Περιλήψεις εισηγήσεων 17ου Παγκρητίου Θεολογικού Συνεδρίου

 Πηγή: Θεολόγοι Κρήτης

φωτό: imis.gr

ΠΑΓΚΡΗΤΙΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΑΠΥΤΝΗΣ ΚΑΙ ΣΗΤΕΙΑΣ

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ

ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

29  &  30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2010, ΣΗΤΕΙΑ ΛΑΣΙΘΙΟΥ

1^η  Εισήγηση

Πληροφορική στην Εκπαίδευση και την ποιμαντική διακονία.

Τεχνολογική πρόκληση ή "μεταφυσική" υπεροψία;

Βασίλειος Γιούλτσης, ομ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης

Ἐ­μεῖς πού ζοῦ­με, κι αὐτοί πού θά μεγαλώσουν στόν εἰ­κο­στό πρῶ­το αἰ­ώ­να, εἴ­μα­στε καί θά εἶναι μάρ­τυ­ρες μι­ᾶς ἐξελικτικῆς ἐ­πα­νά­στασης, τῆς «δεύ­τε­ρης βι­ο­μη­χα­νι­κῆς». Στό­χος τῆς ἐ­πα­νά­στασης αὐ­τῆς δέν εἶ­ναι πι­ά ἡ ἀ­ντι­κα­τά­στα­ση τῆς μυι­κῆς δύ­ναμης τοῦ ἀν­θρώ­που, γι­α­τί αὐ­τό ἤ­δη ἔ­γι­νε, ἀλ­λά τοῦ ἀν­θρώ­πι­νου ἐ­γκε­φά­λου πού ἔ­χει τήν πρω­το­βου­λί­α στή λή­ψη ἀ­πο­φά­σε­ων. Στή φά­ση αὐ­τή ἡ μη­χα­νή παίρ­νει τή θέ­ση τοῦ δη­μι­ουρ­γοῦ της. Κι ἐ­νῶ ἔρ­χε­ται νά τόν ἀ­παλ­λά­ξει ἀ­πό τή μο­νο­το­νί­α ἐρ­γα­σι­ῶν τῆς σκέ­ψης καί τοῦ πνεύ­μα­τος, τε­λι­κά τόν με­τα­βάλ­λει σέ ἐ­ξάρ­τη­μα μι­ᾶς πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, ὅ­που τόν πρῶ­το λό­γο θά ἔ­χουν αὔ­ριο τά εὐ­ρυ­ζω­νι­κά δί­κτυ­α, οἱ ἠ­λε­κτρο­νι­κοί ὑ­πο­λο­γι­στές, ἕ­να πλῆ­θος «ἱστο­χῶ­ροι κοι­νω­νι­κῆς δι­κτύ­ω­σης» καί οἱ συ­νε­χεῖς με­τα­μορ­φώ­σεις τῶν μι­κρο-ε­φαρ­μο­γῶν τῆς ἐπικοινωνίας: Ὅλα-σέ-Ἕνα(All-in-One_κινητό τηλέφωνο μέ ἑκατοντάδες ἐφαρμογές).

Ὁ νέ­ος προ­βλη­μα­τι­σμός ἀ­να­φέ­ρε­ται στήν πνευ­μα­τι­κή καί ψυ­χο-συ­γκι­νη­σι­α­κή σφαί­ρα τοῦ προ­σώ­που. Εἶ­ναι πί­σω ἀ­πό τήν ἐ­μπει­ρι­κή πρα­γμα­τι­κό­τη­τα, γι­’ αὐ­τό καί δέν εἶ­ναι σέ θέ­ση νά τόν με­λε­τή­σει κάποια ἀπό τίς γνωστές ἐπι-στῆμες. Χρει­ά­ζε­ται μι­ά με­τα-κοι­νω­νι­κή δι­ά­στα­ση, μι­ά με­τα-κοι­νω­νι­ο­λο­γι­κή ὀ­πτι­κή, πού θά δεῖ τήν τε­χνο­λο­γί­α σάν κα­τα­λύ­τη τῆς ἀν­θρώ­πι­νης κυ­ρι­αρ­χί­ας πά­νω στή φύση καί τήν ὕ­λη, καί τίς συ­νέ­πει­ες αὐ­τῆς τῆς κα­τά­λυ­σης πά­νω στό ἀν­θρώ­πι­νο πρό­σω­πο καί τίς κοι­νω­νί­ες τοῦ αὔ­ρι­ο. Τό πρό­βλη­μα ἀρ­χί­ζει νά ὑ­πάρ­χει ἀ­πό τή στι­γμή τῶν πρόσφατων ἐ­πι­στη­μο­νι­κῶν ἀ­να­κα­λύ­ψε­ων, πού εἶ­χαν ὡς ἀ­πο­τέ­λε­σμα ἀ­σύλ­λη­πτες τε­χνο­λο­γι­κές ἐ­φαρ­μο­γές. Οἱ ἐ­φαρ­μο­γές αὐ­τές ἦ­ταν φυ­σι­κό νά δη­μι­ουρ­γή­σουν μι­ά φο­βί­α γι­ά τό μέλ­λον τῆς ἀν­θρω­πό­τη­τας. Γι’ αὐ­τό καί τό πρό­βλη­μα τοῦ ἀν­θρώ­που στό σύγ­χρο­νο πο­λι­τι­σμό ἐ­ξε­λί­χτη­κε σέ ἀ­γω­νί­α γι­ά τό πε­πρω­μέ­νο του. Πί­στη, ἐλ­πί­δα, καρ­τε­ρί­α, ὑ­πο­μο­νή, ἀ­πα­ντο­χή, προσ­δο­κί­α ὡς ἔν­νοι­ες - ἀ­ρε­τές, μέ με­τα­φυ­σι­κό κυ­ρί­ως πε­ρι­ε­χό­με­νο καί πνευ­μα­τι­κή φόρ­τι­ση, ἔ­χουν χά­σει κά­θε νό­η­μα καί ση­μα­σί­α.

Ἐδῶ ἀναδύεται ὁ «μεταφυσικός δυναμισμός» τῆς τεχνολογίας, πού μέ τά τε­χνο­λο­γι­κά της θαύ­ματα κά­νει τόν ἄν­θρω­πο νά το­πο­θε­τη­θεῖ μέ δέ­ος καί ἐ­μπι­στο­σύ­νη ἀ­πέ­να­ντί της. Στά μά­τι­α τοῦ μέ­σου σύγ­χρο­νου ἀν­θρώ­που καί εἰ­δι­κό­τε­ρα τῶν μέ­σων νέ­ων τῆς ἐ­πο­χῆς μας μό­νη ἡ τε­χνο­λο­γί­α ἔ­χει σή­με­ρα τή δύ­να­μη νά πρα­γμα­το­ποι­εῖ θαύ­μα­τα καί μά­λι­στα αὐ­θε­ντι­κά. Νά, γι­α­τί ἡ τε­χνο­λο­γί­α εἶ­ναι ἡ τε­λευ­ταί­α πί­στη τοῦ ἀν­θρώ­που, ἡ τε­λευ­ταί­α ἀ­γά­πη του, πού, κά­τω ἀ­πό τήν ἐ­πί­δρα­σή της, εἶ­ναι ἕ­τοι­μος  νά πα­ρα­μορ­φώ­σει ἀ­κό­μη καί τό ἴ­δι­ο του τό πρό­σω­πο.

Αὐ­τά σέ γε­νι­κές γραμ­μές ἀν­τι­προ­σω­πε­ύ­ουν τήν τε­χνο­λο­γι­κή πρό­κλη­ση πού, ὅ­σο κι ἄν φα­ί­νε­ται πε­ρί­ερ­γο, ἐν­δι­α­φέ­ρει ἰ­δι­α­ί­τε­ρα τήν ἐκπαίδευση, τήν ἐκ­κλη­σι­α­στι­κή ζωή καί τή θε­ο­λο­γι­κή ἔ­ρευ­να.

  Οἱ  δι­α­πι­στώ­σεις συν­δέ­ον­ται ἄρ­ρη­κτα με­τα­ξύ τους, ἀλ­λά δι­α­φο­ρο­ποι­οῦν­ται ὡς πρός τά ἐ­ξει­δι­κευ­μέ­να στοι­χεῖ­α πού κα­λοῦν­ται νά χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν. Φυ­σι­κά, καί στή μί­α καί στήν ἄλ­λη πε­ρί­πτω­ση ὑ­πο­φώ­σκει τό ἐ­ρώ­τη­μα: «Μπο­ροῦ­με ἀ­νεν­δο­ί­α­στα νά ἀ­πο­δε­χό­μα­στε τήν τε­χνο­λο­γι­κή πρό­κλη­ση, χω­ρίς νά φο­βό­μα­στε τίς ἐ­πι­δρά­σεις της πά­νω στό ἀν­θρώ­πι­νο πρό­σω­πο ἤ γε­νι­κό­τε­ρα στίς ἀρ­χές καί τίς ἀ­ξί­ες τῆς Ὀρ­θό­δο­ξης Πα­ρά­δο­σης;­».

Ὑπάρχει ἀπάντηση. Ἡ νέ­α πρό­κλη­ση εἰ­σά­γει νέ­ους τρό­πους ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας, νέ­ες μορ­φές ὁ­μα­δο­ποίησης, νέ­α σύμ­βο­λα καί κώ­δι­κες συμ­πε­ρι­φο­ρᾶς, νέ­ες χρή­σεις καί ἀ­ξι­ο­πο­ί­η­ση τοῦ ἐ­λε­ύ­θε­ρου χρό­νου.᾿Ε­πη­ρε­ά­ζει ση­μαν­τι­κά τά συ­ναι­σθή­μα­τα, τή δι­ά­θε­ση, τίς βου­λη­τι­κές λει­τουρ­γί­ες, καί αὐ­τήν ἀ­κό­μη τή φαν­τα­σί­α. Δη­μι­ουρ­γεῖ νέ­ους τύ­πους φι­λί­ας καί ἀ­μοι­βαι­ό­τη­τας, νέ­ες με­θό­δους προ­σέγ­γισης καί κα­τάκτη­σης τῆς γνώ­σης, νέ­ους ὅ­ρους γλωσ­σι­κῆς κοι­νω­νι­κό­τητας, νέ­α ἐ­παγ­γέλ­μα­τα, νέ­ες προ­ο­πτι­κές μέλ­λον­τος καί νέ­α ὁ­ρά­μα­τα εἰ­δι­κά γιά τή γε­νιά πού ἑ­τοι­μά­ζε­ται νά ἀ­να­δε­χθεῖ τίς εὐ­θύ­νες τοῦ αὔ­ριο. Συν­δέ­ει τά πρό­σω­πα, ὑ­περ­βα­ί­νον­τας τά ἐμ­πό­δια τοῦ χώ­ρου καί τῶν ἀ­πο­στά­σε­ων καί πα­ρά τά «ὅ­ποι­α ἀρ­νη­τι­κά της στοι­χεῖ­α», κα­τα­λύ­ει τό πλέγ­μα τῆς σύγ­χρο­νης μο­να­ξιᾶς καί ἐ­πι­τυγ­χά­νει ἕ­να πραγ­μα­τι­κά πο­λυ­δι­ά­στα­το μορ­φω­τι­κό, παι­δα­γω­γι­κό, αἰ­σθη­τι­κό, ψυ­χα­γω­γι­κό, ἀλ­λά καί πνευ­μα­τι­κό ἀποτέλεσμα.

Ἡ ἀ­να­φο­ρά στά «ὅ­ποι­α ἀρ­νη­τι­κά στοι­χεῖ­α», θέ­λει νά δι­ευ­κρι­νή­σει ὅ­τι τέ­τοι­α στοι­χεῖ­α δέν πρέ­πει νά ἀ­πο­τε­λέ­σουν αἰ­τί­α ἀ­πο­στα­σι­ο­ποίη­σης. Ἄλ­λω­στε ἕ­νας ἀ­πό το­ύς κύ­ριους σκο­πο­ύς τῆς ᾿Εκ­κλη­σί­ας εἶ­ναι ἡ προ­σπά­θεια καί ἡ ἀ­γω­νί­α της γιά τήν ἀλ­λα­γή τῶν ἀρ­νη­τι­κῶν δο­μῶν τοῦ κό­σμου, καί στήν κα­τε­ύ­θυν­ση αὐ­τή, σχε­τι­κά μέ τήν πα­ρου­σί­α της στό δι­α­δί­κτυ­ο, τά ὥς τώ­ρα ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τα μαρ­τυ­ροῦν μᾶλ­λον θε­τι­κή πα­ρου­σί­α.

Στόν το­μέ­α τῆς ἔ­ρευ­νας ἡ Πλη­ρο­φο­ρι­κή καί οἱ συ­να­κό­λου­θες ἐ­φαρ­μο­γές της πρό­σφε­ραν θε­ω­ρη­τι­κά καί πρα­κτι­κά πρό­τυ­πα γιά τήν προ­σέγ­γι­ση με­τα­ξύ μα­θη­μα­τι­κῆς καί νο­η­σι­αρ­χι­κῆς λο­γι­κῆς, πράγ­μα πού ἐν­δι­α­φέ­ρει ἄ­με­σα τήν παιδεία. Δι­ευ­κο­λύν­θη­κε ἡ ἀ­νά­λυ­ση τῶν κει­μέ­νων μέ νέες με­θό­δους ἔ­ρευ­νας.  Με­γά­λοι ὄγ­κοι ἐν­τύ­πων συμ­πι­έ­στη­καν σέ ἐλά­χι­στο χῶ­ρο, μει­ώ­θη­κε τό κό­στος πα­ρα­γω­γῆς, δι­ευ­ρύν­θη­κε ὁ ἀ­ριθ­μός τῶν με­λε­τη­τῶν τους. Οἱ πιό γνω­στές σή­με­ρα πλη­ρο­φο­ρι­κές ἐ­φαρ­μο­γές στή ἔ­ρευ­να εἶ­ναι:

¨      ῾Η ἀ­νά­λυ­ση πε­ρι­ε­χο­μέ­νου  κει­μέ­νων σέ προ­τει­νό­με­να μον­τέ­λα ση­μα­σι­ο­λο­γι­κοῦ εὑ­ρε­τη­ρια­σμοῦ δη­μο­σι­ε­ύ­σε­ων με­γά­λων πε­ρι­ό­δων φι­λο­λο­γι­κῆς πα­ρα­γω­γῆς.

¨      ῾Η χρη­στι­κή καί με­θο­δι­κή πα­ρά­στα­ση τῶν γνώ­σε­ων μέ­σα ἀ­πό γρά­φους καί δι­α­γράμ­μα­τα.

¨      ῾Η στα­τι­στι­κή προ­σέγ­γι­ση τοῦ προ­σω­πι­κοῦ γλωσ­σι­κοῦ ὕ­φους τοῦ συγγραφέα, μέ ἐντοπισμό τῆς συχνότητας χρήσης ὁρισμένων ρημάτων, ἄκλιτων μερῶν τοῦ λόγου (προθέσεων, συνδέσμων ἤ ἐπιρρηματικῶν ἐκφράσεων) γιά τήν ἐ­πι­βε­βα­ί­ω­ση τῆς πα­τρό­τη­τας ἐ­πω­νύ­μων καί τή δι­α­κρί­βω­ση τοῦ συγ­γρα­φέ­α ἀ­νω­νύ­μων κει­μέ­νων τῆς γραμ­μα­τε­ί­ας πού ἔρχεται ἀπό τό παρελθόν.

¨      ῾Η ψη­φι­ο­ποι­η­μέ­νη ἔκ­δο­ση με­γά­λου σέ ὄγ­κο λε­ξι­κῶν, τα­με­ί­ων, εὑ­ρε­τη­ρί­ων, ἀρ­χεί­ων ἐφη­με­ρί­δων, πε­ρι­ο­δι­κῶν ἤ πρα­κτι­κῶν συ­νε­δρί­ων καί σει­ρῶν.

¨      ῾Η εὐ­χε­ρής πρό­σβα­ση μέ­σῳ τοῦ δι­α­δι­κτύ­ου σέ με­γά­λες βι­βλι­ο­θῆ­κες-βά­σεις δε­δο­μέ­νων γιά ἐ­νη­μέ­ρω­ση καί συγ­κέν­τρω­ση πλη­ρο­φο­ρι­ῶν, καί κυ­ρί­ως:

¨      ῾Η ψη­φι­ο­ποι­η­μέ­νη ἔκ­δο­ση σέ πο­λυ­ε­πί­πε­δη βά­ση κει­μέ­νων τῆς κλασ­σι­κῆς καί πα­τε­ρι­κῆς γραμ­μα­τε­ί­ας, ἀλ­λά καί τῆς με­τα­γε­νέ­στε­ρης θε­ο­λο­γι­κῆς καί ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῆς πα­ρα­δό­σε­ως τῶν 20 χρι­στι­α­νι­κῶν αἰ­ώ­νων.

῾Η ᾿Εκ­κλη­σί­α μπρο­στά στήν τε­χνο­λο­γι­κή πρό­κλη­ση δέν φα­ί­νε­ται τε­λι­κά νά ἔ­χει σή­με­ρα πολ­λά πε­ρι­θώ­ρια ἐ­πι­λο­γῶν. Τά τε­χνο­λο­γι­κά προ­ϊ­όν­τα ἐμ­πε­ρι­κλε­ί­ουν, πέ­ρα ἀ­πό τά εὐ­ερ­γε­τι­κά, καί ἀρ­νη­τι­κά στοι­χεῖ­α, ἀλλ᾿ ἡ ἀ­θέ­α­τη πτυ­χή αὐ­τῶν τῶν ποι­ο­τή­των, συν­δέ­ε­ται οὐ­σι­α­στι­κά μέ τόν ἄν­θρω­πο καί τήν ἐ­λευ­θε­ρί­α του, καί εἶ­ναι ἄ­δι­κο νά ἀ­πορ­ρί­πτου­με ἤ νά ἐ­νο­χο­ποι­οῦ­με γι᾿ αὐ­τό τήν ἐ­πι­στή­μη καί τόν πο­λι­τι­σμό. Ἐ­δῶ ἀ­πο­κτᾶ οὐ­σι­α­στι­κή ἐ­πι­καιρό­τη­τα τό πρό­βλη­μα τῆς πνευ­μα­τι­κῆς με­ταλ­λα­γῆς τοῦ σύγ­χρο­νου ἀν­θρώ­που, πού μέ τά δῶ­ρα τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος ἀ­πο­κα­θαί­ρε­ται, ἐ­ξα­γι­ά­ζε­ται καί δί­νει νό­η­μα καί πε­ρι­ε­χό­με­νο καί σ’ αὐ­τά τά προϊ­ό­ντα τῆς ὕ­λης, τῆς τε­χνο­λο­γί­ας καί τοῦ πο­λι­τι­σμοῦ.

2^η Εισήγηση

Νέες Τεχνολογίες – Εργαλεία Εκπαίδευσης και Ποιμαντικής Πρακτικής

π. Ευάγγελος Μαρκαντώνης, Χημικός-Θεολόγος, M-ed, Υπεύθυνος Κέντρου Περιβαλλοντικής Αγωγής και Ευαισθητοποίησης Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών

Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός η παρουσία και η χρήση των Νέων Τεχνολογιών ή ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας) στην καθημερινότητά μας. Στην παρούσα εισήγηση θα παρουσιαστούν εν συντομία η διείσδυση, η αλματώδης ανάπτυξη και επικράτηση των Ν.Τ. στη σύγχρονη πραγματικότητα και τα αποτελέσματά της. Στη συνέχεια θα παρουσιαστεί μια αδρή προσέγγιση εφαρμογών τους στην εκπαίδευση και κυρίως στην κατήχηση και την ποιμαντική πράξη της Εκκλησίας.  

3^η Εισήγηση

Ψηφιακός χώρος και «ηλεκτρονική μάθηση»

Πάνος Κωνσταντόπουλος, Πρόεδρος του Τμήματος Πληροφορικής

του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο όρος «ηλεκτρονική μάθηση» δηλώνει το σύνολο των ηλεκτρονικώς υποστηριζομένων μορφών μάθησης, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών και συστημάτων και μία ποκιλία τρόπων αξιοποίησης αυτών στη διδασκαλία και τη μελέτη. Η αξιοποίηση αυτή βασίζεται τόσο στην κατάλληλη παιδαγωγική χρήση των εργαλείων, όσο και στη διαθεσιμότητα εκπαιδευτικού υλικού σε ψηφιακή μορφή. Το πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό που παράγεται δεν είναι πραγματικά διαθέσιμο και αξιοποιήσιμο παρά μόνον εάν πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις τόσο από αυτό, όσο και από τον τρόπο με τον οποίο τα λεγόμενα «συστήματα διαχείρισης μάθησης» υποστηρίζουν την οργάνωση και προσπέλαση του υλικού αυτού. Πρόκειται για τη δημιουργία ειδικών ψηφιακών πληροφοριακών χώρων, αλλά και για την ειδική αξιοποίηση υφισταμένων ψηφιακών πληροφοριακών χώρων, για μαθησιακούς σκοπούς.

Στην εισήγηση αυτή θα αναφερθούμε σε απαιτήσεις και προϋποθέσεις για την ανάπτυξη εφαρμογών ηλεκτρονικής μάθησης και την κεφαλαιοποίηση του συσσωρευόμενου εκπαιδευτικού υλικού.

4^η Εισήγηση

Από τον παραδοσιακό στο διαδραστικό πίνακα.

Εφαρμογή στο μάθημα των Θρησκευτικών

Βασιλική Μητροπούλου-Μούρκα, Επίκουρος Καθηγήτρια

της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης

Η διαδραστικότητα (interaction) αφορά στην αμοιβαία ανταλλαγή δράσης μεταξύ ανθρώπων ή μεταξύ ανθρώπων και άψυχων αντικειμένων ή  καταστάσεων. Τα πρώτα μηχανήματα που πρόσφεραν τη δυνατότητα διάδρασης  είναι οι προσωπικοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές.  Οι νέες τάσεις στην εκπαίδευση προωθούν αλλαγή στον τρόπο της διδασκαλίας ώστε αυτή να βασίζεται στην προώθηση της αλληλεπίδραση των μαθητών μεταξύ τους και με τον εκπαιδευτικό,  σταδιακή μετατροπή του ρόλου του εκπαιδευτικού από κέντρο της διδασκαλίας σε ρόλο σύμβουλου και οργανωτή της εκπαιδευτικής διαδικασίας  ενώ το εκπαιδευτικό υλικό αποτελεί υποστηρικτικό μέσο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. O διαδραστικός πίνακας διευρύνει τις δυνατότητες του κλασικού πίνακα προσφέροντας ψηφιακές προεκτάσεις, υποστηρίζει την αλληλεπίδραση και αποτελεί έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο διάδρασης με ψηφιακό υλικό και πολυμέσα σ’ 
ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον. Επιπλέον, συμβάλει/ευνοεί τη συνεργατική μάθηση, προωθεί τις μαθησιακές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μαθητών, αυξάνει την ενεργητική συμμετοχή του μαθητή στην επιλογή και διαμόρφωση των πληροφοριών και στη διατύπωση υποθέσεων, ώστε να 
οικοδομήσει ενεργητικά τη γνώση του.

5^η Εισήγηση

Δίκτυα επόμενης γενιάς και Εκκλησία

Γεώργιος Μαστοράκης,  Ηλεκτρονικός Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών, Επίκουρος Καθηγητής στο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης

Οι τεχνολογίες ασύρματης και ενσύρματης δικτύωσης καθώς και γενικότερα το Διαδίκτυο (Internet) εδώ και πολλές δεκαετίες έχουν συμβάλει σημαντικά στην έρευνα που διεξάγεται από την ακαδημαϊκή κοινότητα και στην διαπροσωπική επικοινωνία μεταξύ των πολιτών. Ο ρυθμός ανάπτυξης του Διαδικτύου είναι εντυπωσιακός με δεδομένο ότι ο αριθμός των κόμβων του και των χρηστών του, αυξάνεται κάθε χρόνο εκθετικά. Στην αξιοποίηση των τεχνολογιών του Διαδικτύου καθώς και των αποτελεσμάτων της έρευνας στον τομέα των δικτύων συμμετέχει και η εκκλησία, υιοθετώντας εφαρμογές χρήσιμες για διαφορετικούς σκοπούς.

Στα πλαίσια αυτά, η συγκεκριμένη εισήγηση επικεντρώνεται αρχικά σε μία σύντομη αναφορά σχετικά με την εξέλιξη του Διαδικτύου και στην παρουσίαση συγκεκριμένων δικτυακών τεχνολογιών που υπάρχουν διαθέσιμες σήμερα. Στη συνέχεια  παρουσιάζονται αποτελέσματα από ερευνητικά προγράμματα που έχουν υλοποιηθεί στον τομέα των δικτύων επόμενης γενιάς με τη συμβολή του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Κρήτης, στα οποία συμμετείχε και η εκκλησία σε επίπεδο αξιοποίησης και εφαρμογής. Τέλος η εισήγηση ολοκληρώνεται με μία συνοπτική παρουσίαση εφαρμογών ασύρματης ευρυζωνικής δικτύωσης, οι οποίες αξιοποιούνται στο Άγιο Όρος.

6^η Εισήγηση

Συνάντηση με τους νέους στο διαδίκτυο

Αρχιμανδρίτης Καλλίνικος Μαυρολέων,

Ηγούμενος Ι. Μ. Αγίου Γεωργίου Βασσών Καρπάθου, εκπαιδευτικός

Θέλουμε ἀληθινά νά πλησιάσουμε τό παιδί; Ἄν ἐτούτη ἡ συνάντηση βεβαιώνει πῶς ΝΑΙ, τότε χρειάζεται νά συνειδητοποιήσουμε πώς γιά νά βροῦμε τό «χαμένο» παιδί, χρειάζεται ἐμεῖς πρῶτοι νά πᾶμε. Ἐμεῖς χρειάζεται νά πᾶμε στόν τόπο του. Ἐμεῖς ὑποχρεωνόμαστε ἀπό τήν Παύλεια ἀγάπη νά «γίνουμε τά πάντα τοῖς πᾶσιν», ἐμεῖς ἔχουμε τήν εὐθύνη νά κατεβοῦμε στόν τόπο του. Μά προπάντων: ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Θεάνθρωπος κατεβαίνει, συγ-καταβαίνει στό δικό μας τόπο. Γίνεται παιδί, μικραίνει γιά νά «μεγαλώσει» ἐμᾶς.  Νά μᾶς κάνει παιδιά τοῦ Πατέρα Του, θεούς κατά χάρη. Καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος -ὁ πάντοτε ἐρχόμενος- πηγαίνει ἀργότερα ὡς ἐνήλικας νά συναντήσει τό κάθε Του παιδί προσωπικά – στόν δικό του τόπο.

Τήν Σαμαρείτισσα,  στόν τόπο τῆς δίψας της.

Τόν Λάζαρο, στόν τάφο του...

Τόν παράλυτο, τόν τυφλό, τόν Ματθαῖο...

 Ἐμεῖς, πατέρες καί ἀδελφοί μου – πρέπει νά πᾶμε πρῶτοι.

Πῶς νά πᾶμε, τώρα; Αὐτό εἶναι ἕνα ἄλλο ἐρώτημα. Ὡς αὐθεντίες; Ὡς ἐξουσίαν ἔχοντες; Ὡς εἰδήμονες ἤ ὡς σωτῆρες; Ὄχι. Ὡς ἀχρεῖοι δοῦλοι - ὅπως Ἐκεῖνος μᾶς ἄφησε παρακαταθήκη.

Μαθητεύσαντες.

Ἐμεῖς θά πᾶμε γιά νά μάθουμε τά παιδιά μας ποῦ βρίσκονται.

Ἐμεῖς θά σκύψουμε καί θά ἀκούσουμε.

Ἐμεῖς θά τούς δώσουμε τόπο νά μιλήσουν.

Πολλοί ἄλλοι μᾶς ἔχουνε ἤδη προλάβει.

Τούς ἔχουν δώσει ἕναν εἰκονικό τόπο.

Τούς ἔχουν χαρίσει μιάν εἰκονική ζωή. Μιάν “Second life” μιά «δεύτερη ζωή».

Τούς ἔχουν προσέξει μέ μιά εἰκονική ἀγάπη.

Ἔχουν ἐνδιαφερθεῖ γι’ αὐτούς μέ μιά εἰκονική ἐλευθερία.

Δηλαδή.

Τούς ἔχουν κλέψει τή ζωή, γιά μιά ψεύτικη.

Τούς ἔχουν δωροδοκήσει δίνοντάς τους εἰκονικό χῶρο στό διαδίκτυο καί τούς ληστεύουν τή ζωή ἁδρά!

Σκοπός μας λοιπόν εἶναι νά τούς δώσουμε ἀληθινό τόπο, γιά νά μιλήσουν, μήπως μέσα ἀπό τήν ἀγάπη μας καί τή θυσία μᾶς τούς συγ-χωρέσει ἡ Χώρα τῶν Ζώντων!

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

Εφαρμογές διαδικτύου και πολυμέσων στο μάθημα των Θρησκευτικών

Δημήτρης Σπυρόπουλος, καθηγητής θεολόγος:

Πρό(σ)κληση συνεργασίας σε καιρούς απομόνωσης

Με τον όρο Web 2.0 ορίζουμε τις νέες υπηρεσίες του διαδικτύου, που επιτρέπουν στους χρήστες του να συμμετέχουν ενεργά στην δημιουργία και στην παραγωγή των πληροφοριών, αλλά και να επικοινωνούν, να συνεργάζονται, να ανταλλάσσουν και να μοιράζονται ειδήσεις, εμπειρίες, απόψεις, κείμενα, φωτογραφίες και βίντεο, αλλά και να παίζουν και να πειραματίζονται ανά τον κόσμο. Εκατομμύρια άνθρωποι και κυρίως νέοι, χρησιμοποιούν καθημερινά blogs, wikis, moodles, messangers, virtual games.

Wiki (βίκι ή γουίκι) είναι μια ιστοσελίδα που επιτρέπει σε πολλούς εγγεγραμμένους ή όχι, χρήστες, να επεξεργάζονται από κοινού ένα θέμα, διαμορφώνοντάς την. Είναι ένα συνεργατικό , διαδραστικό εργαλείο που  χρησιμοποιείται ευρέως ως μέσον συλλογικής εργασίας πάνω σε κάποιο αντικείμενο.

Στην εκπαίδευση μπορεί να έχει πλείστες εφαρμογές , είτε όταν χρησιμοποιείται ως «χώρος» συνεργασίας εκπαιδευτικών προκειμένου να παραχθεί γνωστικό αντικείμενο και εκπαιδευτικό υλικό είτε όταν χρησιμοποιείται ως «πλατφόρμα» στην οποία αναρτώνται εργασίες μαθητών ή «χώρος» συνδημιουργίας projects .

Ta οφέλη πολλά  αφού οι μαθητές γίνονται πιο παραγωγικοί, με το πλήθος των ιδεών και των πληροφοριών που τους παρέχονται, πιο υπεύθυνοι  γιατί μπαίνουν στη διαδικασία να παρουσιάσουν την άποψή τους σε ένα σύνολο,  πιο αντικειμενικοί αφού μπορούν να κρίνουν την εργασία των άλλων αλλά και να κριθούν.

H wiki που έχω την τιμή να σας παρουσιάσω είναι το αποτέλεσμα σεμιναρίου διάρκειας πέντε εβδομάδων που διοργανώθηκε από τον σχολικό σύμβουλο Κο Βαλλιανάτο με θέμα «Θρησκευτικά και ανθρώπινα δικαιώματα» με τη χρήση εργαλείων Web 2.0. Αποτελεί δε μέρος του Ευρωπαϊκού εκπαιδευτικού προγράμματος Πεσταλότσι. Το σεμινάριο φιλοξενήθηκε στην πλατφόρμα «e-learning» του σχολικού δικτύου.

Βασική επιδίωξη της wiki ήταν η ενημέρωσή μας στα ανθρώπινα δικαιώματα, στα άρθρα που έχουν σχέση με τη λειτουργία του σχολείου, την σύμβαση της Ρώμης, το νομοθετικό πλαίσιο που προβλέπει την εφαρμογή τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, φορέων και οργανισμών μελέτης και προάσπισής τους (Συνήγορος του Παιδιού, Συμβούλιο της Ευρώπης) ο προβληματισμός μας (για την σχέση του μαθήματος που κάνουμε ένας έκαστος εξ ημών με τα ανθρώπινα δικαιώματα) και η συνεισφορά μας στην δημιουργία ενός μαθήματος Θρησκευτικών που θα ενθαρρύνει τη συμμετοχή και τη συνεργασία των παιδιών, θα δημιουργεί ασφαλές περιβάλλον μάθησης και θα αποφεύγει κάθε είδους αποκλεισμούς.

Στέφανος Παναγιωτόπουλος, καθηγητής θεολόγος:

Μορφές ψηφιακής αξιολόγησης και εκπαιδευτικής δικτύωσης

Η τεχνολογία είναι ένα ανεκτίμητο δώρο του Θεού προς τον άνθρωπο. Μέσα στα πλαίσια της εκπαιδευτικής δραστηριότητας μπορεί να καταργήσει τα στενά χρονικά περιθώρια της ωριαίας διδασκαλίας και να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο όχι μόνο στη μετάδοση αλλά και στην ανάκληση γνώσεων, μέσα από ένα ευχάριστο, πρωτότυπο, εύκολα προσβάσιμο και ελκυστικό έως εθιστικό περιβάλλον. Η εκπαιδευτική τεχνολογία μπορεί επίσης να γεφυρώσει την απόσταση που χωρίζει τις περισσότερες φορές τους μαθητές από τους καθηγητές αλλά και από τη γνώση, διευρύνοντας έτσι κατά πολύ τους ορίζοντες όχι μόνο των εκπαιδευτικών, αλλά και των μαθητών. Με εργαλεία το ελεύθερο λογισμικό hotpotatoes και το ευρέως διαδεδομένο δημοφιλή ιστότοπο facebook.com η παρούσα εισήγηση προσφέρει δείγματα εκπαιδευτικής δικτύωσης με τους μαθητές, καθώς και τρόπους ηλεκτρονικής και διαδικτυακής αξιολόγησης.

Παναγιώτης Ασημακόπουλος, καθηγητής θεολόγος:

Πολυμεσικές εφαρμογές στο μάθημα των Θρησκευτικών

Στα πλαίσια της αναβάθμισης της διδασκαλίας και της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών στο μάθημα των Θρησκευτικών, παρουσιάζεται ένα δείγμα δημιουργίας αρχείων video για τις ενότητες του σχολικού βιβλίου. Τα αρχεία αυτά λόγω του τύπου τους (format) έχουν πολύ περισσότερες δυνατότητες και σαφώς ευρύτερο πεδίο εφαρμογής από τα αρχεία powerpoint. Η αναπαραγωγή τους μπορεί να γίνει από Η/Υ, συσκευή αναπαραγωγής DVD, mp4, ακόμη και από κινητό τηλέφωνο. Αξιοποιούνται εικόνα, βίντεο, ήχος, γραφικά και κείμενο με εκπληκτικές δυνατότητες (χρωματικοί συνδυασμοί, ευελιξία ανάμεσα στο υλικό που χρησιμοποιείται, χρήση εφέ, κ.α.). Έτσι το αποτέλεσμα είναι πιο άμεσο και ενδιαφέρον για το μαθητή. Η αξιοποίηση των αρχείων αυτών στο μάθημα μπορεί να έχει το χαρακτήρα αφόρμησης, πρόκλησης ενδιαφέροντος και συγκινησιακού φορτίου, ανατροφοδότησης, επανάληψης, εμπέδωσης ακόμη και αξιολόγησης, αφού μπορεί να δοθεί και ως εργασία σε μια τεχνολογική εφαρμογή, με την οποία αρκετοί μαθητές είναι εξοικειωμένοι.

Μηνάς Τσικριτσής, δρ. Θεολογίας, καθηγητής Πληροφορικής:

Δόμηση εκπαιδευτικού Λογισμικού στα Θρησκευτικά

Η πολυ-πολιτισμική κοινωνία που διαμορφώνεται στον Ευρωπαϊκό χώρο και ειδικότερα στην Ελλάδα ορίζει μια νέα πραγματικότητα που καλείται η εκπαιδευτική κοινότητα να αντιμετωπίσει. Σημείο αιχμής, προβληματισμού και διαφωνίας είναι η ύπαρξη του μαθήματος των Θρησκευτικών, το περιεχόμενο του και ο τρόπος διδασκαλίας του στο ψηφιακό σχολείο που συγκροτείται.

Στην ανακοίνωση αυτή παρουσιάζονται σκέψεις, προβληματισμοί και προτάσεις για τη δόμηση εκπαιδευτικού λογισμικού στο μάθημα των θρησκευτικών χρησιμοποιώντας μεθόδους  της Συστημικής και της  Γενικής θεωρίας των  Συστημάτων.  Ακολουθείται μια ολιστική προσέγγιση, η οποία βασίζεται  στις  αλληλεπιδράσεις  που ασκεί το περιβάλλον στο περιεχόμενο,  στην δομική και λειτουργική οργάνωση αυτού.

Γεώργιος Βαρδαβάς, καθηγητής θεολόγος:

Ιστοδρομίες: Διαπιστώσεις για τα ιστολόγια ορθόδοξου προσανατολισμού

Τον όρο «ιστολόγιο» ή web log τον άκουσα για πρώτη φορά γύρω στο 2005, διαβάζοντας κάποιο ρεπορτάζ εφημερίδας. Εκεί σχεδόν πλεκόταν το «εγκώμιο» τους. Βέβαια η αρχική μορφή τους ήταν κάτι σαν «ψηφιακό ημερολόγιο». Γι’ αυτό αν δει κανείς τη δομή ενός ιστολογίου θα παρατηρήσει  ότι οι αναρτήσεις  του προβάλλονται με ημερολογιακή σειρά. Όπως όλα, έτσι και τα blogs γνώρισαν «μετεξέλιξη». Γρήγορα από απλά διαδικτυακά ημερολόγια μετατράπηκαν σε χώρους ατομικής ή συλλογικής έκφρασης.

Σταδιακά άρχισαν να εμφανίζονται πάρα πολλά blogs στο διαδίκτυο. Με έναν πρόχειρο υπολογισμό μόνο στην Ελλάδα πρέπει να υπάρχουν παραπάνω από 50000 blogs. Επειδή πρόκειται για ένα προσφιλές και σχετικά «εύκολο» στη χρήση του μέσο από το χώρο δεν έλειψε και η ορθόδοξη έκφραση. Πληθώρα blogs άλλα με έμφαση στην ορθόδοξη πίστη, άλλα στην ορθόδοξη πνευματικότητα, άλλα στην επικαιρότητα, άλλα πολυθεματικά, άλλα «ζηλωτικά» βγήκαν σιγά-σιγά στον «αέρα». Μόνο στη χώρα μας με μια πρόχειρη ματιά υπάρχουν πάνω από 300 τέτοιοι ιστότοποι. Άλλοι επώνυμοι κι άλλοι ανώνυμοι προσπαθούν ο καθένας από το μετερίζι του να προβάλλουν την ορθόδοξη πίστη σε εποχές έξαρσης της πληροφορίας. Σ’ αυτόν λοιπόν τον κυκεώνα της συνεχούς πληροφορίας τα blog επιλέγουν την πλέον κατάλληλη για τους αναγνώστες τους. Εδώ έγκειται κατά την  άποψη μας και η ουσιαστική συμβολή τους. Εκεί όπου ο αναγνώστης χάνεται στο άπειρο των πληροφοριών έρχονται οι bloggers και αναδεικνύουν επιλεκτικά -με σαφώς υποκειμενικά κριτήρια- τις πιο σημαντικές κατά τη γνώμη ενός εκάστου. Ακόμα κι έτσι όμως ο αναγνώστης βρίσκεται μπροστά σε ένα τεράστιο υλικό πληροφοριών, που κανείς δεν ξέρει αν έχει το χρόνο ή την όρεξη να τις προσπελάσει. Παρά πάντα ταύτα η επιλογή αυτή καθ’ αυτή είναι σημαντική. Γι’ αυτό και ο αναγνώστης είναι ο τελικός κριτής. Επιλέγει με βάση τα δικά του αξιολογικά κριτήρια τι θέλει να διαβάσει.

Όπως σε όλους τους χώρους έτσι κι εδώ υπάρχουν «παρατράγουδα»: πολλοί μπερδεύουν την ελευθερία της έκφρασης με την απόλυτη ασυδοσία, άλλοι κάνουν επιθέσεις «κάτω από το τραπέζι», άλλοι υβρίζουν ασύστολα, άλλοι από άκαμπτο “ζηλωτισμό” βλέπουν παντού «σκοτεινές δυνάμεις». Αυτά θα υπάρχουν όσο δεν υπάρχει σαφής κατανόηση των ορίων της δημόσιας έκφρασης.

Σε κάθε περίπτωση το συγκεκριμένο μέσο μπορεί να φανεί χρήσιμο τόσο στο χρήστη, όσο και στον αναγνώστη αρκεί να υπάρχει εγκυρότητα, ψυχραιμία, αίσθημα κοινωνίας και υπέρβαση του πολύπαθου εγωισμού.

Γεώργιος Στριλιγκάς, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων:

Σελίδες wiki και εκπαιδευτικά δίκτυα. Δύο παραδείγματα

Οι εφαρμογές Web 2 έφεραν πολλές νέες δυνατότητες για ανάπτυξη της συλλογικής επικοινωνίας. Στην εκπαιδευτική διαδικασία μπορούν να εξυπηρετήσουν τη συνεργασία εξ αποστάσεως, την οργάνωση εκπαιδευτικών κοινοτήτων και υποομάδων, την  υλοποίηση σχεδίων εργασίας (projects), τη γρήγορη και εύκολη διανομή πολυμεσικού υλικού, την προώθηση της τηλεκπαίδευσης, τη δημιουργία φηφιακού εργαστηρίου ασκήσεων και ομαδοσυνεργατικού τετραδίου εργασιών, την τήρηση εκπαιδευτικού φακέλου (portfolio) για εκπαιδευτικούς και μαθητές κ.ά.

Ο ιστότοπος «Χριστιανική Κρήτη» (http://christiancrete.wikispaces.com), που παρουσιάζεται εδώ, δημιουργείται στο πλαίσιο επιμορφωτικής συνεργασίας με τους εκπαιδευτικούς θεολόγους της Κρήτης. Κύριοι σκοποί για τη δημιουργία του είναι α) οι εκπαιδευτικοί που συμμετέχουν, να μάθουν να δημιουργούν σελίδες Wiki, καθώς επίσης να ευαισθητοποιηθούν για την αξιοποίησή τους στη διδακτική πράξη, και β) να δημιουργηθεί μια μικρή ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια της διαδρομής του Χριστιανισμού στην Κρήτη, χρήσιμη σε εκπαιδευτικούς και μαθητές.

Το «Θεολογικό Εργαστήρι» (http://grou.ps/thriskeftika) είναι μια πιλοτική νέα πρότασή μας προς τους θεολόγους της Κρήτης για συνεργασία. Ο σκοπός δημιουργίας και λειτουργίας του δικτύου είναι εκπαιδευτικός και επιμορφωτικός. Ειδικότερα, η γνωριμία με προηγμένα συνεργατικά εργαλεία διαδικτύου και, επιπλέον, η διευκόλυνση της επικοινωνίας και η ανάπτυξη του διαλόγου για θέματα που αφορούν στο μάθημα των Θρησκευτικών. Στο χώρο του δικτύου υπάρχουν πολλές εφαρμογές για επικοινωνία, δημοσίευση υλικού και προβολή πληροφοριών. Μεταξύ άλλων, παρέχεται δυνατότητα για δημοσίευση πολυμέσων, ανταλλαγή μηνυμάτων, συμμετοχή σε ιστολόγια (Blog) και συζητήσεις (Forum), δημιουργία Wiki, συνομιλία με γραπτά μηνύματα (Chat), βιντεοσυνομιλία (Video Chat) κ.ά.

Η μαντινάδα της Α.Θ.Π. του Οικ. Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου πρός τους Θεολόγους της Κρήτης

Η Α.Θ.Π. Οικ. Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος έκλεισε τον βαρυσήμαντο χαιρετισμό  του πρός το Παγκρήτιο Θεολογικό Συνέδριο της Σητείας με την εξής μαντινάδα:

Ἄνοιξε τσὴ Σητείας γῆ

τὸ πιὸ καλὸ σου ἀνῶγι

γιὰ νά' ρθουν ν' ἀνταμώσουνε

οἱ Κρῆτες Θεολόγοι

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ 17ου ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Με την επίκληση του ονόματος του Παναγάθου και Τριαδικού Θεού, την σκέπη της Υπεραγίας Θεοτόκου, την πατρική ευχή και Πατριαρχική ευλογία της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου μας κ.κ. Βαρθολομαίου, την ευλογία της Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης και του Προέδρου Αυτής Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ειρηναίου, αλλά και με την φιλόστοργη μέριμνα και φροντίδα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Ευγενίου ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία το 17^ο Παγκρήτιο Θεολογικό Συνέδριο για το έτος 2010, το οποίο έλαβε χώρα στη Σητεία από τις 29 έως τις 30 Οκτωβρίου, υπό την αιγίδα της οικείας Μητροπόλεως, με κεντρικό θέμα: «Χρήσεις των νέων Τεχνολογιών στην Ποιμαντική και στην Εκπαίδευση».

Στο υψηλού επιπέδου συνέδριο των Κρητών Θεολόγων, στο οποίο συμμετείχαν διακεκριμένοι καθηγητές Πανεπιστημίων και της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης καθώς και ειδήμονες κληρικοί, παρουσιάστηκαν δώδεκα εισηγήσεις στα πλαίσια των οποίων αναπτύχθηκαν θέματα σχετικά με τις επίκαιρες εξελίξεις στο χώρο των νέων Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), τα θετικά της ψηφιακής χρήσης αλλά και τους τυχόν κινδύνους που αυτές ενδεχομένως επιφυλάττουν και το πως μπορούν να αξιοποιηθούν οι σύγχρονες προσφερόμενες τεχνολογίες ως εργαλεία ποιμαντικής και εκπαιδευτικής πρακτικής.

Όλοι οι εισηγητές ανέπτυξαν τα θέματά τους λαμβάνοντας υπόψη τα νέα τεχνολογικά δεδομένα, τις σύγχρονες ποιμαντικές απαιτήσεις και την πολύτιμη παράδοση της Εκκλησίας μας και ανέδειξαν πολλά πρωτότυπα και αξιόλογα στοιχεία, χρήσιμα για την ποιμαντική και την εκπαίδευση. Καθ’ όλη τη διάρκεια του Συνεδρίου επικράτησε πνεύμα σεβασμού προς τους ομιλητάς, ενώ αναπτύχθηκε πολιτισμένος και ελεύθερος διάλογος βασισμένος σε επιχειρήματα, γεγονός που αφενός αποδεικνύει την πολιτισμική παράδοση της Κρήτης αφετέρου προάγει τη θεολογική και επιστημονική σκέψη και την εκπαιδευτική και ποιμαντική πρακτική.

Ειδικώτερα και μετά από την παρουσία των εμπεριστατομένων εισηγήσεων και του ελεύθερου διαλόγου που ακολούθησε από τους μετέχοντες στο Συνέδριο μπορούμε να καταλήξουμε στις εξής συμπερασματικές θέσεις:

1. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Παναγιώτατος Πατριάρχης μας κ.κ. Βαρθολομαίος στο εμπνευσμένο μηνυμά του προς το Συνέδριο πολλοί συνάνθρωποί μας, ιδιαιτέρως νέοι, αποδίδουν στην ενασχόλησή τους με τις σύγχρονες τεχνολογίες οντολογική διάσταση. Η ποιμαντική της αγίας μας Εκκλησίας καθώς και κάθε εκπαιδευτική διαδικασία, οφείλει να χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες ως μέσο διαποιμάνσεως και επικοινωνίας όχι όμως ως αυτοσκοπό με οντολογικές προσδοκίες οι οποίες σύντομα διαψεύδονται. Θεωρείται επομένως, απαραίτητη προϋπόθεση η προσωποκεντρική προσέγγιση και ο σωτηριολογικός προσανατολισμός της ορθόδοξης ποιμαντικής και εκπαίδευσης για να είναι εφικτή και δημιουργική η χρήση των νέων τεχνολογιών. (Παναγιώτατος)
2.  Τίθεται ο προβληματισμός αν μπορούμε ανενδοίαστα να αποδεχόμαστε την τεχνολογική πρόκληση χωρίς να φοβόμαστε τις επιδράσεις της πάνω στο ανθρώπινο πρόσωπο ή γενικότερα στις αρχές και τις αξίες της Ορθόδοξης Παράδοσης. Είναι γεγονός ότι η Εκκλησία μπροστά στην τεχνολογική πρόκληση δεν φαίνεται να έχει πολλά περιθώρια επιλογών. Τα τε­χνο­λο­γι­κά προ­ϊ­όν­τα εμ­πε­ρι­κλε­ί­ουν, πέ­ρα α­πό τα εν­ερ­γε­τι­κά, και αρ­νη­τι­κά στοι­χεί­α, αλλ᾿ η α­θέ­α­τη πτυ­χή αυ­τών των ποι­ο­τή­των, συν­δέ­ε­ται ου­σι­α­στι­κά με τον άν­θρω­πο και την ε­λευ­θε­ρί­α του, και είναι α­δι­κο να απορ­ρί­πτου­με ή να ε­νο­χο­ποι­ούμε γι᾿ αυτό την επι­στή­μη και τον πο­λι­τι­σμό. Ε­δώ απο­κτά ου­σι­α­στι­κή επι­καιρό­τη­τα το πρό­βλη­μα της πνευ­μα­τι­κής με­ταλ­λα­γής του σύγ­χρο­νου αν­θρώ­που, που με τα δώρα του Αγί­ου Πνεύματος απο­κα­θαί­ρε­ται, ε­ξα­γι­ά­ζε­ται και δί­νει νό­η­μα και πε­ρι­ε­χό­με­νο και σ’ αυτά τα προϊ­ό­ντα της ύ­λης, της τε­χνο­λο­γί­ας και του πο­λι­τι­σμού. (Γιούλτσης)
3.  Ο όρος «ηλεκτρονική μάθηση» δηλώνει το σύνολο των ηλεκτρονικώς υποστηριζομένων μορφών παιδείας, το οποίο καλύπτει ένα φάσμα εφαρμογών, συστημάτων και μια ποικιλία τρόπων αξιοποίησης τους στη διδασκαλία και μελέτη. Είναι σαφές ότι απαιτείται διαθεσιμότητα εκπαιδευτικού υλικού σε ψηφιακή μορφή. Γι’  αυτό επικροτείται αφενός μεν η δημιουργία ειδικών ψηφιακών πληροφοριακών χώρων αφετέρου δε η αξιοποίηση των ήδη υπαρχόντων για μαθησιακούς και ποιμαντικούς σκοπούς. (Νικολόπουλος)
4.  Με την ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας ανεπαίσθητα πραγματοποιήθηκε η μετάβαση από τον παραδοσιακό πίνακα στον διαδραστικό, ο οποίος διευρύνει τις δυνατότητες του κλασικού πίνακα προσφέροντας ψηφιακές προεκτάσεις, υποστηρίζοντας την αλληλεπίδραση και παρέχοντας έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο διάδρασης με ψηφιακό υλικό και πολυμέσα σ’ 
   ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον. Με αυτά τα δεδομένα θεωρείται  θετική η χρήση του στην εκπαίδευση και στην ποιμαντικη διότι ο διαδραστικός πίνακας συμβάλει και ευνοεί τη συνεργατική μάθηση, προωθεί τις μαθησιακές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συμμετεχόντων, αυξάνει την ενεργητική συμμετοχή του μαθητή στην επιλογή και διαμόρφωση των πληροφοριών και στη διατύπωση υποθέσεων, ώστε να  οικοδομήσει ενεργητικά τη γνώση του. (Μητροπούλου)
5. Είναι γεγονός ότι το διαδίκτυο σήμερα αποτελεί κυρίαρχο τόπο για να συναντήσουμε τους περισσότερους νέους ανθρώπους. Πρέπει, ωστόσο, να πάμε εμείς σ’ αυτούς ως ποιμένες και εκπαιδευτικοί όπως ο Χριστός επισκέφθηκε τη Σαμαρείτιδα στον τόπο της δίψας της, επισκέφθηκε τον Λάζαρο στο τόπο της ταφής του, επισκέφθηκε τον παράλυτο, τον τυφλό, τον Ματθαίο κ.α. στον τόπο της δοκιμασίας τους. Να πάμε να συναντήσουμε τους νέους ανθρώπους όχι ως ειδήμονες ή ως σωτήρες αλλά με σκοπό να σκύψουμε να τους ακούσωμε, να τους δώσουμε το λόγο και τόπο μέσα από την ψηφιακή και διαδικτυακή τεχνολογιά για να μπορέσουν με τον τρόπο τους να εκφραστούν, διότι στους ανθρώπους δεν πρέπει να μιλάμε στη γλώσσα που εμείς θέλουμε αλλά στη γλώσσα που αυτοί καταλαβαίνουν.
6. Σε μια εποχή διαιρέσεων και φανατισμών, το μάθημα των θρησκευτικών, αλλά και η ορθόδοξη αγωγή στο πλαίσιο της εκκλησιαστικής ποιμαντικής, καλείται να αξιοποιήσει κάθε προσφερόμενο μέσο για την προώθηση της αλληλογνωριμίας, της αλληλοκατανόησης και της καταλλαγής. Η καλή χρήση των νέων τεχνολογιών και των προηγμένων συνεργατικών εργαλείων του διαδικτύου μπορεί να υποστηρίξει σημαντικά την έρευνα, τη μελέτη, την κατανόηση της ορθόδοξης ιστορίας και παράδοσης, αλλά και ζητημάτων που αφορούν στο θρησκευτικό φαινόμενο που έχουν πανανθρώπινη σημασία. Η Εκκλησία και η θεολογία μιλά για στάση αξιοποίησης και όχι αφομοίωσης ή υποταγής, με διάκριση και ιεράρχηση των σκοπών και των μέσων, με κεντρικό στόχο την ανθρώπινη προκοπή και τελείωση.
7. Τέλος, υπογραμμίζεται αυτό το οποίο ανέφερε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Ευγένιος κατά την κήρυξη των εργασιών του Συνεδρίου μας, ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία και Θεολογία δεν αντιπαρατέθηκε ποτέ στην εξέλιξη της τεχνολογίας, διότι πιστεύει και ελπίζει πάντοτε στη θεία πρόνοια και διακυβέρνηση του κόσμου, του ανθρώπου και της ιστορίας του και επικροτεί όλα τα θετικά επιτεύγματα της ανθρώπινης τεχνολογίας, επιβεβαιώνοντας το λόγο του Κυρίου «Θαρσεῖτε ἐγώ νενίκητα τόν κόσμον» (Ιωάν. 16,33).