2010 και στη μετανεοτερική αποικιοποίηση της χώρας.

Ο συγγραφέας ανήκει σε αυτούς που δεν αρκείται σε ανέξοδη κριτική που χαϊδεύει τα αυτιά του αναγνώστη ή της εξουσίας. Με μεθοδικότητα και συνέπεια θα καταλήξει με παρρησία ότι άλλο αντίδοτο θεραπείας και εξαγνισμού από το άγος που βαραίνει τον τόπο πέραν του αξιακού αποστάγματος των αιώνων πολιτισμού του ελληνισμού δεν υπάρχει. Η ενοποιός της ταυτοτικής μας υπόστασης πολιτιστική φιλοσοφία και η συνακόλουθή της πολιτιστική στρατηγική, είναι το μεγάλο εθνικό ζητούμενό μας σε τούτο το κρίσιμο για τον τόπο μας, για την Ελλάδα και τον Ελληνισμό, γύρισμα των καιρών μας. Ο Λαοκράτης με την αγωνία αποτυπωμένη στη γραφίδα του θα διατυπώσει εν κατακλείδι στην «Ανοιχτή Συζήτηση» δέκα «κοινές εν-νοήσεις», δίκην παρακαταθήκης δηλαδή ως την αναγκαία εθνική συνθήκη, την πυξίδα σ’ αυτό το μεγάλο ζητούμενο της ανάταξης του ελληνισμού.

Τετάρτη 19 Ιανουαρίου 2022

Δεύτερος Κύκλος διαδικτυακών διαλέξεων «Καιρός του Ποιήσαι»: 1η διάλεξη: Θ. Αμπατζίδης, «Η εξατομίκευση της σωτηρίας και το ζήτημα θεσμού και χαρίσματος στον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο» την Τετάρτη 26/1/2022

 


Δεύτερος Κύκλος διαδικτυακών διαλέξεων «Καιρός του Ποιήσαι»

1η διάλεξη:

Θεόφιλος Αμπατζίδης

Η ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΘΕΣΜΟΥ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣΜΑΤΟΣ
ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΥΜΕΩΝ ΤΟΝ ΝΕΟ ΘΕΟΛΟΓΟ
(με αφορμή τη χιλιετηρίδα από την κοίμησή του, 1022-2022)



Με τη διάλεξη του Θεόφιλου Αμπατζίδη «Η εξατομίκευση της σωτηρίας και το ζήτημα θεσμού και χαρίσματος στον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο» εγκαινιάζεται ο δεύτερος κύκλος διαδικτυακών διαλέξεων «Καιρός του Ποιήσαι», που η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου έχει προγραμματίσει για το πρώτο εξάμηνο του 2022. Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, 26 Ιανουαρίου 2022, και ώρα (Ελλάδος) 19:00, και θα είναι προσβάσιμη μέσω της πλατφόρμας Zoom, στη διεύθυνση https://us06web.zoom.us/j/88291866067

Στη διάλεξη, μέσα από μια ανάλυση των κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών συνθηκών στις οποίες έζησε και έδρασε ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, θα επιχειρηθεί μια βαθύτερη κατανόηση της θεολογικής σκέψης, της εν γένει προσωπικότητας του αγίου αλλά και της επιρροής την οποία άσκησε η γόνιμη και δημιουργική θεολογική του συμβολή, καταλήγοντας στην κριτική θεώρηση του ως πρωτεργάτη της μετάβασης της Ορθοδοξίας αλλά και σύνολης της κοινωνικής πραγματικότητας της Ανατολής σε μια φάση εξατομίκευσης, η οποία επιχειρήθηκε την περίοδο του «Πρώτου Βυζαντινού Ουμανισμού» και η οποία θέτει τα θεμέλια του νέου Ελληνισμού. Η διάλεξη πραγματοποιείται με αφορμή τη χιλιετηρίδα από την κοίμησή του αγίου Συμεών (1022-2022).

Κυριακή 16 Ιανουαρίου 2022

Ανθολόγιον 266: Χρ. Γιανναράς


[...] Όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτό που διαφοροποιεί την προσωπική ύπαρξη από κάθε άλλη μορφή υπάρξεως είναι η αυτοσυνειδησία και η ετερότητα. Αυτοσυνειδησία λέμε την αυτεπίγνωση της ύπαρξης, τη βεβαιότητα που έχω ότι υπάρχω, και ότι είμαι εγώ που υπάρχω, ένα όν με ταυτότητα, ταυτότητα που με διαφοροποιεί από κάθε άλλο όν. Και αυτή η διαφοροποίηση είναι μια απόλυτη ετερότητα, ένας μοναδικός, ανόμοιος και ανεπανάληπτος χαρακτήρας που καθορίζει την ύπαρξη μου. [...]

[...] Το πρόσωπο δεν είναι μια αριθμητική μονάδα, άτομο ενός συνόλου, μια οντότητα καθεαυτήν. Είναι, μόνο ως αυτοσυνειδησία ετερότητας, επομένως μόνο έναντι κάθε άλλης ύπαρξης, μόνο σε σχέση, σε αναφορά.


Χρήστου Γιανναρά, Αλφαβητάρι της πίστης, εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 1994, σελ. 52-53.

Πέμπτη 13 Ιανουαρίου 2022

Στέλιος Κούκος, Μνήμη Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη: Χαίρε ανάμεσά μας και εσαεί!

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Μηνί Ιουνίου 25 (1969)

πηγή: ΑΝΤΙΦΩΝΟ


Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης είναι  ένας ιδιότυπος ταξιδευτής και επισκέπτης του κόσμου!

Και εν προκειμένω περί κόσμου μην φανταστείτε ότι αναφερόμαστε στον «Γύρο του κόσμου σε 80 μέρες», αφού ο θεσσαλονικιός συγγραφέας ήταν ικανός να κάνει ένα μακρινό ταξείδι στο συρτάρι του, σε ένα κουτί από τα αναμνηστικά που «αποδελτίωνε» τον κόσμο του.

Βεβαίως! Και όχι μόνον να ταξιδέψει ο ίδιος, αλλά να μας μεταφέρει και εμάς μαζί του σε μία επίσκεψη σχεδόν… θρίλερ αλλά και ζωής. Αυτή, όμως, ήταν και η μία ευρύτερη μέθοδος και τρόπος δουλειάς του. Διά της επίσκεψης και εντρύφησης στα πράγματα και την αλήθειά τους, τα φανερώματά τους. Ή ακόμη στις αποδείξεις που απαιτούσε ο ίδιος για την ζωή του. Θυμάστε την παλαιότερη έκκληση-καμπάνια υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.) που έλεγε για τα αυθαίρετα «Αν το δηλώσεις μπορείς να το σώσεις»! Κάπως έτσι έκανε και με τα δικά του «αυθαίρετα» ο Πεντζίκης. (Και μην σας φαίνεται περίεργη η επίκληση ενός τηλεοπτικού σλόγκαν σε ένα κείμενο για τον Πεντζίκη! Το ίδιο έκανε και ο ίδιος και μάλιστα πάρα πολύ συχνά στην καθημερινή του ζωή του, αφού ήταν φιλοπαίγμων και πειραχτήρι τόσο σε επίπεδο… καλουργήματος όσο και κακουργήματος).

Η μέθοδος και η σχέση του με τα πράγματα αποτελούσε μια δυνατότητα να «ξεσκαρτάρει» τα αισθήματα του. Αφού όπως έγραφε, «Δεν έχω αισθήματα που να με εκφράζουν. Το πρόσωπό μου αποδίδουν οι συμπτώσεις». Και ας έγραφε στο ίδιο κείμενο και λίγο πιο πάνω, «Είμαι ερωτικός και γυρεύω ένα τρόπο για την αγάπη μετά την παραδοχή της απόστασης, της απώλειας κάθε φυσικού δεσμού». Και για να συνεχίσουμε την πρώτη φράση, «Το τυχαίο εύρημα μιας αντικειμενικής πραγματικότητας, όπου προς στιγμή η ρευστή ουσία του υποκειμένου μπορεί να κατακαθίσει σε σχήμα, αναπαυμένη σαν σε παστάδα γαμήλιο». Και αυτό φανερώνει πόσο ανοιχτός ήταν και διαθέσιμος και αφιερωμένος, γιατί όχι ταγμένος και ταμένος, στην αλήθεια που αναζητούσε και διερευνούσε.

Δεδομένη διάσταση της ζωής του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη ήταν η εμμονή του στο γράψιμο, την έκφραση, την προσωπική εξομολόγηση, την ευρύτερη διαπραγμάτευση του «χρονικού» της ζωής του. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα από την ενασχόλησή του με τη γραφή, ακόμη και όταν η ευαισθησία του δεν μπορούσε να τον τροφοδοτήσει με κάτι συγκεκριμένο από την ζωή, από μια εντύπωση! Αυτός, όμως, συνέχιζε τον μαραθώνιο γραψίματος και έκφρασης που εγκαινίασε για την πορεία της ζωής του μέσω της επίσκεψης στα πράγματα. Τίποτε δεν μπορούσε να τον σταματήσει από αυτό τον εσωτερικό διάλογο του «εσωτερικού μονολόγου» του. (Παρ’ όλα αυτά, η όλη του συνάφεια και το… ολικό του ζύμωμα με τα πράγματα δεν τον έκανε υλιστή άλλα όπως δήλωσε ο ίδιος, «δεν είμαι υλιστής αλλά πραγματιστής»)!

Αλησμόνητη είναι η φράση του «προσεύχομαι στα πράγματα…». Προσέρχεται εν τοις πράγμασι στα πράγματα και αρχίζει την ανάκριση των πραγμάτων και την πάλη με το υλικό! Και αργότερα του αναγνώστη με τον Πεντζίκη. Με τον τρόπο και τον λόγο του Πεντζίκη. Και σίγουρα ο αναγνώστης θα πρέπει να έχει ή να αποκτήσει και αυτός την δική του εμμονή για να τον παρακολουθήσει. Να μπει σ’ αυτόν τον ιδιότυπο διάλογο του εσωτερικού μονολόγου του. Να μπει, δηλαδή στον κόπο του, στον κήπο του και να αφεθεί. Και δεν θα βγει ζημιωμένος.

Ο Πεντζίκης ανακρίνει τα πράγματα περισσότερο ως πνευματικός άνθρωπος. Και όχι ως αστυνομικός, δικαστικός ανακριτής. Δεν αναζητά τα στοιχεία ενός στιγμιαίου ή διαρκούς εγκλήματος, αλλά πάει πίσω από αυτά και εξετάζει την ίδια την ζωή. «Προσεύχομαι στα πράγματα για να μου δώκουν ζωή»!

Πόσοι συγγραφείς μπορούν να πουν αυτή την φράση; Πόση πείνα και δίψα για ζωή, για πραγματική, ουσιαστική και αληθινή ζωή κρύβεται μέσα σ’ αυτήν; Αλλά και πόση απελπισία, πόνο και απόγνωση φανερώνουν έμμεσα τα λόγια του; Όλη η αυτάρκεια, αυταρέσκεια, συγγραφική ή οποιασδήποτε άλλης καλλιτεχνικής, φιλοσοφικής ή επιστημονικής φύσεως μπορεί να σπάσει τα μούτρα της και τα πλευρά της σ’ αυτές τις επτά λέξεις! Ιδίως στις τελευταίες, που μοιάζουν τελείως ξένες μέσα στον σημερινό μας κόσμο! «Για να μου δώκουν ζωή»! Γιατί ο κάθε δημιουργός, -ακόμη και διανοητές- πιστεύουν πως παράγουν ή δίνουν ζωή! Ενίοτε και εκ του μηδενός, όπως διδάσκουν σε κάποιες σχολές Καλών Τεχνών, ξεριζώνοντας, δήθεν και τάχα μου, όλα τα μέχρι πρότινος παραδεδομένα! (Ε, δεν είναι αυτό ακρωτηριασμός και αυτοκτονία);

Ο Ραϊνέρ Μαρία Ρίλκε στο πρώτο γράμμα του προς τον «εκκολαπτόμενο» ποιητή, στο γνωστό βιβλίο «Γράμματα σ’ ένα νέο ποιητή» τον καλεί να εξομολογηθεί στον εαυτό του: «Θα πεθάνατε τάχα αν σας απαγόρευαν να γράφετε»; Δηλαδή, αν είναι γι’ αυτόν ζήτημα ζωής και θανάτου η γραφή…

Και ο Πεντζίκης στο ερώτημα αυτό μοιάζει να απαντά: «Βεβαίως! Θα πλάνταζα, θα πέθανα»! Αλλά πάει και πιο πέρα, τονίζοντας: «Αναζητώ την αλήθεια που θα μου δώκει ζωή». Οπότε η πλήρης ανάκριση, η εξαντλητική συνομιλία με τα πράγματα αποτελεί αφορμή ζωής. Αποκρυπτογράφηση της αλήθειας των πραγμάτων. Μοιάζει να κάνει αυτήν την υπερπροσπάθεια! Και αγωνίζεται συνάμα να ανασυντάξει τον κόσμο του πνευματικά. Τον ψυχικό του κόσμο. Η γραφή και ο ψυχικός του κόσμος δεν είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Μοιάζουν σαν να είναι ένα και το αυτό στην δική περίπτωση του. (Όπως θα έπρεπε να είναι σε όλες τις περιπτώσεις). Ακόμη και η ζωγραφική του. Δεν γράφει ιστορίες και μυθιστορήματα, ή έργα ζωγραφικής που δεν είναι ζυμωμένα και σμιλεμένα με το είναι του. Το πνευματικό του είναι και τις αγωνίες του. Και η εμμονή του στην γραφή, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, έχει και αυτή χαρακτηριστικά πνευματικής ασκητικής. Ενίοτε και βαρύτατης, όπως ο υποτακτικός του αββά Παμβώ που είχε κανόνα κάθε μέρα να ποτίζει ένα ξερό κλαδί που ο αββάς του είχε πει να φυτέψει και να ποτίζει! Και αυτό το ξερό κλαδί, παραδόξως, μια μέρα φύτρωσε!

Και όπως είναι γνωστό, ο Πεντζίκης νεκρός ήταν και αναστήθηκε, γυμνός ήταν και ντύθηκε, νηστικός ήταν και χόρτασε, διψασμένος ήταν και ξεδίψασε! Και αυτά όλα δεν είναι διαπιστώσεις εκ των υστέρων ή από την ζωή του Πεντζίκη, αλλά είναι και όλη του η συγγραφική πορεία. Είναι αρκετό να θυμηθούμε τον «Πεθαμένο και την Ανάσταση» που δηλώνει την επιστροφή στην του ζωή και ως εκ τούτου είχε πλέον κάθε δικαίωμα να την «αποδελτιώνει» και να την ανασυντάσσει στο πρόσωπό του, στα έργα του, ποιήματα, πεζογραφήματα, μυθιστορήματα, έργα ζωγραφικής αλλά και τον «προφορικό Πεντζίκη» τον καθημερινό, αξεπέραστο και αιώνιο. Έχοντας πάντα την ψυχή του και την καρδιά του ανοιχτή στον κόσμο του φωτός και την πέτρα της πίστης. Κατά συνέπειαν και τα πράγματά του «για να του δώκουν ζωή» έπρεπε να δοκιμαστούν πάνω στην πέτρα αυτή, αν όχι να ταυτιστούν!

Η καλλιτεχνική «καταξίωση» του Πεντζίκη άργησε πολύ να έλθει! Και όταν έλαβε το κρατικό λογοτεχνικό βραβείο είπε πως «θα περάσει και αυτό»! Ενώ όταν έγινε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δήλωσε, πως αποδέχομαι την τήβεννο ως μοναχικό ράσο.

Είχε λάβει πλέον ζωή περίσσια και δεν χρειαζόταν τίποτε άλλο.

Και μάλιστα ήταν ένας ιδιότυπος δάσκαλος που με την πρώτη ευκαιρία, και με δικές του αφορμές που δημιουργούσε ανά πάσα στιγμή εκ του μηδενός, επιχειρούσε να σε εισάγει στην πνευματική ζωή. Με όποιον μιλούσε! Με συγγραφείς, εικαστικούς, επιστήμονες, φοιτητές, αναγνώστες των βιβλίων του, με δημοσιογράφους όταν έδινε συνεντεύξεις. Και ο λόγος του ήταν διανθισμένος με αναφορές στην αγωνία του ευρωπαϊκού πνεύματος και της τέχνης και την καθ’ ημάς ελπίδα και ζωή. Ήταν όλα αυτά πράγματα και αλήθειες που τις βίωσε ο ίδιος!

Και η γνώση του ευρωπαϊκού ανθρώπου, του πολιτισμού και του πνεύματος, ακόμη και της επιστήμης ήταν κάτι που τον διέκρινε, και γι’ αυτό τον παραδέχονταν και αποδέχονταν οι πλέον μορφωμένοι και ευαίσθητοι συνομιλητές του. Ακόμη και όταν διαφωνούσαν στα θεολογικά του! Ενώ αυτοί που δεν είχαν ανοίξει ένα βιβλίο στην ζωή τους τον θεωρούσαν γραφικό! Άλλωστε, δεν μπορούσαν να αντιληφθούν για τι πράγμα τους μιλούσε! Και ας αναφερόταν στην ίδια τους τη ζωή! Ποια ζωή τους, θα μου πείτε;

Όσο για τον ίδιο έμοιαζε σαν να γνώριζε πως «Όταν κτίζεις για να κτίζεις φτιάχνεις τα σάβανα σου» (Αρχ. Βασίλειος)· και ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης με την πορεία και το προσωπικό του έργο έφτιαξε φτερά και πέταξε! Και πέταξε διά παντός από ανάμεσά μας τέτοια μέρα στα 1993!  Όμως, τα πράγματα που άφησε πίσω του, με τις ποικίλες επισκέψεις του αποτελούν μια στιβαρή παραμυθία. Κάτι που τον προδιαγράφει ολοζώντανο ανάμεσά μας και μάλιστα να μονοπωλεί, όπως πάντα, τον λόγο.

Και κανένας μας δεν έχει παράπονο!

Πες τα δάσκαλε! Πες τα…

Χαίρε ανάμεσα μας και εσαεί!

Τετάρτη 12 Ιανουαρίου 2022

Αγιοκατάταξη των Πατριαρχών Κυρίλλου Α' (Λουκάρεως) και Κυρίλλου ΣΤ' του Θρακός


 

Πηγή-φωτό: ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ


Την αγιοκατάταξη των Πατριαρχών Κυρίλλου Λουκάρεως εκ Κρήτης και Κυρίλλου ΣΤ' εκ Θράκης αποφάσισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο χθες (11/1/2022) κατά την τακτική συνεδρίαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του μηνός Ιανουαρίου, υπό την προεδρία του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου.

Ακολουθεί το ανακοινωθέν του Οικουμενικού Πατριαρχείου:

Συνῆλθε σήμερον, 11ην τ.μ. Ἰανουαρίου 2022, ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος εἰς τάς τακτικάς συνεδρίας τοῦ μηνός Ἰανουαρίου, ὑπό τήν προεδρίαν τῆς Α. Θ. Παναγιότητος, καθ᾿ ἥν:

α) Φιλοτιμίᾳ καί προαιρέσει Αὐτῆς, εἰσηγήσει δέ τῆς Κανονικῆς Ἐπι­τροπῆς, κατετάγησαν εἰς τό Ἁγιολόγιον τῆς κατ᾿ Ἀνατολάς Ὀρθοδόξου Ἐκ­κλη­σίας οἱ μαρ­τυρικῶς τελειωθέντες ἀοίδιμοι Προκάτοχοι Αὐτῆς Οἰκουμενικοί Πατρι­άρ­χαι Κύριλλος Α΄, ὁ Κρής, ὁ Λούκαρις, καί Κύριλλος Στ΄, ὁ Θρᾷξ, με­γάλως ὑπέρ τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν πίστεως ἀγωνισθέντες.

β) Συζητήσεως γενομένης περί τῆς ἀντικανονικῆς εἰσπηδήσεως τῆς Ἐκ­κλησί­ας τῆς Ρωσσίας εἰς τήν δικαιοδοσίαν τοῦ παλαιφάτου Πατριαρχείου Ἀλεξαν­δρείας, ἐξεφράσθη ὁμοφώνως ἡ ἀδελφική πρός αὐτό συμπαράστασις τῆς Πρω­το­θρόνου Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, ἐπιφυλασσομένης ὅπως πρά­ξῃ πᾶν τό ἐπ’ αὐτῇ διά τήν ἀποκατάστασιν τῆς κανονικῆς τάξεως ἐν τῇ Ἀφρικα­νικῇ Ἠπείρῳ.


Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου

Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου, Ἡ αἰτία τῆς ἐκκλησιαστικῆς κρίσης στήν Οὐκρανία καί τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία




Ἀπό πολλά χρόνια παρακολουθῶ προσεκτικά τήν ἐκκλησιαστική κρίση πού ὑπάρχει στήν Οὐκρανία πού ἐπεκτάθηκε σέ ὅλη τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέ ἀπρόβλεπτες συνέπειες, ὅπως φαίνονται μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου καί ἔγραψα διάφορα κείμενα, τά ὁποῖα συμπεριλήφθηκαν στό βιβλίο μου μέ τίτλο «Τό συνοδικό καί ἱεραρχικό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας, μέ ἀναφορά στό οὐκρανικό ζήτημα», τό ὁποῖο ἐξεδόθη τό 2019.

Βασικά θέματα τοῦ βιβλίου αὐτοῦ ἦταν τά ἐκκλησιολογικά ζητήματα, ὅπως τί εἶναι τό συνοδικό καί ἱεραρχικό πολίτευμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τί εἶναι τό Πρωτεῖο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, τί εἶναι ὁ θεσμός τῆς Αὐτοκεφαλίας στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλη­σία, τί εἶναι ἡ Ἀποστολική Παράδοση καί Ἀποστολική Διαδοχή στό μυστήριο τῆς Ἐκκλη­σίας, πῶς λειτουργεῖ ὁ θεσμός τῆς Πενταρχίας, καί θέματα πού σχετίζονται μέ τήν θεωρία τῆς Τρίτης Ρώμης. Στό τέλος ἐτέθη καί μιά πρόταση γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ οὐκρανικοῦ ζητήματος.

Ἀπό τότε μέχρι σήμερα ἡ Ρωσία, τόσο ἐκκλησιαστικά ὅσο καί πολιτικά, ἀποδίδει, μέ διάφορες δηλώσεις τῶν ἐκπροσώπων της, εὐθῦνες στόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη γιά τήν χορήγηση Αὐτο­κεφαλίας σέ δύο σχισματικές Ὁμάδες, μέ τήν παρέμβαση καί τήν πίεση τῆς Ἀμερικανικῆς Πολιτικῆς. Μέ ἀφορμή αὐτήν τήν ἐκτίμηση προβαίνει σέ διάφορες ἐνέργειες πού ὑπονομεύουν τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας.

Προσπάθησα νά ἐρευνήσω τό θέμα αὐτό καί νά δῶ τήν ἱστορία του, στό γιατί ἔφθασε ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης νά δώση τήν αὐτο­κεφαλία στήν Οὐκρανία καί ποιά εἶναι ἡ εὐθύνη τῶν Ἀμερικανῶν ἤ τῶν Ρώσων στήν ὑπόθεση αὐτή.

Ἐπειδή ἤθελα νά δῶ τήν ὅλη ἱστορία τοῦ θέματος, δέν θέλησα νά ἀσχοληθῶ ἁπλῶς μέ διάφορες δηλώσεις, οὔτε νά γράψω «ἐκθέσεις» μέ βερμπαλισμούς καί «ἔξυπνες» ἰδέες καί συμψηφισμούς εὐθυνῶν, ἀλλά νά μελετήσω τά Πρακτικά τῶν Προσυνοδικῶν Διασκέψεων καί τῶν Προπαρασκευα­στικῶν Ἐπιτροπῶν μέχρι τό 2019 πού χορηγήθηκε ἡ Αὐτοκεφαλία στήν Οὐκρανία ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Ἡ μελέτη αὐτή τῶν Πρακτικῶν τῶν Διορθοδόξων Συζητήσεων ὑπό τήν Προεδρία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρ­χείου καί τήν παρουσία Ἐκπροσώπων ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, μεταξύ τῶν ὁποίων καί τῆς Ρωσίας ἐπεκτάθηκε σέ πάνω ἀπό 1.500 σελίδες.

Ἀπό τήν ἀνάγνωση τῶν Πρακτικῶν τῶν Διορθοδόξων Συναντή­σεων στίς ὁποῖες συζήτησαν καί τό θέμα τῆς χορηγήσεως τῆς Αὐτοκεφαλίας σέ μιά Ἐκκλησία πού τό ζητᾶ, ἐξάγονται μερικά συμπεράσματα.

Κατ’ ἀρχάς ὅτι στήν Διορθόδοξη Προπαρασκευαστική Ἐπιτροπή πού ἔγινε ἀπό 7η ὥς 13η Νοεμβρίου 1993, ὕστερα ἀπό ἀπόφαση τῶν δύο Προσυνοδικῶν Πανορθοδόξων Διασκέψεων (Α΄ τό 1976 καί τῆς Γ΄ τό 1986) συζητήθηκε τό θέμα καί ἀποφασίσθηκε νά χορηγῆται ἡ Αὐτοκεφαλία ἀπό τό Οἰκουμενικό Πα­τριαρ­χεῖο, ὕστερα ἀπό πρόταση τῆς Μητέρας Ἐκκλησίας ἀπό τήν ὁποία θά ἀποσπασθῆ ἡ συγκεκριμένη Ἐκκλησία, καί ἀπό Πανορθόδοξη συναί­νεση, ἀλλά παραπέμφθηκε τό θέμα στήν ἑπομένη Διορθόδοξη Προπαρα­σκευαστική Ἐπιτροπή προκειμένου νά ἀποφασίση γιά τόν τρόπο ὑπογραφῆς τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας, καί γιά τό περιεχόμενό του. Ἐπρόκειτο γιά μιά ὑποχώρηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά δίδεται τό Αὐτοκέφαλο σέ μιά Ἐκκλησία μέ συνοδικό τρόπο, ἐνῶ μέχρι τότε ἐδίδετο μόνον ἀπό Αὐτό, δηλαδή τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο.

Στήν συνέχεια στίς ἑπόμενες Διορθόδοξες Προπαρασκευα­στι­κές Ἐπιτροπές μέχρι τήν Σύναξη τῶν Προκαθημένων, πού ἔγινε στό Σαμπεζύ τῆς Γενεύης τόν Ἰανουάριο τοῦ 2016, ὑπῆρξε διαφωνία ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας καί δέν συμφωνήθηκε ὁμοφώνως ὁ τρόπος ὑπογραφῆς τῆς χορηγήσεως τῆς Αὐτοκε­φαλίας.

Συγκεκριμένα, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο δέχθηκε τήν πρόταση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Τσεχίας καί Σλοβακίας νά ὑπογράφεται ὁ τόμος τῆς Αὐτοκεφαλίας ἀπό τόν Οἰκουμε­νικό Πατριάρχη μέ τό «ἀποφαίνεται» καί τούς ἄλλους Προκαθημένους μέ τό «συναποφαίνεται», ὁ καθένας, ὅπως εἶχε γίνει καί στόν Τόμο τῆς Αὐτοκεφαλίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ὅμως ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας δέν τό ἀποδέχθηκε, προτείνοντας νά ὑπογράφουν ὅλες οἱ Ἐκκλησίες, χωρίς καμία ἔνδειξη, δηλαδή νά μήν γράφεται τό «ἀποφαίνεται» καί «συναποφαίνεται».

Αὐτό τό ἔκανε ἐπειδή δέν ἀναγνώριζε ἐν τοῖς πράγμασιν, τήν διακεκριμένη θέση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου στό συνοδικό πολί­τευμα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως φάνηκε στίς συζητήσεις πού ἔγιναν. Φυσικά, δέν συζητήθηκε καί τό περιεχό­μενο τοῦ Τόμου τῆς Αὐτοκεφαλίας, πού θά περιεῖχε τούς ὅρους καί τίς προϋπο­θέσεις μέ τούς ὁποίους θά ἐχορηγεῖτο τό Αὐτοκέφαλο. Ὁπότε, ἡ ἀπόφαση τοῦ Νοεμβρίου 1993 παρέμεινε ὡς ἕνα «κείμενο ἐργασίας».

Ἀκόμη, ἡ ἀνάγνωση τῶν Πρακτικῶν δείχνει καθαρά τό πρόβλημα τοῦ Ἐθνο­φυλετισμοῦ πού ταλαιπωρεῖ, ὡς μή ὄφελε, τήν Ἐκκλησία, ἀλλά καί τήν ἡγεμονική τάση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας. Μέσα σέ αὐτές τίς δυσκολίες τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο προσπαθεῖ μέ πολύ κόπο νά ἐξασκήση τήν διακονική Προεδρία, πού προσδιορίσθηκε ἀπό τούς Πατέρες τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί τήν μετέπειτα διαχρονική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας.

Ἔτσι, ἀπό τό ἔτος 1993 (29 χρόνια μέχρι σήμερα) ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας δημιουργοῦσε διάφορα προβλήματα, ὅπως φαίνεται καθαρά στά Πρακτικά τῶν Συνεδριάσεων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἕνα μέρος τῶν ὁποίων θά παρατεθῆ στό κείμενο πού συνέταξα καί δημοσιεύεται πιό κάτω.

Ἑπομένως, ἡ εὐθύνη τῆς μή ἐπιλύσεως τῆς χορηγήσεως τῆς Αὐτοκεφαλίας σέ μιά Ἐκκλησία μέ συνο­δικό τρόπο ἀποδίδεται στήν τακτική τῆς Ρωσικῆς πλευρᾶς, καί ὄχι σέ ὄψιμες ἔξωθεν πολιτικές ἐπεμβάσεις. Ἄλλωστε, αὐτό τό ὁμολόγησε ἐν μέρει καί ὁ ὑπεύθυνος στούς διαλόγους αὐτούς ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, ὅπως θά φανῆ πιό κάτω.

Ἡ σύνταξη τοῦ κειμένου πού ἀκολουθεῖ ἔγινε στήν προοπτική νά ἀναζητήσω μέσα ἀπό τήν ἀνάγνωση τῶν Πρακτικῶν τῶν Ὀρθοδόξων Διασκέψεων τόν λόγο γιά τό ποιός εὐθύνεται πού ναυάγησε ἡ ληφθεῖσα ἀπόφαση νά χορη­γῆται τό Αὐτοκέφαλο σέ μιά Ἐκκλησία μέ συνοδικό τρόπο, ποιά εἶναι ἡ αἰτία τῆς ἐκκλησιαστικῆς κρίσης πού ἔχει συνέπειες μέχρι τίς ἡμέρες μας, μέ τήν ἀμυδρά ἐλπίδα νά γίνη ἡ ἀναγνώριση τῶν λαθῶν γιά νά ἐπέλθη ἡ ἑνότητα μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὥστε νά ἀποφευχθοῦν οἱ σχισματικές τάσεις. Ἄν δέν γίνη ἡ ἀναγνώριση τῶν λαθῶν δέν θά ἐπέλθη ἡ πολυπόθητη ἑνότητα.

Στήν συνέχεια παρατίθεται ὁ καρπός τῆς ἔρευνάς μου αὐτῆς μέ τίτλο: «Οἱ ἐκκλησιαστικές εὐθῦνες γιά τήν Οὐκρανία, ἐκ τῶν Πρακτικῶν», τά ὁποῖα Πρακτικά, ὅπως προαναφέρθηκε, ἐπεκτείνονται περίπου σέ 1.500 σελίδες.

Τρίτη 11 Ιανουαρίου 2022

Νέος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης ο από Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος



πηγή: ekriti, 11/1/2022

Ο Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος είναι ο νέος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης μετά τη συνεδρίαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου η οποία ολοκληρώθηκε λίγο μετά τη 1 το μεσημέρι.

Η Ιερά Σύνοδος εξέλεξε για νέο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης τον Σεβ. Μητροπολίτη Ρεθύμνης κ. Ευγένιο με 7 ψήφους.

Ο Σεβ. Μητροπολίτης Κισάμου κ. Αμφιλόχιος έλαβε 5 ψήφους.

Υπενθυμίζεται ότι στο τριπρόσωπο συμμετείχαν επίσης ο Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιος και ο Μητροπολίτης Πέτρας και Χερρονήσου κ. Γεράσιμος.

Ο νέος Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κρήτης Ευγένιος αναμένεται να μεταβεί αεροπορικώς απόψε στο Φανάρι  συνοδευόμενος από τον Αρχιεγραμματέα της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης επίσκοπο Κνωσού κ. Πρόδρομο Ξενάκη και τον Πρωτοσύγγελο κ. Μεθόδιο Βερνιδάκη.

Η ενθρόνιση του νέου Αρχιεπισκόπου Κρήτης αναμένεται να πραγματοποιηθεί στα τέλη Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ.

Σάββατο 8 Ιανουαρίου 2022

Ανθολόγιον 265: Όσιος Σωφρόνιος του Essex



[...] Η εμπειρική, η "οντολογική" γνώση του Θεού αποκτάται με την παραμονή στο πνεύμα των εντολών του Χριστού. Στην οδό αυτή η γνώση μπορεί να αποβεί αξιόπιστη και να αποκλείει αμφιβολίες. Παρ΄ όλα αυτά ο Θεός με υπερβαίνει· δεν μπορώ να Τον προσλάβω πλήρως. Εξαιτίας αυτού είναι αναγκαίο το στοιχείο της πίστεως. Το "στοιχείο" όμως αυτό δεν κλονίζει καθόλου το πνεύμα μου ούτε προκαλεί έλλειψη "εμπιστοσύνης". Μοιάζει με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το διάστημα στη συνήθη ζωή μας. Δεν συλλαμβάνουμε την απεραντοσύνη του ούτε τα όρια του, αλλά δεν αμφιβάλλουμε για την ύπαρξη του· είναι για μας πραγματικό, αν και υπερβαίνει την αντίληψη μας.

Συνεπώς, στην αρχή προέχει η πίστη από αγάπη προς τον ευαγγελικό λόγο, παρά την αντίθεση ενίοτε του λογικού μας. Έπειτα ακολουθεί η εμπειρία, που προσλαμβάνει μορφή γνώσεως. Η αύξηση της εμπειρικής γνώσεως οδηγεί στην υπέρβαση της πρώτης "παιδικής" πίστεως, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εμείς την ξεπεράσαμε εντελώς. Αν και η γνώση που έχουμε μας ελευθέρωσε από αμφιβολίες, ωστόσο το πλήρωμα της παραμένει για μας ανέφικτο: "Βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι' ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς Πρόσωπον· ἄρτι γινώσκω ἐκ μέρους, τότε δὲ ἐπιγνώσομαι καθὼς καὶ ἐπεγνώσθην" (από τον Θεόν) (Α' Κορ. 13,12) [...]


φωτογραφήματα 337

 

Γούβες Ηρακλείου
φωτό: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ

Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 2022

Ιησούς, Βαπτιστής και Θεοφάνεια (6 Ιανουαρίου)


Του Θ.Ι. Ρηγινιώτη

Κάθε χρόνο στις 6 Ιανουαρίου οι χριστιανοί γιορτάζουμε τη Βάπτιση του Χριστού. Είναι η γιορτή, με την οποία κλείνει το «άγιο 12ήμερο», το οποίο άρχισε την ημέρα των Χριστουγέννων, αλλά παρατείνεται άτυπα ώς τις 7 Ιανουαρίου, εορτή του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, εκείνου που, «μία μέρα πριν», τέλεσε τη Βάπτιση του Χριστού.

Ο Ιησούς Χριστός βαπτίστηκε στην αρχή της ηλικίας των 30 ετών, όπως αναφέρεται στο κατά Λουκάν ευαγγέλιο, κεφ. 3, στίχος 23. Επίσης γνωρίζουμε ότι σταυρώθηκε 33 ετών, όχι μόνο από την αρχαία χριστιανική παράδοση, αλλά και από το κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, το οποίο, κατά τη διάρκεια της δημόσιας δράσης του Ιησού, αναφέρει τρεις φορές την εορτή του (εβραϊκού) Πάσχα, δηλ. τη γιορτή της ανάμνησης της διάβασης της Ερυθράς Θάλασσας από τον εβραϊκό λαό με οδηγό το Μωυσή (Ιωάν. κεφ. 2, στίχ. 13, κεφ. 6, στ. 4 και κεφ. 11, από τον στ. 55 και μετά). Συνεπώς ο Ιησούς εδίδασκε για τρία χρόνια και, αφού είχε αρχίσει σε ηλικία 30 ετών (όταν βαπτίστηκε), άρα σταυρώθηκε 33 ετών.

Η Βάπτιση του Κυρίου δεν ήταν όπως η δική μας βάπτιση, δηλαδή ο Χριστός δεν βαφτίστηκε για να γίνει χριστιανός. Ο Χριστός δεν είναι χριστιανός, αλλά ο Οδηγός των χριστιανών, αφού «χριστιανός» θα πει άνθρωπος που ζει έτσι όπως δίδαξε ο Χριστός. Ο Χριστός, ως άνθρωπος, ήταν μέλος της εβραϊκής θρησκείας, δηλαδή της θρησκείας που υπήρχε στην Παλαιά Διαθήκη, στον εβραϊκό λαό, προ Χριστού. Αυτή η θρησκεία είχε μερικά βασικά χαρακτηριστικά: (α) πίστευε ότι υπάρχει μόνον Ένας Θεός και όχι οι πολλοί θεοί των ειδωλολατρικών θρησκειών, (β) πίστευε ότι ο Θεός έχει κάνει συμφωνία με τον εβραϊκό λαό (ο οποίος έτσι είχε γίνει «περιούσιος» λαός, δηλαδή «περιουσία του Θεού», λαός που ανήκε στο Θεό), ώστε ο μεν λαός να λατρεύει το Θεό, ο δε Θεός να προστατεύει το λαό, (γ) περίμενε ότι κάποτε ο Θεός θα στείλει έναν ουράνιο βασιλιά, που θα κυβερνήσει το λαό για πάντα και θα φέρει στην κόσμο την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, αλλά και τη λατρεία του αληθινού Θεού, καταργώντας τη λατρεία ψεύτικων θεών (που συχνά ήταν άγριοι, επιθετικοί και αιμοδιψείς, δηλ. ουσιαστικά συμπεριφέρονταν σαν δαίμονες), δηλαδή την ειδωλολατρία.

Αυτός ο θεόσταλτος βασιλιάς (που τον ερχομό Του είχαν προαναγγείλει οι προφήτες επί σειρά τουλάχιστον δέκα αιώνων) χαρακτηριζόταν «Χριστός», δηλαδή «χρισμένος» από το Θεό, εξουσιοδοτημένος να επιτελέσει την αποστολή που θα του έχει ανατεθεί. (Σημείωση: στα εβραϊκά η λέξη Χριστός είναι «Μεσσίας»). Γι’ αυτό εμείς ονομάζουμε «Χριστό» τον Ιησού: εννοούμε ότι Εκείνος είναι ο «Χριστός του Κυρίου», ο εξουσιοδοτημένος βασιλιάς που είχαν προφητεύσει οι προφήτες στην Παλαιά Διαθήκη και που περίμενε με αγωνία ο λαός του Θεού. Μόνο που οι χριστιανοί θεωρούμε ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν (και είναι) πνευματικός βασιλιάς, όχι πολιτικός ηγέτης ή πολέμαρχος, και η βασιλεία που έφερε στον κόσμο είναι η βασιλεία των ουρανών, η οποία προς το παρόν υπάρχει μέσα μας (το είπε και ο ίδιος, ευαγγέλιο κατά Λουκάν, κεφ. 17, στ. 21) και μόνο μετά τη Δευτέρα Παρουσία (δηλ. την επιστροφή του Χριστού, στο τέλος της ανθρώπινης ιστορίας) θα επικρατήσει γενικά στον κόσμο.

Το να είναι βέβαια μέσα μας η βασιλεία των ουρανών είναι κάτι σπουδαίο, γιατί διαμορφώνει ανθρώπους γεμάτους αγάπη και καλοσύνη, αλλά και πίστη, αισιοδοξία και γενναιότητα, ή τουλάχιστον ανθρώπους που αγωνίζονται να κατακτήσουμε αυτές τις αξίες και τα εφόδια και να ζήσουν με αγάπη προς το Θεό και προς όλους τους ανθρώπους. Απλώς, η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να επιβληθεί παγκόσμια, επειδή ο χριστιανισμός, στην αυθεντική του μορφή, είναι ελεύθερος και δεν επιβάλλεται με τη βία. Όμως μόνο με τη βία μπορείς να επιβάλεις κάτι ολοκληρωτικά – συνεπώς η μάχη καλού και κακού, κατά τους χριστιανούς, θα συνεχίζεται μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία, μέχρι τότε πολλοί θα πέφτουν στο σκοτάδι της κακίας τους, αλλά και πολλοί άλλοι θα λάμπουν από το Φως της αγάπης που δίδαξε ο Χριστός, και μόνο κατά τη Δευτέρα Παρουσία θα έχουμε την τελικά νίκη του καλού, του φωτός, της ζωής, με μια λέξη: του Χριστού, ενάντια στις δυνάμεις του κακού, του σκότους, του θανάτου, δηλαδή του διαβόλου. Το θέμα αυτό το βλέπουμε και σε άλλα βιβλία της Αγίας Γραφής, αλλά προπαντός στα δύο τρία τελευταία κεφάλαια του τελευταίου βιβλίου της Καινής Διαθήκης, που είναι η Αποκάλυψη.


Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής

Ο τελευταίος από τους προφήτες, που λάμβαναν μια πνευματική κλήση (κάλεσμα) από το Θεό, άρχιζαν δημόσια δράση και καλούσαν το λαό σε μετάνοια και ηθική ζωή, ζητούσαν από τους άρχοντες και τους βασιλιάδες εντιμότητα και δικαιοσύνη, αλλά και προφήτευαν τον ερχομό του Χριστού, ήταν ο Ιωάννης.

Ο Ιωάννης, σύμφωνα με το κατά Λουκάν ευαγγέλιο, κεφ. 1, γεννήθηκε έξι μήνες πριν από το Χριστό και η μητέρα του, η αγία Ελισάβετ, ήταν συγγενής της Παναγίας. Κατά την παράδοση ήταν πρώτη εξαδέλφη της (η μητέρα της Παναγίας, η αγία Άννα, και η μητέρα της Ελισάβετ, η Σοββί, ήταν αδελφές). Άρα ο άγιος Ιωάννης ήταν δεύτερος εξάδελφος του Χριστού. Όμως, σύμφωνα με το κατά Λουκάν, ο Ιωάννης είχε βγει και ζούσε στην έρημο από μικρός (Λουκ. 1, 80) και όπως φαίνεται δεν είχε συναντήσει ποτέ τον Ιησού, μέχρι την ημέρα που Εκείνος ήρθε στις όχθες του ποταμού Ιορδάνη, εκεί που ο Ιωάννης εδίδασκε.

Επισημαίνω ότι για μας τους χριστιανούς είναι αδιανόητο να υποθέσουμε ότι, επειδή Ιησούς και Ιωάννης ήταν συγγενείς, είχαν συμφωνήσει οι δυο τους να παρουσιάζει ψευδώς ο Ιωάννης τον Ιησού ως Μεσσία. Και οι δύο έζησαν και πέθαναν χωρίς να κερδίσουν τίποτε, ούτε πλούτη, ούτε εξουσία, ούτε γλέντια και απολαύσεις – θυσίασαν τη ζωή τους για την αλήθεια που υποστήριζαν και για την ωφέλεια των ανθρώπων. Οι απατεώνες δεν κάνουν κάτι τέτοιο.

Ο Ιωάννης λοιπόν ζούσε στην έρημο που βρίσκεται γύρω από τον ποταμό Ιορδάνη, ήταν ερημίτης με πολύ ασκητική ζωή και προφήτης. Δίδασκε τους ανθρώπους να μετανοούν για τις αμαρτίες τους, βεβαιώνοντάς τους ότι «πλησίασε η βασιλεία των ουρανών» (δείτε κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, κεφ. 3). Εκείνος (και όχι ο Χριστός) είπε τη φράση «όποιος έχει δύο χιτώνες, να δίνει τον ένα σ’ εκείνον που δεν έχει» (Λουκ. 3, 11). Χιλιάδες άνθρωποι έρχονταν να τον ακούσουν, ελπίζοντας σε ένα καλύτερο αύριο. Το ότι η χώρα τους (όπως και όλη η Μεσόγειος) ήταν υπόδουλη στους Ρωμαίους, αύξανε την ανάγκη των ανθρώπων ν’ ακούσουν ένα λόγο Θεού, ελπίζοντας και στον ερχομό του Μεσσία, για τον οποίο νόμιζαν πως θα κάνει επανάσταση, για να τους ελευθερώσει από τους Ρωμαίους (όπως ο δικός μας λαός, τους αιώνες της Τουρκοκρατίας, περίμενε το «Μαρμαρωμένο Βασιλιά» και άλλοι λαοί περίμεναν διάφορους μυθικούς ηγέτες να τους ελευθερώσουν και να τους καθοδηγήσουν).

Έρχονταν λοιπόν οι άνθρωποι, άκουγαν τον Ιωάννη και στη συνέχεια έμπαιναν μέσα στον ποταμό, εξομολογούνταν τις αμαρτίες τους και ο Ιωάννης τους έριχνε νερό στο κεφάλι, σημάδι ότι, όπως το νερό καθαρίζει, έτσι και η ψυχή τους είχε καθαριστεί με την εξομολόγηση που έκαναν (δείτε κατά Ματθαίον 3, στ. 6). Αυτό ήταν το βάπτισμα του Ιωάννη, «βάπτισμα μετανοίας» και όχι βάπτισμα σωτηρίας όπως το βάπτισμα που δίδαξε αργότερα ο Χριστός. Ήταν δηλαδή βάπτισμα που σήμαινε ότι ο άνθρωπος μετανόησε και συγχωρέθηκε όχι βάπτισμα που ένωνε τους ανθρώπους με το Χριστό, όπως κάνει το χριστιανικό βάπτισμα.


Η Βάπτιση του Χριστού

Ο Ιησούς Χριστός ήρθε στον Ιορδάνη και ο Ιωάννης, όταν τον είδε, διακήρυξε «ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου» (κατά Ιωάννην, 1, 29), δηλ. «να το αρνάκι του Θεού, που σηκώνει την αμαρτία όλου του κόσμου», δηλαδή που θα θυσιαστεί – όπως θυσίαζαν τα αρνάκια – για να συγχωρεθεί η αμαρτία όλου του κόσμου. Και ο Ιησούς ζήτησε να βαπτιστεί από τον Ιωάννη και ο Ιωάννης δεν ήθελε να τον βαπτίσει, επειδή ένιωθε πολύ κατώτερος από Εκείνον, αλλά ο Κύριος του είπε «άφες άρτι· ούτω γαρ πρέπον εστίν ημίν πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην» (Ματθ. 3, 15), δηλ. «μην αντιλέγεις, έτσι πρέπει να κάνουμε ώστε να εκπληρώσουμε πλήρως τις εντολές του Θεού». Τότε ο Ιωάννης Τον βάπτισε και ο Ιησούς «ανέβη ευθύς από του ύδατος» (στ. 16), δηλ. χωρίς να εξομολογηθεί, γιατί δεν είχε αμαρτίες να πει. Και τότε, σύμφωνα με τα ευαγγέλια, το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε πάνω Του με μορφή περιστεριού, ενώ ακούστηκε η φωνή του Θεού Πατέρα, που είπε «ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα» (δηλ. που έχει την ευλογία και την εύνοιά μου, Ματθ. 3, 17). Τα παραπάνω αναφέρονται στα ευαγγέλια κατά Ματθαίον, κεφ. 3, Μάρκον κεφ. 1, Λουκάν κεφ. 3, και κατά Ιωάννην, κεφ. 1.

Γι’ αυτό το λόγο οι χριστιανοί θεωρούμε ότι η στιγμή της Βάπτισης του Χριστού είναι μια κορυφαία στιγμή αποκάλυψης του Τριαδικού Θεού στους ανθρώπους: ο Θεός Πατέρας μίλησε, ο Υιός, ως άνθρωπος, ήταν μέσα στον ποταμό και το Άγιο Πνεύμα φανερώθηκε σαν περιστέρι. Αυτός είναι ο λόγος που η εορτή της 6ης Ιανουαρίου ονομάζεται «Θεοφάνεια», δηλαδή εμφάνιση, φανέρωση, αποκάλυψη του Θεού. Ονομάζεται επίσης και «ημέρα των Φώτων» (τα Φώτα), επειδή, όπως εξηγούν οι ιστορικοί, τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, που οι χριστιανοί βαπτίζονταν ενήλικες, όχι μωρά, πολλοί άνθρωποι που ήθελαν να γίνουν χριστιανοί προγραμμάτιζαν τη βάπτισή τους την ημέρα της εορτής της Βάπτισης του Χριστού. Επειδή λοιπόν οι «νεοφώτιστοι», όπως λέμε, δηλαδή οι μόλις βαπτισμένοι, κρατούν μια αναμμένη λαμπάδα (σύμφωνα με τα λόγια του Χριστού «εσείς είστε το φως του κόσμου και πρέπει να φωτίζετε τους ανθρώπους με τα καλά σας έργα», Ματθ. 5, 14-16), εκείνη τη μέρα ο τόπος ήταν γεμάτος φώτα (αναμμένες λαμπάδες), γι’ αυτό ονομάστηκε ημέρα των Φώτων.

Το βάπτισμα από τον Ιωάννη δεν πρόσφερε τίποτε στον Ιησού Χριστό. Ο Χριστός δεν είχε ανάγκη να βαπτιστεί από τον Ιωάννη, ούτε από κανέναν άλλο. Όμως πήγε και βαπτίστηκε, πρώτον για να επιβεβαιώσει ότι ο Ιωάννης ήταν αληθινός προφήτης και όχι απατεώνας, δεύτερον για να αγιάσει τα ύδατα (τα νερά) και ολόκληρο τον φυσικό κόσμο. Αυτή ήταν επίσης η στιγμή που ο Θεός Πατέρας διακήρυξε επίσημα ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο αληθινός Υιός του Θεού. Εκτός των άλλων, όπως εξηγεί ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν: «Ο Χριστός δεχόμενος το βάπτισμα ταυτίζεται με τους ανθρώπους, με όλους τους αμαρτωλούς ανεξαιρέτως. Ταυτίζεται με κάθε αμαρτωλό που χρειάζεται συγχώρηση, σωτηρία και αναγέννηση… Ταυτίζεται με όλους και με τον καθένα μας. Με το Βάπτισμά Του δείχνει πως δεν ήρθε για να κρίνει η να καταδικάσει, ούτε για να φέρει αντικειμενικούς νόμους και κανόνες, από το ύψος της τελειότητας και Θεότητάς Του, αλλά για να ενωθεί μαζί μας έτσι, ώστε γινόμενος ένας από μας να μας καταστήσει μετόχους της τέλειας και αναμάρτητης ζωής Του. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής έλεγε γι’ Αυτόν, “ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτία του κόσμου!” (Ιωάν. 1,29)» (από εδώ).

Τέλος, να πούμε, ως επεξήγηση των λόγων του Χριστού προς τον άγιο Ιωάννη, ότι ολόκληρη η ζωή του Ιησού Χριστού, ως ανθρώπου, καθώς και ο σταυρικός θάνατός Του, ήταν πράξεις υπακοής Του προς τον Θεό Πατέρα. Αν και, κατά τους χριστιανούς, και ο ίδιος ο Χριστός είναι πρόσωπο της Τριαδικής Θεότητας (το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, ο Υιός), ήρθε στη γη ως άνθρωπος και έκανε την απόλυτη πράξη υπακοής προς το Θεό: άφησε να τον σκοτώσουν και μάλιστα με έναν απίστευτα οδυνηρό θάνατο. Αυτή η πράξη θεωρούμε ότι ανέτρεψε το προπατορικό αμάρτημα (την αμαρτία του Αδάμ και της Εύας, που συμβολίζεται με την ιστορία του απαγορευμένου καρπού – η αμαρτία αυτή θεωρείται ότι ήταν η αλαζονεία και η δίψα για εξουσία και δύναμη, σύμφωνα με τα λόγια της Παλαιάς Διαθήκης, ότι ο διάβολος είπε στους πρωτοπλάστους «θα είστε σαν θεοί αν φάτε από εκεί», βιβλίο Γένεσις, κεφ. 3, στ. 5, δηλ. είναι ένα αμάρτημα που το επαναλαμβάνουμε όλοι, τηρουμένων των αναλογιών, σε κάθε γενιά) και στη συνέχεια ο Χριστός αναστήθηκε ως «πρωτότοκος εκ των νεκρών» (επιστολή αποστόλου Παύλου προς Κολοσσαείς, 1, 18, Αποκάλυψις Ιωάννου 1, 5), δηλ. ως ο πρώτος νεκρός που ανασταίνεται για να ακολουθήσουν όλοι οι άνθρωποι στην κοινή ανάσταση όλων κατά τη Δευτέρα Παρουσία Του.


Τα Θεοφάνεια, η χριστιανική «γιορτή της φύσης»

Εδώ και αρκετά χρόνια ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει κηρύξει την 1η Σεπτεμβρίου (την εκκλησιαστική πρωτοχρονιά – «αρχή της Ινδίκτου») ημέρα προσευχής υπέρ του φυσικού περιβάλλοντος. Το μέτρο αυτό αναμφίβολα είναι ωραίο και ορθό. Μάλιστα, ο μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης (Ζηζιούλας) έχει επισημάνει ότι θα έπρεπε ο σύγχρονος χριστιανός να θεωρεί ηθικές εκτροπές, δηλαδή αμαρτίες, και τις πράξεις του που καταστρέφουν το περιβάλλον.

Καλό είναι πάντως να γνωρίζουμε, συμπληρωματικά προς τα παραπάνω, ότι η ημέρα, που φαίνεται να συνδέεται από την ορθόδοξη παράδοση περισσότερο με το περιβάλλον, είναι η εορτή των Φώτων, δηλαδή τα Θεοφάνεια, η εορτή της Βάπτισης του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, η 6η Ιανουαρίου. Εκείνη την ημέρα, ο Κύριος, ερχόμενος «ως άνθρωπος εν ποταμώ» (σύμφωνα με ένα εξαιρετικό τροπάριο της εορτής), «αγίασε τα ύδατα» και συνέτριψε «τας κεφαλάς των εκείσε εμφωλευόντων δρακόντων», δηλ. τα απάλλαξε από οποιαδήποτε κακοποιό ενέργεια των δαιμόνων, όπως αναφέρουν οι ευχές (λειτουργικές προσευχές) της τελετής του Μεγάλου Αγιασμού. Οι αναφορές των ευχών αυτών στο φυσικό περιβάλλον και τη σχέση του Θεού με αυτό είναι μεγαλειώδεις και συγκλονιστικές και εκφράζουν την πεποίθηση των χριστιανών ότι «σήμερον τα άνω τοις κάτω συνεορτάζει και τα κάτω τοις άνω συνομιλεί». Είναι εφάμιλλες του περίφημου «ύμνου των Τριών Παίδων», που ψάλλεται στις εκκλησίες μας το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και προσκαλεί όλη την κτίση σ’ ένα χορό δοξολογίας του μεγαλείου και της αγάπης του Θεού.

Γι’ αυτό το λόγο την ημέρα εκείνη τελείται ο «αγιασμός των υδάτων», που συνεπάγεται αγιασμό όλης της κτίσεως (της δημιουργίας του Θεού, δηλ. του φυσικού περιβάλλοντος), η οποία αρδεύεται με αυτά τα αγιασθέντα ύδατα. Και ο λαός μας, είτε μέσω των ιερέων είτε λαμβάνοντας με τα ίδια του τα χέρια από το αγιασμένο ύδωρ, ραντίζει το σπίτι του, τα ζώα του, το περιβόλι του και γενικά όλο τον κόσμο του, αιτούμενος τη χάρη και την ευλογία του Κυρίου γι’ αυτά (κανονικά ο ιερέας περνάει και φωτίζει, αλλά σήμερα υπάρχουν δυσκολίες γι’ αυτό το θέμα, που νομίζω πως καλό είναι να ξεπεραστούν με καλή θέληση και πίστη). Εννοείται ότι ο Αγιασμός δεν χαλάει, όσα χρόνια κι αν φυλαχθεί, καθώς επίσης και ότι, κατ’ εμάς τους χριστιανούς, προφανώς δεν μεταδίδει μικρόβια (ή …ιούς). Όχι μόνο «στους πιστεύοντες», αλλά γενικώς.

Οι λαϊκές παραδόσεις

Η σχέση της ημέρας των Φώτων με το φυσικό περιβάλλον αποτυπώνεται όμορφα στις λαϊκές παραδόσεις του ορθόδοξου ελληνικού λαού για την ημέρα αυτή. Κατ’ αρχάς, εκείνη την ημέρα, κατά τη νεοελληνική μυθολογία, «φεύγουν ο καλικάντζαροι» και επιστρέφουν στα σκοτεινά έγκατα της γης, αποδιωγμένοι από τη δύναμη του αγιασμού. Ενάντια στους καλικάντζαρους, που προσπαθούν όλο το χρόνο να καταστρέψουν τον κόσμο και το άγιο 12ήμερο αντιμάχονται τον εορτασμό του Χριστού, κινείται ο λαός μας με αρχαιοελληνικό «αποτρεπτικό» τρόπο, με τα ρουγκατσάρια, τους μωμόγερους και άλλα αντίστοιχα έθιμα μεταμφιέσεων, που δεν ανήκουν βέβαια στον πνευματικό εορτασμό της ημέρας, αλλά στη λαϊκή παράδοση, που αναμιγνύει αρχαιοελληνικά στοιχεία με χριστιανικά, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο εύστοχα και επιτυχημένα.

Επίσης, ο λαός πίστευε ότι, τη νύχτα που ξημερώνουν τα Φώτα, «τα ζώα μιλούν», αλλά οι άνθρωποι δεν επιτρέπεται να προσπαθήσουν ν’ ακούσουν την ανθρώπινη φωνή τους, γιατί δεν έχουν αυτό το δικαίωμα και, αν το επιχειρήσουν, διαπράττουν ασέβεια και θα τιμωρηθούν (μήπως εδώ έχουμε μια πρώιμη υπενθύμιση – έστω και με μυθικό τρόπο – ότι υπάρχουν και δικαιώματα των ζώων;).

Τέλος, μια παράδοση από την ιδιαίτερη πατρίδα μας, την Κρήτη, μας λέει ότι την παραμονή των Φώτων, ημέρα νηστείας, οι νοικοκυρές μαγείρευαν τα «φωτοκόλλυβα» ή «παλληκάρια», μια πανσπερμία οσπρίων μαζί με σιτάρι (γι’ αυτό χαρακτηρίζονταν «κόλλυβα»), φαγητό που – όπως και πολλά έθιμα του λαού μας – έρχεται από την αρχαία εποχή. Τα έτρωγαν αλάδωτα και έδιναν ένα μέρος να το φάνε τα ζώα τους (τα «ζευτικά», δηλ. βόδια και γαϊδουράκια, αυτά που είχαν οργώσει τα χωράφια για να σπαρθούν τα όσπρια και το σιτάρι) και επίσης έριχναν μικρή ποσότητα και στο δώμα (στην ταράτσα), να το φάνε τα πουλιά του ουρανού, λέγοντας «φάτε, πουλιά, του ζευγαριού και του ζευγά τον κόπο» (ζευγάρι = τα ζώα που οργώνουν, ζευγάς = ο γεωργός). Έτσι, ο παραδοσιακός γεωργός προσπαθούσε να κάνει όλη τη δημιουργία (όλο τον φυσικό κόσμο) συμμέτοχη στον εορτασμό.

Τα έθιμα των Φώτων έχουν μελετηθεί πολύ από τους λαογράφους, όπως και τα λαϊκά έθιμα όλων των χριστιανικών μας εορτών. Συγκροτούν έναν πολιτισμό, που μεταφέρει μηνύματα και παραδείγματα σχέσεων: σχέσεων των ανθρώπων μεταξύ τους, με το φυσικό περιβάλλον, με το Θεό και με τον εαυτό μας. Σχέσεων, που και σήμερα αποτελούν αίτημα για τον βασανισμένο και εξουθενωμένο άνθρωπο της εποχής μας, που αναζητά στηρίγματα, τα οποία υπάρχουν ισχυρά στον πολιτισμό μας, αλλά δεν τα θυμόμαστε πια…

Στις 7 Ιανουαρίου, τέλος, έχουμε τη «σύναξη του Τιμίου Προδρόμου», μια τιμητική εορτή, λόγω της συμμετοχής του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στη βάπτιση του Χριστού (ενώ η κυριότερη γιορτή του Τιμίου Προδρόμου είναι η αποτομή της κεφαλής του, δηλ. η ανάμνηση του αποκεφαλισμού του, 29 Αυγούστου). Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος (λέγεται έτσι επειδή προετοίμασε το δρόμο για τον ερχομό του Χριστού) είναι διαφορετικό πρόσωπο από τον απόστολο και ευαγγελιστή Ιωάννη τον Θεολόγο, τον «ευαγγελιστή της αγάπης», έναν από τους 12 μαθητές του Χριστού, ο οποίος έγραψε το κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, τρεις επιστολές που βρίσκονται μέσα στην Καινή Διαθήκη και την Αποκάλυψη.

Καλή φώτιση, λοιπόν, φίλοι και αδελφοί, «με την ευλογία του Ιορδάνου» για όλο τον κόσμο.

Odium (περί αντιχριστιανισμού)


Είναι τέτοιο το αντιχριστιανικό odium εσχάτως που ούτε ο μέγιστος Πετρόπουλος θα γλίτωνε από το μένος ορισμένων.